Haarlem's Dagblad
Nieuwe Spanning.
In draf.
Een crediet aan de
Belgische regeering.
De Hoofdstad:
■TE KOUDE ZOMER-
en te veel regen?
i
VAN BREEMEN'S
ANTHRACIET
„Voorloopige
verblijfsvergunning"
voor vreemdelingen
Het belangrijkste
55e Jaargang No. 16860
Uitgave Lourcns Coster, Maatschappij voor
Courant-Uitgaven en AJgem. Drukkerij N.V.
Bureaux: Groote Houtstraat 93, bijkantoor
Soendaplein 37. Postgirodienst 38810.
Drukkerij: Zuider Buiten Spuarne 12.
Telefoon: Directie 13082,Hoofdred. 15054
Redactie 10600, Drukkerij 10132, 12713
Adniin. 10724, 14825. Soendaplein 12230.
Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen
Directie: P. W. PEEREBOOM EN ROBERT PEEREBOOM
Hoofdredacteur: ROBERT PEEREBOOM
Vrijdag 10 Juni 1938
Abonnementen per week f0.25. p. maand
f 1.10. per 3 maanden f3.25. franco per
post f3.55. losse nummers 6 cent per ex.
Advertcntiën: 1-5 regels f 1.75, elke regel
meer f 0.35. Reclames f 0.60 per regeL
Regelabonnementstarieven op aanvraag.
Vraag en aanbod 1-4 regels f 0.60, elko
regel meer f 0.15. Groentjes xie rubriek.
Er is nieuwe spanning ontstaan op ver
scheidene „fronten van het wereldnieuws"
om het zoo maar uit te drukken. Ik ben mij
wel bewust dat ik het zoo uitdruk omdat de
militaire termen ons allen weer steeds veel-
vuldiger uit de pen beginnen te vloeien. En
dat is begrijpelijk, want alles draait om be
wapeningen, incidenten, vruchtelooze protes
ten en de explosies der luchtbommen weergal
men steeds luider. Dat is zoo in China, waai
de Japanners eén heele Pinkster-moordpartij
op burgerbevolkingen hebben ingezet en dat
is niet anders in Spanje, waar dagelijks bom
men worden geworpen op schepen van .neu
trale mogendheden. De weerklank van deze
laatste gebeurtenissen komt tot scherpe uiting
zoowél in de Fransche. als in de Engelsche
pers. Het is duidelijk dat het behoud van den
vrede in hooge mate wordt beheerscht dooi
de bezadigdheid en koelbloedigheid van den
zeventig jarigen Engelschen premier Neville
Chamberlain, maar op diens ongetwijfeld
machtigen invloed-op-de-gebeurtenissen kan
men zich niet onder alle Omstandigheden
blijven verlaten en ik lees de uitingen yan de
Engelsche pers met stijgende bezorgdheid.
Ter rechter zijde in de Britsche politiek voert
men nog steeds argumenten aan tegen actief
ingrijpen, men herhaalt voor de zooveelste
maal dat er „Engelsche schepen" in de Spaan-
sche wateren vertoeven en er gebombar
deerd worden waaraan „niets Engelsch is
behalve de vlag", die de een of andere Griek-
sche of andere avontuurlijke reederij er op
geheschen heeft. Die ondernemers weten zelf
welk risico ze loopen als ze naar Spanje gaan.
Maar er zijn al verscheidene gevallen geweest
waarin deze redeneeringen geen steek hiel
den, waarin de getroffen schepen onmisken
baar Engelsch en in groote meerderheid door
Engelschen bemand waren. En terwijl de op
positiepers in een staat van voortdurend-
stijgende verontwaardiging verkeert, wordt
een deel der rechtsche bladen daar ook al
door bevangen, wordt de regeering zoo het
een en ander toegevoegd over „woede des
volks" en gaat deze regeering trouwens zelf
voort, in steeds sneller tempo te bewapenen.
Want nauwelijks heeft men de Engelsche
persstemmen gelezen of de onverbiddelijk-
rapporteerende telex-machine tikt een be
richt uit dat zegt dat Engeland nu weer vier
honderd vliegtuigen in de Vereenigde Staten
gekocht heeft.
Dat zijn bestellingen die met budgetaire gren
zen nauwelijks meer rekening schijnen te hou
den. Hetzelfde geldt voor den bouw van maar
weer grootere slagschepen, die millioenen
ponden per stuk zullen kosten. Het is een
beleid dat iedere economische berekening,
iedere sluitende begrootingspolitiek, iedere
zorg voor de lasten die op het nageslacht zou
den komen te drukken loslaatevenals
die gezonde overwegingen als kaf voor
den wind verstoven in den tijd van
oppersten kolder: de oorlogsjaren 1914—1918.
En men vraagt zich dan wel af: waar moet
dit heen? Kan Chamberlain voor zijn onge
twijfeld nobele vredesbedoelingen alleen nog
voldoenden steun bij zijn parlementaire
meerderheid en bij zijn ministers vinden om
dat velen hunner van meening zijn: wij
kunnen nog niets riskeeren, wij moeten eerst
nog wat verder gevorderd zijn met onze be
wapening eer wij de serie beleedigingen, de
Britsche vlag aangedaan, met onze bommen
gaan beantwoorden? Het is een huivering
wekkende gedachte.
En ook in Tsjecho-Slowakije neemt, bij de
nadering van het derde verkiezings-weekend,
de spanning weer toe. Er wordt door minis
ter-president Hodza geconfereerd met ver
tegenwoordigers der Sudeten-Duitschers
dat meldt hij althans en de Sudeten-Duit-
sche partij ontkent eenvoudig dat dit waar is,
dat zij overleg heeft gepleegd. Wat beteekent
dit? Wat is er waar van de troepenconcen
traties en troepenverplaatsingen in het land?
Wie is de leider Henlein?is dat een man
die zijn ontzettende verantwoordelijkheid te
genover Europa beseft of is hij ergens uit het
onbekende verrezen tot een sleutelpositie, al
leen maar in staat zijn Sudeten-Duitsche be
langen te zien, kijkt hij niet verdei- dan de
grenzen van zijn enkele millioenen aanhangers
en meent hij inderdaad daarvoor het heil van
vierhonderd millioeen Europeanen, van tien
tallen volken, in de waagschaal te mogen stel
len. Rijst bij dezen man niet de vraag, wat er
van zijn minderheidje en deszelfs heil zou
overblijven als het. in het centrum van een
losbarstenden oorlog zou komen te staan?
Wij moeten optimistisch blijven. Er is in
derdaad nog steeds hoop zoolang de ramp
wordt vermeden. Maar het accoord van Nyon
schijnt dood, de nieuwe Engelsch-Italiaansche
vriendschap lijkt alweer een malle fictie, van
toenadering tusschen Berlijn en Londen is
niets te bespeuren, Engelands gebalde vuist
en Daladier's bereidheid om niet op eigen
houtje aan de Spaansche grens vergelding te
gaan zoeken zijn op dit moment nog- de meest
hoopvolle verschijnselen. De Europeesche
vrede (buiten Spanje) wordt opnieuw zeer
ernstig bedreigd. God geve dat er weer ont
spanning komt.
R. P.
NIEUWE FISCALE MAATREGELEN DOOR
DEN BELGISCHE SENAAT AANGENOMEN
BRUSSL, 9 Juni. De Senaat heeft thans
evenals de Kamer de ontwerpen aangenomen
waarin de nationale crisisbelasting hersteld
wordt en maatregelen opgenomen zijn be
treffende de douanerechten en accijnzen. Dc
ontwerpen werden aangenomen met 11 tegen
14 stemmen en 9 stemmen blanco.
(De draverijen te Duindigt zullen
misschien gestaakt moeten worden
als gevolg van een conflict tus
schen de directie en de eigenaren
van dravers).
Als ik 't bericht goed heb gelezen,
Dan is er een conflict gerezen,
In 't Duindigt draverij verband;
De een wil er wat meer uit halen,
De ander wil niet meer betalen.
Zooiets komt meer voor in ons land.
Er schijnt nu groot gevaar te dreigen
Dat wij er geen gedraaf meer krijgen,
Na deze Pinksterdraverij;
Voor liefhebbers van snelle paarden
Is haast dit feit niet te aanvaarden.
Al raakt het u niet erg, of mij.
Partijen toonen groote gaven,
In 't nobel spel van door te draven,
Zij zijn geducht in draf ervoor;
Om voor de schaar van paardenvrinden,
Nog tijdig het recept te vinden;
Hoe draven wij in Duindigt door?
Ik zal als leek geen oordeel vellen.
Mij in 't conflict partij te stellen,
Is iets dat ik niet wagen zal;
Maar als (ik ben nu toch aan 't praten)
Een paardenmiddel slechts kan baten.
Dan lijkt het mij in dit geval.
P. GASUS.
U VERGEET
dat U een bril draagt
als het een KEIP-brïl is.
GROOTE HOUTSTRAAT 137
(Adv. Ingez. Med.)
Vraagt ons inlichtingen
VOOR ELECTRISCH KOKEN
met voordeelige tarieven.
KROUWELS - Koninginneweg 6
(Adv. Ingez. Med.)
Vijf en dertig millioen gulden
Naar wij vernemen heeft een Ne-
derlandsch bankierssyndicaat onder
leiding van de heeren Mendelssohn
en Co. Amsterdam en de Nederland-
sche Handelmaatschappij N.V. aan de
Belgische regeering een crediet ver
strekt van f 35.000.000.
Het crediet wordt verleend in den
vorm van driemaandswissels welke
ter keuze der Belgische regeering
driemaal achtereenvolgens geheel of
gedeeltelijk met drie maanden kun
nen worden verlengd.
De Belgische regeering heeft een
soortgelijke credietovereenkomst in
Zwitserland afgesloten.
Tegen verontreiniging stralen en
pleinen te Haarlem.
De burgemeester vraagt de medewerking dei-
burgerij.
Teneinde de plaats vindende verontreiniging
van de straten en wegen in onze stad zoo
veel mogelijk tegen te gaan, heeft de Bur
gemeester van Haarlem aan de politie opge
dragen, scherp toezicht uit te oefenen op de
naleving van artikel 175 der Algemeene Politie
verordening, waarbij het verboden is, papieren
of andere zaken welke verontreiniging kunnen
teweeg brengen, op straat of in het water te
werpen.
De Burgemeester doet een beroep op de in
gezetenen om er toe mede te werken, dat de
straten niet worden verontreinigd door het
achteloos wegwerpen van papier, sigaretten
doosjes en dergelijke zaken.
Het conflict in de haring-
visscherij.
De vischhandelaarsvereeniging „Vrede"
heeft onder voorzitterschap van den heer Jac.
Vooys te Scheveningen een drukbezochte le
denvergadering gehouden ter bespreking van
den toestand, ontstaan door de staking in de
haringvisscherij.
De vergadering nam de volgende motie aan,
welke telegrafisch ter kennis van den minister
van Economische Zaken is gebracht:
De vischhandelaarsvereeniging „Vrede",
te Scheveningen, besprekende den ernstigen
toestand in den haringhandel als gevolg van
het huidige conflict in de haringvisscherij,
constateert, dat de toestand onder de haring
handelaren van zeer ernstigen aard is, daar
zij hun inkomen derven, op welke inkomsten
zij het heele jaar hebben gewacht.
De vereeniging is van meening, dat indien
deze toestand nog mocht voortduren, vele
kleinhandelaren in haring ten gronde zullen
worden gericht.
Zij verzoekt den minister alle hem ten dien
ste staande middelen aan te wenden, welke tot
beëindiging van genoemd conflict kunnen
leiden,"
Den Haag of Amsterdam
door GHARTVIARIUS.
De secretaris van de afdeeling Amsterdam
van de Horecaf schrijft in de Groene:
„Dan blijft Amsterdam slechts de hoofdstad
in den zin van de Grondwet", maar hij moet
zich eens een nieuwe editie van dat werkje
aanschaffen. In den aanvang dezes jaars
verscheen reeds de 9de druk en hij gebruikt
nog altijd den eersten, dien van 1814. Daarin
las hij (art. 30): „De beëediging van den
Souvereinen Vorst en de inhuldiging bij de
Staten-Generaal zullen plaats hebben in de
stad Amsterdam, als de hoofdstad". Toen was
Amsterdam dus de hoofdstad in den zin van
de Grondwet. Helaas, de glorie duurde maar
een jaar. De Grondwet van 1815 heeft de
woorden „als de hoofdstad" wreedelijk ge
schrapt, om te toonen dat zij A. niet meer als
de metropolis beschouwde. „Te Amsterdam"
heette het toen koeltjes. Maar de Grondwet
gever van 1840 gaf den genadeslag. Hij voegde
er bits „de stad" aan toe, ter leering van
wie mocht meenen dat A. iets hooger dan een
andere stad was en in de laatste editie, die
van 1938, is deze vermaning blijven staan. De
titel zweeft thans gelijk een vliegtuig in het
zwerk, en Den Haag heeft er evenveel of
meer recht op. zou ik zeggen. Tijdens de Re
publiek was die stad de bestendige verga
derplaats van de Staten en het Gouvernement
van Holland en van de colleges en ambtenaren
der algemeene regeering. In de Republiek,
meer Bondgenootschap dan Staat, paste het
begrip hoofdstad niet; anders ware Den Haag
zeker zoo genoemd geweest naar onbetwist
baar recht. De basis van het recht op den
titel is gebleven, dus Den Haag heeft het
recht behouden. Dat er in Amsterdam meer
menschen wonen legt geen gewicht in de
schaal. Ik zeg niets nieuws als ik constateer
dat vele menschen nullen zijn, dus het aan
tal inwoners heeft geenerlei beteekenis voor
de waardij eener gemeente. En ik wil niet
stoken, maar ik begrijp niet dat de Hagenaars
genoegen nemen met het hedendaagsche
spraakgebruik, dat Amsterdam de hoofdstad
noemt. Want Amsterdam is niet eerlijk aan
zijn (of haar, wat is het, De Bruïne?) roem ge
komen. Het was de Fransche overweldiger
die Amsterdam tot hoofdstad decreteerde. Hij
wilde er een klein Parijs van maken en ves
tigde er in 1806, nadat hij een tijdlang in
Utrecht gewoond had, den zetel van het
Gouvernement en de hofhouding. De titel is
dus een import-artikel en er zit een luchtje
aan. De Grondwetgever van 1814 heeft blijk
baar bij ongeluk Amsterdam als plaats van
inhuldiging gekozen, in de war gebracht door
Koning Lodewijk en uit sleur heeft men het
maar zoo gehouden. Is het niet merkwaardig
dat alle andere regeeringsplechtigheden in
Den Haag als zetel der regeering geschieden
en het geheele hooge gezelschap voor die
eene gelegenheid bij vergissing voor een dag
naar Amsterdam moet verhuizen? Verande
ring van de plaats der inhuldiging kan niet
zonder Grondwetswijziging tot stand komen,
maar overdracht of teruggave van den titel
wel. Zoo maar. In de schoolboekjes. En dat zie
ik nog aankomen. Want wat zingt de Maagd
in Hendrik VI?
Glory is like a circle in the water,
Which never ceaseth to- enlarge itself,
Till by broad spreading it disperse to
naught.
Dat is:
De roem is als een kring in't watervlak,
Die nimmer onderbroken zich vergroot,
Tot hij door breede spreiding slink' tot
niets.
CRICKET EN ENGELAND.
De eerste testmatch Engeland—
Australië.
Goed begin van Engeland.
Hammond won vanmorgen den toss en
Engeland ging batten met Barnett en Hutton
op het bowlen van O'Reilly en McCormick.
Barnett scoorde snel en gaf in den tweeden
over van McCormick een kans. Na 50 minuten
spelen ging de 50 op. Fleetwood Smith werd in
den aanval gebracht.
Om 12.50 uur was de stand 84 voor 0, waar
van Barnett 53 (8 x 4) en Hutton 25.
EXAMENS.
Voor het eindexamen Gymnasium van het
R.K. Lyceum voor Meisjes zijn geslaagd de
dames Ad. Boom en Nel van de Weyer. Geen
der candidaten werd afgewezen; herexamen 1.
Dure aardappelen.
Ook te Haarlem bestaan klachten.
Er komen uit verschillende steden van ons,
land klachten over een tekort aan oude aard
appelen.
Wij hebben te Haarlem onderzocht. Van een
tekort aan aardappelen is op dit oogenblik
te Haarlem nog niet gebleken. Maar de aard
appelen zijn veel te duur. Daardoor worden er
niet veel aardappelen gegeten en dat maakt
dat er nog steeds aan alle aanvragen te vol
doen is.
Een handelaar verklaarde ons: „Ik moet op
dit oogenblik de aardappelen inkoopen voor
lO'/o a 11 cent per K.G. Verkoopen doe ik ze
voor 12 cent. Mijn winst is dus niet groot.
Maar ik verkoop bijna geen aardappelen
meer omdat de meeste arbeiders dien prijs
niet kunnen betalen. Werkloozen kunnen er
natuurlijk in het geheel niet meer aan den
ken. Het gevolg is, dat in zeer vele gezinnen de
laatste week geen aardappelen meer worden
gegeten. Er komt niet anders dan rijst,
brood en erwten op tafel.
Het zal nog wel twee en misschien zelfs drie
weken duren voor er zooveel nieuwe aard
appelen zijn dat de prijs zoo gezakt is, dat
ze voor arbeiders en werkloozen te betalen
zijn."
Een andere aardappelhandelaar deelde
mede: „De aardappelen die te eten zijn kos
ten in de winkels op dit oogenblik 12 en 13
cent. Ik heb ook nog wel aardappelen die 6.
8 en 10 cent kosten, maar ik begrijp niet hoe
de menschen die nog kunnen eten. Ze zijn
slechter dan in den oorlogstijd de slechtste
regeeringsaardappelen.
Op de markt loopen de aardappelprijzen
geregeld op. Zaterdag betaalde ik f 6.30 per
H.L. en Dinsdag moesten dezelfde reeds f7,25
opbrengen.
De eenige maatregel die uitkomst kan bren
gen is dat de regeering den invoer van aard
appelen onmiddellijk vrij laat. In Italië en
Portugal zijn op het oogenblik veel goede
aardappelen te koop en die zouden hier gauw
zijn als de handel vrij was.
Tot zoover deze informaties!
Wij vernemen dat het gemeentebestuur van
Haarlem overwegen zal of er iets in deze aan
gelegenheid gedaan kan worden.
Anierikaansche regeering gaat
optreden tegen half-militaire
organisaties.
Tevens onderzoek naar de propaganda door
vreemde mogendheden.
WASHINGTON, 10 Juni. Naar verluidt
zal in de volgende zitting van het congres een
wetsontwerp ter tafel worden gebracht, dat
den president machtigt alle half-militaire or
ganisaties van fascistischen of communisti-
schen aard op te heffen. In het voorstel
wordt er op gewezen, dat deze organisaties In
structies van vreemde regeeringen ontvan
gen. Uit betrouwbare bronnen wordt verno
men, dat de wet door een nieuwe commissie
van het Huis van Afgevaardigden zal worden
voorbereid, welke zich tevens met het onder
zoek naar de buitenlandsche propaganda in
de Vereenigde Staten zal belasten. Van zij
den, die deze wet voorstaan, wordt verklaard,
dat de wet zich tegen organisaties als de
Duitsch-Amerikaansche Volksbond richt,
waarvan de leden geüniformeerd zijn en bui
tenlandsche vlaggen voeren. (United Press.)
Seizoensverwachting van
de Bilt.
Het Kon. Ned. Meteorologisch Insti
tuut te De Bilt heeft de seizoensver-
wachting opgemaakt voor den komen
den zomer en doet daarover de volgende
mededeeling.
De berekeningen geven tot resultaat
een gemiddeld iets te kouden zomer.
Misschien zal alleen de maand Juli
te warm zijn.
Wat den neerslag betreft, wijzen de
berekeningen op een vrij belangrijk te
veel aan regen, maar de waarde van
deze verwachting is slechts gering. Een
maandvoorspelling voor den regen is
niet te geven.
Bij de stakingsonlusten te Kingston op Jamaica kwam het tot hevige botsingen
tusschen stakers en politie. In de stad werden ernstige vernielingen aangerich4
Het woord is aan
Georges Sand:
De herinnering is het par-
fum der ziel.
VOORJAARSPRIJZEN
(Adv. Ingez. Med.)
Aan de procureurs-generaal, fungeerende
directeuren van politie en alle hoofden van
politie, als bedoeld in artikel 1 van het
vreemdelingenreglement, is door den admini
strateur voor de grensbewaking en den rijks
vreemdelingendienst namens den minister
van justitie medegedeeld dat het in het voor
nemen ligt van den minister om, langs gelei
delijken weg, te bevorderen, dat uiteindelijk,
elke vreemdeling die zich hier te lande vrij
ophoudt voor langeren tijd dan 10 dagen ach
tereen - voor visumplichtigen2 dagen - en op
wiens aanwezigheid men prijs stelt, dan wel
wiens verblijf dient te worden aanvaard, in
in staat wordt gesteld om te allen tijde, des-
noodig, van zijn geoorloofd oponthoud te
kunnen doen blijken, middels vertoon van
een aan hem schriftelijk verleende voorloo
pige verblijfsvergunning.
Houder van een dusdanige nog loopende
verblijfsvergunning zal tevens in staat, wor
den gesteld, om, bij terugkeer na verblijf in
het buitenland, weder ongehinderd langs een
doorlaatpost binnen te komen.
Deze verblijfsvergunning, die bedoeld is
van tijdelijken aard te zijn en desgewenscht
immer door de bevoegde macht kan worden
ingetrokken, zal in beginsel worden verleend
door de hoofden van politie, als bedoeld in
artikel 1 van het vreemdelingenreglement,
ter plaatse waar de vreemdeling vertoeft of
verblijf houdt.
Zoodra een vreemdeling zich, ter voldoe
ning aan een wettelijke verplichting, dan wel
om andere redenen, meldt bij, of wordt voor
geleid voor een hoofd van politie, als voren
genoemd, dient daarvan te worden gebruik
gemaakt om hem bedoelde verblijfsvergun
ning te verstrekken.
De termijn van aanmelding is voor dege
nen, die tusschen 1 Maart en 6 Juni zijn
binnen gekomen gesteld tot 16 Juni en voor
degenen die daarna binnen kwamen of zul
len komen, op 10 dagen na aankomst.
Volledigheidshalve wordt nog opgemerkt,
dat een aanvulling van het vreemdelingen-
reglement op het stuk van „voorloopige ver
blijfsvergunning" bevorderd wordt.
15 en rubriek als de Groentjes in
Haarlem's Dagblad zou achteruit gaan.
als ze geen succes hadden. Ze gaan van
jaar tot jaar in aantal vooruit en daar
mede is hun succes bewezen.
Doe er Uw voordeel mede.
HEDEN: 14 PAGINA'S.
Minister Goscling zegt in de Kamer loc
herziening van het vreemdelingen
recht te zullen overwegen. 3
Het enqucte-voorstcl van mr. Wende-
laar ontmoet bestrijding en bijval.
Nieuwe gevallen van Spaansche bom
bardementen op buitenlandsche
schepen.
Mc. Call, de te Miami gearresteerde
dreigbriefschrijver, ontkent schuldig te
zijn aan de ontvoering van Jimmy Cash.
De „ontvoerder" van Lord Nuffield voor
het gerecht.
De Fransche regeering neemt maatrege
len tegen schending van dc grenzen
door vliegtuigen.
De Rottcrdamsche bomaanslag is vrijwel
geheel opgehelderd.
Zwitserland wint van Duitschland en
Cuba van Roemenië in de overgespeelde
wedstrijden om het wereldkampioen
schap voetbal. 9
ARTIKELEN. ENZ.
R. P.: Nieuwe Spanning. 1
Charivarius: De hoofdstad den Haag of
Amsterdam? 1
H. D. vert.: De brandkast. 3
Van onzen correspondent te Genève. Het
laatste jaarverslag van Harold Butler. 7
Sport in 'i Kort. 9
Voor de Jeugd. 12
J. B. Schuil over: De ridder van den
Kon-seband. 13
De Burgerlijke Stand van Haarlem is op
genomen op il