UILTJE
Het jaarverslag van de Nederlandsche Bank
Electriciteitsvoorziening in het debat.
De toestand in hei
bedrijfsleven.
ZATERDAG 11 JUNI 1938
HAARLEM'S DAGBLAD
3
Drie boerderijen in de asch
gelegd.
Vrijdagmiddag om half drie zijn in de buurt
schap Oosterwolde, gemeente Doornspijk, drie
boerderijen in de asch gelegd, waardoor vier
gezinnen dakloos geworden zijn.
Vermoedelijk tengevolge van een lek in den
schoorsteen is de brand begonnen in de
boerderij van den landbouwer A. van der Hul,
in een minimum van tijd stond het pand. dat
me een rieten dak gedekt was, in lichter laaie.
Aangewakkerd door een krachtigen wind sloeg
het vuur over naar een aangrenzende boerderij
van den landbouwer T. Hup. Ook deze boer
derij brandde tot den grond toe af. Een derde
boerderij, bewoond door de gezinnen S. van
Dijk en G. van Dijk en toebehoorende aan den
landbouwer S. van Dijk, ging eveneens in
vlammen op.
Van de inboedels kon slechts weinig worden
gered. Alle drie boerderijen waren verzekerd.
RIJKSMUSEUM G. M. KAM TE NIJMEGEN
HEROPEND.
Vrijdagochtend is in tegenwoordigheid van
vele autoriteiten het Rijksmuseum G. M.
Kam te Nijmegen, dat thans tot een geheel
is vereenigd met de Romeinsche afdeeling
van het gemeentemuseum, officieel heropend
welke plechtigheid destijds moest worden
uitgesteld.
De directeur van het museum, dr. J. H.
Holwerda, sprak een kort welkomstwoord,
waarna minister Slotemaker de openingsrede
uitsprak. Hij deelde mede, dat de gemeente
archivaris, de heer M. P. M. Daniels, is be
noemd tot ridder in de Orde van Oranje
Nassau.
Bij het oversteken van den weg
gedood.
Vrijdagmiddag omstreeks drie uur is op den
Rijksstraatweg ZwolleElburg, onder Oosten
dorp. gemeente Doornspijk, de tachtigjarige
vrouw W. Leuvink, die weifelde bij het over
steken van den weg door een melkauto uit de
provincie Utrecht aangereden en op slag ge
dood.
Vrijdagmiddag om half vijf is het zevenjarig
zoontje van den landbouwer K. Pijper te Wap-
serveen bij het oversteken van den weg door
een vrachtauto van den bierhandelaar van Son
uit Steenwijk overreden en zoo ernstig gewond,
dat de dood onmiddellijk intrad.
„Mammie, wat smeer je ze dun!"
Grootvader Trip (tot Moeder de Wilde) „Als je je huishoud
boekje beter bijhield, zou je zien, dat je nog te royaal bent!"
TWEEDE KAMER.
Vele sprekers bestrijden het ontwerp.
Vragen over de Japansche
luchtbombardementen.
DEN HAAG Vrijdag.
In het licht van de veelzijdige en intensieve
toepassing van de electrische energie is een
normale ontwikkeling van de stroomvoorzie
ning als een der eerste voorwaarden te be
schouwen met het oog op de volkswelvaart.
Daarom dient de overheid op een en ander
Inzicht te oefenen en tevens zooveel mogelijk
leiding te geven. Ziet daar, zeer ruw ge
schetst, de rechtsgrond voor het thans na
ftle wederwaardigheden in openbare behan
deling gekomen wetsontwerp. In hoofdzaak
komt dit hierop neer, dat voor aanleg en
exploitatie van electriciteitswerken door het
Rijk d.w.z. door de Kroon te verleenen
concessies noodig zullen zijn. De concessies
zullen met verschillende voorwaarden, o.a. ter
zake van het materieel, van de stroomleve-
ring enz. gepaard gaan. Naar aanleiding van
een concessie-aanvrage zal men den Electri-
citeitsraad, de Gedeputeerde Staten van de
betreffende provincie (s) en daar waar reeds 'n
concessionaris bestaat, ook dezen hooren.
Dit geldt eveneens in geval van geheele of ge
deeltelijke intrekking eener concessie met
naasting tegen vergoeding van de aanleg-
kosten enz. van Rijkswege. Voorts bestaat
de mogelijkheid (art. 7), dat de Minister v.
Waterstaat, gehoord den Electriciteitsraad,
ten behoeve van bepaalde, bij Koninklijk Be
sluit aangewezen, doeleinden van algemeen
nut in buitengewone omstandigheden de con
cessionarissen tot koppeling, tot het in onder
linge samenwerking (naar door den Minister
vast te stellen voorwaarden) beschikbaar
stellen of houden van electrische energie ver
plicht.
Naar plen smaak van Ir. v. d. W a e r d e n
(s.d.) is het aantal koppelingen, dat thans
voorkomt 9 nog veel te gering. Men moet
z.i. dat koppelen niet aan regionale bedrijven
overlaten. Zoowel in verband met de veilig
heid, als om economische en practische rede
nen, acht hij koppeling van groote beteeke-
nis. Het liefst zag hij de verschillende centra
les en koppelingen in handen van de Cen
trale (Rijks-) overheid. Een „gemoedelijkere"
oplossing is, dat de centrales een zekere zelf
standigheid behouden, doch het beheer der
koppelingen bij de centrale overheid komt.
Spreker is tenminste ingenomen met 't feit,
dat ingevologe 't aanhangige wetsvoorstel
alle productie-bedrijven concessies moeten
hebben en de Electriciteitsraad een wettelijke
basis krijgt.
De nat. soc. de Marchant et d'Ansem-
bourg was boos, aangezien de
door zijn partijgenooten destijds gemaakte
opmerkingen bij 't afdeelingsonderzoek niet
voorkomen in het Voorloopig Verslag, dat
echter uitsluitend liep (en mocht loopen)
over de derde nota van wijziging. Daarom
volgde spr. het voorbeeld zijner par tijgenoo
ten, die thans uit protest vacantie hadden
genomen.
Aan nota's van wijzigingen heeft 't bij dit
onderwerp niet ontbroken. Ir. v. Lidth de
Jeu de (lib.) gaf toe, dat door nota no. 4
aan belangrijke bezwaren tegemeot geko
men was. Deze afgevaardigde, die intusschen
bevreesd bleek dat de Minister van zijn be
moeiingen met de tarieven van gemeenten
weinig pleizier zou beleven, vond de regeling
van het koppelings-vraagstuk onvoldoende.
1-Iij was een warm voorstander van koppe
ling (in dit verband wees hij o.m. op de groo
te financieele voordeelen hiermee in Enge
land bereikt)de beperking, waardoor alleen
in dringende gevallen tot koppeling verplicht
zou kunnen worden moest z.i. vervallen.
Mr. Rutgers v. Rozenburg (c.h.
klaagde over de verschillende tegenstrijdig
heden en onzekerheden zoo met name t.a.v.
de koppelingskwestie van het wetsontwerp,
dat, door hetgeen het bevat omtrent de voor
waarden voor concessie-verleening, den Mi
nister eigenlijk een blanco-volmacht geeft.
Spr. achtte het beter dit ontwerp thans niet
aan te nemen en eerst maar eens het rapport
van de commissie die het koppelingsvraag-
stuk bestudeert af te waheten. De heer
Botteweg (a.r.) bleek evenmin gebrand
te zijn op het aanhangige wetsvoorstel: het
concessiestelsel gepaard gaande met de be
moeiing met de tarieven, vond hij niet aan
bevelenswaardig, het koppelingsvraagstuk niet
rijp.
Nadat de heer Ebels (v.d.) verschillende
bepalingen van 't ontwerp (o.m. die in zake
koppeling) onbevredigend had genoemd,
gaf de heer Swe ens (r.k.) na den strijd der
provincie Noord-Holland tegen de gemeente
lijke distributiebedrijven geschetst te hebben,
te kennen, dat hij betreurde, dat de Minister
blijkbaar al partij had gekozen voor het stand
punt van genoemde provincie, dat n.l. ook de
distributie zooveel mogelijk in één hand moet
komen.
Had Ir. v. d. Waerden (s.d.) het wets
ontwerp met een atrophisch skelet vergele
ken, den heer v. d. W e ij d e n (rk.) deed het
aan een stekelvarken denken: overal waar
men het aanpakt veroorzaakt het pijn.
Bedenkelijk vond spr., dat bij naasting re
kening zal worden gehouden met de gemaakte
wensch. waardoor de gemeenten met de
grootste winsten er het best voor zullen
staan.
Ir. Bongaerts (r.k.) herinnerde aan de
lange voor-geschiedenis. Jammer is het, dat
men tot dusverre nog niet verder gegaan is in
de richting van koppeling. Waar echter de
verschillende bedrijven ten zeerste op mee
spreken gesteld zijn, is 't misschien nu maar
't beste, dat de Minister in deze wet niet de
de bevoegdheid gevraagd heeft om zelf steeds
van bovenaf, koppeling op te leggen en zich
alleen te bepalen tot de dringende omstan
digheden. terwijl dan tengevolge van art. 8
geleidelijk toch meer koppeling kon ont
staan
Spr. juicht de regeling inzake de beperking
van de winst die de gemeenten met de electri
citeitsvoorziening mogen maken van harte
toe. Gezien de te verwachten uitbreiding van
stroomgebruik zal dit op den duur tot aan
zienlijke tariefsverlaging, dus tot een zeer ge-
wenschte verlaging van lasten leiden. Wij zul
len een Energieraad moeten krijgen: daar
mee moge de minister toch vooral meer reke
ning houden.
Met dit vage ontwerp zullen we. aangezien
thans toch niet meer te bereiken valt aldus
de conclusie van spreker in 's lands belang
genoegen moeten nemen.
Van de electriciteitsvoorziening naar het
terrein van den Japansch-Chineeschen strijd
is de afstand minder groot dan men zou den
ken. De heer Wijnkoop wenschte van de moge
lijkheid eebruik ce maken om met betrekking
tot het optreden van Japan om open steden te
bor dceren, waarvan non-combattanten
het chtoffer worden, mondeling vragen tot
de Regeering te richten, waarvoor het regle-
mentoir gebruikelijk uur is Vrijdagsmiddags om
kwart voor vier. Aangezien Minister Patijn met
vacantie is, verving hem zijn ambtgenoot Dr.
Colijn. Deze antwoordde den communistischen
afgevaardigde, dat de Regeering niet overwo
gen heeft om zich, met 't oog op het bedoelde
optreden van Japan, tot de Vereenigde Sta
ten van Noord-Amerika en Engeland te wen
den ten einde gezamenlijk op 't gebied van
strategische grondstoffen (zooals petroleum,
tin, enz.) die maatregelen ten dezen kunnen
beletten of althans belemmeren. Verder deel
de Minister Colijn mee een Nederlandsch ini
tiatief van dien aard niet in ons belang te
achten, om voor de hand liggende redenen
van algemeen belang ook al keurt de Regee
ring, overeenkomstig het steeds door haar in
genomen standpunt, het bombardeeren van
non-combattanten af.
Nader gevraagd, wat hij hiermee bedoelde,
wees de Premier er op, na 't eerst al zeer twij
felachtig genoemd te hebben of in 't alge
meen tegen dergelijke methoden iets te doen
valt (zie: Spanje), dat als we te Londen en
Washington wèl medewerking zouden krijgen,
wij in een positie zouden komen te verkeeren.
dat we een conflict van veel grooteren omvang
ontketend zouden hebben, waarbij dan som
mige deelen van ons Rijk direct betrokken
zouden raken. Daarop kunnen wij nooit aan
sturen.
En zouden we wat hij veel waarschijn
lijker achtte bot vangen, dan zou niets be
reikt, niemand geholpen zijn, terwijl alleen de
positie van Nederland in den Pacific veel
moeilijker zou zijn geworden. E. v. R.
Het conflict in het haring-
vissclierijbedrijf.
De rijksbemiddelaar in het derde district
prof. mr. A. C. Josephus Jitta. heeft partijen
bij het conflict in het haringvisscherij-bedrijf
betrokken, een voorstel gedaan, waarover zij
zich nader zullen beraden.
Vervoerrecord voor de K. L. M.
Op één dag 656 passagiers.
In deze dagen heeft de K.L.M. een werkelijk
overstelpend vervoer op haar binnenlandsche
en Europeesche luchtlijnen. Het record voor
dit jaar werd Vrijdag j.l. bereikt met een
totaalvervoer van 656 passagiers op één dag,
van bijna 12.000 kg. vracht, waaronder ruim
2.600 kg. post. Dit zijn cijfers, welke het vorige
jaar slechts bij wijze van uitzondering in het
hoogseizoen geëvenaard werden.
Het vrachtvervoer is in vergelijking met het
vorige jaar gestegen met rond 10.000 kg. per
week. waarbij nog 2.000 kg. aan extra bagage
en 4.000 kg. aan post komen alles per week.
en dus alleen wat méér vervoerd werd dan in
1937.
Dat het passagiersvervoer zoo sterk is toe
genomen, kan niet alleen toegeschreven wor
den aan de uitbreiding van het luchtnet, welke
dit jaar niet zoo sterk was. Wel is te merken,
dat de eenheid in het materiaal en vooral het
uitgebreide gebruik, dat thans van de D.C.-3
gemaakt wordt in het Europeesche luchtver
keer. aan het passagiersvervoer ten goede is
gekomen.
OPTREDEN VAN JAPANSCHE VISSCHERS
IN INDIë.
OMZETBELASTING.
De heer Groen heeft op het wetsontwerp
tot herziening van d* omzetbelastingwet een
amendement ingediend, hetwelk beoogt het
fruit van omzetbelasting vrij te stellen, eener
zijds omdat dit product gerekend kan worden
tot de eerste levensbehoeften te behooren en
anderzijds, omdat door de wijze van verkoop
de belasting practisch komt te drukken op
de producenten, die voor het grootste deel tot
den zoo zwaar noodlijdenden tuindersstand
behooren.
Zwaartckracliliiietingen met
onderzeebooten.
Plannen voor een nieuwe expeditie
's-GRAVENHAGE, 10 Juni. Naar aanlei
ding van het feit. dat van nu af aan prof.
Vening Meinesz niet meer persoonlijk de rei
zen van onderzeebooten, die dienstbaar wor
den gemaakt aan het verrichten van zwaar
tekrachtmetingen zal medemaken, heeft de
minister van defensie den professor heden
morgen in audiëntie ontvangen.
Uiteraard zal hij de leiding behouden bij
dezen wetenschappelijken arbeid, doch het
onderzoekingswerk zal door een jongere
kracht, dr. Nieuwenkamp geschieden.
Er bestaan plannen voor een vol
gende groote expeditie, welke door
dr. Nieuwenkamp zal worden mee
gemaakt. Met het oog op deze plannen
heeft prof. Zemike te Groningen in
het Physisch Instituut van de univer
siteit aldaar de constructie onder
handen genomen van een stemvork-
klok. welke de tijdmeting voor het on
derzoek nauwkeuriger zal maken dan
met chronometers mogelijk is.
TLLS U besloten
heeft, den knoop door te hakken
steek éérst een Uiltje op! Daarna
hakt U er driemaal zoo lustig op los!
Het Tweede Kamerlid Effendi heeft aan
den minister van Koloniën de volgende vra
gen gesteld:
1. heeft de regeering kennis genomen van
de groeiende onrust en verontwaardiging on
der alle lagen der bevolking in Indonesia,
welke \yorden teweeggebracht door ontoelaat
bare handelingen jegens Nederlandsche on
derdanen van Banka en Billlton door z.g.n.
Japansche visschers.
2. Zoo ja, is de regeering dan bereid krach
tige maatregelen te treffen, die er toe leiden
dat vreemdelingen in het vervolg meer eerbied
betoonen voor de integriteit van Neder-
landsch-Indië en de veiligheid van haar be
volking?
SIGAREN
Subliem 5 ct., Florida 6 ct.
Penaal 6 ct., Bolknak 8 ct,
Lido 8 ct.. Casino 10 ct.
(Adv. Ingez. Medj
Wel waren er verschillende bedrijfstakken,
die nog toeneming van bedrijvigheid te zien
gaven, doch hiertegenover viel in een aantal
anderen achteruitgang te constateeren. ter
wijl daarnaast in verscheidene de hoeveel
heid werk min of meer stationnair bleef, hoe
wel dan vaak op een onvoldoend peil
Groote tegenstellingen vertoonde het ver
loop der bedrijvigheid in de exportbedrijven.
Hadden nl. onderscheidene een. deels be
langrijk. verlies van afzet te boeken, bij an
dere bleek de werkgelegenheid, soms nog in
vrij sterke mate te zijn verruimd. In ver
schillende van laatstbedoelde bedrijven
vloeiden echter de nieuwe orders vaak veel
minder ruim toe, zoodat de orderpositie sterk
terugliep.
In de industrieën van productiemiddelen
was, voorzoover vermindering van werk
zaamheden werd geconstateerd, deze meestal
niet zoo groot, terwijl in belangrijke als bijv.
den scheepsbouw, de opgaande lijn der be
drijvigheid zich verder voortzette. Een deel
van deze bedrijfstakken is in sterke mate ge
baat bij de werkzaamheden voor defensie
doeleinden en bij verschillende groote open
bare werken als wegen- en bruggenbouw. Dit
geldt ook voor verschillende industrieën van
hulpstoffen, in welk onderdeel van het be
drijfsleven overigens zeer geschakeerde toe
standen bleven voorkomen (vooruitgang,
maar ook achteruitgang, flink werk, maar
ook groote slapte).
Van de industrieën van verbruiksartikelen,
die geheel of in hoofdzaak voor de binnen
landsche markt werken, ondervonden som
mige, wier afzet zeer afhankelijk is van de
voorraadpositie in den groot- en kleinhan
del, vooral nadeel van de dalende prijsbewe
ging, daar deze terughoudendheid bij koo-
pers verwekte. Voorts was voor de werkge
legenheid in deze groep van bedrijfstakken
nog steeds de beperkte koopkracht van vele
verbruikers een rem. In verschillende in
dustrieën van voedings- en genotmiddelen
werd daarbij de druk der crisisheffingen ten
bate van den landbouw gevoeld.
JONGETJE BEKNELD GERAAKT.
Tusschen veewagen en muur gedood.
Vrijdagavond is het twaalfjarig zoontje van
de familie Brethouwer. wonende in de Spij
kerstraat te Arnhem, in de Tuindwarsstraat
aldaar bekneld geraakt tusschen een passee-
renden veewagen en een muur. De schedel van
het knaapje werd geheel verbrijzeld. De jon
gen was op slag dood.
Eerste kwartaal van dit jaar maakt
een indruk van weifeling.
De werkgelegenheid in onze indus
trie onderging in het eerste kwartaal
van 1938, blijkens mededeeling van
het centraal bureau voor de statis
tiek, in verband met het seizoen ver
betering, waarbij 't mooie weer in
Maart stimuleerend werkte.
Afgezien van deze voorjaarsople
ving verkrijgt men als algemeen
beeld van den toestand in genoemd
kwartaal een indruk van weifeling,
voornamelijk toe te schrijven aan de
onzekere economische en politieke
verhoudingen in verschillende andere
landen.
