Haarlems Dagblad WANDGEDIERTE Hoe het een eeuw geleden in Haarlem was. Familietwist met nood lottig gevolg. Geld beschikbaar Tele-visie-foon. Het belangrijkste 56e Jaargang No. 16892 Uitgave Lourens Coster, Maatschappij voor Courant-Uitgaven enAlgem. Drukkerij N.V. Bureaux: Groute Houtstraat 93, bijkantoor Soendaplein 37. Postgirodienst 38810. Drukkerij: Zuider Buiten Spaarne 12. TelefoonDirectie 13082, Hoofdrcd. 15054 Redactie 10600, Drukkerij 10132, 12713 Admin. 10724, 14825. Soendaplein 12230. Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen Directie: P. W. PEEREBOOM EN ROBERT PEEREBOOM Hoofdredacteur: ROBERT PEEREBOOM Ook toen was het een tijd van groote dingen! Toen de Nassaulaan nog Kraaienhorstergracht was. WEEKBERICHT Coöp. Vooruitgang U.A., Haarlem. ROOMBOTER, per pond 72 ets. Biscuitjes, p. pond. ongev. 125 stuks 25 ets Ossenrookvleesch, per ons 17 ets. Huishoudzee, per staaf 9 ets. Bessensap H.K., per 2 flesch25 ets. Slaolie, per flesch, 6' maatje 45 ets. Suiker, per pond 22 ets. Koffie, goede kwaliteit, per !<pond lO'/scts. MET DIVIDENDBONS. (Adv. tngez. Med.) Wij, menschen van dezen tijd, meenen dat alleen ons het voorrecht geschonken is groote evoluties mee te maken. Radio, luchtvaart, automobilisme, sprekende film, enzoovoort. Maar bij het doorbladeren van kronieken blijkt, dat onze bet-overgrootouders, die een eeuw geleden leefden, ook van groote dingen getuige waren! Een eeuw geleden begonnen de treinen te rijden en de stoombooten te varen. Voor de ontwikkeling der maatschappij was dit van misschien nog meer beteekenis dan van de verovering van de lucht. Wij hebben de radio, maar onze voorouders het begin van de tele graaf. Die hadden de uitvinding van het gas nog bovendien. Haarlem v/as honderd jaar geleden klein, heel erg klein. Het bevolkingsaantal haalde nog niet de 25.000. Allen woonden in wat wij nu „de oude binnenstad" noemen, dus tus- schen de singels. En dan waren daarvan nog groote stukken onbebouwd. Het Kenaupark werd eerst in 1867 bebouwd en ook het Rip- perdapark is uit dien tijd. De omliggende gemeenten waren gehuch ten met niet meer inwoners dan het aantal dat in Haarlem nog aan de 25000 ontbrak. Nu tellen Haarlem en de omliggen de gemeenten meer dan 250.000 inwo ners, dus tien maal zooveel als een eeuw geleden. Haarlem had toen nog het beeld van een vestingstadje de poorten en wallen waren nog intact. Voor de verdediging hadden die geen waarde meer, zoodat men er in dien tijd over begon te denken deze boeien uit de mid deleeuwen te verbreken. Van praten kwamen ook daden. Nu eens viel de eene, dan de an dere poort als een offer aan de eischen van het. toenemend verkeer. Haarlem ging langza merhand buiten zijn singels groeien! Maar het duurde toch nog wel 25 jaar voor al die staketsels verdwenen waren. Alleen heeft men ons de Amsterdamsche poort nagelaten als een herinnering. Het poortersgeld werd in 1852 afgeschaft. Als verkeersmiddelen kende men nog alleen de postkoets en de trekschuit. In 1839 werd de eerste spoorlijn in ons land geopend, namelijk de lijn Haarlem-Amsterdam. Het volgend ja%r wordt dit eeuwfeest gevierd. Dat was in 183*9 een begin van de komende evolutie op ver keersgebied. Er verstreken evenwel nog eeni- ge tientallen jaren voor men het aandurfde een uitbreiding van beteekenis aan het net van spoorwegen te geven. De lijn Haarlem- Rotterdam werd in 1847 voltooid, Haarlem- Beverwijk in 1860 en Haarlem—Zandvoort pas in 1883. Aanvankelijk had de stoomwagen heel wat tegenstand bij het publiek te overwinnen, maar daarin is hij volkomen geslaagd. De uitvinding van de telegraaf maakte aat er een belangrijke verbetering kon worden ingevoerd in de maatregelen voor de veilig heid op de spoorlijnen. De spoorwegtelegraaf werd in 1845 in werking gesteld. Pas in 1858 dus nu 80 jaar geleden werd te Haarlem het telegraafkantoor voor den particulieren dienst geopend. De telegraaf, de vèrschrijver, was voor dien tijd een wonder. Nu is de betee kenis daarvan veel verminderd door het nog grootere wonder: de telefoon. De landwegen, die naar de andere steden en dorpen leidden, waren juist in voldoenden staat om de postkoets gelegenheid te geven den tocht te volbrengen als de paarden sterk genoeg waren hun vracht door mulle zand- hoopen en diepe modderpoelen te trekken. Slechts hier en daar kende men de weelde van iets wat op een bestrating geleek. In 1841 werd door den Raad aan een com binatie concessie gegeven de Kleverlaan (in dien tijd een zandweggetje) te verbreeden en te beharden met puin en schelpen. De kosten mochten de exploitanten van den weg verha len op de weggebruikers door een tolheffing. Eenigen tijd later werd ook op die manier de weg Haarlem-Zandvoort aangelegd. Pas in 1857 werd de grindweg in den Hout. gemaakt om een behoorlijke verbinding met Heemstede te verkrijgen. Haarlem was in dien tijd omringd door een net van tollen. Er was geen weg naar buiten of er stonden één of meer tollen op. Die toe stand heeft trouwens tot na 1900 voortge duurd. Eerst toen erkende de overheid het als haar plicht zelf de wegen aan te leggen en te onderhouden. Het tolgeld dat vroeger voor reiskoetsen vigelantes en hondenwagens moest worden betaald, is nu vervangen door de wegenbelasting voor auto's en de rijwiel plaatjes voor de fietsen. In het midden der vorige eeuw zijn te Haarlem heel wat wateren gedempt. Daardoor is het stadsbeeld ook zeer sterk veranderd. De Oude Gracht en de Kraaienhorstergracht (Nassaulaan) zijn in 1859 gedempt, de Raam- en Voldersgracht in 1861, de Raaks en de Beek in 1866 en de Achter Nieuwe Gracht (Park laan) in 1869. De straatverlichting te Haarlem bestond een eeuw geleden nog uit petroleumlampen. In 1837 werd hier voor het eerst gas gebruikt, maar eerst in 1846 sloot de gemeente met de particuliere gasmaatschappij een contract voor de verlichting der stad met 124 gaslan taarns. In 1849 werd begonnen met het ophalen van vuilnis. Aanvankelijk geschiedde dit ook door een particuliere onderneming. Een eeuw geleden waren er ook nog geen trottoirs: die zijn pas later gewenscht geble ken om de voetgangers veiligheid te geven bij het toenemende verkeer. In dien tijd had men ook nog open heulen in de straat voor het loozen van afvalwater uit de huizen en het hemelwater. Pas in 1860 werd begonnen met het maken van overdekte riolen. De exploitatie van een waterleiding dateert van 1854. In 1861 werden de straten in onze stad voor het eerst van naambordjes voorzien. De bevolking van Haarlem was in 1863 ge stegen tot 30.000. Jongeman met zeis in den rug gestoken en gedood. Dader gearresteerd. Zondagavond omstreeks half twaalf is op de Bleekerskade te Amstelveen een moordaanslag gepleegd. De twintigjarige gehuwde arbeider L. C. hoorde bij zijn thuiskomst, dat zich onaangename kwesties in de fa milie hadden voorgedaan. Hij wond zich hierover zoo op, dat hij zich met 'n zeis wapende en op de kade den 26- jarigen Grifhorst uit Amsterdam, die verkeering met de zuster van zijn vrouw had, opwachtte. Toen Grif horst voorbij kwam, heeft C. hem een klap gegeven, waarbij de punt van de zeis in den rug drong. G. wist nog de woning van zijn schoonouders te be reiken, waar hij tengevolge van hevig bloedverlies ineen zakte. Onmiddellijk werd geneeskundige hulp ingeroepen. Het slachtoffer is per ziekenauto naar het Binnengasthuis te Amsterdam vervoerd, waar hij in den loop van den nacht is overleden. De politie stelde een uitgebreid on derzoek in onder leiding van inspec teur Busser. De dader werd ten huize van zijn ouders, die eveneens op de Bleekerskade wonen, gearresteerd. Hij is voorloopig in het politiebureau te Amstelveen ingesloten. De industrie in onze stad. Uitbreiding Haas' Azijnfabrieken. Vroolijk wapperde Vrijdag de driekleur van de gebouwen der Haas Azijnfabrieken N.V. in de Spaarn wouderstraat. De uitbreiding van het administratieve gedeelte der fabriek werd in gebruik genomen. Veel bloemstukken sierden het ruime nieuwe kantoor waarin door den architect is gestreefd naar ruimte, licht, lucht, gezelligheid en eenvoud. Alle moderne techni sche middelen zijn toegepast om het bedrijf zoo economisch mogelijk in te richten, Er was behoefte gekomen aan expeditie-ruimte, ook aan administratieve ruimte kwam gebrek. Door inwendige verbouwing uitgevoerd door den aannemer den heer H. J. de Vries is ook voor de toekomst in deze behoefte voorzien. Ontslagen koelie steekt ambtenaar neer. Slachtoffer aan de gevolgen overleden. SOERABAJA, 18 Juli. (Aneta) He denmorgen te vijf uur is de opzichter van den gemeentelijken reinigings dienst, de heer Schotsman, toen hij op zijn fiets naar zijn werk ging, door een ontslagen Madoereeschen koelie van dien dienst, met een piso blati (breed, plat mes) neergestoken. De zwaarge wonde werd naar de C. B. Z. vervoerd, waar hij anderhalf uur later is over leden. Het wereldfilmbal 1938. Tino Rossi en Corinne Luchaire komen ook. Het comité Wereldfilmbal 1938 is nog steeds doende nieuwe sterren voor het filmbal te engageeren. Tino Rossi heeft thans definitief zijn komst toegezegd, terwijl Corinne Luchaire hier te lande bekend door haar opmerkelijke ver tolking van de hoofdrol in de film „Meisjes achter tralies" zich in principe bereid heeft verklaard te komen. Henri Garat is licht on gesteld, doch zal zeer waarschijnlijk voor 23 Juli a.s. in zooverre hersteld zijn. dat hij het feest met zijn aanwezigheid zal kunnen op luisteren. De Phohi zal op Maandag 25 Juli een extra uitzending voor Indië en Amerika verzorgen, waarin snapshots van dit Wereldfilmbal zul len worden gegeven. door GEMEENTELIJK goedgekeurde bank. Bedr. van 50.tot 500. WETTELIJKE TARIEVEN. Vr. prospectus (zegel v. antwoord). Kantoor: SCHNEEVOOGTSTRAAT 7. - Geopend van 9Vi—8 uur. N.V. Credietbank „AMSTERDAM HAARLEM", Telefoon 17081. (Adv. Ingez. Med.) Wij garandeeren ABSOLUTE VERDELGING onder geheimhouding en schriftelijke garan tie, volgens speciale beproefde methode. Zuiveringsonderneming „RADICAAL", GEN. CRONJéSTRAAT 135 - TELEF. 11657. (Adv. Ingez. Med.) (Practische -proeven zijn genomen met televisie per telefoon, waar door de sprekers elkaar niet alleen kunnen hooren, maar ook zien.) Ziedaar een heel nieuw onheil, dat ons dreigend komt belagen, Al is 't nu nog in 't stadium van het experiment, De wetenschap staat nergens voor in deze grootsche dagen, Straks biedt zij ons weer koeltjes dit bedenkelijk present. Wie nu een telefoongesprek voert, hoeft niet op te passen, Dat d' uitdrukking van zijn gezicht niet zijn gevoel verraadt, Hij kan zich overgeven aan het maken van grimassen, Terwijl hij streng verwijtend in het zwarte mondstuk praat. Wanneer zij lieve woordjes spreekt tot een van haar vriendinnen En daarbij onder 't praten af en toe de tong uitsteekt, Omdat zij eigenlijk van nijd en afschuw kookt van binnen. Is dat een wederzijdsche vrijheid, die zich nu niet wreekt. Wie onzer durft er, met de hand op 't hart gelegd, te zweren. Dat hij niet af en toe, zij 't dan onhoorbaar, zucht of gaapt. Als d' andre kant erg lang van stof is met telefoneeren, Of zelfs bij 't luisteren de oogen sluit alsof hij slaapt. Nu dreigt de televisie in de telefoon te komen, En als het eens zoo ver is, zijn die vrijheden gedaan. Dan wordt ons ieder voorrecht van het draadgesprek ontnomen. Dan zien wij ook elkander telefonisch staan en aan. En als men nu niet oefent, kan dat straks tot drama's leiden. Het onheil is misschien nabij, *t is zaak om iets te doen. Men dient nu zijn gelaatsexpressie voor te gaan bereiden, Voor d' intocht van het telefonisch televisioen. P. GASUS. De auto en de Personeele Belasting Waarde van den wagen bij het inruilen. Belastingconsulenten van de K.N.A.C. ont vingen van verschillende automobielbezitters in Haarlem en omgeving volgende circu laire ter inzage die hun gestuurd was door den inspecteur der belastingen te Haarlem. „Bij terugontvangst van het beschrijvings biljet Personeele Belasting van het belas tingjaar 1938 is mij gebleken, dat u een an der motorrijtuig hebt aangegeven dan voor 1937. Met betrekking tot de aangifte van de waar de verzoek ik u beleefd mij binnen 5 dagen te berichten of u ermede rekening hebt gehou den, dat volgens een arrest van den Hoogen Raad der Nederlanden van 12 Mei 1937, bij aankoop van een nieuw motorrijtuig de aan- koopsprijs als de tegenwoordige waarde moet worden opgegeven en in geval de aankoop te gen inruiling van het oude motorrijtuig is geschiedt, de koopprijs moet worden aange geven welke zou zijn betaald, wanneer geen inruiling zou hebben plaats gehad, m.a.w. inkoopprijs is verkoopswaarde". Daar de K.N.A.C. deze circulaire in strijd achtte met de bewoordingen van de wet. heeft het bestuur een adres aan den minister van Financiën gestuurd waarin betoogd werd dat de meening over de strekking van dit ar rest niet werd gedeeld. Ook werd de meening uitgesproken, dat de circulaire in strijd zou zijn met de Wet op de Personeele Belasting, omdat in artikel 31 bis bepaald is, dat onder waarde wordt verstaan de som die gerekend wordt te kunnen wor den bedongen bij verkoop onder normale omstandigheden. Een nieuw motorrijtuig is door koop 2de handsch geworden, hetgeen beteekent, dat de kooper nimmer denzelfden prijs bij verkoop zal kunnen bedingen, welke hij er voor betaald heeft. De Minister heeft de bezwaren van de K. N. A. C. gedeeld, want hij heeft den inspecteur uitgenoodigd de bedoelde kennisgeving niet meer aan de aangifte toe te voegen. De K. N. A. C. raadt automobielbezitters aan indien zij In afwijking met hun oor spronkelijke aangifte hooger zijn aangesla gen als een gevolg van bedoelde circulaire, zij alsnog bezwaar moeten maken. Maandag 18 Juli 1938 Abonnementen per week f0.25. p. maand f 1.10. per 3 maanden f 3.25. franco per post f3.55. losse nummers 6 cent per ex. Advertentiën: 1-5 regels f 1.75, elke regel meer f 0.35. Reclames f 0.60 per regeL Regclabonnementstarieven op aanvraag. Vraag en aanbod 1-4 regels f 0.60, elke regel meer f 0.15. Groentjes zie rubriek. Het woord is aan Sirius Velen verstaan hetdoor toegeven hun wil door te zetten. Weer een Oceaauvlueht? Amerikaansch vlieger van Floyd Bennet vertrokken. NEW YORK. 18 Juli (Havas) Gister ochtend te 9.17 uur is de vlieger Douglas Cor- rigan vertrokken van het vliegveld Floyd Bennett. Hij zeide, dat hij naar Los Angelos ging, doch hij verdween in Oostelijke richting in plaats van naar het Westen en is nergens meer gezien. Men veronderstelt, dat Corri- gan de tocht van Lindbergh naar Parijs wil herhalen. Het toestel van Corrigan, dat 900 dollar heeft gekost, is voorzien van een motor van 175 paardekracht en kan een kruissnelheid van 150 K.M. per uur bereiken. De vlieger heeft 1280 liter benzine en 65 liter olie mee genomen, voldoende om Longbeach of Europa te bereiken. Jongelui gingen er met een auto vandoor. Hedenochtend kwam een bewoner van de Bisschop Ottostraat, die zich om half 5 naar zijn werk begaf, tot de ontdekking dat een auto voor zijn huis stil hield, waaruit twee jongelui sprongen, die zich uit de voeten maakten. Hij vertelde deze ervaring aan de politie, die een nader onderzoek instelde. De auto bleek toe te behooren aan een bewoner van de Boschlaan in Aerdenhout, die zijn wa gen voor de deur had laten staan. De bewuste jongelui, die blijkbaar een uitstapje met den wagen hebben gemaakt, zijn nog niet gevon den. ET is een oude geschiedenis, die echter altijd nieuw en waar blijft. Wie iets te vragen of op te ruimen heeft, laat dat door een Groentje in Haarlem's Dagblad doen. HEDEN: 14 PAGINA'S. HAARLEM EN OMGEVING. pag. Een eeuw geleden was het ook in Haarlem een tijd van groote dingen. 1 De waarde van een auto bij het inruilen. 1 De Haas' AzijnfabricMan breiden zich uit. 1 BINNENLAND. Te Amstelveen heeft Zondagavond een 20- jarige arbeider een 26-jarig jongeman met een zeis gedood. 1 Aan het IJmuidensche strand is Zondag middag een bader verdronken. 3 Zaterdagmiddag is te Brunssum een loco motief van tien meter hoogte gestort: een leerling-machinist is gedood. 3 In Indië wordt een militair vliegtuig ver mist. 3 BUITENLAND. Alarmeerende berichten over Tsjechische mobilisatie verspreidden ongerustheid doch bleken niet op waarheid te be rusten 4 Aan den vooravond van het koninklijk be zoek aan Parijs zijn tusschen Chamber lain en Daladier vriendschappelijke brie ven gewisseld. 4 Tijdens het weekeinde te Palestina zijn weer vele incidenten voorgevallen, waar van vooral Arabieren het slachtoffer werden. 4 Franco's troepen bezetten San Augustin en rukken thans verder op in de provin cie Valencia. 4 ARTIKELEN. De resultaten van een onderzoek naar den stand der bloembollenteelt in Engeland 4 K. de Jong: Opera Italiana. 13 Van onzen Parijschen correspondent: Frankrijk's hoofdstad in feestgewaad. 13 Synthese in de Protestantsche kunst. 13 SPORT. De Sportweek te Haarlem. 5 en 6 De Ned. Zwemkampioenschappen bij de „Waterratten" zijn uitstekend geslaagd. 6 Anton van Schendel wint de tiende étappe van de Tour de France. g Osendarp en van Beveren winnen een En- gelsche athletiektitel. 8 De boksmatch van KlaverenTenet is on beslist geëindigd. g De Burgerlijke stand van Haarlem is op genomen op OP HELSINGFORS. DE FINSCHE HOOFDSTAD, zijn thans de oogen van alle athlcten die aan de Olympische Spelen van 1940 hopen deel te nemen, gericht. Nu Japan, zooals men weet, van de organisatie der Olympiade heeft moeten afzien, zal Finland zeer waarschijnlijk deze taak overnemen. Een overzicht van „de witte stad van het Noorden".

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Haarlem's Dagblad | 1938 | | pagina 1