N.V. van Leer's Walsbedrijven.
VACANTIE1938
Adriaan van der Horst
D I X S D A G 19 JUL'I 1938
HAARLEM'S DAGBLAD
IJMUIDEN
Veelzijdige industrie met belangrijke
toekomstmogelijkheden.
De door het Hoogovcngas gevoede ovens, die de ijzeren platen op 900 graden C.
brengen. In het midden de rolbaan, die de platen automatisch toe- en afvoert.
Alles is zooveel mogelijk gemechaniseerd in dit bedrijf.
DU N.V. van Leer's Walsbedrijven,
de jongste industrie, die zich
aan de Noordzijde van het
Noordzeekanaal gevestigd heeft, is
reeds een maand in werking en heeft
in dit korte tijdsbestek reeds de af
metingen aangenomen van een enorm
bedrijf, dat den bezoeker duidelijk
aantoont welke belangrijke toekomst
mogelijkheden het in zich bergt.
Amerikaansche opzet.
Onder leiding van de directeuren,
de heeren Geldermans en Hendrickx,
den bedrijfsingenieur Bauting en den
reclamechef van Dam hebben wij een
rondgang door de bedrijven gemaakt,
die als totaalindruk ons niet alleen
deed beseffen dat hier een krachtige
jonge industrie bezig is te groeien,
maar ook dat de geheele opzet van
deze fabriek, het eerste plaatwals-
bedrijf in Nederand, er een is van een
waarlijk grootsche organisatie met
solied-Amerikaansche allures.
Reeds de entrée tot het bedrijf met haar
parkeerterreinen fabriekswerkplaatsen, fraaie
tentoonstellingshal met daaraan verbonden
restaurant bewaarheidt het vermoeden, dat
de leiding de zaak zoowel innerlijk als uiterlijk
krachtig propageert.
Het walsbedrijf, dat nu nog zijn plaatijzer-
materiaal uit het buitenland betrekken moet
zal binnenkort de groote afnemer worden van
de Hoogovens, als deze laatste met de leve
rantie van het ruwe materiaal zal kunnen be
ginnen. Beide bedrijven onderhouden een
nauwe betrekking met elkander (al zou dit
alleen reeds zijn door de leverantie van het
hoogoven gas, waarmede de voeding van de
walsovens plaats vindt en welk gas door een
enorme pijpleiding naar de ovens van v. Leer
gevoerd wordt). Letterlijk zoowel als figuurlijk
dus nauw verbonden
Hoe er gewerkt is.
Het fraaie tentoonstellingsgebouw heeft men
in 5 weken tijds gebouwd en ingericht; het is
uitsluitend bestemd om er deze komende drie
maanden voor de afnemers van v. Leer in te
exposeeeren wat er zoo al in de fabrieken ver
vaardigd wordt. En dit is werkelijk teveel om
op te noemen: van benzine-vaten via auto
carrosserieën. stalen bureaux, stofzuigers naar
de optiek van geluidsfilminstallaties is bij van
Leer slechts éen stap.
Want een groot bedrijf kent natuurlijk ver
schillende nevenbedrijven en hier is een dei-
interessantste er van de vervaardiging van
lenzen en prisma, photocellen, etc.
De belangstelling voor deze nieuweling onder
de industrieën in ons land is zeer groot: 3
maanden zullen er excursies naar v. Leer ge
houden worden. 8000 bezoekers zijn reeds ge
boekt l
330 man reeds aan den arbeid.
Alhoewel nog jong. heeft de fabriek
reeds 330 man personeel in dienst; de
arbeiders zijn voorloopig op een uur
loon aan het werk gesteld, dat een
maximum van 65 ct. per uur bereik
baar maakt. Later wordt dit loon per
ton verwerkt ijzer betaald, wanneer er
efficiënter en met meer routine ge
werkt kan worden.
Arbeidsongevallen zijn er deze
maand, dat het bedrijf draait, slechts
acht geioeest, een normaal aantal in
een jonge industrie en alle van ge
lukkig slechts lichten of vrij lichten
aard. Dit getuigden de ons verstrekte
cijfers van de arbeidsinspectie, waar
door dus meteen het fabeltje van het
hooge percentage arbeidsongevallen
krachtig den kop is ingedrukt.
De omstandigheden waaronder ge
werkt moet worden zijn, getuige de
vele veiligheidsmaatregelen en venti-
latieconstructies bij de ovens, zeker
niet minder dan die we op andere be
drijven hebben aangetroffen.
Fabrieken over de geheele wereld.
Het van Leer-concern, van welke de
heer van Leer eenigste bezitter is, heeft
zijn fabrieken over de geheele wereld,
verspreid, te weten: Vreeland, Am
sterdam, Rotterdam, IJmuiden, Ham
burg, Harburg, Liverpool (3 stuks),
Rouaan, Parijs. Glasgorv, Durban, Ant
werpen, Port-Jeróme, Trinidad, Bor
deaux, Petit-Couronne, Londen en Los
Angeles. Voorwaar een wereldconcern!
Arbeidskrachten in en uit den
vreemde.
Ten einde goed voorbereid dit Nederlandsche
bedrijf ter hand te nemen zond de directie
op haar kosten 20 arbeiders naar Oberhausen
om daar gedurende een half jaar de Duitschers
„de kunst af te kijken", n.l. om het werken aan
de walsmachines te leeren. Tezamen met een
15-tal Belgische, Duitsche en Oostenrijksche
werkmeesters kon men toen begin Juni star
ten. tezamen met een 200-tal Nederlandsche
arbeidskrachten.
Haarlem's Dagblad GRATIS naar
Uw vacantleverbll|f ln Nederland.
Ten gerieve van onze abonnés zullen
wij „Haarlem's Dagblad" één week zon
der verhooging voor portokosten naar
hun vacantieaares zenden
Blijft D langer dan een week dan
kost elke dag meer slechts V/3 cent
voor portikosten boven den gewonen
abonnementsprijs.
De voordeelen hiervan zijn
le. blijft óók in Uw vacantie op de
hoogte van het gebeuren in Uw
woonplaats en de geheele wereld
daarbuiten.
2e Doordat Uw abonnement blijft door
gaan, behoudt U het recht op een
eventueele ultkeerlng uit de aan
ons blad verbonden hooge Gratb
Ongevallen Verzekering.
Een en ander geldt alléén voor vacantie
adressen ln Nederland.
DIRECTIE
„HAARLEM'S DAGBLAD'
kens een gesneden strip voor de strippenoven
gereed is gekomen.
Het walsen.
Langzaam gaat de rij stalen strippen de ge
weldige hitte van 900 gr. C. tegemoet. Na een
verwarmingsproces, dat 15—20 minuten duurt,
komen de strippen roodgloeiend aan de ach
terzijde van de oven te voorschijn. Dan gaat
de strip naar de triowals, waar de walser met
zijn tang gereed staat de strip de eerste wals-
bewerking te doen ondergaan. De strip wordt
door den walser vooruit en tusschen de onder
ste en middelste wals geschoven. Deze bewer
king geschiedt met twee strippen, die achter
elkaar beide ronddraaiende walsen passee-
ren. Achter de triowals staat eveneens een wal
ser gereed. Hij neemt de strippen in ontvangst.
2000 kub. meter beton.
De machtige machine, die triowals heet,
weegt 95 ton. Trouwens, de geheele walsstraat
(zooals men de reeks: motor, tandwielenkast,
kamwalsen, triowals en duowalsen noemt, die
door één as. die op genoemde motor gekoppeld
staat, worden aangedreven) is uit de zwaar-
jewichtklasse. Niet minder dan 2000 kubieke
meter gewapend beton, tot een diepte van zes
meter, vroeg de fundeering van deze wals
straat!
De rustelooze motor jaagt maar door. Uur na
uur, dag na dag. Een walsbedrijf is een con
tinubedrijf, waar 24 uur aaneen gewerkt wordt.
Het geheele apparaat is tot in onderdeelen
zoo op deze geregelde gang gebouwd en afge
stemd, dat, wanneer de eleetrische kracht om
een of andere reden wordt afgesloten (voor
het verwisselen van walsen, of des Zaterdags
nachts, wanneer de Zondagsrust is Ingetreden)
de walsenas volle twintig minuten doordraait
voor zij geheel stilstaat.
1 October 1937 nog slechts boschgrond
Van Leer's Walsbedrijven vervaardigen pla
ten in de verschillende dikten van 0.3 tot 3
m.m. Siemens Martin of Thomasstaai.
Het geheele walsbedrijf is in acht maanden
gebouwd en gemonteerd. Op 4 October werden
de terreinen gekocht en op 1 Juni 1938 werd
de eerste plaat gewalst.
Tot dusverre werd uitsluitend bultenlandsch
ruw materiaal gebruikt. In dit walsbedrijf zal
een groot gedeelte der productie verwerkt wor
den van het staal, dat begin 1939 door de
staalfabrieken van de Hoogovens zal worden
geleverd. De Nederlandsche industrie zal als
dan gelegenheid hebben plaatijzer te koopen
geheel Nederlandsch fabrikaat. Het ruwe ijzer
en de staalblokken gefabriceerd door de
Hoogovens, de platen gefabriceerd door Van
Leer's Walsbedrijven.
W.
DE PLAAT TUSSCHEN DE WALS. Een der
vele walsmachines, die de ijzeren strippen tot
dunne platen uitrolt.
Op de keurig uitgevoerde maquettes en
illustraties, die de expositiehal opluisteren
troffen we een opgave aan, waaruit bleek, dat
minstens 30 verschillende groepen vakarbei
ders in dit machtige bedrijf een werkkring vin
den. Wel een bewijs, dat deze groot-industrie,
waar de Nederlandsche regeering reel belang
stelling voor heeft, aan vele handen werk
geeft. Een rondwandeling over de terreinen
en in de fabrieken is maar noodig teneinde de
bezoekers te doen inzien van welk een groot
nationaal belang het is een eigen plaatijzer-
bedrijf te hebben, dat in tijden van oorlogs
gevaar onmisbaar moet zijn voor ons land en
dat Nederland niet van het buitenland zoo af
hankelijk doet zijn.
Een rondwandeling door de fabriek.
Aan de zuidzijde van het terrein bevindt
zich de Staalhaven. Deze haven staat in recht-
streeksche verbinding met het Noordzeekanaal
waardoor het vervoer over water van grond
stoffen, machines en dergelijke op gemakke
lijke en economische wijze kan geschieden. Ook
beschikt men nog over een railscomplex, dat
aan het gewone spoorwegnet aansluit.
Aan de Staalhaven is een steiger gebouwd,
waar de grondstoffen per kraan uit de schui
ten worden opgetakeld. De aangevoerde sta
len strippen, varieerend van 7 tot 9 meter,
worden door middel van de steigerkraan op
wagentjes gelegd en naar de strippenopslag-
plaats gereden. De gewogen strippen gaan over
een rolbaan de fabriek binnen.
Met de regelmaat van een klok doet de strip-
pensnijder zijn werk. Elke beweging van zijn
linkerhand, waarmede hij de schaar ln wer-
ïing stelt, wordt gevolgd door een doffe klap
van vallend metaal, wat beteekent. dat tel-
Keimemer Etalage- en Reclame-
school.
Tentoonstelling in „Olympia'.
In het gebouw „Olympia". waar de Kenne-
mer etalage- en reclameschool sedert eenigen
tijd is ondergebracht is in een deel van de leer
ruimte een expositie van het leerlingenwerk
ingericht.
Deze expositie is van 18—30 Juil geopend op
werkdagen van 24 en 8—10 en des Zondags
van 24 en 810 en des Zondags van 24.
Men kan hier zien, wat er door het nog zoo
betrekkelijk jonge instituut voor mode-tee
kenen, reclame-teekenen en etaleeren ge
presteerd wordt. De heer H. Pilger, direc
teur, leidde ons door het lokaal en toonde de
proeven van zijn leerlingen. Een wand is be
zet met proeven van bekwaamheid in het re
clame-teekenen in diverse stadia', naar foto,
naar de natuur, en uit de fantasie. Ook aan
de foto-montage is een plaats ingeruimd. Ge
bruiksvoorwerpen. naar de natuur geteekend.
vormen uiteraard een belangrijk onderdeel,
zoomede de totaal-ontwerpen voor adverten
ties.
Op een tafel liggen geteekende spijskaar
ten, etiketten voor flesschen etc., waarvan
eenige zeer geslaagd zijn, getuige het feit,
dat verscheidene reeds in de practijk uitge
voerd wérden.
Etalagepoppen vormen een overgang naar
den stand, waarin getoond wordt hoe eta
lages worden ingericht. We zien hier voor
beelden voor schoenen, kruidenierswaren,
stoffen en geschenken. De affiche-ontwer
pen mogen er ook zijn.
Naar de directeur van de school ons mee
deelde kan een ieder, die zich tot het reclame
vak aangetrokken voelt, naar gelang zijn
kunnen in de avonduren opgeleid worden
voor resp. lakschrijver, modeteekenen, recla
me-teekenen en étaleeren. Het ligt echter in
de bedoeling om bij de dagcursussen de leer
lingen een allround-reclame opleiding te ge
ven, zoodat zij al de genoemde takken van
het vak meester worden, terwijl daarbij toch
hun sterke punten naar voren gebracht kun
nen worden. De expositie geeft een aardig in
zicht van hetgeen de Kennemer etalage- en
reclameschool presteert en beoogt.
CONCERT IN HET BLOEMENDAALSCHE
BOSCH.
Programma van het concert, te geven door
de H.O.V. op Woensdag 20 Juli in het Bloe-
mendaalsche Bosch onder leiding van Marinus
Adam.
1. Marche et Cortège uit de opera „La reine
de Saba" Ch. Gounod.
2. Ouverture „Le Domino Noir" D. E. E. Auber.
3. Twee Hongaarsche dansen. Joh. Brahms.
4. Ballet „Egyptien". A. Luigini.
5. Fantaisie uit de Opera .ia Bohème".
G. Puccini—Luigini.
Pauze.
6. Ouverture „Mignon". A. Thomas.
7. Frühlingsstimmen Walzer. Joh. Strauss.
8. Bolero M. Moszkowski,
9. Ballet uit de Opera „Faust". Ch. Gounod.
Een gedrang van sollicitanten.
Bij de benoeming van burgemeesters.
In het orgaan van den Roomsch-Katho-
lieken Ambtenarenbond ,Het A. R. K. A.
Weekblad" wordt omtrent de benoemingen
van burgemeesters het volgende geschre
ven:
„Leest men in de pers, dat een burgemees
ter ontslag zal aanvragen, dan begint de wed
loop. De aspiranten schrijven en telefoneeren
naar invloedrijke personen, die aan het kruien
worden gezet. Of ze het altijd doen, is na
tuurlijk de vraag. Er gaat een verhaal van een
Kamerlid, die, als hem werd verzocht zijn
invloed voor een sollicitant aan te wenden,
niets ander deed dan iemand van de Lands
drukkerij te verzoeken, ingeval die sollicitant
werd benoemd, deze een felicitatietelegram
de kosten werden door dat Kamerlid vergoed
te zenden. Voordat aan iets was uitgelekt,
had de benoemde van dat Kamerlid op deze
wijze het eerst een gelukwensch ontvangen en
de indruk werd gevestigd, dat de benoeming
aan zijn Invloed te danken was. Zou 't waar
zijn?
(Adv. Ingez. Med.)
Er zijn er, die al beginnen te solliciteeren
en te „werken", zoodra een burgemeester is
overleden en zelfs nog te weinig kieschheid heb
ben om de begrafenis af te wachten.
Is het adres verzonden en zijn de „invloed
rijken" aangeschoten, dan komt er weer een
wedloop. Men trekt in drommen ter audiëntie
bij den Commissaris der Koningin van de
provincie, waar in de gemeente met de va-
ceerende burgemeestersfunctie is gelegen.
Telefonisch of schriftelijk wordt den kamer
bewaarder verzocht, den naam op de audiën-
tielijst te plaatsen, s.v.p. vooraan, want men
heeft niet veel tijd. Een fiksche fooi en het
komt in orde. Er zijn er altijd, die het voor
anderen niet willen weten dat ze sollici
teeren en op deze wijze willen voorkomen,
dat ze in de wachtkamer wox'den gesigna
leerd.
Het anti-chambreeren stelt natuurlijk het
geduld op de proef, Eenige aspiranten bezoe
ken den griffier en (of) den chef van het ka
binet van den Commissaris en meenen goed
te doen daar ook nog hunne belangen te be
pleiten. „Men kan nooit weten". Men is ge
neigd de kansen van een sollicitant af te me
ten naar het aantal minuten, dat het bezoek
bij den Commissaris duurt. Hoe langer, hoe
meer kans! Wat een ernst! En hoe verloopt
het „officieele" gesprek? Men gaat zitten,
nadat men zoo even terloops bij het binnen
komen is opgenomen, eenige vragen ter invul
ling van een lijst worden gesteld en H.M.'s
vertegenwoordiger hult zich in een geheim
zinnige sfeer. Men schetst hem meestal als
een „sphinx"; geen woord teveel komt er uit.
En wanneer nu de sollicitant meent een ge
sprek te moeten voeren, dan is hij natuurlijk
aangewezen op het bepleiten van eigen belan
gen," hetgeen zoo gemakkelijk den indx-uk wekt
alsof hij met zichzelven op goeden voet staat.
Over anderen kan hij zich xxiet uitlaten.
De kostelijke tijd die door al de sollicitan
ten aan dit bezoek wordt gewijd, is absoluut
verloren want niet zoo'n onbeteekenende
audiëntie doet iemands kansen stijgen; het
zijn de verkregen inlichtingen en vooral de
„kruiwagens". Maar zal men opmerken
de Commissaris zal toch willen weten hoe
zoo n sollicitant er uit ziet? Wij gelooven dat
dit niet zooveel beteekent; bovendien is het
mogelijk te handelen als in Zuid-Holland,
waar de sollicitant een goedgelijkende foto
moet inzenden!
De wedloop is nog niet ten einde. De minis
ter moet wordexx bereikt en „bewerkt", audiën
tie gevraagd en het moet onlangs zijn voor
gekomen dat er voor één audiëntie op het
Torentje ongeveer 300 personen op de lijst
stonden. Wij hebben niet gehoord of die
audiëntie zonder ophouden van des morgens
7 tot des avonds 5 uur heeft geduurd; dan
zijxx er tenminste voor ieder 2, zegge twee mi
nuten beschikbaar geweest.
Als de minister die audiëntie achter den
rug heeft zal hij zeker alle sollicitanten wel
voor den geest hebben!
HET TOONEEL
Bij zijn zeventigsten verjaardag.
Heden wordt Adriaan van der Horst 70 jaar.
Al neemt hij in de laatste jaren geen actief
deel meer aan het tooneelleven, zijn plaats
als tooneelleider is zoo belangrijk geweest,
dat wij hem zeker op dezen dag onze oprecht
gemeende hulde mogen brengen. En vooral in
een Haarlemsch blad, omdat hij de ziel is ge
weest van Het Schouwtooneel, dat jaren lang
als het Haarlemsche gezelschap heeft ge
golden.
Ik heb het voorrecht Adriaan van der Horst
reeds jaren lang persoonlijk te kennen. Tel
kens weer. wanneer ik met- hem in aanra
king kom en gelukkig is dat nog dikwijls,
op bijna elke belangrijke première word
ik geti-offen door zijn ernst, zijn enorme ken
nis van het tooneel en de groote liefde voor
zijn kunst. Van der Horst is nooit een „Stre
ber" geweest. Hij is altijd stil en kalm zijn
weg gegaan zoxxder op de groote trom te
slaan. En toch hebben slechts weinigen in de
laatste halve eeuw een zoo voorname en be
langrijke positie in onze tooneelwereld inge
nomen als hij. Meer als leider en regisseur
dan als tooneelspeler.
Zijn grootste tijd is zeker wel geweest die
van het naturalisme, welke samenviel met de
bloeiperiode van de Nederlandsche Tooneel-
vereeniging. Of eigenlijk zou men kunnen
zeggen: waaraan de Nederlandsche Tooneel-
vei-eeniging haar roem te danken heeft gehad.
Alleen de ouderen onder ons, weten nog, wat
de Tooneelvereeniging want zoo werd dit
gezelschap meestal genoemd voor ons too
neel heeft beteekend. Het was in haar tijd
een „troupe d' avantgarde", die voor het
eerst de stukken van de jonge, toen nog mo
derne schrijvers zooals van Max Halbe,
Hauptmaim, Philippi Dreyer Hartleben,
Georg Engel, Zola Brieux, Björnson, Stx'ind-
berger en Ibsen speelde, met een liefde en
een overgave als zelden daarna. Geen gezel
schap gaf in ons land in die jaren zulk
prachtig, fijn afgestemd ensemble-spel als
de Tooneelvereeniging, die te Amsterdam den
Hollandschen Schouwburg bespeelde.
Van der Horst was van dit onvolprezen en
semble na het uittreden van Chrispijn jaren
lang de ziel, meer nog dan zijn mededirecteur,
Mari Ternooy Apel. Hierdoor ook zal zijn naam
altijd aan dien van Herman Heijermans ver
bonden blijven. Want bij al de groote succes
sen van Heijermans, die zijn meeste stukken
zooals Ghetto. Het zevende Gebod. Op Hoop
van Zegen, Ora et Labora, Allerzielen, De
opgaande Zon, Uitkomst. De Meid door de
Nederlandsche Tooneelvereeniging liet opvoe
ren was Adriaan van der Horst als regis
seur de voornaamste collaborateur van onzen
grooten dramaturg. En het was zijn zeer ta
lentvolle vrouw, de onvergetelijke Mien van
der Horst-van der Lugt Melsert, die in al deze
stukken de jonge vrouwelijke hoofdrol ver
vulde.
Maar niet alleen Herman Heijermans. ook
verscheidene andere Nederlandsche tooneel-
schrijvers zijn veel aan Van der Horst ver
plicht, Hoe vele „oorspronkelijke" stukken
heeft hij eerst als leider van de Tooneel
vereeniging en later als directeur van Het
Schouwtooneel voor het voetlicht gebracht!
Ina Boudier-Bakker, Fred, van Eeden, Frans
Mijnssen, Emants. Rosier Faassen, Meerkerk,
mevrouw Simons-Mees, Van Riemsdijk, mevr.
Ranucci-Beckman, H. Kesnig, Zoetmulder, Jaxx
Fabricius, Laudy, Anna van Gogh-Kaulbach,
Jaap van der Poll, Van Raalte, Stapelveld,
Defresne. Maurits Wagenvoort. Van der Feen,
Van der Wal, Kees Meekel, De Vletter, Anton
van der Velde. Rafaël Verhulst, Cyriel Buysse
de laatste drie, Vlamingen Schuurman.
Herman Middendorp, Walch en ondergetee-
kende het lijstje is allerminst compleet
hebben door Van der Horst stukken tot op-
voexdng gekregen. Van de meeste dier stuk
ken heeft hij de regie gevoerd En hoe hij
dat deed zeer velen hebben met erkente
lijkheid tegenover hem er van getuigd.
Als regisseur hebben wij vooral in Haarlem
hem leeren kennen en waardeeren. Want bij
Het Schouwtooneel gingen de meeste stukken
onder zijn regie. Van der Horst had een zeer
hooge opvatting van zijn laak als regisseur.
Hij zou nooit in zijn regie zijn eigen persoon
naarr voren schuiven. Het werk en de acteur
bleven voor hem hoofdzaak. Accuraat als
weinigen, ernstig in hooge mate, maar van
gx-oote. algemeen erkende vakkennis heeft hij
als regisseur voortreffelijk werk verricht,
vooxal, wanneer het er op aankwam „stem
ming" te wekken.
Ik wil hier herinneren aan twee van de
meest geslaagde opvoeringen van Het Schouw
tooneel, aan Paschen van Strindberg en
Levensstroomingen van mevrouw Simons
Mees en aan het „groote" werk: De Paradijs
vloek van Laudy en Peer Gynt van Ibsen.
Het aantal acteurs en actrices, dat van
hem het eerst leiding heeft gehad, is zeer
groot. En onder dezen zijn velen, die thans
in ons land een grooten naam hebben. Ik
Adr. van der Horst in zijn functie van
regisseur.
noem hier alleen maar Cor van der Lugt
Melsert, Van Dalsurn, Tilly Lus, Cor Ruys,
Elias van Praag en Jan Musch.
Als acteur is Van der Horst minder op den
voox-gx-ond getreden, al heeft hij dan ook en
kele cx-eatie geleverd, die ik nooit zal ver
geten. Ik denk bijv. aaxx den prachtigen
kindschen grootvader in „De opgaande Zon",
Kobus in Op Hoop van Zegen, zijn rebbe in
Ghetto, zijn nummer 113 in Feest. Ik zie
al deze personen weer voor me en weet tege
lijk dat ze na hem nooit zijn overtroffen.
Dat hij nog steeds meeleeft met het tooneel
bewijst hij in zijn aan de dramatische kunst
gewijde artikelen en zijn interessante voor
drachten over het tooneel. Daarin geeft hij
blijk van zijn groote kennis, zijn belezenheid
en zijn ondervinding. Weinigen hebben zoo
intens meegeleefd met het tooneel in de af-
geloopen 50 jaar en er zoo midden in ge
staan, als deze nog jeugdige 70-jarige. Wij
wenschen hem toe, dat hij nog vele jaren
zijn volle belangstelling kan geven aan het
tooneel, dat hem zoo lief is.
J. B. SCHUIL.
MUZIEK
Haarlemsche Orkestvereeniging
4de Zomerconcerf
Bij zijn leiding van Schubert's Unvollen-
dete Symphonie heeft Marinus Adam getui
genis afgelegd van zijn persoonlijke opvatting
en wel voornamelijk door temposchakeerin-
gen die klaarblijkelijk ten doel hadden, de
dramatische spanningen en ontspanningen
scherp te doen uitkomen. Dat dit zonder die
schakeeringen ook wel mogelijk is, heeft Tos-
canini verleden jaar in Den Haag getoond, en
ik ben geneigd om aan diens opvatting de
voorkeur te geven. Want sterke en vaak on
voorbereide tempowisselingen kunnen het me
trisch bewustzijn van den hoorder en de een
heid van het stuk verstoren en bovendien het
karakter van sommige episodes veranderen.
Zoo werd het tempo van het begin van het
tweede hoofddeel eer „Adagio" dan „Andante
con moto", en dat is toch niet Schubert's be
doeling geweest. Overigens gaf de vertolking
der Symphonie veel te genieten. Het was weer
verheugend, op te merken, hoezeer de onder
linge stemming der houten blaasinstrumen
ten den laatsten tijd verbeterd is. De afwisse
lende zangen van clarinet, hobo en fluit in het
Andante waren nu een lust voor het oor.
Die goede stemming bleef in de andere or
kestwerken meerendeels bewaard. Solistisch
onderscheidde zich in St. Saëns „Danse ma
cabre de tweede ocncertmeester G. Mulder,
terwijl in Lalo's Ouverture „Le roi d'IJs" be
halve de clarinet ook de trombones, de fluiten
en de solo-cello uitmuntten. In de vertolking
van dit werk waren prachtige momenten te
over: in de .Danse macabre" kwamen eenige
ongelijkheden voor.
De eigenlijke solist van den avond was de
oud-concertmeester der H.O.V. Frans Vonk,
die tegenwoordig een plaats als 1ste violist in
het Concertgebouw-orkest inneemt. We ken
nen zijn beschaafd en verzorgd vioolspel van
vroeger, en ook dezen Maandagavond stelde
Vonk onze verwachtingen niet te leur. Hij
speelde Mozart's Vioolconcert in G gr. t. tech
nisch geacheveerd en met mooien toon; ech
ter zou wat meer innerlijke warmte aan zijn
spel zeker meer overtuigende kracht hebben
kunnen schenken. Dezelfde kwaliteiten had
zijn vertolking van St. Saëns' ..Introduction
et Rondo capriccioso": op enkele niet geheel
zuivere intonaties na klonk ook hierin alles
fijn. beschaafd en afgewerkt, en wederom
hadden we gaarne in zijn voordracht wat
meer verve, wat meer temperament bespeurd.
Doch dit schijnt nu eenmaal niet in zijn na
tuur te liggen. In zuiver violistisch opzicht
geeft zijn spel immer te genieten.
Marinus Adam zorgde voor zeer fijn afge
stemde begeleidingen bij de vioolsoli.
K. DE JONG.
