Haarlem's Dagblad
Het
regeerings-jubileum
Feestvieren.
Twintig dooden op
Spaansch oorlogsschip
Kinderverlamming
breidt zich uit.
Algemeene aanval
op Hankau
begonnen
teu uteili^e fhidda#
56e Jaargang No. 16927
Uitgave Lourens Costcr, Maatschappij voor
Courant-Uitgaven en Algein. Drukkerij N. V.
Bureaux: Groote Houtstraat 93, bijkantoor
Soendaplein 37. Postgirodienst 38810.
Drukkerij: Zuider Buiten Spaurne 12.
TelefoonDirectie 13082, Hoofdred. 15034
Redactie 10600, Drukkerij 10132, 12713
Admin. 10724, 14825. Soendaplein 12230.
Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen
Directie: P. W. PEEREBOOM EIS ROBERT PEEREBOOM
Hoofdredacteur: ROBERT PEEREBOOM
Zaterdag 27 Augustus 1938
Abonnementen per week f 0.25. p mnand
f 1.10. per 3 maanden f3.25 franco per
post f3.55. losse nummers 6 cent per ex.
Advertentiên1-5 regels f 1.75. elke regel
meer f 0.35. Reclame» f 0.60 per regel.
Regelabonnementslnrieven op uunvroag.
Vraag en aanbod 1-4 regels f 0.60. elke
regel meer f 0.15. Grocutjes «ie rubriek.
Wij gaan feestvieren en ik wou dat er meer
volken waren die het deden. Het zou goed voor
de heele wereld zijn. Nu zijn de tegenstellin
gen schril. Terwijl wij Nederlanders een veer
tigjarig regeeringsbeleid gaan huldigen, dat
ons met dankbaarheid jegens de draagster
daarvftn vervult, zullen de Spanjaarden door
gaan met elkaar te vermoorden, de Japanners
en de Chineezen elkaar om zeep blijven bren
gen en de Tsjechen en de Sudeten-Duitschers
elkaar dermate tergen en haten dat de heele
wereld zijn hart vasthoudt hoe dit af moet
loopen. Een en ander wordt geaccompagneerd
door groote mogendheden die elkaar wantrou
wen, en meer geld dan zij bezitten aan be
wapening uitgeven, en door onruststokerij in
tallooze vormen. Hoeveel wijzer en hoeveel
beter is het, feest te vieren!'
Daarmee wil ik niet zeggen dat wij Neder
landers het beste en wijste volk ter wereld
zijn want ruzie, zij het dan zonder bloedver
gieten, is ons ook niet bepaald vreemd. De
wijsgeer Bolland heeft gezegd dat de beste
regeeringsvorm niet bestaat en ik meen dat
hetzelfde gezegd kan worden van het beste
volk. Maar daarom kunnen wij de heilzaam
heid van feestvieren wel erkennen. Gelukkig
het volk dat van harte kan feestvieren in ge
meenschappelijke aanhankelijkheid aan een
Landsvrouwe, in wie het onbeperkt vertrou
wen stelt.
In Europa missen met name de Spanjaarden
en de gemengde bevolking van Tsjecho-
Slowakije, een twintig jaar bestaand allegaar
tje van verschillende volken en rassen, dit
vertrouwen in een opperste landsleiding ge
heel. Zoowel Spanje als Tsjecho-Slowakije
zijn daardoor ontwricht. Gebrek aan houvast
heeft verwarring gesticht, waarin buitenland-
sche belanghebbenden zich zijn gaan mengen.
Dat heeft de zaken niet verbeterd. In het
Praagsche geval is Lord Runciman nu aan het
bemiddelen op onverdacht-onpartijdige wijze
zelfs Berlijn uit geen wantrouwen jegens
zijn persoon maar tenslotte zal hij niets
kunnen bereiken als in het volk zelf de wil
niet tot uiting komt, die eenheid en verzoe
ning nastreeft. En dat is zeer moeilijk voor
het volk omdat een politieke of staatkundige
of nationale theorie niet voldoende zijn. Dat
moeten wij, nu wij zelf kunnen gaan feest
vieren in een tijd als deze, toch wel heel diep
beseffen. Het zijn geen politieke programs en
evenmin staatkundige belangen die een volk
op den duur bijeenhouden. Het heeft behoefte
aan een hooger ideaal dat boven deze tijde
lijke, verstandelijke formules uitgaat en zich
handhaaft door de stormen der tijden heen.
Wij bezitten dat en het heeft ons door tal
looze stormen heen geholpen. Daarom kon
H.M. de Koningin het indrukwekkende woord
„Wij willen ons zelf zijn en blijven" spreken.
Het vond weerklank in ons geheele volk om
dat wij allen voelden dat het waarheid is en
dat wij onszelf kunnen zijn en blijven. Al
thans zoolang een overmachtige aanval op
ons land ons bespaard blijft.
Gij kunt er zeker van zijn dat de Span
jaarden en de bewoners van Tsjecho-Slowakije
die in de komende dagen in hun dagbladen
zullen lezen over de eendrachtige viering van
het veertigjarig regeeringsjubileum in Neder
land, het Nederlandsche volk benijden zullen.
Niet alleen de Spanjaarden en de Tsjecho-
Slowaken. Er zijn er meer. Ons is inderdaad
veel gegeven dat anderen tot hun onnoemelijk
leed en beproeving missen.
In het twistende, wantrouwende, van haat
vervulde Europa zijn wij overigens geenszins
veilig.
Maar als wij een groote mogendheid vorm
den zouden we dat evenmin zijnhet won
derlijke feit doet zich thans zelfs voor dat on
der de bevolkingen van Frankrijk, Duitsch-
land, Engeland en Italië meer ongerustheid
heerscht dan onder ons. Angstpsychosen schij
nen weinig vat op ons te hebben. Wij gaan
feestvieren. Wellicht zal Europa het met
eenige verwondering aanschouwen. Werd het
er maar door geïnspireerd tot beter dingen!
Als dat wonder zich eens voltrekken kon!
R. P.
Ernstige aanrijding op den
nieuwen Rijksweg.
61-jarige motorrijder op slag gedood.
Vrijdagmiddag wilde de bestuurder van een
motorrijwiel, de 61-jarige heer Z., makelaar,
wonende te Hillegom, van den Venneperweg
af nabij het viaduct den nieuwen Rijksweg op
draaien, terwijl aldaar een groote vrachtauto
naderde (een z.g. truck met aanhangwagen),
bestuurd door den heer d. J. uit Amsterdam.
De heer Z. had deze auto aan z'n rechter
hand. had dus voorrang moeten verleenen,
doch reed met een flinke vaart door, met het
gevolg, dat hij tegen het achterste gedeelte
van de vrachtauto opreed, onderstboven sloeg
en op slag werd gedood.
De heer H., die op de duo van den motor
was gezeten en het gevaar zag aankomen,
wist er intijds af te springen.
Dr. S. uit Niewvennep, die evenals de
politie spoedig ter plaatse was, kon bij Z.
ook slechts den dood constateeren. Het lijk
werd eerst naar de algemeene begraafplaats
en later naar de woning in Hillegom over
gebracht.
VERSIERING VAN DEN ZIJL WEG EN
DE PIETER KIESSTRAAT.
Li een ledenvergadering van „Het Zijlweg-
kwartier" (omvattend: Zijlweg en Pieter Kies-
straat) werd besloten den Zijlweg en de Pie te i
Kiesstraat gedurende de Jubileumweek feeste
lijk te versieren. De bewoners van deze om
geving' hebben hun medewerking toegezegd.
EEN INTERESSANTE
TENTOONSTELLING VAN
HAARLEM'S DAGBLAD
f EDURENDE de a.s. Feestweek ter gelegenheid van het
40-jarig Regeeringsjubileum van H. M. de Koningin
organiseert Haarlem's Dagblad in de Tijdingzaal van zijn
kantoren Groote Houtstraat 93 een tentoonstelling. Deze
tentoonstelling geeft een interessant chronologisch beeld
van het leven van Hare Majesteit in een zeer groot aantal
fotografieën op groot formaat, betrekking hebbende op
openbare functies door de Koningin tijdens haar regeerings-
periode vervuld, op bezoeken, welke zij aan tal van
plaatsen in ons land heeft gebracht, op velerlei gebeurte
nissen uit haar leven. Maar daarnaast kunnen wij, dank zij de
groote welwillendheid van vele abonnés, nog een uit
gebreide collectie souvenirs exposeeren, prachtige herinne
ringsborden, bekers, plaquettes, penningen, programma's
van feestelijke gebeurtenissen, prentbriefkaarten, enkele
gedenkboeken enz. Deze zeer interessante tentoonstelling
wordt Dinsdagmiddag 30 Aug. a.s. om 2 u. voor het publiek geopend en is verder dagelijks te bezichti
gen van des morgens 9 u. tot des namiddags half zes. Op Zondag is de tentoonstelling gesloten.
Trouwen en kleine ergernissen.
Een middel om de laatste te voorkomen.
Het Haarlemsehe Stadhuis is te klein. Dat
is dan ook de reden waarom de nieuwe vleugel
in de Koningstraat gebouwd wordt, terwijl
bovendien de huisvesting der administratie-
diensten in het bestaande deel van het gebouw
gewijzigd zal worden. Met een en ander zal
evenwel, meer dan een jaar gemoeid zijn.
De trouwplechtigheden ondervinden wel zeer
sterk de nadeelen van de inrichting van ons
Stadhuis zooals het nu is. Daardoor ontstaan
kleine ergernissen. Eenige willen wij noemen.
Het komt voor dat als er huwelijken in de
hal voltrokken worden, de groote deuren van
de trap geopend moeten worden om een
nieuwe trouwstoet binnen te laten. Dat geeft
natuurlijk stoornis, die niet alleen voor den
ambtenaar van den Burgerlijken Stand on
aangenaam is, maar nog meer voor de trou
wenden, die immers een plechtig moment in
hun leven doormaken. Dan komt het voor, dat
trouwstoeten moeten wachten waar?, een
behoorlijke wachtgelegenheid is er niet om
dat ze nog niet aan de beurt zijn. Er wordt op
drie plaatsen in het Stadhuis getrouwd, le in
de hal, 2e in de wachtkamer en 3e in de oude
raadszaal. Er zijn wel twee ambtenaren van
den Burgerlijken Stand beschikbaar, maar
gelijktijdig trouwen gaat niet, omdat er slechts
één boek is waarin de akten worden geschre
ven.
Bij de nieuwe indeeling van het Stadhuis
zal dus ook gedacht moeten worden aan een
betere regeling voor de trouwende paartjes.
Het zou intusschen al veel gewonnen zijn
en dat behoeft niet te wachten tot het ver-
groote Stadhuis er is als door overleg met
de trouwlustigen verkregen kon worden, dat
er een opeenvolging van huwelijksplechtig
heden werd verkregen die zooveel speelruimte
laat, dat men elkaar niet- in den weg loopt.
Menschen die gaan trouwen verkeeren meestal
in een goede stemming, zoodat die wel gene
gen zullen zijn om wat te schikken. Daardoor
zouden ook kleine ergernissen voorkomen
worden.
Hevig gevecht in de
Straat van Gibraltar.
GIBRALTAR, 27 Augustus (Reuter)
De „Jose Luiz Diez" een torpedoboot-
jager der Spaansche regeering, die
eenige dagen geleden uit Le Havre was
vertrokken na daar gerepareerd te
zijn, is vanochtend vroeg in de haven
van Gibraltar binnen geloopen na een
verwoed gevecht van twee en een
half uur met oorlogsschepen van de
vloot van Franco in de Straat van
Gibraltar. De jager, die zeer bescha
digd was, kwam op eigen kracht bin
nen.
Uit betrouwbare bron wordt gemeld
dat twintig man aan boord van de
„Jose Luiz Diez" om het leven geko
men zijn. Veertien opvarenden zijn
in het ziekenhuis opgenomen. De
meeste slachtoffers zijn in het voor
schip verdronken.
MODERNE HEERENHUIZEN
TE HUUR, bij de Hyacintenlaan—Zijl
weg 7 kamers, prachtig vrij uitzicht,
centr .verwarming. Huur ƒ50.p. mnd.
Hoekhuizen met garage en koelkast
ƒ58.p. mnd. Te bevragen o. h. werk
en bij S. VELDKAMP, Van Dortstr. 90,
Telefoon 16373.
(Adv. Ingez. Med.j
STEUN AAN NOODLIJDENDE KUNSTENAARS
De Minister van Onderwijs, Kunsten en
Wetenschappen schrijft ons:
Verleden jaar verleende de Nederlandsche
Regeering aan den Kunstschilder Piet van der
Hem opdracht een schilderij te vervaardigen
van de plechtige inzegening van het huwelijk
van Prinses Juliana en Prins Bernhard.in de
Groote Kerk te 's-Gravenhage. Toen dit tot
stand was gekomen en als documentair kunst
werk geslaagd bleek rijpte het denkbeeld de
weergave van deze gebeurtenis, waarin Ne
derland zoo van ganscher harte heeft mee
geleefd, in een kleurenreproductie binnen het
bereik van de geheele Natie te brengen .en dit
te doen op zoodanige wijze, dat daardoor
tevens steun zal kunnen worden geboden aan
diegenen onzer kunstenaars, die helaas nog
altijd in moeilijke omstandigheden verkeeren.
Particuliere offervaardigheid zorgde ervoor,
dat een oplage, onder het persoonlijk toezicht
van den schilder in de natuurlijke kleuren uit
gevoerd, is ontstaan, die geheel kosteloos be
schikbaar wordt gesteld, zoodat de bruto-
opbrengst onverminderd voor het sympathieke
doel zal kunnen worden aangewend. Mogen
vele duizenden exemplaren door onze landge-
nooten worden gekocht.
De verpleging in de Haarlemsehe
ziekenhuizen.
Groepeering van cijfers.
In het le halfjaar van 1938 werden in de
Haarlemsehe ziekenhuizen iets meer patiën
ten geheel of gedeeltelijk voor rekening dei-
gemeente verpleegd dan in hetzelfde tijdvak
van 1937.
Het aantal verpleegdagen over de verschil
lende inrichtingen was:
le halfjaar le halfjaar
1937 1938
St. Elisabeths Gasthuis 28439 29714
Diaconessenhuis 34417 36131
Mariastichting 23064 23340
St. Johannes de Deo 18320 16801
Totaal 104.220 105.986
Een vermeerdering dus van 1766 verpleegda
gen of ongeveer ly2 pet.
Opmerkelijk is evenwel dat het aantal ver
pleegdagen in het St. Elisabeth's Gasthuis met
1275 toenam en in het Diaconessenhuis met
1714. Daarentegen was de stijging in de Ma
riastichting slechts 276, terwijl de Deo een
achteruitgang had van niet minder dan 1519
verpleegdagen.
Er is ook nog iets anders uit de ziekenhui
zen-statistiek op te maken. Het aantal ver
pleegdagen van particuliere patiënten daalde
in dat halfjaar, vergeleken bij 1937. in het
St. Elisabeths Gasthuis van 21982 tot 21775.
een achteruitgang dus van 207. Daarentegen
steeg het aantal verpleegdagen van particu
liere patiënten in de Mariastichting in dat
zelfde tijdvak van 18921 tot 19549, een ver
meerdering dus van 628.
De Deo zag ook het aantal verpleegdagen
van particuliere patiënten dalen van 4844 tot
3773, dus met 1067. De Mariastichting publi
ceert geen cijfers over de verpleging van par
ticuliere patiënten.
Hor thy belooft Hitier
„welwillende neutraliteit".
In geval van oorlog met Tsjecho-Slowakije.
BERLIJN. 26 Aug. (Reuter). Horthy
heeft tijdens zijn bezoek aan Hitier
verklaard voor het geval van een con
flict met Tsjecho Slowakije niet meer
te kunnen beloven dan een welwillen
de neutraliteit.
Ook gevallen in Rotterdam
en Leeuwarden.
De "besmettelijke ziekte kinderver
lamming breidt zich over ons land uit.
Niet alleen in Gouda en omliggende
plaatsen, maar ook in Enschedé,
Leeuicarden en Rotterdam hébben zich
gevallen voorgedaan.
Het gemeente bestuur van Rotterdam is door
deze ziektegevallen voor ernstige moeilijk
heden geplaatst. De herdenking van het veer
tigjarig regeeringsjubileum van HM. de Ko
ningin immers brengt met zich mede, dat tal
van kinderen uit verschillende deelen van de
stad te zamen zullen komen. Zoo zijn er o.a.
bioscopen, die speciaal voor kinderen middag
voorstellingen hebben belegd.
Een en ander is voor B. en W. van Rotter
dam aanleiding geweest, het houden van die
voorstellingen te verbieden. Ook zullen de
scholen tot 12 September gesloten zijn.
Het Leeuwarder patientje, een vijfjarig
knaapje, is overgebracht naar het St. Boni-
facius-hospitaal. Zijn toestand laat zich niet
ernstig aanzien.
Het woord is aan.
Jacques Perk
Uw roeping is zooals gij zijt
te zijn.
TOKIO, 27 Augustus (D.N.B.) Vol
gens een officieele mededeeling is de
algemeene aanval op Hankau van-'
ochtend te zes uur begonnen. Opruk
kend van de posities ten westen van
Kioekiang en ten westen van het Po-
jangmeer, hebben de Japansche troe
pen de linie bereikt, die Hankau te
gen een aanval van het Pojangmeer
uit moet verdedigen.
Tegelijkertijd zijn Japansche afdee-
lingen ten noorden van den Jangtse
in de streek van Loetsjau naar het
Zuid-Westen opgerukt, eveneens met
het doel Hankau aan te vallen.
Theeschenkerij
(Adv Ingez. Med.)
HEDEN' 16 PAGINA'S
HAARLEM EN OMGEVING.
pag.
Het aantal patiënten in de Haarlemsehe
ziekenhuizen. Meer patiënten voor ge
meenterekening, minder voor particu
liere rekening. 1
Trouwen te Haarlem. Hoe kleine erger
nissen daarbij voorkomen kunnen worden 1
Gistermiddag is een 6I-jarige motorrijder,
van den Venneperweg af de viaduct van
den nieuwen Rijksweg op draaiend, in
botsing gekomen met een vrachtauto en
gedood. 1
De verminderde scheepvaart le Haarlem.
Van de scheepvaart die er in 1931 was is
nog slechts de helft over.
De massale zang- en muziekuitvoering op
de Groote Markt te Haarlem. 5
Bioscopen. 8
BINNENLAND.
Eon Fransch vliegtuig is gisteren in 68
minuten van Schiphol naar Parijs ge
vlogen. 3
BUITENLAND.
Bij een zeegevecht in de Straat van Gibral
tar zijn twintig opvarenden van een
Spaanschen torpedojager gedood. 1
De Japansche troepen hebben vanmorgen
een algemeen offensief op Hankau ingezet l
De Sudeten Duitschers hebben het parool
tot „zelfverweer" uitgegeven, hetgeen
door Praag een schending der wet wordt
genoemd. 4
Amerika protesteert te Tokio tegen den
aanval op het Chineesche verkcerstoestel 4
In een vergadering der radicaal socialisten
heeft de Fransche premier Daladier ge
zegd. dat in zijn regeeringsverklaring
niets te veranderen is. 4
SPORT.
Sport in 't Kort. 6
Mevrouw Roodzant is schaakkampioene
van Nederland. 6
Zal H. C. C. I of H. C. C.II het cricketkam
pioenschap behalen? 6
ARTIKELEN.
R. P.: Feestvieren. 1
Mr. E. Elias: De zorgelijkheden des Kruis
woorden. 2
P. v. d. Hem: Plaat van de week: De beurs
van heden. 3
Van onzen Weenschen correspondent:
Oostenrijk onder Nazibewind. 4
Ilenry A. Th. Lesturgeon: Van Atlanlischen
Oceaan tot Middeilandsche Zee. 5
Dr. W. G. N. van der Sleen: Per auto en
boot door Zuid-Afrika 7
J. H. de Bois: Litteraire Kantteekeningen. 7
H. D. Vertelling: De Brutale. 7
v. II.: De nationale film zeer geslaagd. 3
Financieel Economisch Overzicht: Toene
mende bedrijvigheid in Amerika. 9
Dr. P. H. Schroder over het spel „Eenheid
door Oranje". n
De Burgerlijke Stand van Haarlem is op
genomen op 13