„2co de gouden teuw*.
Van Atlantischen Oceaan
tot Middellandsche Zee.
Een journalistieke inspectietocht
langs de Zuid-Fransche grens.
De massale Zang- en Muziek^
uitvoering op de Croote Markt.
ONS WEKELIJKSCH
KNIPPATROON.
ZATERDAG 27 AUGUSTUS 1938
Het Lac d'Oo bij Luchon.
5
-4 LSOF alle internationale verwikkelin-
gen nog niet voldoende waren heeft
een zeker deel van de Europeesche
pers een nieuwe campagne ingezet.
Deze campagne komt hierop neer: in Zuid-
Frankrijk, in de Pyreneeën, regent het eiken
dag bommen er zijn overal ontzettende epide
mieën van pest, typhus en cholera uitgebro
ken. jDe menschen. die zich naar Biarritz.
Hendaye, Luchon, Bagnères of Ax-les-Thernes
begeven zijn hun leven niet meer zeker
gaat dus rustig naar de Duitsche- of Italiaan-
sche badplaatsen, waar u comfort en rust
wacht en waar het régime u behoudt voor
ontmoetingen met Spaansche- of andere re-
volutionnairen. Voorts vernemen we nog, dat
onder het vee in de Pyreneeën en Baskische
landen in hevige mate mond- en klauwzeer
heerscht, dat ook overal gevallen van schurft
en ^ndere huidziekten zijn geconstateerd, zoo
dat het onverantwoordelijk zou zijn om zich
naar dit zwaar geteisterde gebied te begeven.
Al die liefelijke berichten heeft men in som
mige bladen kunnen lezen en daarom heeft de
Fransche regeering ons gezegd: komt en ziet,
we zullen u niets verbergen, u kunt rustig
overal kijken en ondervragen om te weten
wat er van dit alles waar is.
En zoo hebben we dan een reis ondernomen
in gezelschap van den Commissaris-generaal
van het Tourisme, M. Boland Marcel. In de
„zwaar beproefde streken", hebben we niet
alleen van Henrave tot aan Andorra alle pre
fecten, onder-prefecten en burgemeesters ont
moet, die ons de officieele rapporten over den
gezondheidstoestand toonden, maar ook tien
tallen geneesheeren, we zochten contact met
de militaire autoriteiten, betraden zelfs
Spaansch grondgebied, zoowel daar, waar
Franco de baas is. als bij de lieden, die Barce
lona steunen. Voorts was 't ons mogelijk om
na te gaan hoe zeer de Fransche grensbevol
king medeleeft met de gebeurtenissen aan den
anderen kant van de Pyreneeën en welke
maatregelen tenslotte aan de grenzen zijn ge
nomen om de neutraliteit van het grondge
bied te eerbiedigen.
Welnu, op een tocht van honderden kilo
meters over bergpassen en door valleien, vlak
langs de grenzen gaande, in de dorpen en
stedekens stilhoudend om te ondervragen en
rapporten op te eischen, hebben we in to
taal nog geen honderd militairen of gendar
mes gezien, ontwaardden we niet één vliegtuig
en we behoeven zeker niet te zeggen dat er
nergens sprake was van bommen. Het was
overal volkomen rustig en nergens zijn we
aangehouden, vrij-uit kon men overal rond
gaan. Op de reede van Biarritz lag geen enkel
oorlogsschip, noch voor Hendaye. Verder op.
in de Hooge Pyreneeën, is men door drie berg
ketens emt hoogten van tweeduizend meters,
gle'tschers en sneeuwvelden van Spanje ge
scheiden en zelfs een enkele vluchteling, die
't zou wagen langs deze bergpaden Frankrijk
binnen te treden, zou er weken over moeten
doen. Van een invasie van legeibenden heeft
men dan ook nooit gehoord. Maar we zijn ook
naar de ..zwaar bedreigde" punten geweest,
naar de barricades bij Irun. naar den Pont
d'Espagne, naar Bourg-Madame, naar Fort
de Carol. Men moet 't alles met eigen oogen
hebben aanschouwd om er zich rekenschap
van te geven hoe overdreven al die verhalen
zijn welke indertijd gedaan zijn over de gru
welen welke men aan de Fransche grenzen
zag: Fontarabi. het eerste Spaansche stadje,
van zee uit platgeschoten, de brug half ver
nield, Irun platgeschoten en uitgebrand, een
regen van granaten en kogels op Fransch
grondgebied! In Fontarabi, zoo hebben we
zélf kunnen zien is niet één huis verwoest,
zelfs niet beschadigd. De Spaansche republi
keinen hadden op den berg waartegen het
Spaansche stadje is gebouwd, een uitzichtpost
over de zee en over de 200 meter breede zee
engte welke Spanje van Frankrijk scheidt.
Toen is er .een oorlogsschip van Franco voor
de kust gekomen en er is éénmaal op den
bergtop gevuurd. De bewoners, die in roei
bootjes over de zee-engte naar den Franschen
oever vluchtten konden dan ook den volgen
den dag weer rustig terug roeien naar hun on
beschadigde huizen.
Dat wat den kogel-regen betreft.
Want we hebben onze inspectie-reis voort
gezet.
Drie Fransche gendarmes op de internatio
nale brug staan daar.om de dreigende le
gers die Frankrijk willen binnen rukken tegen
te houden.
Héél beleefd vragen ze ons of we de noo-
dige identiteits-papieren hadden, wanneer 't
ons zou behagen om 'n uitstapje naar Spanje
te maken. Zoo wel. dan bestond er niet het
minste bezwaar! Waar dat alles zóó gemakke
lijk en zóó eenvoudig is. waar men de heele
bewaking aan slechts drie gendarmes heeft
opgedragen, wél. daar kwam 't ons toch voor
dat de situatie minder dreigend was dan men
had verteld.
Aan den anderen kant van de internationale
brug (de bevolking, die net zooals in vredes
tijd, ongevraagd van den Franschen naar den
Spaanschen oever gaat) stonden drie Spaan
sche soldaten met hun grappige gelakte steek
jes op.
En daar zien we een stadje op Spaanschen
bodem.
Hoe heet 't daar?
Dat is Irun, meneer.
Wij konden zien, hoe tweehonderd van de
twaalfhonderd huizen, welke Irun telde, zijn
uitgebrand en ook konden we constateeren,
dat de2e verwoesting niet werd aangericht
door bommen en niet door het geschut, maar
het resultaat moet zijn van brandstichting
door de bevolking zelf. toen zij vluchtte voor
de legers van Franco. Irun is niet gebombar
deerd en 't vlak hieraan grenzende Fransche
grondgebied is geen oogenblik bedreigd ge
weest.
Daarna hebben we onzen inspectietocht van
de Oceaankusten naar de Middellandsche Zee
voortgezet.
HENRY A. TH. LESTURGEON.
De H. A. W. E. T.
Een groote modeshow.
Zooals wij reeds eerder hebben medege
deeld belooft de H.A.W.E.T., de van 21 tot
en met 27 September a.s. in het Gem. Con
certgebouw te houden tentoonstelling van
voeding en hygiëne een groot succes te wor
den.
Het dagelijksch bestuur heeft als een
buitengewone attractie voor het publiek op
22 en 23 September as. des namiddags van
2 tot 3.45 uur en van 4.15 tot 6 uur een groote
modeshow georganiseerd waaraan een be
kende firma ter piaatse haar medewerking
zal verleenen.
Voor deze show zijn speciaal een tiental
japonnen vervaardigd, alsook het kapwerk
uit de navolgende perioden: Middeleeuwsch
costuum, Oud-Hollandsch damescostuum, cos-
tuum tijdperk Lodewijk XIV, costuum tijdperk
Lode wijk XV. costuum tijdperk Lodewijk XVI
costuum tijdperk Directoire, costuum tijd
perk Biedermeyer, toilet tijdperk van 1880.
toilet tijdperk van 1895. toilet tijdperk van
1910. De show (te houden in de Koffieka
mer) belooft iets zeer aparts te zullen wor
den
Teneinde het Haarlemsche publiek, dat niet
in staat is de show overdag te bezoeken,
toch in de gelegenheid te stellen dit alsnog
te doen, heeft het dag. bestuur besloten op
Vrijdagavond 23 September a.s. om 8.30 uur
de show nog eens te doen plaats vinden.
INSTITUUT „ORANJE-NASSAU".
Van het Instituut „Oranje-Nassau" slaag
den de navolgende leerlingen der lagere school
voor de toelating tot de H.B.S.: IJ. Koopmans,
R. v. d. Heuvel, R. v. d. Poll.
Het Gymnasium: Tr. Wolfers
Het Christelijk Lyceum: J. van Santé, D.
Koster, M. Scheffers en W. Roggeveen.
Alle candidaten slaagden.
HAARLEM'S DAGBLAD
NATIONALE JEl GDHULDE OP
6 SEPTEMBER A.S.
Zooals bekend, heeft te 11 uur v.m. op de
Groote Markt een rallye plaats uit te voeren
door de gezamenlijke padvinders. Hieraan
gaat vooraf een marsch van de diverse
jeugdgroepen die uit de Groote Houtstraat,
de Groote Markt op marcneeren en zich
achter het standbeeld van Laurens Coster op
zullen stellen. Precies 11 uur wordt de rallye
gehouden, waarna de jeugdgroepen aan
sluiten achter de padvinders. Na diverse toe
spraken, volgt de officieele overdracht der
gemeentevlag door den burgemester dr. J. E.
baron de Vos van Steenwijk aan deputatie der
Jeugdgroepen uit Haarlem, welke de vlag in
den namiddag naar Amsterdam meeneemt,
waar deelgenomen wordt aan de nationale
jeugdhulde in het Stadion.
Na de aanbieding marcheeren eerst de
jeugdgroepen met hun vlaggen langs het
bordes van het Stadhuis om via de Koning
straat de Botermarkt te bereiken waar de
stoet ontbonden wordt. Het geheel wordt met
muziek o.a. van de Postfanfare opgeluisterd.
De deelnemende jeugdgroepen stellen zich
tusschen 10.15 en 10.30 uur op aan de Groen
markt achter de Bavo, waar door diverse
groepleiders de stoet zal worden geformeerd
DR. IR. J. SCHROEDER VAN DER KOLK
OVERLEDEN
In den ouderdom van ruim 86 jaar is te Oos
terbeek overleden dr. ir. J. Schroeder van der
Kolk, oud-rijkshoofd-ingenieur voor de spoor
wegen.
Eenvoudig ja-ponnetje.
Dit eenvoudige japonnetje kan men vervaar
digen van 3 meter waschbaar katoen van 90 cm.
breedte. De rok loopt een ietsje klokkend uit.
Het voorpand wordt aan de schouderpas in-
gerimpeld. De garneering wordt gevormd door
eenige knoopen in contrasteerende tint, en
twee puntzakjes. Het patroon is gemaakt op
maat 40; bovenwijdte 86 cm., taillewijdte 70
cm, heupwijdte 98 cm. Door het al of niet aan
knippen van naden kan men het patroon pas
send maken voor het eigen figuur.
Prijs van het patroon 26 ets. Het is van
Maandag af gedurende een week verkrijgbaar
bij de bureaux van dit blad, Gr. Houtstraat 93
en Soerudaplein 37.
Inhoud en beteekenis.
Een duizendtal uitvoerenden onder leiding
van den componist Jos. de Klerk, staan klaar,
om op den avond van Donderdag 1 September
op de Groote Markt, in het kader van de fees
telijkheden van het regeeringsjubileum van
de Koningin een uitvoering te geven van de
door den heer de Klerk tot een cantate ver
werkte „Keur van Oud-Hollandsche Refe-
reijnen", onder den titel „Zoo zong de Gouden
Eeuw"..
Zooals men weet is dit werk verleden jaar
ontstaan en uitgevoerd ter gelegenheid van
de Fran# Hals-tentoonstelling en gaf het toen
een klinkend beeld van het Nederlandsche
volksleven uit den tijd van onze groote Haar
lemsche schildersschool. Maar er werd ook in
aangeduid, dat Nederland in die periode zijn
opbloei verwierf in verbondenheid met het
Huis van Oranje. Zoo zong men:
d'Oranjeboom geeft lust
Elk leyt sich veilig neder
die in die schaduw rust.
Deze tendenz zal ditmaal nog sterker uit
komen. De componist heeft nl. het werk nu
eenige uitbreiding gegeven en het zoodanig
geschikt, dat er als het ware een Oranje
draad doorheen loopt.
Verband wordt er tevens in gelegd met het
jubileum van Koningin Wilhelmina en wel
met een feestlied, geïnspireerd op een lied
voor Frederik Hendrik, dat ook in het stuk
zijn plaats vindt.
In het voorwoord bij den tekst, opgenomen
in den Officieelen Feestgids der jubileumweek.
schreef Jos. de Klerk o.m.: Geestverheffend
optimisme Is de grondtoon van het werk. Het
opgewekte lied. die machtige hefboom van het
menschelijk gemoed, typeert immers den geest
der Gouden Eeuw.
Tallooze liedboeken en andere authentieke
documenten waaruit wij de stof voor onze
partituur gingen putten, getuigen daarvan.
Zoo hebben wij het werk dan ook een motto
meegegeven, in den vorm van een vrij bewerkt
..Geestverligtende Lied" uit de 17e eeuw, waar
in het heet:
Waer is er mensoh die vreugdig leeft
En somtijds niet een lied en heeft".
Doch vooraf is er een aanloop. Trompetters
op den toren der Groote Kerk en op het bal
kon van het stadhuis onderbreken met de
kernmelodie van het Wilhelmus het preludee
ren van het klokkenspel, dat vervolgens ook
die melodie overneemt; nog eens laten de ko
pers de origineele krijgsfanfare hooren waar
uit later het Wilhelmus zou groeien en daar
na geeft Staf Nees, de beroemde meester-
beiaardier uit Mechelen een improvisatie op
het hoofdthema:
..Waer is er kerke zonder zank,
Of kermis sonder keelgeklank?"
Dan roffelen de trommen op de Groote
Markt en schetteren de kopers in de verte en
vallen eindelijk orkest en koor in met een
..Opdracht" aan
Wilhelmina van Nassouw,
Hoedster onzer Vrijheid
Het Lied der Blijheid.
Andermaal klinken trompetseinen en dreunt
voor groot orkest de orchestrale inleiding van
..Zoo zong de Gouden Eeuw". Het Lied der
Blijheid neemt een aanvang, opgewekt, vroo
lijk. geestverlichtende. zooals het oorspron
kelijke 17e eeuwsche liedje heette.
De componist heeft hier in een vrije bewer
king den optimistischen toon sterk geaccen
tueerd.
Als overgang van het Motto naar het eigen
lijke Eerste Deel. speelt het orkest een Sara
bande van 1671. waarbij zich denzelfden stijl
aansluit een fragment uit de eerste Neder
landsche opera ..De triomfeerende Min" van
Carolus Hacquart
Gelukkig Nederland! Gij zijt verhoord
En ziet het einde van uw lijden.
De welvaart komt u weer verblijden,
En alles brengen in zijn ouden stand.
Een leuk muziekje, naar gegevens uit Tyl-
man Susato's Derde Musyck Boeckxken. brengt
de Retrosynen ten tooneele. Fier bewust klinkt
hun lied:
En nu men toch bij Amor te gast is, volgt ook
nog een met het vorige contrasteerend min
nelied van Starter, uit de Friesche Lusthof.
Dit lied moet tevens dienen om Staf Nees een
logische aanleiding te geven op het klokken
spel de orgelvariaties van Sweelinck op die
zelfde melodie (Est-ce Mars) te vertolken. Dit
wonder van klokkenspeltechniek mocht waar
lijk niet gemist worden, daar het verleden jaar
zoovele kenners in extase heeft gebracht.
Dan volgt „de Rondedans om de Bruyt"
van Starter, als type van 17e eeuwsche brui-
loftdans. Met een jolige zwaai breekt nu de
volksvreugde los van het vastenavondfeest. De
componist heeft hier oud-Hollandsche' carna
valsliederen door elkaar geweven, het echt
Haarlemsche (van 1646)
Jeugdigh volckje. ras, ras, ras,
Binnen Haerlems mueren
en het Delftsche (van 1656)
De Vastenavondt die komt an
Wij singen ho man ho!
terwijl de kinderen het nog niet geheel ver
geten wijsje van „den rommelpot" en het
liedje van „de foekepot" er doorheen gooien.
Aan het slot klinken al die liedjes in geestig
contrapunt door eikaar en het wordt een uit
laaien de feestvreugde, die de Gouden Eeuw
in al haar oubolligheid wil typeeren.
Kring der seizoenen.
Deel H wordt aangekondied met het geest-
verlichtende" thema, door de trompetters op
het Stadhuisbalkon en op den toren. Het eer
ste tafereel eeldt de ..Muslcanten". Een oud-
Haarlemsch lied (van 1643) „ter eeren de Mu
syck ende Musicanten" komt in een omlijs
ting te staan van een paar dansen 'Pavane
en Gaillarde) van den vermaarden Haarlem-
schen stadsmusicant Corn. Tvmenz. Padbrué.
Jos. de Klerk vond van deze composities de
bas en de discant en bewerkte ze naar deze
gegevens voor het groote orkest ..Klinke dan
nu", zoo schrijft hij in zijn inleiding, „na on
geveer drie eeuwen (de gegevens dateeren van
1641) weer eens een Pavane en een Gaillarde
van Padbrué over de Haarlemsche Groote
Markt, waar zoo vaak zijn vroolijk schalmei-
spel gehoord werd.
Dan volgt een kring der seizoenen, een
heerlijk Mei-liet, een frlssche Maydans (van
1671), het lied van de Pinksterblom. door de
kinderen, een Jachtlied, door de mannen, een
Kers-liet (van den Haarlemschen muziek
theoreticus Joan Albert Ban) nadat ook de
klokkenist een serie interessante variaties
van Gisbert van Steenwyck klokkenist te
Arnhem en te Kampen in de 17e eeuw. heeft
laten hooren. en tenslotte een vroolijk win-
tertafereeltje „IJspret", vrij bewerkt naar een
liedje uit de Amsterdamsche Pegasus van
1627
Strijd en zege.
Deel in handelt over Strijd en Zege. De
trompetters op den toren en op het Stadhuis
balkon kondigen het aan met de wijze van
Chartres. die weldra in het orkest zal uit
groeien tot het Wilhelmus, terwijl steeds het
„geest-verligtende" thema zich laat gelden.
De trommen worden geroerd: Frederik Hendrik
doet zijn zegenpralende intrede na zijn eerste
succesvolle krijgsverrichting: de verovering
van Grol (1627).
Het koor maakt zich ten tolk van den
grooten Oranje-telg, waar het zingt:
Wildy dat ick voor U tree?
Volght dan oock mijn gangen:
Want tot onderlinge vree.
Streckt al mijn verlangen;
Burgers, drijft wech twist en haet,
Die ons Landt soo dapper schaet,
En vlecht al u sinnen
Met den band van minnen.
Daarna hoort men de feestfanfares van
Hacquart en zijn stralend Oranje-lied ter
gelegenheid van den vrede van Nijmegen,
in welk stuk zoo mooi de verbondenheid van
Nederland en Oranje tot uiting komt.
Het heerlijke Valerius-lied „Geluckig is het
land dat God den Heer beschermt", ingezet
door ae kinderen en daarna door allen spon
taan overgenomen, klinkt hierna als een
machtige dankhymne.
Ten slotte wordt dan nog eens op den
hefboom van het menschelijk gemoed, het
Lied der Blijheid, als kenmerk van de
Gouden Eeuw gewezen, in een epiloog, waarin
ook de kinderstemmen en de torenklokken
zich mengen.
Een imposant stukje historie te Foix.
Heft op met soete talen
Rhetoricam delicaet.
Opdat wij prijs behalen
Van alle niders quaet.
Een meerstemmig chanson van Jan Belle
komt de Cameristen verder karakteriseeren:
Hout conversatie
Met recreatie
Betoogt Vrientschap
Hout gemeynschap.
Dit tafereel wordt met een vroolijken Spring
dans besloten.
Daarna komen de Schutters aan de beurt;
het klokkenspel leidt hun vroolijk tafellied in
en weldra klinkt het:
O' Doelen. Doelen Doelen. Doelen,
Ghij maekt dat wij hier blij
In volle vreugt krioelen
Door u edele Schutterij.
Na dit frissche Oud-Haarlemsche liedje
(van 1646" laat de bewerker de Amsterdam
sche Schutters aanzetten met een brallende
Bravade. om ze daarna het spotlied van Brero
op de Haarlemsche „Drogisten" te laten uit
joelen:
Haarlemsche drooge harten nu.
Kom toont hier wie ghij sijt.
Wij Amsterdammers tarten u
Te drinken eens om strijt
Maar om Brero ook als lyrisch dichter te be
lichten volgt daarna een van zijn tallooze
liefdeliederen op een melodie die in de 17e
eeuw zeer geliefd was en die nu een contra-
puntische bewerking onderging in den stijl
van den Haarlemschen organist Helmbreecker.
Daarna klinkt weer de mooie melodie van
het Frederik Hendrik-lied, doch nu als Feest
lied voor. Koningin Wilhelmina; en er wordt
verwacht, dat duizenden hun stem zullen
paren aan het koor, bij de slotstrofe:
Zoo zien wij Gods zegen staan,
Als een bloem te bloeien.
Vrij nog wappert onze vaan,
Hoe ook stormen loeien.
Wilhelmina van Nassouw.
Neerland dankt u om uw trouw.
Kroont uw vrome daden
Rijk met lauwerbladen.
GEVONDEN DIEREN EN VOORWERPEN.
Terug te bekomen bij: Hoek, Badhuisstraat
26 zwart, bril; Waleveld, Gouwstraat 36,
schooldiploma t. n. Meulenbroek; Politie
bureau. Smedestraat, duimstok; hondenpen
ning; Jacobs. Linschotenstraat 40, phot«-
standaard driepoot tKoelemeyer, Grutto
straat 13. hond (lichtbruin); v. Houten,
Oranjestraat 28. net inh. 6 tennisballen;
Overzee. Rijksstraatweg 202. portemonnaie
met Inhoud; v. d. Zande. N. Tuindorplaan 28.
portemonnaie met inhoud: Burgreve. Rozen-
plieelstraat 83 rood, pakje inh. gordijn en
broekje: v. Halm. Hofdijkplein 10, rijwiel
plaatje: Rutte. Bakkerstraat 43, rijwielplaat
je; de Jong, Zuidpolderstraat 84. rijwiel
plaatje; Peters. Weteringstraat 33. sleutels
aan ring; Rosman, Teylerstraa' 46: Berken-
velder. Spruitenboschstraat 2. phototoestel in
foudraal; Eiser. Iordensstraat. 19. hond (ter
rier» met tuig en riem: de Graaf, Pieter Kies-
straat 31, hond (bruin); van Eerden. Nieuw
Heiligland 6, dameshandschoenenJansma
Gasthuislaan 170. oorbel; Zon, Schotersingei
53, plant (flox); Heemskerk, Jan Steenstraat
31, regenpijpen.
