Haarlem's Dagblad
Vriendelijke woorden.
Het kerkgebouw van de
Vrijz.Herv. Vereeniging
gerestaureerd.
SCHOOLBOEKEN
Herdenkingsnummer
Onze tentoonstelling
blijft trekken.
Het belangrijkste
56e Jaargang No. 16932
Uitgave Lour ens Coster, Maatschappij voor
Courant-Uitgaven en Algem. Drukkerij N.V.
Bureaux: Groote Houtstraat 93, bijkantoor
Soendaplein 37. Postgirodienst 38810.
Drukkerij: Zuider Buiten Spaarne 12.
Telefoon: Directie 13082,Hoofdred. 15054
Redactie 10600, Drukkerij 10132, 12713
Admin. 10724, 14825. Soendaplein 12230.
Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen
Directie: P. W. PEEREBOOM EN ROBERT PEEREBOOM Hoofdredacteur: ROBERT PEEREBOOM
Vrijdag 2 September 1938
Abonnementen per week f 0.25. p. maand
f 1.10. per 3 maanden f 3.25. franco pe*
post f3.55. losse nummers 6 cent per ex.
Advertentiën i 1-5 regels f 1.75, elke regeJ
meer f 0.35. Reclnmes f 0.60 per regeL
Regelabonncmentstarieven op aanvraag.
Vraag en aanbod 1-4 regels f 0.60. elke
regel meer f 0.15. Groentjes zie rubriek.
Adolf Hitler heeft te Berchtesgaden allerlei
vriendelijke woorden tot Frankrijk gericht in
een onderhoud met een medewerker van het
Parijsche blad Le Journal, die den roemruch-
ten en klassieken naam De Chateaubriand
draagt. Het is vaak een beetje moeilijk den
snellen en wisselenden loop der politieke ge
beurtenissen te volgen. Enkele dagen geleden,
toen de spanning over Tsjecho Slowakije zoo
veel grooter was dan nu, schrok heel Eui-opa
op van de mededeeling dat de Führer onver
wachts, vergezeld door acht generaals, in het
grensplaatsje Kehl verschenen was. De weg
naar Straatsburg werd voor alle verkeer af
gesloten terwijl Hitier de verdedigingswerken
inspecteerde. De enorme Duitsche manoeu
vres in het Rijnland en nabij de Tsjecho-Slo-
waaksche grens hadden intusschen hun in
druk al gemaakt.
Maar een paar dagen later zegt Hitier tot
den journalist de Chateaubriand: „Wij heb
ben in den loop van den tijd wel geschillen
gehad, maar zijn niettemin twee volken van
dezelfde familie. En dat heb ik ook aan ge
heel Duitschland gezegd: er bestaan tusschen
ons banden, die onverwoestbare herinnerin
gen hebben doen ontstaan. Wij hebben
eikaars idealen overgenomen en wij hebben
elkaar voorbeelden en leering gegeven Laten
wij billijk zijn. Wij hebben minder reden
elkaar te haten dan elkaar wederkeerig te
bewonderen".
De enorme versterkingen aan weerszijden
van de Duitsch-Fransche grenzen zijn met
deze woorden evenmin in overeenstemming
als de bestaande allianties. Ook schijnt men
eikaars huidige bewindsmethoden niet be
paald als voorbeeld en leering te beschou
wen, om te zwijgen van ideaal. Maar dat er
minder reden is om elkaar te haten dan
elkaar wederkeerig te bewonderen is, ook al
gezien de positie die West-Europa in de hui
dige wereld inneemt, een verzoenend woord
dat als zoodanig gewaardeerd kan worden.
Al redeneert Hitier weer uit zijn eigen stand
punt alleen als hij ex aan toevoegt: „dat een
langdurige, hechte vrede noodig is voor de
aanpassing der geesten aan het nationaal-
socialisme, de nieuwe wereldbeschouwing".
Men zal in Frankrijk den langdurigen, hech
ten vrede gaarne aanvaarden, maar zich het
daarbij beoogde doel anders voorstellen.
Iedereen zal de volgende passages in Hit
ler's verklaringen beamen:
„De economische situatie zal een bron
blijven van oneenigheid en verdeeldheid
zoolang elke staat bij de behandeling
van zijn eigen zaken slechts met zichzelf
rekening houdt.
De toestand zal pas op harmonieuze
wijze geregeld worden, als alle Europee-
sche naties vrijwillig actief samenwerken.
De Europeesche naties moeten uiteraard
samengaan in het streven naar gemeen
schappelijke welvaart. Oorlogen, en vooral
de laatste, waarna willekeurig werd be
schikt over gebieden en volken, moeten
objectief beschouwd worden als funeste
vergissingen, die door de naties zelf zijn
toegaan. Op elk gebied, en ook econo
misch, zouden de volken slechts moeten
denken aan de voortzetting van vrucht
dragende samenwerking."
Als ik op den stoel van mijn Franschen
collega gezeten had toen Hitier deze woorden
sprak zou ik haastig gevraagd hebben: „Wan
neer begint u? Welke nieuwe voorstellen hebt
u? Wilt u er een nieuwe politieke en econo
mische conferentie voor bijeenroepen?"
Misschien -heeft de Chateaubriand wel be
proefd dergelijke vragen te stellen, maar
heeft hij niet aan het woord kunnen komen.
Misschien heeft hij ze zelfs gesteld, maar er
nog geen antwoord op kunnen krijgen. Als de
partijdag in Neurenberg een verdere uitwer
king van deze Hitleriaansche gedachten op
leverde zou heel Europa er gelukkig mee zijn
en de internationale handel, gereed om er in
weldadigen zin op te reageeren, zou meteen
den weg naar een nieuwe opleving inslaan.
Helaas, we zijn nog steeds zoo ver niet. Op
het interview met den Franschman is nu al
weer een ander Havas-bericht uit Berlijn ge
volgd, dat ons mededeelt dat de Sudeten-
Duitschers de voorstellen van de Tsjecho-
Slowaaksche regeering wel niet bepaald ver
worpen maar toch evenmin aanvaard hebben.
Men zou geen verbreking van de onderhan
delingen wenschen maar Berlijn zou hopen
op nieuwe Praagsche voorstellen. De huidige
voorstellen zouden als „wapenstilstand van
drie maanden" beschouwd worden en gedu
rende dien tijd zouden de Tsjechische auto
riteiten en de leiders van de Sudeten-Duit-
schers iederen maatregel, die den toestand
meer gespannen zou kunnen maken, ver
mijden.
Als dit alles juist is wordt de zaak er welis
waar niet gevaarlijker op, maar zij gaat weer
op de lange baan. En het is duidelijk dat van
een Europeesche actieve samenwerking niets
zal komen zoolang er geen eind is aan de
Duitsche eischen en ambities. Wordt de Tsje-
cho-Slowaaksche klove overbrugd, hetgeen
een zegen zou zijn, dan zal men „Mein
Kampf" weer gaan opslaan en bezorgd vra
gen: „Wat volgt nu? Het Oosten? De kolo
niale eischen? De corridor van Dantzig alleen
maar? En wat komt daarna dan?"
Tenslotte zijn dit steeds weer de gevoelens,
die den indruk van vriendelijke en toenade-
rende woorden, zooals Hitier ze nu weer tot
dien Franschen journalist heeft gesproken,
yerdringen. En de Duitsche pers kan daar
kwaad om worden zooveel als ze wil, maar het
feit van die bezorgdheid wordt er niet door
weggenomen. Het is ook heusch geen wonder
dat zij heerscht. Als de Duitsche Führer zijn
vriendelijke woorden ooit bewaarheid wenscht
te zien, zal hij verder dienen te gaan met po
gingen tot toenadering. Mocht dit geschieden!
Er zou een golf van verlichting en nieuwe
hoop over Europa gaan!
R. P.
KINDERVERLAMMING.
Het bleef tot heden te Haarlem bij
één geval
EEN VERMOEDELIJK GEVAL TE
HOOFDDORP.
De Hoofdinspecteur van de Volksgezond
heid, dr. Doyer te Hilversum, deelde ons mede
dat het tot op heden te Haarlem bij één geval
van kinderverlamming gebleven is.
Ook de directie van den Gemeentelijken
Geneeskundigen dienst te Haarlem bevestig
de ons dit. Wat de omgeving van Haarlem
betreft, is er een vermoedelijk geval te
Hoofddorp geconstateerd, het patiëntje is in
een der Haarlemsche ziekenhuizen ter verple
ging opgenomen. Dit laatste geval is door den
Geneeskundigen Dienst nog niet aan den
Hoofdinspecteur der Volksgezondheid opgege
ven omdat nog geen zekerheid bestaat.
„Het was als een sprookje
8 vrouwen van Haarlemsche werkloozen
genoten van een vacantie-week.
In Leuvenum op de Veluwe staat een va-
cantiehuisje. Daar had verleden zomer een
huisbezoekster van Maatschappelijk Hulp
betoon te Haarlem haar vacantie doorge
bracht. Met eenige vriendinnen had zij ge
noten van de landelijke rust te midden van
een prachtige natuur. Die vacantie werd de
grondslag van een plannetje dezen zomer uit
gevoerd. De eigenaar van het huisje stelde het
voor een week kosteloos beschikbaar om heen
te gaan met 8 huismoeders uit gezinnen te
Haarlem, waarvan de man al langen tijd
werkloos is. Onder alle menschen waarmee de
huisbezoeksters bij hun werk in aanraking
komen, vonden ze vooral dit de groep die het
meest eens vacantie noodig heeft. In een ge
zin met zorg is het toch juist moeder de vrouw
die daar het meest onder lijdt en de moeilijk
ste taak heeft. Van week tot week moet zij
toch maar trachten de eindjes aan elkaar te
knoopen; iedere week opnieuw brengt voor
haar een hopeloos moeilijke rekensom. Dag in
dag uit zit zij in de narigheid, is er nog eens
iets extra's dan is het in de eerste plaats voor
man en kinderen. Daarom rees het plan om
eenige van die vrouwen een leuke vacantie
te bezorgen.
De financiën bleken geen bezwaar want
van vele zijden werd medewerking onder
vonden.
Zoo vertrok dan op een Maandagmorgen het
gezelschap, 8 gasten en eenige begeleiders.
Het is zoo schrijft de huisbezoekster in het
orgaan van de „Vereeniging van leiders van
Openbare diensten en instellingen van Maat
schappelijk Hulpbetoon" een eenige week ge
worden; de eene dag was nog gezelliger dan
de andere. Er is genoten van den vroegen
morgen tot den laten avond. Alles was
vreugde voor deze door 't leven niet verwende
menschen; een kopje thee op bed met een be
schuitje en zoo maar eens een glas melk; en
dat ze niets in de huishouding behoefden te
doen, steeds bediend werden, vonden ze hee-
lemaal prachtig. Dankbaar en voldaan zijn de
gasten dan ook teruggekeerd.
Een der mannen schreef later: „Niet alleen
dat moeder de vrouw lichamelijk zeer veel is
opgeknapt, maar ook geestelijk is zij veel be
ter. ze heeft weer vertrouwen in de toekomst,
in éen woord: ze is als herboren teruggekomen,
het was als een sprookje voor haar.
De huisbezoekster schrijft deze ervaringen
in het orgaan in de hoop, dat het voorbeeld
door anderen gevolgd zal worden.
Aanzienlijke verbetering
kwam tot stand.
In het voorjaar is het voormalige gebouw
van den Protestantenbond aan de Jacobstraat
door de Vereeniging van Vrijzinnig Hervorm
den te Haarlem overgenomen.
Het gebouw dat in 1911 werd gebouwd vol
deed echter niet meer aan alle eischen die
men in dezen tijd aan een kerkgebouw stelt
en daarom werd al spoedig het verlangen
kenbaar gemaakt om een passende restaura
tie te doen plaats vinden.
Dank zij de financieele medewerking van
de leden, verschillende giften en een leening
namen de plannen weldra vormen aan.
Het duurde dan ook niet lang of men kon
aan den heer L. H. H. v. d. Kloot Meyburg, ar
chitect te Den Haag opdracht geven om 't ge
bouw te restaureerèn. Op 1 Juli begonnen de
werkzaamheden en toen wij hedenmorgen het
gebouw onder leiding van den architect be
zichtigden konden wij constateeren adt het
interieur zeer verbeterd is.
Laten we dan ook beginnen met te zeggen
dat de heer. v. d. Kloot Meyburg in zijn op
dracht zeer zeker geslaagd is.
Het kleine zaaltje beneden is geheel ver
bouwd. Een stuk van de gang werd bij de
zaal getrokken waardoor natuurlijk veel ruim
te gewonnen werd. Het zaaltje is zooveel mo
gelijk in Engelschen stijl gehouden en leent
zich uitstekend voor vergaderingen en jeugd-
bijeenkomsten.
De verlichting met champagne-kleurige
lampen is bijzonder geslaagd.
Uiteraard heeft de groote zaal natuurlijk de
meeste veranderingen ondergaan die even
zoovele verbeteringen zijn. Zoo is de heele zaal
betimmerd waardoor een veel rustiger en
prettiger indruk werd verkregen.
De lambrizeeringen zijn bijzonder smaak
vol uitgevoerd terwijl ook het podium aam
zienlijk vergroot en verbeterd is.
Vroeger werd altijd een tijdelijk podium
opgeslagen doch dat is nu vervangen door
een vast. Het podium is geheel betimmerd en
door een practische indirecte „floodlight"-
installatie van een goede verlichting voor
zien.
De nieuwe preekstoel behoeft nu ook niet
meer zooals in de dagen van weleer uit
elkaar genomen te worden wanneer een voor
stelling plaats vond.
Ook de outillage is zeer veel beter gewor
den, zoo is een keuken ingericht waar thee
gezet kan worden, terwijl in een kleine ruim
te vlak bij de zaal gelegenheid bestaat om de
consumpties te gebruiken. Ook een aardig in
gerichte bestuurskamer voorziet in een be
staande behoefte.
Verder is er thans een vestiaire gekomen
en zijn eenige nieuwe toiletten gemaakt. De
bestaande brandvrije bioscoopcabine werd
daardoor iets kleiner wat echter niet weg
neemt dat de zaal ook voor het geven van
bioscoopvoorstellingen gebruikt kan worden.
Resumeerende kan men dus zeggen dat
deze restauratie in alle opzichten aan de ver
wachtingen beantwoordt. Naar wij vernemen
zal Zondagmorgen om half elf een plechtige
inwijdingsdienst worden gehouden waar Ds
G. H. Moll van Charante zal voorgaan.
Verlichting van straffen.
Ter gelegenheid van het regeeringsjubileum.
's-GRAVENHAGE, 2 September.
Naar wij vernemen wordt in vérband
met het 40-jarig regeeringsjubileum
van H. M. dé Koningin aan een aan
tal veroordeelden vermindering, ver
wisseling of kwijtschelding van straf
verleend.
UIT VOORRAAD LEVERBAAR.
BOEKHANDEL H. DE VRIES,
JACOBIJNESTRAAT 3.
(Adv. Ingez. Med.)
verband met het veertigjarig re
geeringsjubileum van H.M. de Ko
ningin zullen wij morgen een met
zeer vele foto's geïllustreerd herden
kingsnummer uitgeven, waarvoor eenige
vooraanstaande Nederlanders een artikel
hebben geschreven. Uit den aard van
deze speciale bijdragen blijkt duidelijk
het representatieve karakter van zulk
een nummer op dit bijzondere moment
en wij vragen dan ook de aandacht en
belangstelling van onze lezers ervoor.
Artikelen zullen ivorden gepubliceerd
van:
Jhr. mr. FBeelaerts van Blokland,
vice-president van den Raad van State;
prof. dr. J. Huizinga. hoogleeraar te
Leiden
prof. dr. J. R. Slotemaker de Bruine,
minister van Onderwijs;
mr. dr. D. Fock, oud-gouverneur-gene
raal van Ned. Indië;
prof. mr. A. C. Josephus Jitta, buiten
gewoon hoogleeraar te Delft;
prof. R. Casimir, hoogleeraar te Lei
den;
generaal b.d. C. J. Snijders, oud-opper-
bevelhebber;
A. Plesman, directeur van K.L.M. en
K.N.IX.M.
prof. dr. H. Brugmans, hoogleeraar aan
de Gemeentelijke Universiteit van Am
sterdam.
Werkloozen en de Nationale
Feestdag.
De gemeente kan geen extra uitkeering geven.
Een werklooze zendt ons een brief waarin
hij er zijn teleurstelling over uitspreekt, dat
de overheid geen maatregelen getroffen
heeft om aan de werkloozen op den Nationalen
feestdag een extra uitkeering te geven. Daar
door is zoo merkt hij op een groot deel
van de bevolking uitgesloten van de deelne'
ming aan de feesten, omdat het immers niet
mogelijk is van het gewone steunbedrag wat
af te zonderen om de kinderen een versna
pering te geven of zich in den draaimolen te
laten vermaken. „Denkt men dat er vreugde
zal zijn in de harten van de kinderen der
werkloozen, als zij zien hoe vriendjes en
vriendinnetjes zich vermaken, terwijl hun
vader daarvoor geen centen kon geven? Af
gezien nog van de vraag wat zulke kinderen,
die natuurlijk nog geen begrip hebben van de
maatschappelijke toestanden, van hun
ouders denken als zij niets krijgen. Zoo zal de
Nationale feestdag voor de werkloozen juist 'n
dag worden waarop zij hun moeilijkheden des
te zwaarder zullen voelen."
Tot zoover deze klacht van een werklooze.
Wij hebben bij het gemeentebestuur van
Haarlem onderzocht of het mogelijk was dat
nog iets voor de werkloozen gedaan werd.
Ons werd verzekerd dat dit niet kan. Er zou
alleen een uitkeering aan de werkloozen mo
gelijk zijn indien daartoe door de regeering
het initiatief genomen was. Uit den Haag is
alleen de mededeeling ontvangen, dat de
werkloozen op den Nationalen feestdag niet
behoeven te stempelen, terwijl voor dien dag
eventueele verdiensten niet worden in min
dering gebracht op den steun.
De gemeente Haarlem heeft nu diezelfde
gunstige bepalingen toepasselijk verklaard op
de werkloozen die volgens Armenzorg gesteund
worden. De gemeente zou alleen aan de Arm
lastigen voor eigen rekening een uitkeering
kunnen doen, maar dit wordt ongewenscht ge
acht, omdat er steeds naar gestreefd wordt
zooveel mogelijk gelijkheid te betrachten in
beide categoriën van gesteunden.
KAMER VAN KOOPHANDEL EN FABRIEKEN
De eerstvolgende vergadering der Kamer
van Koophandel en Fabrieken van Haarlem
en Omstreken zal worden gehouden op Dinsdag
20 September des avonds te 8 uur In het ge
bouw der Kamer.
Het woord is aan.
Montesquieu:
Men moet een onderwerp
niet zoozeer uitputten, dat
men niets aan den lezer over
laat. Het doel is niet te doen
lezen, mdhr te doen denken.
Chineezen melden een «rroote
overwinning l»ij Joeitsjang.
Japanners zouden 4000 dooden tellen.
HANKAU, 1 Sept. De Chineesche
strijdkrachten hebben naar verluidt
gisteren een groote overwinning be
ha*™ op de Japanners bij Joeitsjang.
De Japansche troepen werden zes ki
lometer teruggedreven. Zij verloren
vierduizend dooden. waaronder de re
gimentscommandant.
Dit is de grootste Chineesche over
winning sinds Taiertsjwang. De Chi
neezen hebben zevenhonderd gewe
ren en tientallen mitrailleurs buit
gemaakt
Blijkens berichten aan United Press mel
den de Chineezen verder belangriike overwin
ningen aan het geheele Jangisjefront, voor
namelijk in bergen ten Zuiden van Kocikiang
o.a. bij Tatsiensjan, en Koengtsjiatjih. De
Chineesche artillerie zou negen Japansche
transportschepen op de Jangtsje beschoten
hebben.
Japansche berichten geven toe, dat de re
gimentscommandant luitenant kolonel Hideo
Chanlura ten Zuiden van Sjaho werd gedood.
De belangstelling voor onze Jubileum
tentoonstelling in de Tijdingzaal van
onze kantoren in de Groote Houtstraat
blijkt nog steeds in geen enkel opzicht
minder te worden. Integendeel. Trou
wens begrijpelijk, dat deze expositie veel
belangstellenden trekt. Er zijn prachtige
foto's, mooie borden, plaquettes, bekers
enz. en de toegang is gratis. De tentoon
stelling is open van 9 tot 5.30 uur, be
halve op Zondag.
HEDEN: 14 PAGINA'S.
Het gebouw van het Prov. Electriciteitsbedrijf te Bloemendaal feestelijk verlicht.
HAARLEM EN OMGEVING.
8 vrouwen van Haarlemsche werkloozen
genoten van een vacantieweek op de Ve
luwe. „Het was als een sprookje1
Het bleef tot heden bij cén geval van kin
derverlamming te Haarlem. Te Hoofd
dorp werd een vermoedelijk geval ge
constateerd. 1
In verband met het regeeringsjubileum
zullen een aantal gerechtelijke straffen
verminderd worden. 1
.Alle kinderen der openbare en bijzondere
scholen te Haarlem krijgen een geïllus
treerd boekje over het 40-jarig regee
ringsjubileum van H.M. de Koningin. 2
Donderdagavond trok een groot aantal
fraai verlichte vaartuigen door Haar
lem's wateren. 6
Het vuurwerk te Haarlem is zeer in den
smaak gevallen. 6
BINNENLAND.
De Koningin heeft gisteren tweemaal een
rijtoer door den Haag gemaakt. 3
Door den waarnemend president der Rot-
terdamsehe rechtbank is een beslag op
Mexicaansche olie gehandhaafd. 3
De N. Z. H. R. M. heeft den 6000sten schip
breukeling gered. 3
BUITENLAND.
De leider der Sudeten Duitscliers, Konrad
Henlein, vertoeft op initiatief van Run-
ciman te Berchtesgaden voor een onder
houd met Hitier. 4
De Sudeten Duitschers aanvaarden de
nieuwe voorstellen van Praag niet, doch
verwerpen ze evenmin. 4
In een interview met een Fransch blad
heeft Hitier op Europeesche samenwer
king aangedrongen. 4
SPORT.
De Duitscher F.rich Metze heeft Donder- T
dagavond in het Olympisch Stadion te
Amsterdam het wereldkampioenschap
achter den motor gewonnen. 7
Sport in 't Kort. 7
ARTIKELEN.
R. P.: Vriendelijke woorden. j
Van een bijzonderen correspondent te
Londen: De politieke vluchtelingen in
Engeland. 4
K. de Jong over de massale zang- en mu
ziekuitvoering „Zoo zong de Gouden
Eeuw". q
Voor de Jeugd jq
J. II. de Bois over de Lustrum tentoonstelling
der Vrije Haarlemsche Schildersschool. 13
De Burgerlijke Stand van Haarlem Is op
genomen op g
