Haarlem's Dagblad
I
GESLOTEN
Hoop en vertrouwen.
Jaar FRANKEN
Jaar Brood met de
HOOGSTE VOEDINGSWAARDE.
dus Haukm's Btaad
aak vaat Uü
Haariemsche Politie Cursus
lANO'S
De Jubileum
tentoonstelling
Fa. VAN BASTEN
VOOR BEHANGWERK
GALA-DINER
Gebrs. Brïnkmann
GROOTE MARKT
Het belangrijkste
56e Jaargang No. 16933
Uitgave Lourens Coster, Maatschappij voor
Courant-Uitgavenen Algem. Drukkerij N.V.
Bureaux: Croote Houtstraat 93, bijkantoor
Soendaplein 37, Postgirodienst 38810.
Drukkerij: Zuider Buiten Spaurne 12.
TelefoonDirectie 13082, Hoofdred. 15051
Redactie 10600, Drukkerij 10132, 12713
Admin. 10724, 14825. Soeudaplein 12230.
Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen
Hoofdredacteur: ROBERT PEEREBOOM
Directie: P. W. PEEREBOOM EIS ROBERT PEEREBOOM
Zaterdag 3 September 1938
Abonnementen per week f0.25. p. maand
f 1.10. per 3 maanden f 3.25 franco per
post f3.55. losse nummer» 6 cent per ex.
Advertentiën-. 1-5 regels f 1.75, elke regel
meer f 0.35. Reclames f 0.60 per regeL
Regelnbonuemcntstarieven op aanvraag.
Vraag en aanbod l»l regels f 0.60. elko
regel meer f 0.15. Groentje* ric rubriek.
Het is met voldoening dat wij dit bijzon
dere nummer van Haarlem's Dagblad aan
onze lezers aanbieden. Het is gewijd aan het
veertigjarig regeeringsjubileum van H. M. de
Koningin en het kan bogen op de medewer
king van een groep mannen die zoo belang
rijke figuren in ons nationale leven zijn dat
wij het woord representatief er met vol recht
op mogen toepassen. In de nog komende
feestdagen hopen wij hier nog eenige be
schouwingen van bekende en belangrijke Ne
derlanders aan te kunnen toevoegen.
Op deze plaats zij aan de herdenking nog
een woord van hoop en vertrouwen betreffen
de de toekomst toegevoegd. Het is al eerder
geuit. Ik ontleen het aan de rede van Hare
Majesteit zelf, op haar verjaardag tot het Ne-
derlandsche volk gericht. Toen zij herinnerd
had aan de zorgvolle jaren van den oorlog
voegde de Koningin daaraan toe:
„Nog altijd ondervinden de volken de ge
volgen van dien noodlottigen strijd, niet het
minst in het economisch leven, dat met zoo
veel bezwaren te kampen heeft bij zijn po
gingen zich te herstellen. Toch vormen deze
gevolgen geen onoverkomelijken hinderpaal,
die niet in de toekomst met bereidwilligheid
en vereenigde krachten zou kunnen worden
weggeruimd, opdat de zoo noodige rust en het
vertrouwen terugkeeren en economische ont
plooiing, gepaard gaande met verbetering
van sociale omstandigheden, tot stand kome."
Aan deze uiting van hoop en vertrouwen,
en ook van moed, is veel aandacht geschon
ken ook in het buitenland. Men weet dat de
buitenlandsche pers, letterlijk in alle landen,
groote belangstelling voor het jubileum van
Hare Majesteit heeft getoond en algemeen
haar lof heeft gezongen en haar hulde heeft
gebracht. Vele bladen hebben deze woorden
van hoop, vertrouwen en moed in het bijzon
der geciteerd.
De Koningin is ook ten deze zichzelf geble
ven. Dezer dagen bestond het Vredespaleis
25 jaar. Ik herinner aan het telegram dat de
Koningin op 11 Juni 1903 aan den schenker
van het enorme bedrag, dat den bouw van
het Paleis mogelijk maakte, den Amerikaan
Andrew Carnegie, zond. Het luidde aldus:
„Om de instelling, waaraan de vredescon
ferentie het aanschijn heeft geschonken, tot
haar volle recht te doen komen, wordt behal
ve de samenwerking van vorsten en regeer
ders, ook de sympathie van bijzondere perso
nen vereischt. Gij, Mijnheer, he it dat ge-
voeld en met de U eigen voortvarendheid hebt
ge, de daad parende aan de gedachte, een
vorstelijke gift beschikbaar gesteld voor het
- stichten van een paleis met boekerij, het per
manente hof van Arbitrage waardig. Het vre
despaleis, dat, dank Uwe vrijgevigheid, staat
te verrijzen, zij in lengte van tijd het indruk
wekkend symbool van het menschlievend
streven om de geschillen tusschen de volken
langs vreedzamen weg op te lossen. Tot dat
streven te hebben medegewerkt is een edele
daad, die ik en mijn volk te meer waardeeren,
omdat Nederland, als zijnde krachtens vol
kenrechtelijk besluit de zetel van het bureau
van het arbitragehof, zich meent te mogen
beschouwen als bewaarder der vredesgedach-
,te, welke de Haagsche conferentie heeft wil
len verwezenlijken. U onzen hartgrondigen
dank daarvoor aan te bieden is het doel van
dit schrijven".
Bekend is dat de Koningin, die het Huis
ten Bosch reeds voor de eerste vredesconfe
rentie beschikbaar gesteld had, op 28 Augus
tus 1913 tegenwoordig was bij de opening van
het Vredespaleis, thans nog immer den zetel
van het Internationale Hof dat in den loop
der jaren na den oorlog vele geschillen heeft
behandeld en beslecht.
In veler geheugen ligt nog het vermaarde
telegram dat de Koningin op 17 Mei 1933 aan
President Franklin Roosevelt zond en waar
van ik hier het eerste deel citeer:
„Het is, mijnheer de President, een groote
voldoening voor mij, dat het antwoord van
Nederland op Uw telegrafisch beroep terstond
en zonder voorbehoud kan worden gegeven.
Dit volk, uit naam waarvan ik spreek, veraf
schuwt den oorlog. Het zou natuurlijk een
aanval weerstaan, maar het verafschuwt
den oorlog. Evenzeer als 't uittarting en aan
val tusschen burgers veroordeelt, veroordeelt 't
uittarting en aanval tusschen volken. Het
meent, dat de tijden zijn aangebroken voor de
volksgemeenschap om door daden aan te
toonen, dat zij vast besloten is te breken met
het recht van den sterkste als haar even-
tueele hoogste norm. Vreedzame regeling is
de uitsluitende methode om nationale ge
schillen te beslechten. Mij is geen reden be
kend, waarom vreedzame regeling niet de
uitsluitende methode zou zijn om internatio
nale geschillen te beslechten."
Op 7 October 1935 zond de Koningin het
volgende telegram aan de Commissie voor
Oorlogsprophylaxis van de Nederlandsche
Maatschappij tot Bevordering der Genees
kunst, toen op aansporen dezer commissie
350 bekende psychiaters uit vele landen zich
tot de staatslieden der wereld gericht hadden:
„U dankend voor de toezending van het
adres, dat u met uw vakgenooten uit andere
landen tot de staatslieden, aan wie de volken
hun lot hebben toevertrouwd, gericht heeft,
geef ik u de verzekering, dat dit tot naden
ken stemmend stuk mijn volle aandacht en
belangstelling heeft en dat ik met uw bij uit
stek praktisch en reëel standpunt van harte
instem.
(In Amerika is een man op 3
Augustus in een „graf' gaan liggen
waarin hij door een koker tegen
betaling te bezichtigen is. Hij
hoopt het langer dan 38 dagen vol
te houden, om een wereldrecord
te verbeteren en heeft radio bij
zich om den tijd te dooden).
Een man groef daar zichzelf een graf,
Die kwaal is eerder voorgekomen,
Maar 't is bij de konijnen af.
Zooals die dwaas 't heeft ondernomen.
Wanneer hij op dit vreemd gebied
Der onderwereld goed wil slagen.
Verlaat hij deze schuilplaats niet,
Dan eerst na achtendertig dagen.
En heel dien tijd kan elk die 't wil
Hem door een koker gaan begluren,
Zich vragend of de man die gril
Nog weken langer kan verduren.
Hij kan niet zitten en niet staan,
Met radio vermaakt hij zich en
Hij grijnst bezoekers vriendlijk aan,
Maar verder ligt hij maar te liggen.
Houdt hij het zoo zes weken vol.
Dan levert hij een topprestatie
In 't vegeteeren in een hol
En ook in geestesaberratie.
Misschien wordt hij nog wel een held
Voor de, helaas bestaande, kringen.
Die achting offeren en geld
Aan zulke allerdwaaste dingen.
Als hij het kunststuk heeft volbracht
En 't grab verlaat, waarin hij daalde,
Is hij het, die het laatste lacht,
Om allen die daarvoor betaalden
P. GASUS.
(Adv. Ingez» Med.)
Ik vertrouw dat het zijn invloed niet zal
missen op de gesteldheid van volken en
staatslieden. God geve dat de onderscheiden
volken gedrongen door scherper en juister
inzicht in het vreeselijke van den krijg zich
in hun waarachtig belang bereid toonen tot
vreedzame samenwerking voor het welzijn der
menschheid in het algemeen. Voor de Staten,
in het bijzonder voor die, welke lid zijn van
den Volkenbond; ligt hier een grootsche taak".
Voor de sceptici, die niet aan herstel van
Europa, niet aan het winnen van den vrede,
nog minder aan de mogelijkheid van inter
nationale ontwapening willen gelooven moge
dit alles in deze dagen een les zijn. De moed,
het vertrouwen, de hoop op een betere toe
komst vinden zij bij hun Koningin wel. In den
loop van vele jaren die eerst een wereldramp,
later zwaren tegenslag en groote teleurstellin
gen hebben gebracht heeft Hare Majesteit die
weten te bewaren en er herhaaldelijk uiting
aan gegeven.
Het is goed hier den nadruk op te leggen,
evenals het goed is te weten dat de zegenin
gen van het veertigjarig beleid van de Ko
ningin zich voort zullen zetten en voor ons
land en volk zoowel toekomstbelofte als dank
bare herinnering zijn.
R. P.
MAANDAG 5 SEPTEMBER.
v. WEERT'S Babyzaak Anegang 46.
(Adv. Ingez» Med.)
„LOEFHOECK" - ZANDVOORT.
DAGELIJKS DANSEN.
Sociëteit den geheelen nacht geopend.
(Adv. Ingez» Med.)
AANMELDING voor den nieuwen cursus
Maandag a.s. 810 uur n.m. Jansstraat 85.
(Adv. Ingez» Med.)
Een 10-jarig meisje vermist.
In de duinen verdwaald?
ZANDVOORT Zaterdag.
Toen Vrijdagmorgen de kinderen van een
der O.L. Scholen na het dagelij ksche speel-
kwartiertje van het strand terugkeerden,
bleek een tienjarig meisje spoorloos verdwenen
te zijn. Onmiddellijk werd het strand en
later het dorp en de omgeving, afgezocht,
doch het kind werd niet gevonden.
Hoe dit kind ongemerkt verdwijnen kon is
voor ieder volkomen onbegrijpelijk. Wel is de
bewegingsvrijheid voor de kinderen op het
strand betrekkelijk groot, doch het personeel
houdt toezicht, dat de kinderen zich aan be
paalde voorschriften houden, ook wat de af
stand betx-eft waarover zij mogen gaan.
Het wordt absoluut uitgesloten geacht, dat
het kind in zee is geloopen, daai- het ver
boden was pootje te baden en er werd daarop
dan ook door de onderwijzei-s streng gelet. Langs
het strand wandelend is het evenmin verdwe
nen, omdat een kind, die zich alleen te ver
uit de omgeving zou bevinden, zeker opge
vallen en met een fluitsignaal teruggeroepen
zou zijn. Hoewel het ook verboden was, zich
langs den schuinen strandopgang naar den
Boulevard te begeven, bestaat de mogelijkheid,
dat het meisje dit toch gedaan heeft en tus-
schen de op- en afgaande badgasten niet werd
opgemerkt, ook niet door de andere kinderen.
Daar het kind pas twee dagen tijdelijk ver
blijf hield te Zandvoort, wordt verondei-steld.
dat het getracht heeft te voet door de duinen
haar ouderlijke woning te Beverwijk te bei-ei-
ken
Een twintigtal leden van de Z.R.B. heeft
tot diep in den nacht het groote duinterrein
afgezocht, doch zonder resultaat.
De politie en ook de jachtopzieners in de
duinen laten niets na om het kind te vinden.
Het was gekleed in een licht gebloemd jurkje,
een rood manteltje en het droeg witte schoen
tjes en witte sokjes. Het kind heeft een aardig
vriendelijk gezichtje en lichtblond krullend
haar-.
Hedenmorgen was het kind nog niet gevon
den. In Zandvoort wordt nog steeds gezocht.
Het kind was hedenmorgen ook nog niet te
Beverwijk aangekomen.
Wij vernemen nader dat het een „Voogdij
raad-kind" is. Het is niet onmogelijk, dat het
kind door e ender familieleden van het strand
weggehaald iszonder dat dit door anderen is
gezien. Zekerheid bestaat daai-omtrent even
wel niet.
TE
HUUR
KRUISWEG 49
(Adv. Ingez. Med.)
De taptoe op de Groote Markt werd gisteravond door vele duizenden bijgewoond.
Insluiping in dokterswoning.
Toen een dokter aaix de Wilhelminastraat
Vrijdagmiddag na het spreekuur met zijn
vrouw zijn woning verliet deed hij de buiten
deur niet op slot.
Hiervan heeft iemand gebruik gemaakt om
de woning binnen te sluipen en uit een on
gesloten toilettafel in de slaapkamer een aan
tal gouden sieraden tot een gezamenlijke
waarde van f 470 te stelen.
Tusschen vier uur en half vijf ontmoette de
dienstbode op de trap op de tweede étage, die
naar den zolder leidt een onbekenden man.
Op haar vraag, wat hij daar deed vroeg hij
haar. wanneer de dokter zijn spreekuur hield.
Hierna verwijderde hij zich haastig.
Toen de dokter 's avonds half acht thuis
kwam. ontdekte hij den diefstal, waarop hij
dadelijk telefonisch de politie waarschuwde.
Vermoedelijk is het dezelfde man, die zich
ook in Delft. Leiden. Den Haag en Alkmaar
aan een dergelijk feit heeft schuldig gemaakt.
Zijn signalement luidt als volgt: nette ver
schijning; middelmatig groot; donker, achter
over gekamd haar: blootshoofds: rond en rood
gelaat; donkerblauw costuum. De man sprak
met een Duitsch accent.
De politie verzoekt aan hen die eventueel
een vreemden man in hun woning mochten
ontmoeten, dien niet te laten vertrekken,
maar hem zoo mogelijk vast te houden en on
middellijk de politie te waarschuwen, want hij
zal hier en daar wel probeeren, hetzelfde
trucje uit te halen.
Wij verzoeken onzen adverteerders
vriendelijk, er rekening mede te
willen houden, dat ons blad op
DINSDAG 6 SEPTEMBER vroeger dan
gewoonlijk verschijnt.
DE ADMINISTRATIE.
De kosten van Armenzorg.
Gaan in Haarlem nog steeds naar boven.
Het is een eigenaardig vei-schijnsel vroe
ger wezen wij daarop ook reeds dat het
aaixtal werkloozen te Haarlem vrij belangrijk
lager is dan in 1936 en 1937, terwijl toch de
uitgaven die de gemeente moet doen voor
Armenzorg nog geregeld toenemen. Dit komt
allereerst omdat de wei-kloozen die aan den
arbeid gaan in het algemeen vakai-beideis en
jeugdige personen zijn. De gemeente keert
dan ook minder voor steun aan valide werk
loozen uit, maar dit komt de gemeente-finan-
cin slechts voor een klein gedeelte ten goede
omdat het rijk die steun voor ongeveer 70
pCt. voor zijn rekening genomen heeft. Het
aantal gesteunde armlastigen daalt nog niet
Bovendien blijkt, dat de gemeente meer dan
vroeger aan de armlastigen moet uitkeeren,
omdat door den langen duur van de crisis
weinig getroffenen geholpen kunnen worden
door nabestaanden.
De gemeente Haarlem heeft aan
Armenzorg in de eei-ste drie maanden
van 1938 uitgekeerd een bedrag van
niet minder dan 410.410.
Op de begrooting voor 1938 is voor
steun op dit hoofdstuk 1.220.100,
zoodat het te vreezen is, dat als de
toestand zich niet belangrijk wijzigt
dit crediet voor dit jaar niet voldoende
zal zijn.
Het voor 1937 geraamde bedrag was ook
niet voldoende.
Zooals men weet komen de uitgaven voor
Ax-menzoi-g geheel voor rekening der ge
meenten.
De uitgaven voor Armenzorg waren over
het eerste kwartaal per 1000 inwoners:
Uitgaven per Gemiddelde
1000 inwoners steun per week
Amsterdam 4.399 10.54
Rotterdam 3.687 9.76
Den Haag 2.849 9.44
Utrecht 2.540 8.51
Haarlem 3.032 10.18
Groningen 2.162 6.48
Eindhoven 1.004 8.78
Uit deze officieele opgave van het
Centraal bureau voor de Statistiek
blijkt dus, dat per inwoner berekend
de uitgeven voor Armenzorg te Am-
dam en te Rotterdam het hoogst wa
ren. Daarna komt Haarlem. De andere
groote steden bleven ver onder Haar
lem.
De gemiddelde steun was te Amsterdam
10.54 en te Haarlem 10.18. Toch blijkt, uit
een nadere beschouwing der cijfers, dat de
steun te Haai'lem niet lager is dan te Am
sterdam, omdat te Haarlem in verhouding
meer gezinnen gesteund moeten worden dan
te Amsterdam.
Amsterdam had 15.935 gezinnen en 9.085
alleen wonende personen die gesteund werden.
Haarlem daarentegen 2120 gesteunde gezinnen
en 958 alleen wonende personen.
Het percentage der gezinnen was dus te
Amsterdam 63 3 4 pCt. en te Haarlem 66 3/4
pCt.
Haarlem is als stad het best te vergelijken
met Utrecht. Als in Haarlem de uitgaven voor
Armenzoi-g gelijk warefi aan die te Utrecht zou
ln het eerste kwartaal van 1938 aan Ai-men-
zorg door de gemeente uitgekeerd zijn 343.794
of 66.616 minder. Voor een heel jaar zou dit 'n
vennindering van uitgaven van ruim 200.000
beteekenen.
De door ons blad in ons gebouw
Groote Houtstraat 93 georganiseerde
tentoonstelling is Zondag niet te be
zichtigen, maar vanmiddag en vol
gende week Maandag wel. Een bezoek
kunnen wij ten zeerste aanbevelen.
Het woord is aan.
Louis Couperus:
Wat een uitsteketid mensch
van anderen onderscheidt:
statidvastigheid in moeilijke,
pijnlijke omstandigheden.
De kinderverlamming.
De Inspecteur van de Volksgezondheid, dr.
J. J. Th. Doyer deelde ons bij informatie mede.
dat nu officieel vaststaat, dat het tweejarig
kind uit Haarlemmermeer. dat in het Diaco-
nessenhuis verpleegd wordt, aan kinderver
lamming lijdt.
Het is geruststellend, dat zich in Haarlem
en omgeving tot heden slechts twee gevallen
hebben voorgedaan en boven de lijn Haarlem
Amsterdam geen enkel geval, niettegen
staande Augustus en September voor deze
ziekte de gevaarlijkste maanden zijn.
Croote Houtstraat 155 - Telef. 11159
(Adv. Ingez. Med.)
PRACHTIG WONEN.
Nog enkele moderne HEERENHUIZEN te huur,
zeer gunstig gelegen a. h. einde der Hyacin
tenlaan (omgev. Zijlweg) 7 kamers, vrij
uitzicht op Overveen. Met. centr. verw., slechts
ƒ50.— p. mnd. HOEKHUIZEN met garage en
koelkast 58.p. mnd. Bevragen op het werk
en bij
S. VELDKAMP,
VAN DORTSTRAAT 90, TELEFOON 16373.
(Adv. Ingez». Med.)
DINSDAG 6 SEPTEMBER
CAFE-RESTAURANT
RESERVEERT TIJDIG UW TAFEL.
Telefoon 10102 - 11029 - 10798
(Adv. Ingez. Med.)
HEDEN: 24 PAGINA'S
HAARLEM EN OMGEVING.
Pag.
Een insluiper heeft in een dokterswoning
te Haarlem een aantal gouden sieraden
gestolen 1'
Sinds Vrijdagmorgen te Zandvoort een
kind vermist. 1
De kosten voor Armenzorg gaan te Haar
lem nog steeds naar boven. Waarin de
verklaring van dit feit gezocht wordt. 1
Bioscopen 6
BINNENLAND.
Het is vijftig jaar geleden dat K. P. M.
werd opgericht. 3
De Koninklijke Familie heeft Vrijdagavond
de verlichting te Rotterdam bewonderd 3
BUITENLAND.
De Tsjechische regeering en de Sudeten
Duitschers blijven de onderhandelingen
voortzetten. 4
De officieele mededceling over het onder
houd Hitler-Henlein luidt, dat tusschen
beiden „volkomen overeenstemming" be
staat. 4
Twintigduizend Joden zouden Italië ten
gevolge van het regeeringsdecreet moe
ten verlaten. 4
SPORT.
Het sportgesprek van de week over boksen. 9
ARTIKELEN.
R. P.: Hoop en vertrouwen. 1
K. de Jong: Muzikale omgang en taptoe. 2
Mr. E. Elias: Den Haag schittert van licht. 3
>1. V.: „Vergeten eilanden" komen in trek. 4
Henry Th. A. Lesturgcon: Van Atlanti
schen Oceaan tot Middellandsche Zee. 5
J. H. de Bois: Litteraire Kanttcekeningen. 5
Financieel Economisch overzicht: Stilte
op de beurzen tengevolge van het Tsje-
cho Slowaaksche geschil. 7
Prof. Dr. J. R. Slotemaker de Bruine: Ko
ningschap in veelzijdigheid. 13
C. J. Snijders: Dankbaarheid. 13
N. M. Japikse: Hoe de Koningin-Moeder
de Koningin op haar taak voorbereidde. 14
Prof. dr. J. Iluizinga: Terugblik op Neder -
land's groei in de veertig jaren van het
Regeeringsjubileum. 15
A. Plesman: Nederland in de lucht. 15
Prof. mr. A. C. Joscphus Jitta: Waarde en
beteekenis van het Constitutionccle Ko
ningschap hj
Jhr. mr. F. Beelaerts van Blokland: De
Raad van State.
Prof. dr. H. Brugmans: Groote gebeurtenis
sen in het leven van H.M. de Koningin. 18
Mr. dr. D. Fock: Nederlandsch-Indic tij
dens de regeering van H.M de Koningin. 19
Prof. R. Casimir: Hoe onze Prinses tot haar
toekomsttaak werd voorbereid. 20
De Koninklijke trein 20
F. Oudschans Dentz: Suriname tijdens de
regeering van Koningin Wilhelmina. 21
De Burgerlijke Stand van Haarlem is op
genomen op jo
