N.V. Wed. Oosten Zoon's
Van Atlantischen Oceaan
tot Middellandsche Zee.
Een journalistieke inspectietocht
langs de Zuid-Fransche grens.
JUBILEUM-
AANBIEDING
Avodiré Slaapkamerameublement
Palisander Eetkamerameublement
Mahonie Salonameublement
ONS WEKELIJKSCH
KNIPPATROON.
Litteraire
Kantteekeningen.
^KTEKD'A'G 3 SEPTEMBER 1938
HAAREEM'S DAGBE'AD
Pau, het kasteel waar Henri IV werd geboren.
GELDIG TOT 15 SEPTEMBER A.S.
Geëtaleerd
bestaande uit
kast (3-deelig)
Hts jumeaux
2 nachtkastjes
toilet
tafel
2 stoelen
bestaande uit
dressoir
ronde tafel met inlegblad
2 fauteuils
4 stoelen.
bestaande uit
bank met kastjes
2 fauteuils
tafel.
Totaal
f 575.-
Complete Woninginrichting
BARTELJORISSTRAAT IS—17 HAARLEM.
(Adv Ingez. Med.)
We zetten onzen speurtocht naar „Fran-
sche legers, troepen, verdedigings
werken" voort. Nergens ter wereld
hebber» we zoo heerlijk rustig en in
zulk een onvergelijkelijk mooie omgeving, met
het uitzicht over enorme gletschers, sneeuw
velden en honderden meters hooge waterval
lenpannekoekjes zitten eten als bij den
Pont d' Espagneonder bewaking van een,
zegge één gendarme! Die heeft zijn geweer en
zijn patronentasch kalm in 'n hoekje gezet
van de gelagkamer van het uitspanninkje waar
Madame zulke kostelijke flensjes maakt. In
vogelvlucht zitten we hier nog geen kilometer
van de grenzen, maar 'n geroutineerd berg
beklimmer doet er drie dagen over om in de
Spaansche vlakte af te dalen en dus lijkt 't
ons ook overdreven wanneer men vertelt dat
elk oogenblik legers hier Frankrijk kunnen
binnenrukken met zwaar geschut en tanks,
want 't muilezel-weggetje dat naar den Pont
d'Espagne leidt is niet breeder dan één meter.
Eén, desnoods flensjes-etende gendarme, is
dan ook ruimschoots voldoende om het terri
torium te beschermen.
Maar hier komen we in Foix. Den 5den Juni
zijn er daar door 'n onbekend gebleven
Spaansch vliegtuig bommen gegooid en de
heer Daladier is speciaal naar hier gekomen
om 'n onderzoek in te stellen en maatregelen
te treffen teneinde herhaling van zulk 'n inci
dent te voorkomen.
Waar zijn die bommen nu precies terecht
gekomen? Zoo hebben we aan den prefect en
aan den burgemeester gevraagd. En toen
maakten die heeren een gebaar en wezen aan:
daar ginds in de bergen! En dat, en niet
anders, is de nuchtere waarheid over hetgeen
den 5den Juni geschiedde en dat in een be
paalde pers heette: de rooden 'bombardeeren
thans open steden in Frankrijk! De brave be
woners van het stadje Foix hebben nauwe
lijks de ontploffingen gehoord en men moet
aannemen, dat de bommen in een onbewoond
berglandschap overboord zijn gegooid door een
verdwaald vliegtuig, dat met de zware belas
ting moeite had om terug te keeren, over de
hooge bergen.
Meneer de burgemeester, er zijn voor
zorgsmaatregelen getroffen en nu wil ik de
kazernes zien.... het garnizoen!
Dit leuke kinderjurkje kan men van En-
gelsche stof vervaardigen. Alleen van voren
is een uitspringende plooi. Benoodigd mate
riaal 2.50 Meter van 70 centimeter breedte.
Het patroon is gemaakt voor den leeftijd
van 10 tot 12 jaar; door het al of niet aan
knippen van naden kan men het patroon
passend maken voor het meisje, voor wie het
bestemd is.
Prijs van het patroon 26 cents. Het is van
Maandag af gedurende een week verkrijgbaar
bij de bureaux van dit blad, Gr. Houtstraat
93 en Soendaplein 37.
De burgemeester en de prefect keken alsof
ze 't in Keulen hoorden donderen.
Garnizoen?kazernes?soldaten..
(en hier zette de burgervader 'n trotsche borst
op)meneer, de stad Foix, die 12.000 inwo
ners telt is misschien de eenige in Frankrijk
die geen centime schuld heeft, die nooit een
leening heeft uitgeschreven. Dat ten eerste.
Maar ten tweede: Foix is ook de eenige stad,
die geen enkelen politie-agent heeft!
En de prefect verklaart nader: ja, 't is in
derdaad waar! Het ministerie van Binnen-
landsche Zaken heeft er herhaaldelijk op
aangedrongen een commissariaat van politie,
met een commissaris en met politie-agenten
in Foix, een stadje van 12.000 inwoners, te in-
stalleeren. Maar de burgemeester en de ge
meenteraad hebben altijd geantwoord: Merci,
houden jullie maar je agentenbij ons zijn
geen dieven en er wordt niet gemoord en de
eenige parkwachter die de kwajongens, die
vruchten komen stelen of bloemen plukken
achter de broek zit, kan 't bést alléén af
Maar we snellen voort, kilometer na kilo
meter en nu naderen we het gevaarlijkste
punt, het dorpje Bourg-Madame. Geheel on
partijdig, naar waarheid onze ervaringen ver
tellend, verklaren we dat we hier voor 't eerst
iets hebben gezien hetgeen er op wees, dat er
aan den anderen kant van de Pyreneeën iets
gaande is. We hebben daar, alvorens in het
grensdorp aan te komen (we zijn hier even
ten oosten van de republiek Andorra) drie bat
terijen Fransch afweergeschut gezien, bediend
door veertig manschappen, plus kader, plus
vier officieren en in Bourg-Madame zelf lege
ren twintig Fransche soldaten en gendarmes
onder bevel van een kapitein. Een houten
brug over het stroompje, dat hier Frankrijk
van Spanje scheidt, wordt dag en nacht aan
deze zijde bewaakt door vijf soldaten. Toen
zijn we 't bruggetje overgegaan en we Waren
in 't republikeinsche Spanje en werden er met
gebalde vuisten (bij wijze van groet, wel te
verstaan) welkom geheeten door één soldaat
en door vijf jongens met een geweer en een
bajonet en twee revolvers.
Hoe oud ben je, ventje? zoo hebben we er
aan één gevraagd.
Zestien jaar, meneer!
Trieste ervaring
Maar aan den anderen kant gaf 't ons toch
ook alweer de geruststellende gedachte, dat
men ook hier niets heeft te vreezen en dat ook
deze grensstreek volkomen veilig en rustig is.
En dit werd ons nog eens bevestigd toen we
den bevelvoerenden (Franschen) officier om
inlichtingen vroegen.
Aan den overkant (Spanje) is 't brood
heel duur en 't ontbreekt er totaal aan medi
cijnen, aan geneesmiddelen. Elk oogenblik ko
men ze uit 't dorpje daar om bij ons iets te
koopeneen gendarme of een soldaat ver
gezelt hen dan naar den bakker of apotheker
bij onsen zoodra zij hun inkoopen heb
ben gedaan keeren we weer terug!
Zóó ziet het „bedreigde oorlogsgebied" er uit
aan de Fransche zijde van de Pyreneeën.
En in gedachte maken we nóg eens het
reisjeBiarritz—Hendaye—Lourdes—Luchon
Andorra, ditmaal al onze aandacht schen
kend aan die kwestie van pest, cholera, typhus,
huidziekten en mond- en klauwzeer, nu we
weten dat alles hier volkomen rustig is en dat
we hier niet méér door bommen worden be
dreigd of door kanonschoten, dan op de
Champs Elysées of de Place de l'Opéra. En
heeft men dat gedaan, eerlijk, onbevooroor-
In 't laatste kwartier.
Door J. Visser Roosendaal.
Uitgeverij Schuyt, Baarn.
Het is zoo een zegswijs van Peet Neel in
dezen Westfrieschen Boerenroman en een
beetje een variant op ..de laatste loodjes we
gen het zwaarst" of „niemand gelukkig voor
zijn dood" en nog wel andere gangbare uit
drukkingen. die willen waarschuwen voor een
te groot optimisme in voorspoed, maar ook wel
de gelegenheid willen open laten voor een
„eind goed. al goed". Al die varianten zijn
minder vaag, minder passepartout-achtig dan
het stopwoord van de brave Neel. dat door de
schrijfster als titel voor haar aardig en harte
lijk boek benut wordt.
Neel is de goede genius in het gezin van haar
broer Jaap Koster, en neemt er de plaats in
van haar schoonzuster, als deze bij de geboorte
van Trientje het leven heeft moeten verliezen
en Jaap met twee oudere kinderen achterlaat.
Neel wordt alles voor het kleine wicht, dat
door den vader noch kwaad, noch vriendelijk
aangekeken wordt daar hij er onwillekeurig
door aan zijn verlies en diep verdriet herinnerd
wordt. Trientje heeft bovendien veel, dat hem
aan haar moeder herinnert Het is een fijn
meiske, geen blozende boerendeern als de
oudere zus. Trientje wordt groot, door Neel
verzorgd, en een beetje verwend, zonder dat
ze er schade van heeft. Een resoluut karak
tertje, met veel innige genegenheden en een
zacht verstand dat de vaak bitse rechtscha
penheid van den rader weet te verdragen. Door
haar leven spint dan de schrijfster de roode
draad die alle gebeurtenissen van dit verhaal
aan elkaar verbindt. Die draad is een steeds
deeld dan beseft men volkomen hoe «la
ten we zeggen)onfatsoenijk deze laster
campagne is. Frankrijk, het asyl-recht eerbie
digend, heeft inderdaad de vluchtende legei-s
van de Spaansche republikeinen binnen laten
komen, ontwapend en den volgenden dag,
naar vrije verkiezing teruggezonden naar
Barcelona of naar Fontarabi. Men heeft de
ongelukkige vrouwen en kinderen en grijs
aards gastvrijheid gegeven, maar vóór alles
zijn ze allen aan 'n streng medisch onderzoek
onderworpen en in-geënt. We hebben in al die
dorpen en steden van Oceaan tot Middelland
sche Zee ons de rapporten van den officieelen
medischen dienst laten voorleggen: er zijn en
kele gevallen van kinderziekten (mazelen,
roodvonk, kinkhoest) geconstateerd, maar geen
énkel, van pest, cholera, typhus etc. (Veeartse
nij-school: géén enkel geval van mond- en
klauwzeer). Het is verfoeilijk, dat men zulk
een campagne durft te beginnen om poli
tieke doeleinden, uit woede, dat men de belli-
gercnten terugzendt en anderszijds met het
doel om prachtige badplaatsen, zooals Biarritz,
Hendaye, Luchon, Bagnères. Superbagnères,
Cauterets, Salies de Béarn of Gavarnie kapot
te maken om de naar herstel-zoekenden naar
elders te lokken.
En wilt U daarvan nog twee typische staal
tjes? In Aix les Thermes werd ónze tafelbuur
een geneesheer, even aan de telefoon geroepen.
Een onbekende vroeg hem om dadelijk naai'
het naburig dorpje te komen omdat er volgens
den slecht-Fransch sprekenden man zes hon
derd gevallen van cholera waren! 't Hééle dorp
telt450 inwoners! Voor alle zekerheid zijn
we er zélf met den dokter op uitgetrokken
niemand was ziekde geheimzinnige tele
fonist verdwenen! En toen we in Bagnerès
kwamen was er zoo juist van den vroegeren
Engelschen minister Churchill een schrijven
gekomen dat hij ditmaal niet voor zijn kuur
durfde komen en ook niet zijn familie durfde
te zenden omdat hij „in sommige buiten-
landsche bladen had gelezen, dat men er niet
veilig voor bom-aanvallen is". Gelukkig was
de hooge commissaris daar om den Engel
schen diplomaat in een lang telegram te kun
nen geruststellen. En hij is gekomen!
Moge dit relaas van onze bevindingen er
toe bijdragen om een einde te maken aan deze
niet te kwalificeeren laster-campagne, welke
ten doel heeft Frankrijk in discrediet te
brengen!
HENRY A. TH. LESTURGEON
HAARLEM ALS CONGRESSTAD.
EEN OFFICIEELE ONTVANGST.
Burgemeester en Wethouders van Haarlem
zullen op Dinsdag 13 September, des namid
dags om 4 3/4 uur, officieel ten Stadhuize
ontvangen de deelnemers aan de door den
Nederlandschen Bond van Schilderspatroons
alhier te houden jaarvergadering.
De raadsleden zijn uitgenoodigd bij deze
ontvangst tegenwoordig te zijn.
GEMEENTELIJKE AVONDSCHOOL VOOR
NIJVERHEIDSONDERWIJS.
Zij, die het onderwijs aan bovengenoemde
school wenschen te volgen en zich nog niet
hebben aangemeld, kunnen zich alsnog als
leerling laten inschrijven op Woensdag 7,
Donderdag 8 en Vrijdag 9 September a.s. des
avonds tusschen 7 en 8 uur aan de school
Zijlvest 25 A (H. B. S. A).
Geboortebewijs en schoolrapporten mede
brengen.
Het kasteel van Foix,
aanwezige genegenheid tusschen haar en
Maarten Koning, den jongen smid van het
dorp. Een genegenheid die liefde werd en toch
niet tot de door beiden begeerde verbintenis
leidt.De verhouding is door de schrijfster wel
heel zuiver en gevoelig behandeld. Maarten en
zij. ze trouwen met anderen en stichten ieder
een gezin, waarin ze ieder voor zich voortref
felijke echtgenooten zullen blijken. Toch
biijft de droom en soms het verlangen in
beiden aanwezig, tot op den laatsten dag
zooals Maarten dat voorspeld heeft, toen hij
haar op haar huwelijksdag geluk wenschte.
Waarom dat nu alles zoo loopen moest, gaan
we niet navertellen. Genoeg zij het te consta-
teeren dat de schrijfster er in geslaagd is. voor
dat betrekkelijk alledaagsche geval een voort
durende belangstelling bij den lezer gaande
te houden. Een belangstelling, die alleen bij
het zich uitbreiden der families van weers
kanten een weinig te zwaar wordt op de proef
gesteld. Het aantal Bakker's, Koster's en
Koningen die langzamerhand in de termen
vallen om mee te praten, is buiten verhouding
tot hun indivicueele belangrijkheid. Het
mooie gegeven: Maarten-Trieneke, verwatert
tegen het eind wel een weinig tot een dorps
kroniek zonder andere aantrekkelijkheid dan
een gemengd-nieuws-rubriek. Een weinig be
perking. beknotting in deze richting zou aan
het boek een minder verbrokkelde compositie
hebben verschaft. Overigens heeft dit boek,
dat in dit voorjaar verscheen, in een stapeltje
lectuur werd terzijde gelegd en per toeval
daaruit dezer dagen weer werd ter hand ge
nomen, iets. waardoor het juist voor deze
week bijna actueel werd. Zonder vermoedelijk
daarop berekend geweest te zijn.
Maar nu herdacht wordt in plaat, prent, film
en tekst hoe het was en is, voor veertig jaar en
nu, geeft „In 't laatste kwartier" een aardig
supplement. Want terwijl Trieneke en Maar
ten. en Piet en Aafje bezig zijn van kind tot
mensch, tot ouders en grootouders te groeien,
arriveeren op het platteland rondom Hoorn
de spoorwagen, de fiets, de auto, en reageert
HET JUBILEUM VAN
H. M. DE KONINGIN.
Herdenking Chr. Oranjevereeni-
ging „Prins Willem I".
De Christelijke Oranjevereeniging „Prins
Willem I" te Haarlem heeft Vrijdagavond in
de Gemeentelijke Concertzaal feest gevierd
ter gelegenheid van het veertigjarig jubileum
van H.M. de Koningin. De vereeniging deed
dit met een „bonten feestavond" onder lei
ding van den heer Paul Ewald.
Medewerking werd verleend door de Christ.
Timier Club, het Geref. Gemengd Koor
„Door Zang Vriendschap" (dirigent de heer
Andries F. de Braai) en het bekende Muziek -
ensemble Hogenbirk.
De belangstelling voor dit feest was buiten
gewoon groot. Niet alleen de groote zaal,
maar ook de galerij waren geheel gevuld. On
der de aanwezigen was o.a. wethouder E. v. d.
Wall.
De bijeenkomst werd geopend met het ge
zamenlijk zingen van het Danklied „Op den
verjaardag der Koningin" van P. de Zeeuw
J.Gzn.
De vice-voorzitter, Dr. J. J. Wallien, sprak
na de gebruikelijke opening een welkomst
woord. Hij deelde mede, dat de voorzitter, Dr.
W. G. Harrenstein, naar Indië is vertrokken.
Spreker uitte zijn blijdschap over de groote
opkomst en zei, dat het bestuur een geluks
telegram aan de Koningin had gezonden,
waarin de beide tot God, dat Hij haar nog
vele jaren voor haar gezin en volk mag spa
ren.
Dr. Wallien merkte op. dat het aanvanke
lijk in de bedoeling had gelegen, om a.s. Dins
dag een optocht door de Haarlemsche straten
men daar op in den grond als overal elders
doch toch weer met de nuanceering. die
des Noord-Hollandschen plattelanders is, en
die door de schrijfster, die haar land goed
kent, blijkbaar heel juist is bevroed en weer
gegeven.
In de rij goede boerenromans waarmee onze
Hollandsche litteratuur de laatste jaren ver
rijkt is neemt ons boek van vandaag een be
scheiden, maar zeer behoorlijke plaats in.
Naast een Theun de Vries (Stiefmoeder Aarde)
een Jan Campert (Wier), een Jan Eekhout
(Warden) is mevrouw Visser Roosendaal geen
forsche doch wel een sympathieke figuur als
schrijfster, omdat zij niet poseert, noch zich
tot kunstmatige artistiekerigheid opwindt,
doch binnen de haar gegeven grenzen een
eerlijk-gevoelig vertelster blijkt, wier arbeid
daardoor op de waardeering der lezers mag
aanspraak maken.
Wij ontvingen dezer dagen nog een nieuw
werk van
Franz Molnar. De Jongens van de Palstraat.
Uit het Hongaarsch door Truus Eygenhuysen
en I. Rona met een inleiding van Prof. Révész
uitgegeven door de Nederl. Keurboekerij.
A'dam (263 pag.).
Illes Kaczér. Ikongo. De roman van een
neger, door I. Carvalho vertaald (uit welke
taal wordt niet vermeld) voor De Arbeiders
pers. Amsterdam (285 pag.)
Stefan Pollatschek. Vlammen en kleuren.
Nog weer eens een levensroman van Vincent
van Gogh, thans door een Oostenrijkseh schrij
ver. wiens werk. door H. J. Smeding vertaald,
door de Wereldbibliotheek wordt uitgegeven.
(332 pag
James M. Cain. Serenade. Roman, vertaald
door M. Kann en M. Kann-Jolles. (Ook hier
wordt de oorspronkelijke taal niet vermeld,
doch de vertaling lijkt zoozeer vrij en vloeiend,
dat ze uit het Hollandsch zou kunnen zijn.)
Uitg. Querido. Amsterdam. 289 pag.
J. H. DE BOIS.
te laten houden, waaraan vele Christ, ver-
eenigingen zouden deelnemen en waarvoor het
gemeentebestuur bereids toestemming had
verleend. Maar het gemeentebestuur had deze
toezegging weer ingetrokken, omdat de Ver
eeniging „Koninginnedag" ook een optocht op
dezen dag zal houden. Het gemeentebestuur
ooi-deelde het niet gewenscht, op één dag
twee optochten door de stad te laten trekken.
„Als getrouwe vaderlanders hebben wij ons
natuurlijk bij dit besluit van het gemeente
bestuur neergelegd", zei spreker, die verder
mededeelde dat de Burgemeester wegens een
sterfgeval in zijn familie een bericht van ver
hindering had gezonden. Het deed Dr. Wal
lien echter een groot genoegen, dat wethouder
v. d. Wall met zijn familie aanwezig was (ap
plaus).
Spreker herinnerde er aan, dat de vereeni
ging op dezen avond haar eerste lustrum vier
de. „In die vijf jaar is 't ledenaantal der ver
eeniging tot 500 gegroeid. Maar in een stad als
Haarlem moeten toch duizend menschen ge
vonden kunnen worden, die lid van een Chris
telijke Oranjevereeniging willen zijn. Is er in
deze dagen van internationale verwikkelin
gen wel reden om feest te vieren? De Neder
landers gelukkig wél, want die hebben een Ko
ningin, die veertig jaar lang ons land met
wijs beleid bestuurd hee't. Wij danken God
voor zooveel zegen, die Hij in Koningin Wil-
helmina aan ons vaderland heeft gegeven.
Wij zijn dankbaar dat ons land geregeerd
wordt door een Christin, die weet waar de
rechte kracht en de rechte wijsheid is te zoe
ken om een volk goed te regeeren. Wij hebben
dus wel reden om God te bidden, dat Hij onze
Koningin nog vele jaren voor ons mag spa
ren".
Dl-. Wallien verzocht den aanwezigen staan
de de zegenbede uit Psalm 134 voor onze
Vorstin te zingen.
Nadat de heer Paul Ewald en mej. Kitty
Nederkoorn (op de piano door mej. Bets Nc-
derkoorn begeleid) eenige nummers op zeer
verdienstelijke wijze gedeclameerd hadden,
zong het Gemengd Koor „Door Zang Vriend
schap" de twee liederen „Wilt heden nu tre
den" en ..Lof Gods", waarmee het een dank
baar applaus verwierf.
Onder leiding van den heer M. de Jong
werden eenige humoristische flitsen op het
witte doek vertoond, die bijzonder geestig wa
ren en waarbij de aanwezigen uitgenoodigd
werden, de rijmpjes, die onder de teekeningen
stonden, mee te zingen. Dit nummer verhoog
de de feestelijke stemming ten zeerste.
De Timier Club vertoonde vervolgens een
„Mexicaanschen Maannacht". Mede door de
schitterende costuums en de toepasselijke ver
lichting sloeg dit nummer geweldig in.
Ook na de pauze brachten deze medewer
kenden nog menig aardig stukje voor het
voetlicht. De heer Ewald. wiens heldere stem
tot in de verste hoeken van de zaal duidelijk
te verstaan was, had vooral veel succes met
zijn declamatie van „De Dijk" en „Holland"
van Adama van Scheltema.
De heer Hogenbirk had er bijzonder veel
slag van, de aanwezigen aan het zingen te
krijgen, waarmee te pauzes aardig aange
vuld werden.
In den loop van den avond feliciteerde Dr.
Wallien den heer Chr. van Heerden en diens
vrouw, die juist hun zilveren bruiloft vier
den. Spreker bracht den heer Van Heerden
warme hulde voor wat hij als secretaris-pen
ningmeester voor de vereeniging gedaan had
en overhandigde hem namens „Prins Willem
I" een prachtig bloemstuk.
Deze Oranjevereeniging heeft wel op een
waardige wijze het jubileum van onze Ko
ningin gevierd.
OUDE HEER BIJ AANRIJDING GEDOOD.
Vrijdag is de ruim zestigjarige heer van
Vuuren te Capelle (N.-Br.) door een auto aan
gereden. Het slachtoffer werd zoo ernstig ge
wond, dat hij eenigen tijd later is overleden.
