Haarlem's Dagblad Koele Bezinning. Venus' Herschepping. een goede vangst. Mond- en Klauwzeer. Negeert Praag het ultimatum? Het belangrijkste 56e Jaargang No. 16942 Uitgave Lourens Coster, Maatschappij voor Cour an V -Uitgaven en Algem. Drukkerij N.V. Bureaux: Groote Houtstraat 93, bijkantoor Soendaplein 37. Postgirodienst 33810. Drukkerij: Zuider Buiten Spaarne 12. Telefoon: Directie 13082, Hoofdred. 15054 Redactie 10600, Drukkerij 10132, 12713 Admin. 10724, 14825. Soendaplein 12230. Verschijnt dadelijks, behalve op Zon- en Feestdagen Directie: P. W. PEEREBOOM EIS KOBEKI PEEREBOOM Hoofdredacteur: ROBERT PEEREBOOM Woensdag 14 September 1938 Abonnementen per week f0.25. p. maand f 1.10- per 3 maanden f 3.25 franco per post f3.55. losse nummers 6 cent per ex. Advertentiën-- 1-5 regels f 1.75. elke regel meer f 0.35. Reclames f 0.60 per regel. Regelabonncmeutsturieven op aanvraag. Vraag eo aanbod 1-4 regel» f 0.60. elke regel meer f 0.15. Groentjes ne rubriek. Dit is wel de geestesgesteldheid waaraan in deze dagen de meeste behoefte bestaat. Op winding, onbekookte oordeelvellingen, vaak slechts ingegeven door oogenblikkelijke ver ontwaardiging over een of andere redevoering of artikel, krasse uitsprakenze zijn alle gevaarlijk. Eer zij het zelf beseften zouden de volken van Europa ten prooi kunnen val len aan die massale verblinding die men met de term „oorlogs-psychose" pleegt aan te duiden en die allen, die het tijdvak 1914 1918 bewust hebben beleefd, zich heel duide lijk en zeker niet zonder afkeer moeten kun nen herinneren. Gezond verstand kan steeds de overwinning behalen. Ook nu. En blijkbaar is er nog een aanmerkelijke voorraad van aanwezig, want na de reeks incidenten in Tsjecho-Slowakije, die gisteren plaatsgreep en die schier onver mijdelijk was na Hitler's opgewonden woor den te Neurenberg, en na het rare „ultima tum" van de Sudeten-Duitsche minderheid, is nu een stilte ingetreden waarin men ken nelijk tot bezinning komt. Daarvan vindt men ook duidelijk uitingen in de Engelsche en Duitsche perscommentaren van dezen mor gen. Belangwekkend blijven de beschouwin gen van de Times, opvallend is de meening van de Daily Mail, dat men aandacht aan de mogelijkheid van volksstemmingen moet blij ven schenken. Deze Daily Mail behoort tot het soort bladen, dat zich voornamelijk ten doel stelt op de volksgunst te gokken. Dit is niet fraai en de wereld heeft geen reden tot dankbaarheid voor het beleid van zulke buitendien altijd erg luidruchtige kranten. Maar het is niet te loochenen dat zij een ze kere ervaring bezitten in het bespelen van het klavier van het losse verkoops-succes Als de Daily Mail blijft voortgaan met een volks stemming als oplossing naar voren te bren gen beteekent dat dus, dat een groot deel van het Engelsche publiek daarvoor voelt. Anderzijds de Duitsche opinies. Het treft dat het Berliner Tageblatt vanmorgen met nadruk verzekert dat de deur voor onder handelingen open blijft. Meent u nu niet dat het belangrijker zou zijn als de Völkischer Beobachter of de Angriff, die scherper taal plegen te voeren, dit zeiden. Zonder toestem ming van de Duitsche regeering had het Ber liner Tageblatt dit niet kunnen schrijven. Waaruit volgt dat het er weinig op aankomt, welke veelgelezen Duitsche krant dit betoog ten beste geeft. Als er maar een is die het doet. In Frankrijk blijft men zeer rustig, Opval lend is voortdurend de kalmte dit Parijs toont en die gunstige indrukken van het bewind van Daladier, in de laatste maanden telkens vermeerderd, doet stijgen. Intusschen zijn de gevaren nog volstrekt niet afgewend en blijft de toestand in Tsje cho-Slowakije problematisch. Vragen rijzen niet alleen ten aanzien van de Sudeten- Duitschers. De Slowaken, na den dood van hun leider Hlinka tijdelijk tot zwijgen ge bracht, vragen nu onder aanvoering van dr. Tiso ook weer om zelfbestemmingsrecht. De Hongaarsche, Poolsche en Roetheensche minderheden zijn er ook nog altijd en het ■baat niet te vergeten dat die ook hun wen- schen hebben. Is de missie-Runciman voor het oogenblik uitgepraat en weigert Henlein te onderhandelen, dan zal dat toch niet kun nen beletten dat men opnieuw overleg moet gaan plegen. Opnieuw blijkt, dat Europeesche oorlogen niet zoo overhaast meer uitbreken als in een vroeger tijdperk, dat de oude aanleidingen ertoe niet meer voldoende zijn. Op dit punt heeft de geschiedenis zich in de laatste jaren al ettelijke malen geweigerd te herhalen. Men heeft dan toch inderdaad wel iets geleerd: d'e vraag is slechts óf het voldoende is om op den duur een uitbarsting te vermijden. Maar telkens weer deinst men terug voor de daad werkelijke gevolgtrekkingen uit gebeurtenis sen, die vroeger zonder eenigen twijfel als „casus belli" gegolden zouden hebben. De menschen die van meening zijn dat Duitschland steeds door zal gaan met eischen en dreigen en die daarom „vinden dat men maar niets meer toe moet geven, anders wordt het nog sterker en gevaarlijker", die nen de volgende punten te overwegen: 1. Tsjecho-Slowakije behoort tot de mislukte oplossingen van Versailles; 2. Welke toekomst heeft deze staat met oproerige minderhe den?; 3. Een preventieve oorlog, ter voorko ming van een lateren oorlog, is een wanbe grip, smijt de gansche vredesgedachte weer in den hoek en is bovendien even erg als die „veronderstelde latere"; 4. In een oorlog lij den de overwinnaars tegenwoordig even zware verliezen als de verslagenen; 5. Europa kan zich geen oorlog veroorloven want an dere machten staan gereed om daarvan de vruchten te plukken en het voorgoed te fnui ken; 6. Ik dacht toch dat wij den oorlog als misdaad veroordeeld hadden; 7. Een welva rend Duitschland is voor gansch Europa beter dan een economisch-verzwakt en benard Duitschland; 8. Als er tijd gewonnen wordt kunnen de zaken heel anders loopen dan men nu veronderstelt; het gaat altijd anders dan de logica schijnt te voorspellen; 9. Zijt gij be reid uw vrouw en kinderen eraan op te offeren? Als u politiek-opgewonden menschen hoort spreken moet u hun de laatste vraag maar eens stellen. Die werkt erg kalmeerend. R. P, (Uit Tokyo wordt bericht, dat men de in een der parken dier stad staande copie van het beroemde beeld Venus van Milo uit over- wegingen van welvoegelijkheid een lang kleed heeft omgehangen.) De wereld huldigt druk Japan als burcht der goede zede, Met name China deelt u daarvan graag het fijne mede. In Tokyo staat een copie der Venus reeds sinds jaren, En eensklaps zag men dat dit beeld een bron was van gevaren. Men heeft het toen, althans als de berichten het niet jokken. Ten steenen voeten uit een soort kimono aangetrokken. 't Is mogelijk dat u en andren zullen protesteeren, Dat het geen pas geeft zoo een nobel kunstwerk te onteeren. Dit beeld, dat al geen armen had, wordt daardoor nog maar armer, Maar troost u. het laat Venus zelf tenslotte koud als marmer. En 't is een lichtend voorbeeld, dat Japan daar heeft gegeven, Dat wij niet meer ten tijde van die oude Grieken leven. 't Kan de Godin der Liefde toch alleen tot voordeel strekken, Als men haar met den mantel van de liefde wil bedekken. Een kleed dat haar het beste past, het zit haai- als gegoten, En stelt Japan's beschaving boven Venus' tijdgenooten. Maar 't spreekt, dit is een eerste stap, men zal het werk voltooien. En de Japansche Venus nog volledig gaan vermooien. De kop is nu nog onbedekt, ook dat mag zoo niet blijven, En ik verwacht, op deze plaats u spoedig te beschrijven, Hoe men naar de beschaafde zede en moderne wetten, Besloten heeft om Venus een gasmasker op te zetten. Als een symbool dier liefde, die de menschen blijft vereenen, In beeld gebracht en daarbij dan toepaslijk in een steenen. En Venus is daarmee gelouterd tot de nieuwe orde, In dien zin, dat zij waarlijk louter waardloos is geworden. P. GASUS. Zandvoorfsche politie doet IJmuidensche handelaar stal motorrijwielen. Dank zij oplettendheid van een Haarlemmer betrapt. Op 24 Augustus werd tijdens het vuurwerk bij het Zuiderbad ten nadeele van een toe schouwer een motorrijwiel ontvreemd, dat deze in de Brederodestraat had geparkeerd. Nadat de politie per radiobericht de opspo ring van dit motorrijwiel had verzocht gaf een Haarlemmer j.l. Zaterdag kennis, dat hij een motorhandelaar met het vermiste motor rijwiel had zien rijden. Een onmiddellijk door de Zandvoortsche recherche ingesteld onderzoek bewees, dat de Haarlemmer goed had opgelet, want ten huize van den door hem genoemden handelaar te IJmuiden werd de motorfiets in beslag ge nomen. Zij had uiterlijk vele vei-anderingen ondergaan, maar het scherpe oog van den Haarlemmer had goed gezien. De IJmui- denaar, die aanvankelijk ontkende werd te Zanavoort ingesloten, waar hij spoedig een bekentenis aflegde. In den loop van Zondag j.l. gaf hij toe, ook op 27 Juli j.l. tijdens de harddraverijen te Zand voort een motorfiets te hebben ontvreemd. Ook dit mo torrijwiel kon door de Zandvoortsche recherche ten huize van een Haarlemmer, die het te goeder trouw van den dief had gekocht, worden achterhaald. Hiermede zijn de beide diefstallen van motorfietsen in deze gemeente opgehelderd. De IJmuidenaar is hedenmorgen voor den Officier van Justitie geleid. Heerscht op 50 boerderijen in Haarlemmermeer. In Haarlemmermeer breidt de besmettelijke veeziekte ..mond- en klauwzeer" zich weder sterk uit. De ziekte doet zich reeds op bijna 50 boerderijen en veehouderijbedrijven voor verspreid over alle deelen van deze uitge strekte gemeente. Bovenstaande foto geeft een indruk van een deel der buitenlandsche gebouwen, die op de in 1939 te New-York te houden wereldtentoonstelling zullen verrijzen. Op den voorgrond ziet men de z.g. „Paviljoens der Naties" de gebouwen van het Britsche Imperium. In het midden het Italiaansehe Paviljoen, dat opvalt door den cigenaardigen toren, waarlangs water trapsgewijze naar beneden vloeit tot tusschen de beide ingangen. Hiermede heeft men de methode om clectrieiteit door water te winnen willen symboliseeren. Het gebouw rechts daarvan met de pilaren en den in strenge lijnen gehouden toren is het Nederlandsche Paviljoen, dat vooral door Zijn expositiemateriaal uit de koloniën zeer belangrijk belooft te worden. Achter het Nederlandsche paviljoen onderscheidt men het Poolsche Paviljoen en weer daarachter de ..Tempel der Farao's", dat de Egyptische inzendingen zal huisvesten. Op den achtergrond in het midden het park, dat den bezoekers der tentoonstelling een beeld van de wereldflora zal bieden. Het vlak, dat zich geheel op den voorgrond bevindt stelt een deel van het z.g. „Vredesplein" voor, dat bestemd is voor bijeenkomsten en opvoeringen. Vanmorgen heerschte rust in het Sucletenland. Wil Henlein alleen met Praag onderhandelen? PRAAG, 14 September. Het hoofdkwartier van Henlein te Asch heeft vanochtend op een desbetreffende vraag geantwoord, dat het niet mogelijk was een meening te geven over de verschillende in de buitenlandsche pers ver schenen berichten, zoowel over het afbreken der onderhandelingen als over de komst van Henlein te Praag. Gevraagd naar het tijdstip, waarop het communiqué zou verschijnen, antwoordde het hoofdkwartier, dat het niet mogelijk was dat te bepalen. In aan Sudeten Duitschers nastaande krin gen verklaart men, dat het gerucht, dat de Sudeten Duitsche partij voortaan de acht punten van Karlsbad als onvoldoende con cessies zou beschouwen vanwege de regeering. niet met de werkelijkheid strookt. In het bij zonder aldus zegt men. voorziet de grondwet niet in een plebisciet en het zou dus niet door de Sudeten kunnen worden geëischt, daar zij legaal willen blijven. Tenslotte zijn deze zelfde kringen van meening, dat het communiqué, waarbij de Sudeten Duitsche delegatie van haar taak wordt ontheven, gelijk staat met een afbreken der onderhan delingen, maar dat alle hoop op een hervatting der besprekingen niet ver loren is, integendeel. Men beperkt zich er toe te kennen te geven, dat het nog niet mogelijk is te voorzien, wanneer en onder welke voorwaarden de be sprekingen kunnen worden heiwat. Vanochtend was het in bijna heel Tsjecho-Slowakije rustig. ge- Alle Sudeten-Duitsche bladen hebben echter hun publicatie gestaakt. Vele Suae ten - Duitschers zijn reeds naar Duitschland ge vlucht. Hoewel het Tsjechische leger nog niet ge- mobliseerd is, zijn eenige reservisten opgeroe pen voor speciale oefeningen. Het feit, dat Henlein den Sudeten- Duitschen onderhandelaars van hun mandaten heeft ontheven, beteekent, naar men gelooft, dat Henlein per soonlijk en alleen alle komende ont wikkelingen wil behandelen. De antl-semitische maatregelen in Italië. Buitenlandsche Joden moeten vóór 12 Maart 1939 het land verlaten. In het Italiaansehe staatsblad is thans.een wet gepubliceerd betreffende het onlangs dooi den ministerraad genomen besluit, dat de sinds 1919 in Italië gevestigde buitenlandsche Joden het land moeten verlaten. De wet is op 12 September van kracht ge worden. Alle Joden, die onder dezen maatregel val len zullen voor 12 Maart 1939 Italië, Libye en de Italiaansehe bezittingen in de Aegaesche zee moeten verlaten. Prof. mr. A. C. Josepïius Jitla uit den Vrijz.-Dem. Bond. Prof. mr. A. C. Josephus Jitta, heeft be dankt voor het lidmaatschap van den Vrijzin- nig-Democratischen Bond. In een schrijven aan den leider van deze partij, mr. P. J. Oud. heeft prof. Jitta de principeele redenen uit eengezet, welke hem tot dit besluit hebben ge bracht. Prof. Jitta zou niet voornemens zijn zich bij een andere politieke partij aan te sluiten. Standrecht schijnt Putsch-pogingen voorkomen te hebben. (Van onzen specialen verslaggever). PRAAG. Dinsdagnacht. 3 uur. (Per telefoon). Terwijl de Pragenaars rustig sliepen voor zoover zij hun radio niet op Berlijn hadden afgestemd de Tsjechische radio vermeldde over het ultimatum der Sudeten-Duitschers geen woord en de bladen hadden last gekre gen hun lezers niet te verontrusten en alleen te schijven, dat de toestand kritiek was heeft de situatie een aantal phasen doorloo- pen, die men alleen kan becijferen met. be hulp van de wetenschap, omdat zij zoo on geveer elk half uur veranderde. Houden wij ons voorloopig aan de feiten. Twee uur na het verstrijken van den ter mijn, die in het ultimatum der Henleinisten voor de beantwoording was aangegeven, was noch "het ultimatum beantwoord, noch waren de daarin gestelde eischen vervuld. Het stand recht bleef gehandhaafd en alles bleef bij het oude. De regeering was., gaan slapen en alleen de inspecteur-generaal van het leger generaal Syrovy en de minister van defensie Machnik, waren nog tot laat bij president Benesj. Waarover gesproken werd kan men zich voorstellen, wanneer men weet. dat En geland, Frankrijk en Rusland bij voorbaat hun toestemming tot een mobilisatie hadden gegeven. De regeering schijnt niet voorne mens, waarop trouwens haar geheele houding wijst, het ultimatum te be antwoorden, dat zij trouwens niet als zoodanig beschouwt. In de kennisgeving, dat de S. D. P., wanneer de eischen niet ingewilligd worden, alle ver antwoordelijkheid voor den verderen loop der dingen van de hand wijst, wordt geen dreige ment gezien. De regeer in g voelt zich zelf niet verantwoordelijk en heeft ook nooit het ver langen gehad de verantwoordelijkheid met iemand te deelen. Wel heeft de regeering te verstaan gegeven, dat zij het standrecht zal opheffen, op het oogenblik, dat er garant'es aanwezig zijn, dat de orde in het Duitsche gebied gehandhaafd blijft, zooals trouwens ook in de wet is voorgeschreven, of wel tot deze garanties verstrekt worden. Het laatste zou dan meteen moeten geschieden door de vertegenwoordigers der S. D. P. Vat men de incidenten, die door radicale elementen op touw gezet zijn en waarbij een opvallend aantal Rijks-Duitschers werden ge arresteerd met de aanduiding „Putsch" sa men. dan schijnt deze door het standrecht te zijn onderdrukt. Bovendien heeft de S P. D een nederlaag geleden door de wijze waarop de regeering het ultimatum heeft behandeld Zóó stond de zaak om één uur vannacht. Volgens de berichten, welke uit hef buiten land afkomstig waren scheen men op het moment eveneens op eenige ontspanning te kunnen hopen. Plotseling veranderde het beeld radicaal. Henlein heeft alle onderhan delaren van hun ambt ontheven. Het is nog niet te overzien, welke nieuwe loop de gebeurtenissen hier door zullen nemen. Want binnen één uur kan de toestand opnieuw geheel veranderen. In ieder geval kan er niet meer onderhandeld worden, wanneer er geen onderhandelaren meer zijn. In dit verband zij herinnerd aan een ver klaring van het D(eutsche> N(achrichten B'üro'. n.l. dat er geen enkele grond was om de onderhandelingen te hervatten, onderhan delingen. die sinds het incident van Ostrawa hebben gerust. Zou het de S. P. D er mis schien om te doen zijn, dat voortaan alleen onderhandeld wordt tusschen Henlein zelf en Benesj? Het woord is aan. Goethe: De oorlog is een ziekte, waarbij de sappen, die voor de gezondheid en het behoud dienen, gebruikt worden om een vreemd en onnatuurlijk ding te voeden. T - flaarJem (Adv. Ingez. Med.) De heer Westerhoven ontving een dankbetuiging van H. M. de Koningin. Naar aanleiding van het artikel „Wat doet U in Uw vrijen tijd?" in ons nummer van Za terdag 10 September verzoekt de heer Chr. Westerhoven ons mede te deelen dat hij de volgende dankbetuiging van H. M de Koningin mocht ontvangen: Hare Majesteit de Koningin heeft mij op gedragen den Heer Christiaan van Wester hoven Haar dank over te brengen voor de oorkonde, gezonden ter gelegenheid van Haver Majesteits veertig-jarig Regeeringsjuoileum. De Particulier Secretaris van H. M. de Koningin, (volgt onderteekening) Britsche kabinet beraadslaagt. Vanmorgen te elf uur bijeengekomen. LONDEN, 14 September (Reuter- A-N.P.) Om elf uur vanochtend is het kabinet in Downingstreet bijeen gekomen. Behalve de resultaten der gisteren door Chamberlain en diens voornaamste collega's gehouden be raadslagingen, die tot laat in den avond hebben geduurd, zullen de ministers ook beschikken over de re sultaten der bijeenkomst, welke werd bijgewoond door de ministers der de partementen "van defensie en dc chefs van hun staven. De niissie-Runciïïïan in actie. Ashton Gwatkin poogt de Sudeten Duitschers tot hervatting der onderhandelingen te overreden. PRAAG, 14 September fRcuter- A.N.P i Ashton Gwatkin. Lord Run- ciman's medewerker is vanochtend te Asch aangekomen voor een bespreking met de Sudeten Duitsche leiders die den geheelen nacht in hun nieuwe hoofdbureaux hadden vergaderd om hen te overreden de onderhandelin gen te hervatten. HEDEN- 12 PAGINA'S HAARLEM EN OMGEVING. pag. Op 50 boerderijen in Haarlemmermeer heerscht mond- en klauwzeer. 1 Bij de opening der raadsvergadering hield de burgemeester van Haarlem Dr. J. E. Baron de Vos van Steenwijk een rede over het Regeeringsjubileum van II.M. de Koningin. 2 BINNENLAND. Ile Kleine Staten, en dus ook Nederland, zullen niet meer aan militaire sancties deelnemen. 3 Bij het lichtschip Wandelaar is een Zweedsch schip na aanvaring gezonken. 3 De boterproductie van 1937 was hoogcr dan die in 1936. 3 De Nederlandsche regcering neemt maat regelen voor voedselvoorziening in oor logstijd. 7 Nabij Geldrop is een doodelijk ongeluk op een onbewaakten overweg gebeurd. 11 BUITENLAND. De Sudeten Duitschers hebben de Tsjechi sche regeering gisteravond een ultima tum gesteld, waarin intrekking der bui tengewone maatregelen werd gecischt. Er bestaat geen zekerheid, of de regee ring hierop geantwoord heeft. 5 In het Sudeten Duitsche gebied hebben zich gisteren tal van ernstige incidenten voorgedaan. 6 In diplomatieke kringen te Londen meent men, dat Engeland in geval van een con flict niet afzijdig kan blijven. 6 SPORT. Sport in 't Kort. ARTIKELEN. R. P.: Koele bezinning. 1 L. S.: Rotstuinen. 2 Max: Dagboek van een H. B. S.-er 3 J. H. de Bois: Kunst in Haarlem en daar buiten. 3 II. D. Vertelling: Geen idee. 4 Waar aller oogen op gericht zijn. g K. de Jong over het concert ter herden king van het 200-jarig bestaan van het St. Bavo-orgel. De Burgerlijke Stand van Haarlem is op genomen op

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Haarlem's Dagblad | 1938 | | pagina 1