Chamberlain tot Zaterdag in
Berchtesgaden.
Sudeten-Duitsche mededeeling
over ernstig incidentie Falkenau.
Overleg met Frankrijk ging aan het besluit
vooraf.
Tsjechische Persbureau publiceert
echter een tegenspraak.
Offensief op Chicago's
speelholen.
DONDERDAG 15 SEPTEMBER 1938
H A A R E E M'S DAGBLAD
5
deel, welke zich tot een gevaarlijke crisis
dreigt te ontwikkelen. Snel handelen is thans
noodig. Gaarne nemen wij er nota van, dat
de westelijke mogendheden weer van zelfbe
stemming spreken en zich weer de hooge ide
alen herinneren, die ruim 150 jaar geleden
in de Amerikaansche onafhankelijkheids
verklaring zijn neergelegd, die zij zelf in Ver
sailles plechtig hebben verkondigd, maar in
hun politiek met voeten hebben getreden. De
bekentenis alleen is echter niet voldoende.
Thans moet naar deze beginselen gehandeld
worden, moeten daden komen op de plaats
van vaak vernomen woorden.
De toestand in het Sudetengebied.
ADER wordt over Chamberlain's reis naar Berchtesgaden ver
nomen, dat de Britsche premier hedenmiddag om 4 uur zijn
Gisteravond was er volgens de Tsjechen
nog slechts één haard van verzet.
eerste onderhoud met Hitier zal hebben. De besprekingen zullen
Vrijdag en Zaterdag den geheelen dag worden voortgezet.
Te Londen bevestigt men, dat Chamberlain's besluit genomen is na
voorafgaand overleg met de
ministerraad is goedgekeurd.
United Press deelt in aansluiting
hierop mede, dat Daladier in ant
woord op een vraag verklaard heeft:
„Nadat Dinsdagmiddag het Tsje
chische probleem een zoo dreigende
wending dreigde te nemen en ook de
onderhandelingen ter plaatse steeds
moeilijker werden, heb ik mij per
soonlijk met den Engelschen premier
in verbinding gesteld en hem ge
vraagd, een buitengewone stap te
doen om met alle middelen een vre
delievende oplossing te verkrijgen. Ik
ben bijzonder dankbaar, dat thans
tusschen de Engelsche en de Duit-
sche regeering overeenstemming over
het bezoek verkregen is.
DALADIER.
Naar men volgens United Press te
Londen meent te weten is het aller
eerste doel van Chamberlain's bezoek 'n
openhartige uitwisseling van meenin
gen over alle aspecten van de zaak,
met eventueel de mogelijkheid, dat de
besprekingen zullen uitgroeien en
Chamberlain in de gelegenheid zullen
stellen, zijn lang gekoesterde hoop te
vervullen en een plan voor algeheele
bewapeningsbeperkhig te bespreken.
Dat de premier per vliegtuig vertrekt is een
novum en doet blijken hoe ernstig hij den toe
stand acht en dat hij door een persoonlijk
contact met Hitier het gevaar hoopt te be
strijden.
Het plan van dezen vliegtocht is van Cham
berlain zelf uitgegaan en het feit, dat hij
naar Hitier toegaat aldus vervolgt United
Press is naar men erkent uit te leggen als
een overwinning voor den Führer. daar
Chamberlain immers als „pleiter" gaat.
De Britsche regeering was echter van oor
deel, dat dergelijke overwegingen niet. van zoo
veel belang waren als het feit, dat de vrede
gediend moest worden. Het besluit werd lan
gen tijd geheim gehouden tot Hit
ler's antwoord vertaald was.
Toen het in Downingstreet bekend
werd, verwekte het ongekende op
schudding. De journalisten drongen in
groote opwinding door de politiecor-
dons en zochten in allerijl een tele
foon om het bericht door te geven.
Vooral in de café's was het een ware
invasie die onder de rustige bezoekers
groote sensatie verwekte.
Wie Chamberlain vergezellen.
Chamberlain wordt op zijn reis verj
door Horace Wilson en William Strang.
Horace Wilson is de eerste raadsman van
den minister-president.
Sedert 1930 is hij de voornaamste adviseur
der regeering. Hij heeft een belangrijk aan
deel gehad in de besprekingen over Tsjecho-
Slowakije te Londen.
Strang is hoofd van het Centrale Europee-
sche departement van het ministerie van bui-
tenlandsche zaken. Hij heeft onlangs een reis
naar Berlijn, Praag en Parijs gemaakt om m
persoonlijk contact te komen met de Britsche
diplomatieke vertegenwoordigers m die
hoofdsteden.
Chamberlain, die bijna zeventig jaar is, zal
vandaag zijn eerste of althans een van zyn
eerc*e vluchten maken.
Berlijn waardeert Chamberlain's
initiatief.
De woordvoerder van het Duitsche
ministerie van Buitenlandsche Zaken
zeide tegenover den correspondent
van Reuter: „Wij verwachten zeer
veel van het bezoek van Chamberlain
in het belang van den vrede in Europa
Zijn aanbod is hier aanvaard in
denzelfden geest als waarin het werd
gedaan. Het is een ongebruikelijke
stap van een Britschen premier en dit
is wat hier juist zoo gewaardeerd
wordt.
Fransche regeering en door den
Er blijkt uit, dat ook Engeland een
open oog heeft voor den ernst van den
toestand, die in een stadium gekomen
is, dat een snelle oplossing gebiedend
noodzakelijk maakt".
Feit zonder weerga.
Te Londen heeft men algemeen lof voor
den moed van den leider der regeering, die
bij den Duitschen rijkskanselier de zaak van
den vrede zal gaan bepleiten
Dit gebaar, zoo zegt men. is in de
geschiedenis van Engeland zonder
weerga, en het ongewone karakter er
van is in overeenstemming met de
buitengewone omstandigheden. Men
is te Londen overtuigd, dat dit ini
tiatief den oorlog van Europa zal af
wenden.
Te Genève bracht het nieuws in diploma
tieke kringen groote opschudding teweeg.
Toen het bericht pas bekend werd, lachte
men er om en dacht dat het een ongegrond
gerucht was. Toen echter later de bevesti
ging kwam, werd de stemming ernstiger, daar
men inzag, hoe kritiek de situatie zijn moest,
dat zulk een besluit genomen kon worden.
De eerste reactie, die in de Vereenigde Sta
ten op het bericht te vernemen was, was
zoo meldt United Press dat Engeland thans
de belangrijkste factor is in het streven naar
het behoud van den vrede. Overal, ook op
straat, hoort men nauwelijks meer over iets
anders spreken. Onder de Europeesche diplo
maten hoort men thans reeds de verwachting
uitspreken, dat dit onderhoud de oplossing
van het Sudeten vraagstuk aankondigt.
Aanvankelijk kon men in regeeringskrin-
gen de grootste verwondering constateeren.
Von Ribbentrop's oordeel.
Duitsche minister van buitenlandsche zaken
hecht groote waarde aan het onderhoud.
De Duitsche Minister van Buiten
landsche Zaken, Von Ribbentrop,
heeft gisteren tegenover den corres
pondent van de „Daily Mail" Ward
Price, de volgende verklaring afge
legd:
„Als rijksminister van Buitenland
sche Zaken kan ik u verzekeren, dat
het besluit van Neville Chamberlain,
den Führer te bezoeken, mij met op
rechte bevrediging vervuld heeft. Ik
ben ervan overtuigd, dat een per
soonlijke gedachtenwisseling tusschen
beide regeerii.gsleiders, zoowel voor
het vinden van een oplossing der
Sudeten Duitsche kwestie, als voor de
ontwikkeling der betrekkingen tus
schen onze beide landen van beteeke-
nis kan zijn.
Het is steeds mijn wensch geweest, dat
de Führer en de leider der Britsche regee
ring elkander zouden ontmoeten en het ver
heugt mij, dat deze wensch thans door den
heer Neville Chamberlain verwezenlijkt wordt,
wiens open oog voor vraagstukken ik tijdens
mijn aanwezigheid in Londen als Duitsche
ambassadeur heb leeren kennen, en van wiens
persoonlijken goeden wil ik ten stelligste
overtuigd ben".
De Duitsche bladen kondigen in enormen
opmaak het bezoek aan van Chamberlain bij
Hitier.
Chamberlain, aldus de Völkisclie Beobach-
ter", wil den toestand ophelderen door een
rechtstreeksche bespreking met den Führer.
De bladen onthouden zich evenwel van elk
commentaar op het bezoek. Wel wijzen zij
op den ernst van de crisis en trachten zij de
wereldopinie te overtuigen van de „bloedige
schuld der Tsjechen", gezien de jongste in
cidenten in Bohemen. De pers beschrijft uit
voerig de in Londen verwekte sensatie door
het aangekondigde onderhoud tusschen Hitier
en Chamberlain en dringt in het bijzonder
aan op de Duitsch-Italiaansche en zelfs Ja-
pansche solidariteit.
Onder het opschrift „Een historisch uur"
schrijft het „Berliner Tageblatt": „Een uit
werking van de groote slotrede van den
Führer op den partijdag te Neurenberg komt
thans voor de geheele wereld duidelijk tot
uiting. De mogendheden van Verseailles heb
ben nu de laatste mogelijkheid, om het zware
onrecht dat door de vredesverdragen aan
Europa is berokkend, weer goed te maken en
een eind te maken aan de onrust in dit wereld
De Tsjecho Slowaaksche radiodienst heeft
er in zijn uitzending van gisteravond 10 uur
op gewezen, dat de regeering er tot dusver in
geslaagd was, de orde te handhaven met be
hulp van de organen van den veiligheids
dienst. en dat nergens van troepen gebruik
gemaakt is.
Dinsdag telde men nog drie haarden van
verzet. Woensdagavond was er nog slechts
één over: die te Schwaberbach. Indien men
het incident te Eger uitzondert kan gezegd
worden dat overal elders kalmte heerscht, al
dus deze mededeeling.
Volgens het Duitsche Nieuwsbureau wordt
te Praag officieel medegedeeld, dat het
standrecht ook is afgekondigd voor de distric
ten Grazlitz en Joachimsthal. Dit stand
recht geldt volgens het Duitsche bureau
thans voor twaalf districten.
Het Duitsche Nieuwsbureau meldt voorts,
dat het door de Tsjecho Slowaaksche radio
verspreide bericht, dat tot dusver aan Tsje
chische zijde 13 en aan Duitsche zijde 10
dooden zijn gevallen, door de Sudeten Duit-
schers als een vervalsching wordt geken
merkt. Van Tsjechische zijde, zoo zegt men,
werden tal van Sudeten Duitschers, die dood
geschoten zijn, eenvoudig tot de Tsjechen
gerekend omdat zij Tsjechisch klinkende na
men droegen. Aan de zijde der Sudeten Duit
schers telt men, ongerekend de gebeurtenis
sen in Haberspirk, reeds 16 dooden, aan Tsje
chische zijde daarentegen 7 dooden, waarvan
er twee door Tsjechische kogels om het leven
gekomen zijn, terwijl bij vijf de doodsoorzaak
niet is opgehelderd. Het aantal gewonden aan
Sudeten Duitsche zijde bedraagt meer dan
200, waarvan een groot deel zeer zwaar, ten-
deele zelfs levensgevaarlijk gewond is.
De gebeurtenissen te Eger.
Van de gebeurtenissen te Eger geeft het
Duitsche Nieuwsbureau de volgende lezing:
„De Tsjechische staatspolitie heeft met ge
bruikmaking van pantserwagens getracht, in
het hotel Viktoria, waar zich op het oogen-
blik de hoofdzetel van de Sudeten Duitsche
partij bevindt, een huiszoeking te verrichten.
Daar te vreezen was, dat door inbeslagne
ming van de ledenlijsten tienduizenden Su
deten Duitschers blootgesteld zouden worden
aan de terreur van de Tsjechische politie,
trachtte men de politie te beletten binnen te
gaan. Deze opende daarop het vuur op het
gebouw. Hierbij werd, doordat een kogel te
rugsloeg, een Tsjechische politiebeambte ge
dood.
De politie drong daarop het huis binnen en
bezette alle vertrekken. Zij stelde ook een on
derzoek in naar de aanwezigheid van wapens,
doch slechts werd een oud jachtgeweer ge
vonden.
Vervolgens drong de politie ook met geweld
het hotel Wetzel, waar zich eveneens bureaux
van de Sudeten Duitsche partij bevinden,
binnen. Zonder reden vuurde zij in de ver
trekken. Een medewerker van de Sudeten
Duitsche partij werd gedood. Des avonds wa
ren de bureaux van de Sudeten Duitsche
partij nog steeds door de politie bezet. Iedere
activiteit van de partij is stilgelegd.
Het Tsjechische persbureau Ceteka deelt in
aansluiting bij het bovenstaande het volgende
mede:
De incidenten van gisteren zijn vandaag
bijna volkomen geliquideerd.
Betreffende de opstandige actie in eenige
hotels te Cheb (Eger), wordt medegedeeld,
dat er in totaal zes dooden zijn. Bij een ben
zinepomp kwamen om het leven een agent
van politie en een spoorwegbeambte, beiden
Tsjechen, alsmede de chef van het pomp
station, van Duitsche nationaliteit en de
chauffeur van de „Eger er Zeitung". Alle lijken
hadden het gelaat gekeerd naar het hotel
„Welzel" en waren blijkbaar getroffen door
kogels uit het hotel. Onder een trap werden
voorts de lijken van een man en een vrouw
gevonden, die blijkbaar eveneens door uit het
hotel komende kogels gedood waren. Hun
identiteit is tot dusver nog niet vastgesteld.
De politie heeft het hotel, waar buiten het
personeel niemand werd aangetroffen, bezet.
De in hotel „Viktoria" gevonden papieren zul
len onderzocht worden.
De rebellen te Schwaderbach hebben zich
op Duitsch gebied in veiligheid gesteld. De
gevangen genomen Duitsche gendarmes en
douanebeambten zijn over de grens gezet. De
politiepost van Markthausen, welke door
Sudeten-Duitschers was bezet, is zonder
moeilijkheden ontruimd. De rebellen zijn over
de grens gegaan".
De L. Z. 130 maakt zijn eerste
vlucht.
Nieuwe Zeppelin vlot geland.
FRIEDRICHSHAFEN. 14 September.
Het nieuwe luchtschip L.Z. 130 heeft
een vlucht boven Neurenberg gemaakt
en is daarna vlot geland. (D.N.B.)
Het Parlementsgebouw te Praag
Woensdagavond publiceerde het Sudeten
Duitsche Persbureau te Eger het volgende be
richt:
„Tengevolge van uitdagingen van de zijde
der communisten aan het adres der Sudeten
Duitsche bevolking kwam het te Habersbirk
tot een gevecht tusschen beide partijen. De
gendarmerie kwam tusschenbeide, maar trok
zich wat later in haar gebouw terug zonder
gebruik van de vuurwapenen te hebben ge
maakt. De menigte achtervolgde haar tot bij
het gebouw, waaruit plotseling een schot werd
gelost. Even later werd een geheel salvo uit
het gebouw gelost. Daarop viel de menigte het
huis aan. De gendarmes trachtten door den
achteruitgang te ontvluchten, doch werden al
len neergeslagen.
Uit verklaringen van een gewonden gen
darme kan worden opgemaakt, dat het eerste
schot niet gericht was op de menigte, maar
door een gendarme gelost was op zijn chef,
een Slowaak, die geweigerd had bevel tot
schieten te geven. De Slowaak werd door het
schot gedood. Na den aanval op het gebouw
maakte de menigte zich meester van wapenen
en veertig kisten munitie, verder handgrana
ten en twee machinegeweren. Onmiddellijk na
het incident kwamen afdeelingen gendarme
rie per auto uit Falkenau, die het vuur open
den, waarna de bevolking van repliek diende.
Ook toen vielen er dooden.
Te elf uur in den ochtend was de toestand
te Habersbirk als volgt:
Twee gepantserde auto's van het Tsjecho-
Slowaaksche leger rijden van twee zijden aan
op een front van ongeveer 2.000 Sudeten Duit
schers. Naar schatting zijn tien tot vijftien
gendarmes gesneuveld. De verliezen der Su
deten Duitschers zijn aanzienlijk grooter,
maar konden nog niet geschat worden."
Het Duitsche Nieuwsbureau voegt aan bo
venstaande mededeeling nog toe, dat Woens
dagmiddag te Eger een inwoner van Habers
birk is aangekomen, die er in geslaagd was uit
die plaats weg te komen. Hij deelde functio
narissen der Sudeten Duitsche partij mede,
dat de bevolking van Habersbirk tevergeefs
getracht heeft zich met Lord Runciman in
verbinding te stellen. Zij wil, aldus het Duit
sche bureau, zich onder diens bescherming
stellen, daar een vreeselijk lot den bewoners
schijnt te wachten
De bevolking kan niet met de buitenwereld
in contact treden daar de Tsjechische gendar
merie niemand uit het dorp laat. Wie zou
trachten den gendarmerieketen te doorbreken,
zou bereid moeten zijn zijn poging met den
dood te koopen.
Naar aanleiding van dit bericht
deelt het Tsjechische Persbureau
Ceteka mede, gemachtigd te zijn deze
berichten met stelligheid togen te
spreken en te verzekeren, dat Woens
dag in het district Falkenau en
trouwens in geheel Tsjecho-Slowakije
de grootst mogelijke rust heerschte.
De mededeeling van het Sudeten-
Duitsche persbureau zou slechts be
trekking lumnen hebben op de inci
denten, die zich Dinsdag in Falkenau
hebben voorgedaan en waarbij zes
personen om het leven zijn gekomen.
Volgens berichten uit Praag in Tsjecho-
Slowaaksche kringen te Parijs ontvangen,
hebben de incidenten Dinsdag te elf uur
plaats gehad. Er werden vier gendarmes en
twee Duitschers gedood. Verder wordt tegen
gesproken, dat eer. speciale rechtbank dood
vonnissen zou hebben uitgesproken.
Toen de functionarissen der Sudeten-
Duitsche partij gisterochtend om zeven uur
het Bruine Huis te Praag verlieten, stelden zij
de alarm-installatie in werking. Daar zij alle
sleutels van het gebouw hadden medege
nomen aan de politie pas geruimen tijd later
de sirene tot zwijgen brengen.
De aanhangers van Henlein vertrokken met
alle voor hen beschikbare auto's en vrachtwa
gens naar de redactie van „Die Zeit" en an
dere partijbureaux.
Steun voor de Tsjecho-Slowaaksche
regeering.
De vertegenwoordigers der Duitsche So
ciaal-democratische Partij hebben Woensdag
een bezoek aan het Praagsche stadhuis ge
bracht en zich daarbij ter beschikking van de
autoriteiten gesteld voor iederen veiligheids
maatregel.
De Tsjechische sociaal-democratische frac
tie constateert in een motie, dat de Sudeten-
Duitsche partij de wereld naar een cata
strofe tracht te leiden ondanks de verzoe
ningsgezindheid der regeering. De regeerings-
maatregelen worden goedgekeurd.
Het bestuur van de Tsjechische Volkspartij
heeft eenstemmig besloten, dat de partij moet
blijven streven naar de bescherming van de
souvereiniteit, de onschendbaarheid en de
eenheid van de republiek.
Een overzicht van Praag met op den achtergrond het paleis van wijlen president Masaryk
CHICAGO, 14 September.
De politie van Chicago heeft de af-
deeling, die belast is met het opspo
ren van bepaalde overtreders van de
loterijwet enz., de z.g. Axe-men, ver
drievoudigd teneinde de stad te zui
veren van een multi-millioenenzwen-
del, die volgens den procureur van
staat door het „Al Capone Syndicaat"
wordt geleid.
Gedurende de laatste tien weken zijn er bij
gevechten tusschen concurreerende „gangs"
tien personen gedood. Dit is dan ook een aan
leiding voor Thomas J. Courtney, den procu
reur van Staat, om energiek op te treden.
Courtney beval zijn mannen bijlen bij zich
te dragen en in de speelholen alles stuk te
slaan, omdat hij er niet in geslaagd was deze
te sluiten en de leiders door het gerecht te
doen veroordeelen.
De groote haast die met de opruiming van
de speelhuizen wordt gemaakt, begon met zes
opzienbarende invallen in lokalen, waar zich
2500 personen '75?* daarvan waren vrouwen)
bevonden. Na deze razzia's werd Paul Batta-
glia een ..racehorse tout" (renpaarden spion)
en vroeger lid van de „42" en Genna-bendes,
vermoord De Genna-bendes werden door „Al
Capone's Syndicaat" in 1924 uitgeroeid.
De andere recente moorden nl., die op
John O'Brien en Harry Minor, die in de maand
Juni 1.1. op straat werden doodgeschoten, wer
den eveneens aan wraakneming toegeschre
ven.
De merkwaardigste razzia had plaats, toen
Courtney en zijn .Axe-men" opruiming hiel
den in een der voornaamste en drukste wij
ken van Chicago, gelegen aan de State- en
Madison-straten.
Zij zetten hier 1500 „klanten" op
straat, arresteerden drie personen en
hielden zich meer dan een uur bezig
met het vernielen van het meubilair,
dat een waarde van 20.000 dollar ver
tegenwoordigde. Tegelijkertijd deden
vijf andere groepen Axe-men invallen
in het noorden en zuiden van de stad,
hierbij werden tien personen gearres-
terd, terwijl ook hier het meubilair
stuk geslagen werd.
Totnutoe hebben Courtney's mannen het
interieur van 15 speelhuizen vernield en on
geveer 40 personen gearresteerd. Men schat
het aantal ..handbook joints" (speelhuizen)
in de stad op 3000. deze betalen alle aan het
..Al Capone Syndicaat" contributie.
Courtney beschuldigt de bedrijfsleiders er
van. dat zij „huurlingen" van Al Capone's
bende zijn en dat deze laatste alleen al van
hun speelhuizen minstens 1 millloen dollar per
jaar trekt. Een commissie, die niet op par
tijen gebaseerd is en die haar rapport in 1935
voltooide, schat het inkomen van de speel-
clubs ruim op 47 millioen dollar per jaar.
De politie is van meening. dat een zeker be
drag 'geld opzij is gelegd door het Syndicaat
voor Al Capone, dat te zijner beschikking zal
staan, zoodra hij de Acatraz-gevangenis aan
de baai San Francisco zal hebben verla
ten.
Er bestaat geen twijfel of het Syndicaat ge
voelt den terugslag van Courtney's aanval.
Totdat de razzia op de State-Washington club
plaats vond bleven de speelclubs geopend. De
leiders schenen zich niet om de invallen te
bekommeren. Thans echter zijn zij begonnen
ze te sluiten. 1
(Nadruk verboden.) (United Press).
