Haarlem's Dagblad
De fiscus krijgt druk werk
tiUUioeMMteto:
Nieuwe Onzekerheid.
De Millioenen-Nota.
de mme betastingen
moeten f 90 mittioen
ofdtenpen
Elders verlichting
van f 40 millioen
Begrootingvoor 1939
wees groot tekort aan
i
Wat doet Praag?
HERFST.
56e Jaargang No. 16948
Uitgave Lourens Coster, Maatschappij voor
Courant-Uitgaven en Algem. Drukkerij N. V.
Bureaux: Groote Houtstraat 93, bijkantoor
Soendaplein 37. Postgirodienst 38810.
Drukkerij: Zuider Buiten Spaarne 12.
Telefoon Directie 13082, Hoofdred. 15054
Redactie 10600, Drukkerij 10132, 12713
Admin. 10724, 14825. Soenduplein 12230.
Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen
Woensdag 21 September 1938
Abonnementen per week f 0.25. p maand
f 1.10. per 3 maanden f 3.25 franco pe*
Advertentiën i 1-5 regels f 1.75, elke regel
meer f 0.35. Reclames f 0.60 per regeL
Regelabonnementstarieven op aanvraag.
Vraag en aanbod 1-4 regels f 0.60. elke
Directie: P. W. PEEREBOOM EN ROBERT PEEREBOOM
Hoofdredacteur: ROBERT PEEREBOOM
regel i
f 0.15. Groentjes
i rubriek.
In de onderhandelingen omtrent Tsjecho-
Slowakije is nieuwe onzekerheid en verwar
ring ontstaan. Vertrouwend op een tweetal
Reuterberichten uit Praag meende ik gisteren
te mogen aannemen dat de regeering van
Tsjecho-Slowakije de Fransch-Britsche voor
stellen als grondslag voor onderhandelingen
aanvaard had, behoudens de vraag om nadere
inlichtingen, en dat een nota in dien zin naar
Londen en Parijs was gezonden. Het Engelsche
persbureau Reuter is in den regel betrouwbaar
in zijn berichtgeving. Het bleek dit thans niet
te zijn. 's Middags meldden bei-ichten uit
Praag dat de Tsjecho-Slowaaksche regeering
nog geenerlei beslissing had genomen,
's Avonds volgde een mededeeling dat zij
ernstig voorbehoud had gemaakt. Later kwam
er weer een bericht dat zij om arbitrage vroeg.
En vanmorgen om tien uur meldde Havas, het
semi-officiëele Fransche persbureau, uit Parijs
dat zij de voorstellen volkomen aanvaard had.
Op onze nieuwsborden hebben wij dit vermeld
met de bijvoeging, dat geen zekerheid kon be
staan zoolang de Tsjecho-Slowaaksche regee
ring zelf geen officëele mededeeling zou heb
ben verstrekt. Op het oogenblik dat ik dit
schrijf is die er nog niet. Mogelijk zult u
een dergelijke mededeeling in dit nummer
onder Laatste Nieuws vinden. Het kan ook zijn
dat zij nog langer uitblijft. De berichtgeving
omtrent Centraal Europa is thans verward en
door opwinding beïnvloed. Waarschijnlijk zijn
de mededeelingen van Reuter en Havas boven
dien „gekleurd"; dat wil zeggen dat ermee ge
poogd wordt, op een beslissing van Praag
vooruit te loopen en die aldus te beïnvloeden.
Blijkens besprekingen van de Duitsche re
geering met de regeering van Polen en Hon
garije, en blijkens de opgewonden taal van de
Duitsche pers (die geheel van haar regeering
afhankelijk is) gaat Duitschland nu alweer
verder in zijn eischen en zou bezig zijn den
terugkeer van de Poolsche en Hongaarsche
minderheden naar hun vaderlanden te be
vorderen. De Duitsche pers dringt feitelijk op
de ontbinding van geheel Tsjecho-Slowakije
aan. In hoeverre volgens deze eischen een
autonome staat zou overblijven, bevolkt door
Tsjechen, Slowaken en Roethenen, is ook niet
eens duidelijk. De meest optimistische be
schouwing is die van Mme Geneviève Tabouis
in het Parijsche dagblad l'Oeuvre, volgens de
welke men in leidende Engelsche kringen van
meening zal zijn dat Hitier naar een algemeene
overeenkomst in Europa streeft, met defini
tieve regeling van alle sinds jaren met Frank
rijk en Engeland hangende kwesties. Duitsch
land zou een Pact van Vier wenschen na rege
ling der kwesties in Centraal Europa en Span
je en van de koloniale aangelegenheid. Ook zou
het een luchtpact en een bewapeningsovereen
komst beoogen.
Deze meeningen komen in hoofdzaak over
een met hetgeen in dit blad herhaaldelijk als
de waarschijnlijkste gang van zaken, begonnen
met Chamberlain's bezoek aan Berchtesgaden,
is naar voren gebracht. Het sombere stand
punt van de „Epoque", die beweert dat
Duitschland in allen haast bondgenooten
zoekt, is moeilijk als serieus te aanvaarden
omdat Hongarije als zoodanig weinig beteeke-
nis heeft het telt slechts 6 millioen inwo
ners en Polen aan zijn Oostgrens door Rus
land zou worden bedreigd, zoodat men in de
verwerving van dergelijke bondgenooten geen
gereedheid voor een Europeeschen oorlog be
hoeft te zien. Nog immer lijkt het mij niet
denkbaar dat Hitier op een Europeeschen
oorlog zou aansturen. Hij maakt van een gun
stige conjunctuur gebruik om een aantal
wenschen te verwezenlijken die afbraak van
het verdrag van Versailles beteekenen. Maar
dat wil niet zeggen dat hij een Europeeschen
oorlog wil ontketenen. Veel aannemelijker
blijft dat hij dien zal trachten te vermijden.
Ook hij moet beseffen dat alle deelnemers aan
den modernen oorlog daaruit uitgeput, feitelijk
allen verslagen, zouden moeten overblijven, dat
revoluties zouden volgen en dat andere mach
ten gereed zouden staan om een West-Europa,
dat zichzelf aldus gebroken had op het lijf
te vallen en aan zich te onderwerpen.
Nog steeds blijkt ,dat een Europeesche oor
log niet meer zoo licht uitbreekt. Laat men
dus het hoofd koel houden, niet angstig wor
den en zich niet laten beïnvloeden door wilde
redeneeringen die geenszins op feiten gegrond
zijn.
Omtrent de internationale berichtgeving ma
ken wij op dit oogenblik alle voorbehoud. Na
tuurlijk heerschen in Tsjecho Slowakije he
vige opwinding en verwarring. Ook in regee-
ringskringen is men niet bedaard. Geen won
der. Dit wordt door de berichten, met hun vele
tegenstrijdigheden, weerspiegeld. Wij kunnen
daar niets aan veranderen. Het is jammer,
maar het is een feit. En andere dagbladen kun
nen het evenminnoch in Nederland, noch
in andere landen. R- F-
Na de Troonrede, waarin de regeering een
allesbehalve opwekkenden toon heeft doen
hooren, is het ontwerp van de staatsbegroo-
ting verschenen met de gebruikelijke toe
lichting van den Minister van Financiën, als
„Millioenen-Nota" sinds vele jaren aangeduid.
Dit is een bepaald somber document. De hoop
op een economische opleving is niet bewaar
heid, zooals de Troonrede al verklaarde en
wij trouwens wel wisten, de uitgaven zijn ge
stegen voornamelijk voor Defensie en So
ciale Zaken en de begrooting geeft een dui
delijk beeld van de verhoogde misère in de
staatsfinanciën. Het nadeelig saldo van de
DE door de regeering gisteren aangeboden Rijksbegroo-
ting voor 1939 wijst op den gewonen dienst een tekort
aan van f 142.676.540.—. Door verschillende maatregelen,
o.a. verlenging van tijdelijke heffingen op verschillende be
lastingen en accijnzen, welke op 1 Januari of 1 Mei a.s. zou
den vervallen, wordt dit bedrag teruggebracht tot een reëel
tekort van 61.210.540.—.
Dit tekort wil de minister dekken door invoering van een
Nationale Inkomsten- en Winstbelastingivaaronder moet
worden verstaan een heffing van 2% op de inkomsten uit
loonenpensioenenhuren, renten en pachten. Deze nieuwe
belasting zal geheven worden bij de bron. Zij geldt ook voor
de N ederlandsche inkomsten van die natuurlijke en rechts
personendie niet binnen het rijk wonen of gevestigd zijn.
Tevens zal een bijzondere winstbelasting van 8%> naast de
genoemde van 2ivorden geheven van de hier te lande
door rechtspersonen gemaakte bedrijfswinsten. Op deze
nieuwe belastingen kan kinderaftrek worden toegepast.
Tegenover deze nieuwe lasten, welke naar raming 90 mil
lioen in de schatkist zullen brengen, staan ook maatregelen
tot belastingverlichting. De groote gezinnen en de minst
draagkrachtigen zullen worden tegemoet gekomen door her
zieningen van de accijnzen, omzetbelasting en crisisheffin
gen. Verder zullen de ergste bezwaren tegen de personeele
belasting, wat de remmende werking op het bedrijfsleven
betreft, tegen de vermogensbelasting en de verdedigingsbe
lasting I, zooveel mogelijk worden beperkt.
(Voor verdere bijzonderheden omtrent de Milliocnennota
zie men de uitvoerige mededeelingen elders in dit nummer)
BEHALVE de hiernaast reeds
genoemde maatregelen op
fiscaal gebied, wil de regeering
voor 1939
krachtige beperking der uit
gaven;
verhooging van invoerrechten
voor bepaalde groepen van
goederen in het belang van de
stimuleering van het bedrijfs
leven
verbetering van het defensie
apparaat
krachtiger bestrijding van de
werkloosheid
steun aan de binnenlandsche
markt
versterking van de export-poli
tiek
credieten voor kleine nijveren
en ambachtslieden
verhooging van het aantal
tewerkgestelden
wijziging in den steun aan de
gemeenten.
Het woord is aan.
Custave Ie Bon:
Het recht wordt niet ge
maakt, het ontstaat. Deze
korte spreuk bevat zijn ge-
heele geschiedenis.
geheele begrooting wordt op 142y2 millioen
geraamd. De verhooging der nadeelige saldi
op de hoofdstukken van den gewonen dienst
beloopt 45y2 millioen (waarvan 24 millioen
voor rekening van Defensie en 11 millioen
voor rekening van Sociale Zaken). En de
Staatsschuld is aanmerkelijk gestegen.
Beziet men de hoofdstukken van den gewo
nen dienst, dan blijkt dat, volgens de ramin
gen, Onderwijs, Kunsten en Wetenschappen
in 1939 132y2 millioen zal kosten, Defensie
129 1/4 millioen, de Dienst van de Nationale
Schuld 117 1/4 millioen, Sociale Zaken 95 mil
lioenen dan volgt pas als eerstvol
gende duurste departement Waterstaat met 46
millioen. Justitie vordert 22 millioen, Binnen
landsche Zaken 18, Koloniën 12, Economische
Zaken 10 Financiën 71/4, Buitenlandsche
Zaken nog geen drie millioen en de overige
hoofdstukken blijven daar nog onder. Ik wil
hier niet met teveel cijfers vermoeien maar
geef deze kleine opsomming omdat zij een
beeld oplevert van de werkelijke verhouding
der zwaarste staatsuitgaven in een totaal van
f 596 millioen aan nadeelige saldi. Waarbij
dan nog opgemerkt moet worden dat op
Onderwijs in de laatste jaren zeer zwaar be
zuinigd en dat Defensie in dien tijd zoowat
verdubbeld is. In een Europa dat in redelijken
toestand van rust verkeerde en tot normale
handelsverhoudingen was bekeerd zouden de
hoofdstukken Defensie en Sociale Zaken na
tuurlijk tot veel lager lasten teruggebracht
hunnen worden. Hier doet zich de invloed van
de Europeesche verwarring en ontwrichting
ten duidelijkste en op beslissende wijze gelden.
Op dit punt heeft het geen zin de regeering
verwijten te maken. Zij kan den internatio
nalen toestand niet beheerschen; wij zijn maar
een klein volk dat slechts twee procent van
de bevolking van Europa uitmaakt.
Minister de Wilde is nu voor den dag geko
men met nieuwe belastingen, omdat hij naar
een gezonde begrooting streeft. Hij, en met
hem de regeering, zijn niet bereid de tekorten
zich te laten ophoopen, de staatsschuld daar
mee eindeloos te doen stijgen en het staats-
crediet in overeenstemming te laten dalen. Ik
doe hierbij opmerken, ten gerieve van men-
schen die meenen dat Nederland wel een even
onbegrensde uitgaven-politiek zou kunnen vol
gen en even slecht zijn verplichtingen kunnen
nakomen als sommige groote staten dit heb
ben gedaan, dat deze opvatting niet met de
werkelijkheid strookt. Een kleine staat is in
zijn crediet veel kwetsbaarder dan een groote
en leeft onder de noodzaak, naar een sluitend
financieel beheer te streven. Anders loopt zij
gevaar voor haar onafhankelijk bestaan. Het
zelfde heeft men in ietwat-vergelijkbare ver
houding meermalen in het particuliere be
drijfsleven tot uiting zien komen: een grootbe
drijf dat in ernstige moeilijkheden raakt wordt
veelal gered, een klein bedrijf is zeer spoedig
ten ondergang gedoemd. Daar pleegt men dan
ironisch van te zeggen: het is veiliger groote
schulden te maken dan kleine.
De belastingontwerpen van minister De
Wilde betreffen ten eerste de schepping van
een nieuwe heffing, geheeten Nationale In-
komsten- en Winstbelasting en gesplitst in
een huur-, een rente-, een loon- en een winst
belasting, tezamen alle soorten opbrengsten
betreffend naar een tarief van 2 procent,
plus een belasting op bedrijfswinsten van 8
procent. Ten tweede worden herzieningen in
bestaande belastingontwerpen voorgesteld,
die ten doel hebben een betere verdeeling van
den belastingdruk te bereiken. Daarbij moeten
de kleine inkomens en het bedrijfsleven gebaat
worden en ondergaat ook de financiëele ver
houding tussehen het Rijk en de gemeenten
wijzigingen, waarbij de autonomie der ge
meenten weer eenigermate wordt hersteld.
Omtrent dit laatste punt vindt men, speciaal
met betrekking tot de gemeente Haarlem,
eenige opmerkingen in dit nummer gemaakt,
terwijl ik ons uitvoerig uittreksel van begroo
ting en Millioenen-Nota in uw aandacht aan
beveel.
Het geheele complex nieuwe maatregelen,
door den Minister voorgesteld, is zoo inge
wikkeld dat het onmogelijk is daarover bin
nen enkele uren een grondige beschouwing
te geven. Het vereischt langer bestudeering,
b.v. omtrent de vraag in hoeverre de nieuwe
heffing op de bedrijfswinsten teniet gedaan
en zelfs overtroffen wordt door de voordee-
len, anderzijds aan het bedrijfsleven toege
kend.
Het feit dat een nieuw soort belasting wordt
voorgesteld stemt niet vroolijk. Wij weten
allen bij ervaring dat men nooit meer van
zoo'n gewrocht afkomt en dat het bovendien
gemakkelijke gelegenheid biedt tot toekom
stige verhoogingen van percentages. Daar zul
len we dan ook zeker niet aan ontkomen,
teminder omdat de vooruitzichten voor 1940
en 1941 nu al slechter zijn dan die voor 1939.
R. P.
PARIJS, 21 September (Havas-A.N.P.)
Havas meldt, dat de Tsjecho-Slowaak
sche regeering, na den gcheelen nacht
te hebben beraadslaagd, hedenmorgen
het door Frankrijk en Engeland in Lon
den opgestelde voorstel heeft aan
vaard.
Ook Tsjeclio-Slowaaksche kringen te
Londen bevestigen, dat Praag de
Britsch-Fransche voorstellen geaccep
teerd heeft.
Het Tsjechische antwoord zou verge
zeld zijn van een zeker aantal opmer
kingen, die echter het algemeen karak
ter van liet plan niet in gevaar brengen.
(Wij vermeldeu dit bericht van het Fransche
semi-officieele pei'sbureau onder alle voorbe
houd. Eerst een officieele verklaring van de
Tsjecho-Slowaaksche regeering zou zekerheid
kunnen geven. Red. H. D.)
Nachtelijke
Britsch-Fransche démarche
Naar Reuter voorts uit Praag meldt
heeft president Benesj. in den afgeloo-
pen nacht opnieuw de Britsche en Fran
sche gezanten ontvangen.
Laatstgenoemden drongen er bij Benesj
op aan, het Britsche plan zooals dit
thans is geformuleerd, te aanvaarden,
daar de tijd dringt
Na het vertrek van beide gezanten
werd de ministerraad opnieuw bijeen
geroepen. Deze ging pas om negen uur
vanmorgen uiteen.
Daarna vergaderde de commissie van twintig.
Deze commissie, bestaande uit leden der re
geringscoalitie, vergadert in het kabinet van
den minister-nresident onder leiding van de
voorzitters van Kamer en Senaat, Malypetr en
Soukup.
Een gezaghebbende Tsjecho-Slowaaksche per
soonlijkheid zeide, na de vergadering van den
ministerraad tegenover den correspondent van
Reuter, dat het onjuist zou zijn te zeggen, dat
geen beslissing is bereikt, doch dat het gevaar
lijk zou zijn bespiegelingen te houden over het
resultaat der bespreking.
De toestand wordt nog steeds als gespannen
beschouwd en het feit, dat de basis van verant
woordelijkheid voortdurend wordt verbreed,
toont aan, dat de regeering vastbesloten is een
zoo groot mogelijk aantal volksvertegenwoordi
gers te raadplegen.
De openbare meening, zooals deze in een
groot deel der pers wordt weerspiegeld, is nog
steeds sterk gekant tegen een toegeven.
(Adv. Ingez. Med.)
De herfst is dus weer aangevangen
En daarmee is de zomer uit,
De stemming neigt naar droeve zangen,
Als passende op dit besluit.
Maar ook de herfst heeft schoone zijden,
In 't leven als in de natuur.
Waarin de mensch zich kan verblijden,
Van dag tot dag, van uur tot uur.
Al gaat er veel dat vreugd gaf sterven,
En zwijgen wat er jeugdig zong,
Al gaan wij glans en kleuren derven,
Omdat de tijd ze weer verdrong;
Er blijft nog veel om te bekoren,
In andre kleur en andren vorm.
Er wordt aan schoonheid niet verloren,
Zij stelt alleen een anderen norm.
Het herfstgetij is weer begonnen.
Al ligt er koude in 't verschiet.
De schoonheid wordt niet overwonnen,
Betreur het zomerafscheid niet.
P. GASUS.
HEDEN: 12 PAGINA'S
HAARLEM EN OMGEVING.
pag.
Bijdragen van het rijk voor restauratie
van oude gebouwen in Haarlem en Om
streken. 2
De financiën van Haarlem in verband met
de mededeelingen der Milliocnennota. 2
De Esperanto-cursussen te Haarlem heb
ben veel succes. Stichting van een Es-
perantohuis en van een biblotheek. 2
De H. A. W. E. T.-tentoonstelling in het
Concertgebouw. 2
Zijn er teveel vreemde winkeliers in Haar
lem? 7
BINNENLAND.
Dekking van het tekort op de milliocnen
nota was zeer moeilijk. 3
Plannen van de regeering: bestrijding der
werkloosheid, meer exportcredieten. enz. 4
De Nationale Schuld stijgt zeer snel. 4
Bijzonderheden over de nationale inkom
sten en winstbelasting. 4
Een wet inzake echtscheiding is in voorbe
reiding. 4
Wat het Rijk sinds 1935 tekort kwam. 4
Het nieuwe wegenverkeersreglement is
verschenen. 7
BUITENLAND.
Het tweede onderhoud tussehen Hitier en
Chamberlain vindt Donderdag te Bad
Godesberg a. d. Rijn plaats. S
De Hongaarsche ministers Imredy en Von
Kanya hebben gisteren met Hitler gecon
fereerd over de Hongaarsche verlangens
in Tsjeclio Slowakije. 5
De Poolsche actie voor afscheiding van de
vroegere Pooslchc gebieden in Tsjecho
Slowakije neemt toe. 5
Aan de Tsjechisch-Duitsche grens hebben
een aantal ernstige incidenten plaats ge
had. 5
SPORT.
Sportgesprek van de week over biljarten. 8
ARTIKELEN.
R. P.: Nieuwe onzekerheid. i
R. P.: De Millioenennota. j
Max: Dagboek van een II. B. S.-er 3
J. II. de Bois: Kunst in Haarlem en daar
buiten. i
De Burgerlijke Stand van Haarlem is op
genomen Op £j