P
Het Fransche volk bewaart zijn kalmte
Mobilisatiebevelen verwekken
geen paniekstemming.
Roosevelt's
Vredesboodscha
AKKERTJE^
TRICOTAGES
Chamberlain tot Berlijn:
Als Ts jecho-Slowakije aangevallen wordt
Uetsoftikies wet HUiets tede:
Deur voor onderhandelingen
schijnt niet gesloten"aldus de Times
DINSDAG 27 SEPTEMBER 1938
H 'A' A R E E M'S D A G B E A D
6
bewaren en er eventueel ook een prijs voor be
talen. maar nu meent men tot het uiterste te
zijn gegaan en verdere concessies acht men
algemeen in strijd met de nationale waardig
heid. Ofschoon ernstig kan men de stemming
over het algemeen niet zwart-pessimistisch
noemen. Alles blijft hopen, maar tegelijk is
ieder klaar om van het eerste oogenblik af.
zijn plicht te doen, al moge die nog zoo
zwaar zijn.
Men hoopt op vrede,
doch blijft paraat.
FRANKRIJK is nog steeds het oude
Frankrijk: wanneer puntje bij paal
tje komt, bestaan er geen communis
ten en geen vuurkruisen, geen volks-
fronters en nationalisten meer, alleen maar
Franschen! Wanneer wij, om tot die conclusie
te komen, rond zouden neuzen in politieke
kringen, zouden we op het oogenblik nog mis
schien bedrogen uitkomen, maar wanneer we
eens rondslenteren tusschen het volk, dan ko
men we tot conclusies, die voor een gewonen
Hollander werkelijk verbijsterend zijn.
Na dien laatsten nacht van Godesberg, dien
angstigen nacht, die zoo tragisch benauwend
was, meer door het uitblijven van betrouwbare
berichten dan door den overvloed van oncon
troleerbare geruchten, die ons overstelpten,
zagen we in den vroegen morgen de Parijsche
muren beplakt worden met dezelfde plakkaten
die in alle Fransche steden en dorpen duizen
den mannen opriepen tot bescherming der
grenzen. Goddank waren de vlaggetjes, die
boven die aanplakbiljetten gedrukt stonden,
niet in de nationale blauw-wit-roode kleuren,
wat een algemeene mobilisatie beteekend zou
hebben, doch in eentonig grijs gedrukt, doch
het feit op zichzelf was al ernstig genoeg, dat
alle manschappen, die de noord-oost grens
beschermen moeten, opgeroepen werden en dat
de militaire autoriteiten zich het recht voor
behielden de voor het onderhoud en vervoer
der troepen benoodigde requisities uit te
voeren.
"O" OE heeft Parijs hierop gereageerd? We
-1 hebben getracht dit te peilen door rond te
dwalen over de boulevards, waar het Parijsche
leven het beste tot uiting komt, langs de ka
zernes, waar de reservisten bijeen kwamen,
langs de stations en speciaal bij de Gare de
l'Est, vanwaar de manschappen naar de hun
aangeduide garnizoenen vertrokken. Op dien
rondtocht hebben we merkwaardige dingen
gezien, die oogenschijnlijk volkomen tegen
strijdig zijn en die toch op slot van zaken een
merkwaardige illustratie zijn van dat uiterst
ingewikkeld complex, dat de geest van den
Franschman-ult-de-groote-stad uitmaakt. En
we zijn thuis gekomen met de overtuiging:
Frankrijk is nog niet verloren! Wat we dan
gezien hebben? Groote groepen arbeiders, die
heel vertrouwelijk een majoor of een kolonel
vroegen, welken trein ze moesten nemen om
hun garnizoen te bereiken.
En dit, enkele oogenblikken later, toen een
trein vol reservisten zich in beweging zette:
achter de afzetting op het perron stonden er
een paar, die nog niet opgeroepen waren en
dus niet beter wisten te doen, dan nog eens
uiting te geven aan hun ultra-politieke opvat
tingen door Daladier te verwenschen en de
komst der Sovjets in Frankrijk te eischen. En
wat was het antwoord van de mannen'in den
trein-, die hoogstwaarschijnlijk een paar uur
te voren met die kreten hadden ingestemd:
„Komt met ons mee! Vive la France!" gevolgd
door een daverende Marseillaise.
Die Fransche volksgeest is werkelijk onbe
rekenbaar. Een opgewonden standje? Integen
deel! Wanneer het gaat om een kleinigheid,
ja, dan misschien wel, maar wanneer diep-ern-
stig de toekomst van het vaderland op het spel
staat, dan is de Franschman zich even serieus
zijn verantwoordelijkheid bewust als wie dan
ook. En misschien meer nog dan een ander,
want bijna geen volk is er, dat zich zoo hecht
aan eigen grond als de Franschman. Wat ze
deden, toen ze bij hun gang naar werkplaats
of kantoor het mobilisatiebevel aangeplakt
zagen? Niets bijzonders! Of ja, wel iets bijzon
ders! Kalm bleven zij even praten en dan ke
ken ze in hun militair zakboekje, dat de meesten
bij zich droegen, na, of daarop misschien het
cijfer gedrukt stond, dat hen naar de gren
zen riep. En was dat het geval, dan maakten
ze doodeenvoudig rechtsomkeert, gingen even
naar huis toe. moeder of vrouw en kind een
afscheidskus geven en even doodbedaard als
of ze naar hun werk gingen, sloegen ze den
weg in naar het station, vanwaar de trein ver
trekken zou naar Metz of Nancy of Straats
burg.
Mooie kerels zijn het, met een tikje senti
mentaliteit onder een dikwijls ruwe korst. In
de metrotreinem zag je ze zitten, hand in hand
met hun moeder, met hun vrouw, met hun ver
loofde, met hun kinderen ook. Want ze zijn
van alle leeftijden degenen, die opgeroepen
zijn: piepjongen, die net hun eerste dienstpe-
riode achter den rug hebben en mannen met
reeds grys haar, die ook in den vorigen oorlog
hun plicht hebben gedaan. Veel woorden wer
den er niet gewisseld, maar dat was ook niet
noodig. Ze zaten stil naast elkaar. Hand in
hand. Nu en dan keken ze elkaar aan. En je
kon dan raden, dat even die handen dan in
elkaar knepen. Zouden ze elkaar terugzien?
Och, al te tragisch moest het niet opgevat
worden, maar je kon nooit weten! En daar bij
die Gare de l'Est gingen ze verloren tusschen
al die anderen, die meegekomen waren met
dezelfde en andere metrotreinen, met auto
bussen, met taxi's en ze gingen In de lange,
lange rij staan, die langzaam voortschuifeide
langs de tafels, waar officieren hun papieren
nakeken. Hoe velen er vertrokken? Met geen
mogelijkheid te schatten, maar velen waren
het. ontzaglijk veel. De meesten waren nog in
burger en slechts zij, die zich in de Parijsche
kazernes hadden moeten melden, traden in
oorlogsuitrusting en in militaire formatie aan.
Met treinen vol vertrokken ze en achter
bleven de vrouwen en de kinderen.
En tochgeen spoor van opgewonden
heid. maar een kalme zekerheid en overtuiging
dat het ergste slechts voorkomen kan worden
door eendrachtige plichtsvervulling En die
plicht wordt vervuld door degenen, die ver
trekken, maar ook door degenen, die blijven.
Kalm en rustig wordt de dagelijksche arbeid
verricht, langs de boulevards schuifelen nog
steeds de wandelaars en in de cafés worden
even talrijke borreltjes geschonken als steeds
Slechts in de nabijheid der kazernes en der
concentratieplaatsen, waar de gerequireerde
vrachtauto's worden gekeurd, staan groepjes
nieuwsgierigen de gebeurtenissen gade te
slaan, terwijl in den loop van den avond eenige
proeven werden genomen met de noodverlich
ting. die in tijd van oorlog dienst zal moeten
doen. Maar dit zijn ook de eenige'uiterlijke
teekenen, dat we in een bewogen tijd leven.
N ATUURLIJK wordt er druk over de ge
beurtenissen gesproken en dezelfde vastbera
denheid, die in de daden tot uiting komt, hoort
men hier uitdrukken. Den vrede wil men gaarne
(Nadruk verboden.)
J. W. KOLKMAN.
Daladier heeft aan president Roosevelt het
volgende antwoord op de vredesboodschap
gezonden
„Uw oproeping heb ik te London
ontvangen op het oogenblikdat
Frankrijk in nauwe samenwerking met
de Britsche regeering bovenmensche-
lijke pogingen in het werk stelt om
het conflict, dat den vrede bedreigt
op vreedzame wijze op te lossen.
Ik hecht er veel waarde aan u op zoo
plechtige wijze te hooren herinneren,
onder uw hooge moreele autoriteit,
dat het geheele Amerikaansche volk
gehecht blijft aan de beginselen, wélke
door alle onderteekenaars van het
Kellogg-verdrag plechtig werden er
kend. Wij blijven trouw aan den geest
en de letter van deze overeenkomst en
zullen ons door geen moeilijkheid
laten ontmoedigen om te zoeken naar
een formule voor een ontspanning,
welke in overeenstemming zou zijn
met de waardigheid en de belangen
van de betrokken partijen. Wij heb
ben vertrouwen om tot het einde het
ideaal van rechtvaardigheid en vrede
na te streven, dat onze beide volken
vereenigt".
w.g.
Edouard Daladier.
In antwoord op de oproeping van
president Roosevelt heeft de Britsche
minister-president Chamberlain een
telegram gezonden aan minister Huil,
waarin hij verklaarde, dat de Britsche
regeering den oproep van Roosevelt
begroette. „Op dit kritieke oogenblik
moeten allen zich herinneren wat op
het spel staat. De Britsche regeering
doet alles om een vreedzame regeling
tot stand te brengen. De woorden van
den Amerikaanschen president kun
nen slechts een aanmoediging zijn voor
alle goedwillenden."
Benesj heeft Roosevelt op diens
boodschap een antwoord gezonden,
waarin hij o.a. verklaart dat hoewél
Tsjecho Slowakije tijdens de onder
handelingen reeds zeer groote offers
heeft gebrachtoffers, die zijn vitale
belangen raken, de regeering de on
derhandelingen niet afbreekt daar zij
het conflict met vreedzame middelen,
door een accoord geregeld wil zien. „Ik
geloof zélfs thans nog," aldus Benesj,
„dat het conflict in een geest van
rechtvaardigheid kan worden opge
lost, zonder wapengeweld."
bij Gevalle Kou, Griep, Influenza,
Koorts, Onbehaaglijkheid enz.^
Neem
een
(Adv. Ingez. Med.)
Sinds 1898
In Manufacturen
Ostadestr. 4, tel. 10413
(Adv. Ingez. Med.)
Engeland mobiliseert kust
verdediging en defensieve
eenheden der luehtmacht.
De Britsche minister van luchtvaart
heeft opdracht gegeven al het perso
neel van de defensieve eenheden van
de hulpeenheden der luchtmacht,
hierbij inbegrepen het personeel van
de hulpescadrilles jachtvliegtuigen
en ballonversperringen, te mobili-
seeren.
De bombardementseenheden van
hulpluchtmacht zijn op het oogen
blik nog niet gemobiliseerd.
Ook de manschappen van de kust
verdediging zijn gemobiliseerd.
De Britsche marine-autoriteiten te Gibral
tar hebben dezelfde voorzorgsmaatregelen
genomen als voor de thuisvloot zijn geno
men. Officieren, onderofficieren en man
schappen mogen de basis tot nader order niet
verlaten.
Verder is een duizendtal vreemdelingen ver
zocht het gebied zoo spoedig mogelijk te ver
laten. De autoriteiten hebben een beroep ge
daan op vrijwilligers van 40 tot 55 jaar voor
de passieve verdediging.
Te Alexandrië worden volgens United Press
in koortsachtige haast verdedigingsmaatre
gelen genomen. Naar verluidt, zouden de in
de haven liggende oorlogsschepen bevel heb
ben ontvangen om gereed te zijn. De regee-
ringsgebouwen alsmede verscheiden groote
zaken hebben ter bescherming zandzakken
ontvangen. Voor de civiele bevolking echter
zijn nog geen zankzakken beschikbaar.
„Onze beloften
worden nagekomen".
Britsche premier zet zijn
vredespogingen voort.
Maandagavond is te Londen de volgende
verklaring van den Britschen minister-presi
dent gepubliceerd: „Ik heb de rede van den
Duitschen rijkskanselier gelezen en ik waar
deer hetgeen hij gezegd heeft over de pogin
gen, die ik gedaan heb om den vrede te redden.
Ik kan deze pogingen niet opgeven,
aangezien het mij ongelooflijk voor
komt, dat de Europeesche volken, die
geen oorlog met elkaar willen, in een
bloedigen strijd zouden kunnen wor
den gewikkeld, over een kwestie
waaromtrent reeds in aanzienlijke
mate overeenstemming is bereikt.
Het schijnt dat de rijkskanselier er geen
vertrouwen in heeft, dat de gedane beloften
zullen worden nagekomen. Deze beloften wer
den niet rechtstreeks aan de Duitsch regeering
gedaan, doch in de eerste instantie aan de
Britsche en de Fransche regeering.
Uit naam van de Britsche regee
ring verklaar ik, dat wij ons moreel
verplicht achten er op toe te zien, dat
de beloften eerlijk en volledig worden
nagekomen en wij zijn bereid er voor
te zorgen, dat zij op dusdanige wijze
met allen redelijken spoed worden
uitgevoerd, mits de Duitsche regeering
toestemt in een regeling van de voor
waarden der gebiedsoverdracht door
onderhandelingen en niet door ge
weld.
Ik vertrouw, dat de Rijkskanselier
dit voorstel, dat gedaan wordt in den
zelfden geest van vriendschap als
waarin ik in Duitschland werd ont
vangen, en dat, indien het aanvaard
wordt in overeenstemming zal zijn met
den Duitschen wensch tot aansluiting
van de Sudeten Duitschers bij het
Duitsche rijk, zonder dat in eenig
deel van Europa bloed wordt vergoten,
niet zal verwerpen.
Londen, Parijs en Moskou zouden
Praag hun steun toegezegd hebben.
„In officieele kringen te Londen
wordt volgens Reuter verklaard, dat
Chamberlain de vorige week heeft
getracht met den Duitschen rijkskan
selier een vreedzame oplossing voor
het Tsjecho Slowaaksche vraagstuk
te vinden. Het is nog steeds mogelijk,
dit door onderhandelingen te doen.
In den Duitschen eisch, inzake over
dracht van de Sudeten Duitsche ge
bieden is reeds toegestemd door de
Fransche, Britsche en Tsjecho Slo
waaksche regeeringen.
Indien echter ondanks alle pogin
gen. die door den Britschen minister
president zijn aangewend, door
Duitschland een aanval wordt gedaan
op Tsjecho Slowakije, moet het on
middellijk gevolg zijn, dat Frankrijk
verplicht zal zijn, laatstgenoemd land
te hulp te komen en Engeland en de
Sovjet Unie zullen Franrkijk zeker
steunen.
Het is niet te laat om deze groote
tragedie te doen eindigen en voor de
volken van alle landen om aan te
dringen op een regeling door vrije
onderhandeling."
Gen officieele verklaring.
Van semi-officieele zijde wordt uit Berlijn
aan het A.N.P. gemeld, dat, naar aanleiding
van deze verklaring, in Rerlijnsche politieke
kringen opgemerkt wordt, dat uit de reactie
van Tsjecho Slowakije op de voorstellen tot
regeling van het Sudeten Duitsche vraagstuk
duidelijk blijkt, dat Praag thans in strijd met
het eens gegeven woord weigert van de Su
deten Duitsche gebieden afstand te doen.
Wanneer Frankrijk zich bij een poging van
Duitschland Tsjecho Slowakije tot nakoming
van zijn belofte te dwingen, verplicht gevoelt
Tsjecho Slowakije bij te staan, dan is deze
verplichting dus door een Tsjechische woord
breuk komen te vervallen.
Het heeft hier, zooals van semi-
officieele zijde wc"dt verklaard, nau
welijks verrassing gewekt, dat de oor
spronkelijk als officieel gekenmerkte
mededeeling, naar later gemeld werd,
geenszins van bevoegde officieele kringen
afkomstig is.
LONDEN, 27 Sept. (Reuter). De bladen zijn 't er
over eens, dat Hitier, wiens dreigenden en
agressieven toon zij betreuren, „de schepen niet
geheel achter zich verbrand heeft, hoe weinig
soepel hij ook was". De verklaring ten aanzien
van de Fransch-Britsch-Russische hulp aan
Tsjecho-Slowakije wordt warm toegejuicht.
De „Times" zegt, dat Hitler's rede een on
stuimige en vrij agressieve verklaring was over
een geval, dat volkomen' redelijk wordt geacht:
Het recht der Sudeten Duitschers zich met het
rijk te vereenigen. De taal was heftig en onge
matigd, maar en dit is het belangrijkste
de deur scheen niet geheel voor onderhande
lingen gesloten te worden. Het schijnt duide
lijker dan ooit, dat een oorlog, indien hij uit
breekt, niet door Benesj maar door Hitier wordt
begonnen.
De nota van Godesberg viel terug tot den
slechtsten vorm van Pruisischen geest, doordat
de taal van een „bullebak" gebruikt wordt. De
rede van Hitier echter gaf blijk van eenige ver
betering ten aanzien van sommige punten van
het memorandum, doordat Hitier zich blijkbaar
bereid toonde het „Britsche legioen" uit te noo-
digen voor de handhaving der orde. Verder
maakte de rede iets goed door aanwijzigingen
omtrent garanties voor de nieuwe Tsjecho-Slo-
waaksche grenzen, waarover de nota zweeg.
Dat is een belangrijk punt. Maar al deze ver
zekeringen ten spijt bestaat in de openbare
meening nog ernstige twijfel aan een behoor
lijk en dragelijk voortbestaan van het Tsjechi
sche volk. Wat zijn de uiteindelijke bedoelingen
van het naziregime? Wil men het volk vermoor
den, omdat het in den weg staat, om dan op te
rukken naar de graanschuren van Donau en
Balkan? Engeland wil beslist, dat de gerech
tigheid zal overwinnen en het vertrouwt, dat dit
zelfs zonder geweld mogelijk is. Wanneer ech
ter de eene partij geweld aangrijpt, is geweld
het eenige antwoord. Gerechtigheid en gezond
verstand verdwijnen en de slachting begint.
De „Daily Telegraph" twijfelt aan de.waarde
van Hitler's verzekering, dat hij zijn laatsten
territorialen eisch in Europa heeft gesteld. Het
zou een belangrijke belofte zijn, doch de erva
ring maant tot voorzichtigheid. De scheldpartij
tegen Benesj zal geen schade doen aan de re
putatie van een staatsman, wiens waardigheid
en beheersching gedurende de geheele crisis een
gunstig contrast vormen met Hitler's ongebrei
delde uitbarstingen van hartstocht.
Volgens de „Daily Herald" zullen Engeland,
Frankrijk en Rusland de gevolgen met kalmte
en vertrouwen onder het oog zien. Zij weten,
dat zij alles hebben gedaan om den vrede te
bewaren.
De „News Chronicle" schrijft: „Als het parle
ment morgen bijeenkomt, zal 't het beeld bieden
van een vereenigde Britsche natie, dat Hitier
misschien tot staan zal brengen vlak voor de
daad, die zijn land en het grootste deel van
Europa in een ramp zou voeren".
Frankrijk en Engeland één.
PARIJS, 27 Sept. (Havas). De „Petit Pa-
risten" schrijft, dat de rede van Hitier een zin
bevat, waaruit blijkt, dat hij zijn agressieve be
doelingen jegens Tsjecho-Slowakije handhaaft:
niemand zal het slachtoffer worden van deze
poging scheiding te brengen tusschen het lot
van Tsjecho-Slowakije en de Britsche en Fran
sche belangen in Europa. Deze illusie heeft het
Foreign Office reeds verstoord door de publi-
blicatie van zijn zeldzaam krachtige verklaring.
In de „Epoque" schrijft De Kérillis, dat de
eer van Frankrijk en Engeland, maar nog meer
hun aanzien, hun onmiddellijke veiligheid en
hun hoogste belangen op het spel staan. Even
als in 1914 weet het land, dat het geweten der
wereld met Frankrijk is.
De „Echo de Paris" schrijft: „Men ziet dui
delijk, dat Hitler in zijn twist met Benesj niet
meer terug zal willen wijken. Daar ligt het ge
vaarlijke moment. De nieuwe beweringen van
Hitier worden door niets gerechtvaardigd of
verontschuldigd, geen mensch met gezond ver
stand, die de zaak uit zuiver menschelijk oog
punt beziet, kan zijn verontwaardiging be
dwingen".
In de „Journal" schrijft Saint Brice: „Als wy
goed begrijpen, wil de termijn van 1 October
zeggen, dat. Hitier zich niet zou kunnen ver
zetten tegen een tenuitvoerlegging van de
Fransch-Britsche plannen voor 1 October. Is dat
niet de open deur, waardoor de vrede zich kan
bewegen?"
In de „Populaire" schrijft Blum: „Ik doe op
nieuw een beroep op Roosevelt. Zijn eerste op
roeping is niet gehoord. Dat hij nogmaals zijn
stem verheffe: luider en duidelijker. Hij moet
thans zijn bemiddeling aanbieden".
Madame Tabouis zegt in de „Oeuvre" uit Ber
lijn te vernemen, dat Chamberlain's mededee
ling aan Hitier drie punten bevatte, nl. dat
Frankrijk en Engeland niet hun goedkeuring
hechten aan het memorandum van Godesberg,
dat de oorlog noodlottig voor Europa en de ge
heele wereld zou zijn, dat Frankrijk en Enge
land hun voorstellen handhaven, maar bereid
zijn eenige wijzigingen aan te brengen, opdat
een snellere afbakening der districten bewerkt
kan worden.
Popola di Roma „Hitier heeft den
toestand opgehelderd."
De Italiaftnsche bladen publiceeren den
volledigen tekst van Hitler's redevoering en
wijzen, aldus het agentschap Stefani, op het
onwrikbare besluit van den Führer per l Oc
tober de Sudeten Duitschers te bevrijden van
de „onderdrukking van Praag".
De „Messagero" schrijft: Na de verzoeken
van Hitier, welke gematigd zijn, en overeen
komstig het ideaal der nationaliteit, valt het
niet te denken, dat Pa.-tjs en Londen de ma
noeuvres van Benesj, welke een gevaar voor
den wereldvrede vormen, zouden begunstigen.
De „Popoio di Roma" zegt, dat Hitier den
toestand heeft opgehelderd. Het blad plaatst
de kwestie der verantwoording van een even-1
tueel conflict voor het geweten der wereld.
De indruk in Amerika.
De twee hoofdpunten van gesprek in vrij
wel geheel Amerika zijn volgens een United
Pressbericht uit Washington de rede van
Hitler en Roosevelt's boodschap aan Hitier en
Benesj. Omtrent de waarde van Roosevelt's
stap loopen de meeningen uiteraard uiteen.
Senator Borah gaf opnieuw uiting aan zijn
overtuiging, dat een aangelegenheid als deze
zuiver Europeesch is en dat de Vereenigde
Staten daar niets in kunnen helpen oplossen.
Daarentegen spraken senator Sheppard en
Hamilton-Fish de verwachting uit, dat de
wijze, waarop Roosevelt zich tot beide staats
hoofden gericht heeft veel voor den vrede kan
I beteekenen. Senator Hamilton Louis ging nog
verder en stelde voor. dat Roosevelt alle on
derteekenaars van het verdrag van Versailles
bijeen zal roepen tot een conferentie ter revi
sie van het verdrag.
De rede van Hitler is volgens Havas te
Washington aandachtig aangehoord. De hef
tige taal van Hitier werd vrij ernstig geacht.
In afwachting van commentaar uit gezagheb
bende kringen kan slechts gezegd worden, dat
het Amerikaansche publiek er vooral door ge
troffen is, dat Hitier niet de minste toespeling
op Roosevelt's oproep gemaakt heeft. Men
heeft dat met een gevoel van onbehagelijk
heid opgemerkt. Overigens is de meening, dat
de rede geen wijziging in de grondgegevens
van deze crisis brengt.
Het antwoord van Benesj op Roosevelt's op
roep werd onmiddellijk na de rede van Hit-
Ier verspreid. Het contrast tusschen beide do
cumenten is zeer opgevallen.
In officieele kringen heeft de rede van den
Führer een toenemende verontrusting gewekt,
hoewel geen commentaar geleverd werd.
De mededeeling uit Londen, dat een
aanval op Tsjecho Slowakije den
steun van Rusland en Frankrijk te
gen den aanvaller zou teweegbrengen,
onder instemming van Groot-Brit-
tannië, wekte veel sensatie. De rede
van Hitier geraakte hiermede op den
achtergrond en de radio-omroepers
verklaarden dat Hitler's woorden door
deze nieuwe ontwikkeling waren ver
ouderd.
Hongarije gelooft nog in
vreedzame oplossing.
Goed ingelichte kringen te Boedapest zijn,
haar United Press meldt, van meening, dat
Hitler's redevoering nieuwe hoop geeft voor
een vreedzame oplossing. Hitler's opmerking,
dat hij niet in staat was de Tsjechische gren
zen te garandeeren. zoolang de Tsjechen de
Hongaarsche en Poolsche territoriale eischen
niet hebben geregeld, werd hier zeer gunstig
ontvangen. Men is hier nog steeds de over
tuiging toegedaan. dat Tsjecho Slowakije
niets anders overblijft dan Hitler's memoran
dum te accepteeren. omdat zoo meent men
hier Tsjecho Slowakije niet kan verwach
ten haar oude grenzen door een oorlog ce
redden.
Ongerustheid in Litauen.
De belangstelling van Litauen heeft zich
voornamelijk op de rede van den Duitschen
Rijkskanselier gevestigd, omdat men hier zeer
ongerust is over een mogelijken terugslag van
het Duitsch-Tsjechisch conflict. Na het be
ëindigen van de redevoering heeft de overtui
ging grond gewonnen, dat er geen onmiddel
lijk gevaar bestaat in zoover het de onafhan
kelijkheid van Litauen betreft, doch blijft een
angstig gevoel bestaan
De meening in Polen.
Een officieel vooraanstaand personage te
Warschau maakte in verband met de rede
van Hitier de opmerking „Hitier kan thans
zijn standpunt niet meer veranderen". Wat
de verklaring van Hitier betreft, gewijd aan
de territoriale eischen, werd de opmerking
van den Führer, dat Duitschland na het Su-
dentenland er geen meer in Europa had, hier
met vreugde begroet. De geheele passage ge
wijd aan Polen is in politieke kringen zeer
gunstig ontvangen. De waarnemers waren bo
vendien zeer getroffen door de beslistheid
waarmede Hitier zijn voornemen, om na 1
October het Sudetenland te bezetten, aan
kondigde.
„Benesj streefde naar een billijke
oplossing."
In politieke kringen te Praag resumeert
men naar Reuter meldt de eerste indrukken
van Hitler's redevoering aldus: De rede droeg
een kalmer toon dan die van Neurenberg.
Hitier volgt een tactiek om binnenkort den
vollen druk op Tsjecho Slowakije te concen-
treeren. In zijn rede concentreert hij zijn aan
vallen op president Benesj en dat op een
wijze, welke haar voorbeeld in de geschiede
nis niet heeft. Hitier bekommert zich niet om
het feit, dat het juist Benesj is, die de meest
oprechte pogingen in het werk heeft gesteld
om een billijke oplossing te verkrijgen van de
minderhedenkwestie in Tsjecho Slowakije en
om goede betrekkingen te bewerkstelligen
tusschen Tsjecho Slowakije en Duitschland.
De Tsjechische gezant te Londen, Jan Ma-
sarijk, heeft, na lof te hebben gebracht aan
de bewonderenswaardige Duitsche cultuur,
waarin hij was grootgebracht, met betrek
king tot Hitler's redevoering aan Reuter ver
klaard: „De rede, die ik vanavand heb ge
hoord, is zoo ongeloofelijk onbeschaafd en
schokkend, dat ik trotsch ben op het besluit
van mijn regeering om een krachtige houding
aan te nemen tegen de verwekkers van een
mentaliteit, die tracht de Europeesche cul
tuur te vernietigen."
„Het Duitsche geduld uitgeput".
Uit Berlijn: Hitler's rede neemt de Duit
sche pers volledig in beslag. De „Berliner
Börsenzeitung" schrijft „De Führer heeft den
door de intriges van Praag ontstanen toe
stand in zijn volle beteekenis uiteengezet. Zijn
rede heeft geen twijfel opengelaten, dat het
Duitsche gelduld is uitgeput en dat hij het
recht van Duitschland en van de Sudeten
Duitschers onder dwang zal verkrijgen, in
dien het niet vrijwillig geschiedt. Op Benesj
zijn de schijnwerpers der wereld gericht. Hij
moet het recht zijn vrijen loop laten, of hij
doet de catastrophe ontstaan, waarvan hij
het slachtoffer zal worden."
De „Völkische Beobachter" schrijft: „De
rede van den Führer was het laatste woord,
dat in dit conflict door Duitschland is gespro
ken. Thans moet datgene wat ons toebehoort,
eindelijk door Benesj gegeven worden en wel
zonder chicanes en zonder verder uitstel. Nie
mand ter wereld kan er thans nog aan twij
felen, dat één enkele man thans verantwoor
delijk is voor oorlog of vrede: Benesj".
Het „Berliner Tageblatt" schrijft: „De
Führer heeft den volken van Europa nog eens
doen zien, wat Duitschland voor den vrede
gedaan heeft en tevens wat Duitschland
eischen moet, opdat eindelijk 3V2 millioen
Duitschers vrede en vrijheid krijgen. Welke
staatsman kan van zichzelf beweren, dat hij
met zulk een taaie energie voor den vrede van
ons werelddeel gewerkt heeft als Adolf Hit
ler? Welke staatsman en welk volk heeft
groote offers voor den vrede gebracht dan
Duitschland?
