H. Hwihkdam
Een internationaal centrum tot
bezinning.
NIEUWE GRACHT 98
De wilde Zwanen
PK®
Wiar's werelds grootste denkers doceerden.
Inschrijving
dagelijks
-
ONS WEKELIJKSCH
KNIPPATROON.
ZATERDAG 1 OCTOBER 1938
HA ARC EM'S DAGBCAD
De Internationale School van Wijsbegeerte te
Amersfoort, geleid door het humanistische be-
gl ul der QeesteHjke vrijheid, heeft niet
slechts in Nederlandsche, doch ook in buiten-
landsch-intellectueele kringen groote faam
verworven. Elders vindt men niet een soort
gelijk instituut; de opzet is absoluut
spronkelijk.
1is on9etwijfeld een citaat uit de
„Neue zurcher Zeitung", dat wij o.m. in neven
staand artikel aanhalen en waarin de bekende
'innrt1?}f rPC" Hans Morgenthau de Amers-
he School tot maatstaf kiest van het
filosofisch -ge estelijke leven in Nederland.
IN het bosch langs den Dooden-
weg te Amersfoort ligt een wit
houten gebouw. Het schijnt ver
geten in de sfeer van stilte. Gij
ziet tusschen de vele boomstam
men door het wit schemeren; slechts
de karakteristieke ingang met het
decor van eenige magere zuiltjes.is
volledig zichibaar. Hij vormt als het
ware het sluitstuk van het pad. dat als
een rechte lijn van den Doodweg af
door het bosch snijdt.
De Internationale School van Wijs
begeerte.
Een ongetwijfeld bijzonder intellec
tueel centrum, welks reputatie ook ver
buiten onze grenzen nog steeds
groeiende is.
Geleerden met een wereldnaam
doceerden hier Albert Schweit
zer, Ludwig Klages, J. C. G. Jung
actueele geestelijke problemen wer
den door vooraanstaande binnen-
landsche denkers geanalyseerd,
Hier vierde de menschelijke geest
triomfen, hier werd de gedachte toe
gespitst om af te dalen tot het verbor
gen wezen der dingen en van het le
ven, hier volgde theorie op contra
theorie, filosofie op psychologie, socio
logie op filologieBoven den in
gang staat te lezen: „Wees Mensch".
Dit is niet slechts de spreuk der
klassieke wijsgeeren^of van Goethe,
doch ook de oproep,"te streven naar
de idee van den absoluten mensch,
d.w.z. den geestelijken mensch, wiens
blikveld zoo verbreed is, dat hij iede
re waarde in het licht der eeuwig
heid kan zien.
De huidige directie van het instituut
berust bij den sociaal-pa edagoog
prof. dr. C. A. Mennicke, die ook als
privaat-docent aan de Amsterdam-
sche Universiteit verbonden is.
Laat ons teruggaan tot die dagen, toen de
eerste palen daar op het stuk boschgrond
langs den DoodenWeg in den grond gesla
gen werden. Dus tot de oprichting. En dan
moeten wij in eerste instantie spreken over
den man, die het stichtingsinitiatief nam. Dit
was deheer J. D, Reiman Jr., nog in Amers
foort woonachtig. Een der noodlottige conse
quenties van den wereldoorlog was een groote
geestelijke verwarring. Langzaam rijpte bij
den heer Reiman de gedachte een centrum
tot bezinning te stichten, een rustpunt temid
den van alle bewogenheid.
Het doel werd als volgt geformuleerd: „Het
vormen van een centrum ter verdieping van
levens- en wereldbeschouwing".
In Augustus 1915 kwam het voorloopig
comité van oprichting tot stand. Hierin had
den o.a. prof. Brouwer, de bekende wis
kundige vair de Amsterdamsche Universiteit,
dr. van den Berg van Eijsinga uit Zutphen.
Henri Borel, dr. Frederik van Eeden, J. D,
Reiman Jr. en nog vele anderen zitting ge
nomen.
Maar al spoedig botsten de verschillende vi
sies omtrent het karakter van het op te rich
ten instituuten zoo kon het gebeuren,
dat bij de definitieve stichting slechts een
betrekkelijk kleine kern was overgebleven.
De burgemeester van Amersfoort, mr. J. C.
Graaf van Rand wijck, was hierin opgenomen.
Hij heeft door zijn bemoeiingen een geschikt
terrein in erfpacht te geven de jonge School
voor Wijsbegeerte in belangrijke mate ge
steund. Het fraaie boschgebied van 10
H.A. aan den Doodenweg is waarlijk niet het
minste stukje grond, dat de gemeente ter
beschikking had kunnen stellen en -boven
dien een bij uitstek gewensc-hte omgeving.
De eerste bijeenkomst had plaats in een
groote tent. De School bewaart als souvenir
nog zorgvuldig een tentharing, waaraan een
metalen plaatje bevestigd is met de inscriptie:
16 Juli 1916. Spoedig meldden zich vele
enthousiaste volgelingen de beweging
groeide. Vele particulieren boden in finan
cieel opzicht de helpende hand;; architect de
Bazel bouwde in 1917 het lage, witte huis met
rieten dak. De School van Wijsbegeerte had
een vaste woning gevonden. In de eerste ja
ren trad de heer Reiman zelf als leider op.
Hierna wei-den verschillende anderen in deze
functie zijn opvolger.
Tot ver buiten Nederland.
Jaren zijn voorbijgegaan. Er is veel ver
anderd. Het instituut groeide en kreeg een
groote faam. Alvorens wij iets zeggen over de
huidige interne organisatie, schijnt het in
teressant, een artikel te citeeren uit de „Neue
Zürcher Zeitung". waarin de bekende journa
list Dr. Hans Morgenthau de School van Wijs
begeerte bespreekt. In de vier eeuwen van
haar historie, van Erasmus over den door Ni-
colaï Hartmann weer ontdekten Hemsterhuis,
tot den aanhanger van Hegel Bolland en den
door Spinoza beïnvloeden humanist Bierens
de Haan, blijft de Hollandsche filosofie trouw
aan twee belangrijke doelstellingen: de ver
werking van het filosofische geestelijk bezit
van Europa in de beteekenis van een klas
siek en door een bloeiend Christendom ge
voed humanisme en de directe vorming of op
bouw van het menschelijke leven door mid
del van dit filisofische streven.
De voor ons totaal verouderde
Grieksche gedachte, dat filosofee
ren niet uit denken en uit de mededee-
ling van gedachten ontstaat, doch pas
uit de vormende werking op den
mensch door het medium van ge
dachten tot zijn voleinding komt, is
in Holland tot op den huidigen dag
blijven voortbestaan.
In het licht van deze humanisti
sche vormingstraditie werd door een
Amersfoorter in 1916 de „Interna
tionale School van Wijsbegeerte" op
gericht en aan deze traditie heeft zij,
onder leiding van Bierens de Haanden
Utrechtschen bioloog Jordan en den so-
ciaal-paedagoog C. A. Mennicke
staande, te danken, dat zij niet zoo
als menige eenigszins analoge
stichting men hoeft slechts aan
de School voor Wijsbegeerte in
Darmstad te denken het slacht
offer werd van snobistische verwor
ding, doch binnen het kader van het
Nederlandsche geestesleven vrucht
baar werk kon ontplooien, welks
beteekenis in de laatste jaren ook
doordrong tot gebieden, ver buiten
Nederland.
In de afgeloopen jaren is o.a. in de
school het woord gevoerd door: Albert
Schweitzer, Martin Buber, Martin Hei
degger, Ludwig Klages en met bijzonder
succes door J. C. G. Jung, Staatkundig-
theoretische problemen werden o.a. behan
deld door Hugo Sinzheimer en Paul Tillich.
Op een hoogeren trap van haar verdiepings-
werk inviteert het instituut tot ongeveer
acht dagen durende zomercursussen, waarin
bijv. besproken worden: „Het karakter van de
moderne kunst in de litteratuur, muziek en
beeldende kunsten" „De godsdienst en haar
verhouding tot het moderne levensgevoel", „De
triomftocht van de humanistische gedachte
in het geestelijke leven van Europa". „Her
senen en geest", „Staat en geest", „Theosofie
en Christendom", Leven en denken", „Exis
tentie-filosofie"
Wij voegen hier nog aan toe: „Determina
tie en vrijheid", „Staat en cultuur", „Schuld
en strafleed" en „De Parapsychologie".
Naast deze cursussen, die voornamelijk door
studenten, onderwijzers en ontwikkelde lee-
ken bezocht worden, organiseert de school
tenslotte elk jaar minstens een academische
studieconferentie, die zich tot een geselec
teerd academisch publiek richt en een pro
bleem van algemeene beteekenis onder spe
ciale gezichtshoeken bespreekt.
Ook het tijdschrift „Philosophia" (verschij
nend te Belgrado) wijdde verleden jaar een
beschouwing aan het instituut, waaruit wij
overnemen
De Internationale School van Wijsbegeerte
te Amersfoort, verzamelplaats van men-
schen, die naar een geestelijke verdieping van
lemens- en wereldbeschouwing streven, heeft
in dit jaar zijn twintigjarig bestaan ge
vierd en daarbij op rijk en vruchtbaar werk
mogen terugzien. Dit instituut heeft zich
voor een dubbele taak gesteld; het wil de zich
voor geestelijk verdiepingswerk interessee-
rende Nederlandsch-intellectueele kringen
in persoonlijk contact brengen met filoso
fische, psychologische en andere onderzoe
kers van naam, zoowel van binnen- als bui
tenland en aldus direct medewerken aan een
verrijking van het Nederlandsche cultuurle
ven; het wil ten tweede door menige beslo
ten cursus, die acht en meer dagen duurt en
de deelnemers in internaatsverband ver-
eenigt, tot consciëntieuze behandeling van
bijzondere geestelijke probleem-groepen ko
men en daarmede een verheldering en verdie
ping van het wereldbeschouwelijke inzicht der
deelnemers bereiken. Natuurlijk zijn deze
twee opdrachten ten nauwste aan elkaar ver
bonden en de leiding der school is voortdurend
doende, het instituut meer en meer voor bui-
tenlandsche cursisten toegankelijk te ma
ken. De algemeene kennis van vier talen in
Holland naast Nederlandsch, Duitsch.
Fransch en Engelsch biedt hiervoor de
gunstigste voorwaarden.
De beroemde Karl Jaspers komt.
WIJ stipten reeds aan, dat wij nog wilden
spreken over de interne organisatie. De
zakelijke directie van het instituut berust bij
het bestuur, dat prof. dr. Jordan uit Utrecht
tot voorzitter heeft.. Deze commissie verricht
zijn taak in voortdurend contact met de be
windvoerders, die leden coöpteeren en be
slissen over de samenstelling van het bestuur
en het curatorium. Preases van laatstgenoem
de instantie is dr. Bierens de Haan, wonende
te Aerdenhout. Het curatorium houdt zich be
zig met de geestelijke leiding: hieronder res
sorteert het inviteeren van verschillende spre
kers het uitstippelen van verschillende cur
sussen, enz.
Voorts heeft men nog een z.gn. „Vereeni-
ging tot instandhouding", bestaande uit een
groot aantal particulieren, die bij wijze van
spreken voor de financieele basis zorg dra
gen. Onder hen bevinden zich verschillende
personen, die zich reeds van de stichting af
voor het instituut interesseeren.
De dagelijksche leiding wordt waargeno
men door den directeur, prof. dr. C. A. Men
nicke. die ook dikwijls doceert.
Het stille instituut met zijn strakke
wanden, zijn sfeervolle gehoorzaal,
achter welks hooge vensters zich een
fraai boschpanorama ontrolt, was nog
voor kort het middelpunt van een
opmerkelijke studieconferentie.
Van 29 Augustus tot 3 Sept. werd
hier namelijk voor de derde maal se
dert 1935 een studieconferentie geor
ganiseerd "over de klassieke oudheid.
Het programma vermeldde de namen
van prof. Wagenvoort (Utrecht),
prof. Muller (Leiden), prof. Pos
(A'dam), prof. Kapp (Hamburg) en
dr. Klibanskij (Oriel college, Oxford)
Deze geestelijke bijeenkomst werd
door ruim 60 studenten bezocht. Vele
hadden hun tent meegebracht en
kampeerden op het terrein..
Binnenkort zal weer een sociaal-paedago-
gische conferentie gehouden worden, die
oorspronkelijk op 12-—16 Sept.. bepaald was,
doch iets is verschoven.
Algeheele geestelijke vrijheid is een der
grondslagen van het instituut. Iedere stroo
ming, hoe dan ook georiënteerd, kan dan ook
zich door dit humanistische principe hier
uiten.
De Internationale School van Wijsbegeerte
kent dus een bloeiend geestelijk leven. Ook
voor haar is het parool: „Still going strong".
Volgend jaar zal zij een der grootste wijs-
geeren uit heel Europa binnen haar wanden
hebben. Op 14 en 15 Januari 1939 komt
de beroemde Karl Jaspers uit Heidelberg
Daustes
AANVANG VAN HET
SEIZOEN 8 OCTOBER
PRIVE-LES OP ELK
m VERLANGD UUR
Telefoon 13525
(Adv. Ingez. Med.)
De banketbakkerij M. Vermeulen
uitgebreid.
De banketbakkerij-chocolaterie M. Vermeu
len, Groote Houtstraat 170 is bijna twee keer
zoo groot geworden! Heden werd de uitge
breide zaak geopend. De winkel heeft e:
achterin een gezellig zitje bij gekregen, waar
de clientèle gebak of andere producten van
banketbakkerskunst verorberen kan. De
toonbank is twee keer zoo lang geworden.
Alle artikelen staan onder glazen vitrines,
zichtbaar en toch hygiënisch. De fa. J. Koning
verzorgde de nieuwe betimmeringen op keurige
wijze. De fa. H. F. Luyken zorgde voor een
moderne lichtinstallatie.
NED. BOND TOT HET REDDEN VAN
DRENKELINGEN.
De droeve lijst
In het tijdvak van 28 Augustus tot 28 Sep
tember 1938 verdronken in ons land: 9 jon
gens. beneden 16 jaar, 6 meisjes idem, 5 man
nen en 4 vrouwen, tezamen 24 slachtoffers.
Bij auto-ongelukken te water verdronk
geen der inzittenden.
Het maandcijfer der verdronkenen is geluk
kig buitengewoon laag.
In dezelfde vier weken werden gered: 10
jongens beneden 16 jaar, 7 meisjes, 12 man
nen en 2 vrouwen, tezamen 31.
Van dit getal 31 werden zwemmend gered:
5 jongens, 5 meisjes en 2 mannen is 12, wat
e.en' mooi succes is voor hen die helpend te
water gingen.
Zelf zwemmend wisten zich slechts in veilig
heid te brengen: 2 jongens, 1 meisje en 1 man;
dit lage cijfer wijst op de noodzakelijkheid
van goed te leeren zwemmen.
Met handreiking werden gered: 12, met be
hulp van een boot 1, met een boothaak 1 en
met een ladder ook 1.
Bij 5 auto's die te water reden werden gered
of wisten zich te redden 20 personen. Het
aantal verdronkenen is dus 24. dat der gered
den in totaal 51.
■I V-'v. l£„
■aflEsti
-fW-
Copyright P. I. 8. Box 6 Copenhagen
Zij vlogen steeds maar door, uren en uren achter elkaar. Maar
toch ging het niet zoo snel als anders, omdat de zwanen hun
zusje mee moesten nemen. Er kwam slecht weer opzetten, de
avond viel snel. Angstig keek Elize naar de zon, die het water al
naderde. Nog altijd was de eenzame rots, midden in de zee, niet
te zien. Het leek wel of de zwanen sneller gingen vliegen. Waren
zij ook bang, dat zij het niet zouden halen?
JONGENSPAKJE LEEFTIJD 4—6 JAAR.
Als materiaal voor dit allerliefste jongens
pakje komen linnen, shantung, zoowel als
waschzijde in aanmerking. Men heeft 2.50 meter
van 90 c.M. breedte noodig. Het kraagje, de
manchetten en de ceintuur worden doorgestikt.
Door het al of niet aanknippen van naden kan
men het patroon passend maken voor het fi
guurtje.
Prijs van het patroon 26 ets. Het is van
Maandag af gedurende een week verkrijgbaar
bij de bureaux van dit blad, Gr. Houtstraat 93
en Soendaplein 37.
AGENDA
Elize verweet zich in stilte, dat het haar schuld was, dat de
zwanen niet snel genoeg konden vliegen. En zij dacht aan het
oogenblik, waarop de zon onder zou gaan en de zwanen, weer
mensch geworden, met haar in zee zouden storten en dat -ij dan
allen zouden verdrinken. Toen ging zij op haar knieën zitten on
met geheel haar hart bad zij God om hulp. Maar ook daarna zag
zij nog geen rots. Snel dreef een pikzwarte wolk naderbij. Sterke
windstooten waren de voorboden van een storm, die elk oogenblik
kon losbarsten. Steeds meer betrok de lucht, de wolken .eken ten
slotte één groote, dreigende golf. En daartusschen sprong
bliksemstraal op bliksemstraal, zocdat Elize ang3tig haar oogen
met haar handjes bedekte.
(Wordt morgen vervolgdj-
ZATERDAG 1 OCTOBER
Gebouw Vereen, van Vrijz. Hervormden;'
Volksuniversiteit. Vertooning film „Jabonah".
Gem. Concertgebouw: Dancing Society
Everybody": Stars from Broadway, 94 uur.
Frans Hals Theater: „De Godin van de
Jungle" 2.30, 7 en 9.15 uur.
Luxor Sound Theater: Test Pilot, 2.30, 7 en
9.15 uur.
Palace Familie Cinema: „Een nieuw Moto
mysterie" en „Park Avenue", 2 en 8.15 uur.
Rembrandt Theater: „Drie gezworen kame
raden", 2.30, 7 en 9.15 uur.
Spaarne Theater: „De vliegende dood" en
„Joe Brown".
Moviac Uurfilm Theater: o.a. Het Spook
schip en Lago Maggiore. Doorloopende voor
stellingen van 2.3011 uur nam.
Wagenweg 52: Tentoonstelling van Kunst
foto's, 710 uur nam.
Frans Halsmuseum: Eerste groepstentoon
stelling van werken van Haarl. schilders en
beeldhouwers. 104 uur.
Palestina Diorama's, Schotersingel 117a,
Geopend eiken werkdag (behalve Vrijdags)
van 3—5 en 7—9 uur.
Teyler Museum, Spaarne 16. Geopend op
werkdagen van 113 uur, behalve 's Maan
dags. Toegang vrij.
ZONDAG 2 OCTOBER
Bioscoopvoorstellingen des middags en des
avonds.
Wagenweg 52: Tentoonstelling vam Kunst
foto's. 165 uui.
MAANDAG 3 OCAOBER
Groote Kerk: Weldadigheidsconcert ten
bate van Bethesda-Sarepta. 8.15 uur.
Wagenweg 52: Tentoonstelling van Kunst
foto's, 710 uur nam.
Bioscoopvoorstellingen des middags en des
avonds.
ROOSTER VAN APOTHEKEN
(Samengesteld door den Inspecteur der
Volksgezondheid.)
Voor de apotheken, die toestemming ge
vraagd hebben, om 's avonds en 's nachts en
Zondags te sluiten, is door den Inspecteur
der Volksgezondheid een sluitingsrooster op
gemaakt.
Van Zaterdag 1 October 's avonds 8 uur tot
en met Vrijdag 7 October zijn de volgende
apotheken op Zondag 's avonds na acht uur en
des nachts geopend.
J. Dienske. Firma Duijm en Keur, Keizer
straat 6. Tel. 10378.
Dr. J. J. Hoff. apotheek, Firma Begemann
en Sneltjes, Kruisweg 30. Tel. 10043.
J. M. Meisner, Mamix-Apotheek, Marnix-
■straat 6ö, Tel. 23525.
