Haarlems Dagblad
Grondslagen.
Terugk'
eer.
VAN WEERT VOOR DE BABY
OPERAKLAS
Motorboot
omgeslagen.
Drie schipbreuken op
de Westerschelde.
Het belangrijkste
56e Jaargang No. 16959
Uitgave Lourens Coster, Maatschappij voor
Courant-Uitgaven en Algem. Drukkerij N.V.
Bureaux: Groote Houtstraat 93, bijkantoor
Soendaplein 37. Postgirodien9t 38810.
Drukkerij: Zuider Buiten Spaarne 12.
Telefoon: Directie 13082,Hoofdred. 15054
Redactie 10600, Drukkerij 10132, 12713
Admin. 10724, 14R25. Soendaplein 12230.
Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen
HoofdredacteurROBERT PEEREBOOM
Directie: P. W. PEEREBOOM EN ROBERT PEEREBOOM
Dinsdag 4 October 1938
•inenienten per week f0.25. p. maand
f iO. per 3 oiaandrn f 3.25 franco per
post f3.55. losse uummer* 6 cent per ex.
Ad ver ten tien i 1-5 regel» f 1.75. elke regel
meer f 0.35. Reclame» f 0.60 per regel.
Regelabonnementstarieven op aanvraag.
Vraag en aanbod 1-4 regel» f 0.60. el ka
regel meer f 0.15. Groeutje» tie rubriek.
Neville Chamberlain heeft gisteren in het
Lagerhuis gesproken. De overgroote meerder
heid van zijn partij heeft hem zoo storm
achtig toegejuicht, en zoo weinigen hebben
hun bijval geschonken aan zijn aftredendon
First Lord of the Admiralty (Minister van
Marine) Duff Cooper, dat een parlementaire
goedkeuring van zijn beleid nu reeds verze
kerd schijnt. Maar voor het debat over de
buitenlandsche politiek zijn drie dagen gere
serveerd zoodat die denkelijk pas morgen zal
komen.
Van de zijde der oppositie is een aantal be
denkingen tegen het accoord van München
ingebracht en de bladen der oppositie doen
die ook hooren. Men kent die wel. Ook in ons
land en elders in Europa zijn er menschen, die
ze opperen. Men vreest dat de machtspositie
der Westelijke groote mogendheden verzwakt
is, dat hun prestige is geschaad, dat het Hitier
na deze episode gemakkelijker zal vallen, door
te gaan met het afdwingen van eischen. Vele
sceptische lieden rekenen op dit laatste alsof
het bij voorbaat vaststaat. Zij vergeten dat de
internationale politiek niet zulk een eenvou
dige zaak is dat men haar loop tevoren kan
voorspellen. Het is zelden of nooit iemand ge
lukt, dat voor een tijdsverloop van eenigen
duur te doen. Ook den staatslieden zelf niet,
en onder hen reken ik de dictators. De ge
schiedenis is vol van verkeerd-uitgekomen
berekeningen, waaronder die van Napoleon
een zeer belangrijke plaats innemen. Ik weet
niet of de profeten, die zoo'n onbegrensd ver
trouwen in hun eigen verwachtingen hebben.
Hitier beschouwen ais een onfeilbaar rekenaar
of misschien als een grooter genie dan Napo
leon. Het eerste is onmogelijk, het tweede
heeft nog niemand durven beweren en schijnt
ook wel zeer ongerechtvaardigd.
Behalve deze overwegingen is er dan toch
ook de mogelijkheid dat Hitier inderdaad be
reid is een constructieve Europeesche poli
tiek te helpen voeren nu de andere groote
mogendheden zich daartoe ook bereid hebben
vei-klaard. Dit houdt immers in dat de tot
dusver gevoerde economische „omsingelings-
politiek" van Duitschland wordt losgelaten!
Het houdt in, zooals ik al eerder gezegd heb,
dat men erkent bij eikaars welvaart beter
gebaat te zijix dan bij eikaars moeilijkheden.
Dat is een gedurfde politiek, maar het risico
van de machts-, prestige- en omsingelings
methode was zoo groot, dat we de vorige
week bijna een wereldoorlog hadden gehad.
Het merkwaardige van het debat in het La
gerhuis is dan ook weer geweest, dat geen
van Chamberlain's bestrijders heeft gezegd
wat hij dan wèl had moeten doen. Niemand
heeft gezegd: had den oorlog maar geris
keerd.
En geen wonder, want de volken waren er
tegen. Dat is wel zoo onmiskenbaar gebleken
dat ook Chamberlain het heeft vastgesteld
als de sterkste factor, die zich bij de onder
handelingen te München deed gelden en die
Engeland en Fx-ankrijk concessies voor
Tsjecho-Slowakije deed vex-wex-ven. (Zie „Het
Woord is aanop deze pagin-,. waaronder
ik eenige der belangrijkste punten uit de rede
van den Britschen premier heb geciteerd).
Chambei'lain heeft met feiten aangetoond
dat Hitier te München teruggekomen is op zijn
eischen van Godesberg en dat men tenslotte
een accoord heeft getroffen dat in wezen
overeenkwam met het Britsch-Fransche plan
(Berchtesgaden)
Dien oxxwil der volken jegens den oorlog
moet men niet gering achten! Dit beteekent
een geweldige ommekeer in vergelijking met
1914, toen zij juichend en vol dorst-naar-
roem ten strijde trokken, toen de parlemen
ten vol geestdrift tot mobilisatie besloten,
toen de oorlogspsychose overheerschte. Waar
was die nu? Er is een onbekende man die bij
het monument voor de gevallenen in White
hall te Londen, bij den Cenotaaf, gisteren een
groote krans heeft gelegd op welks linten hij
in woorden zijn gedachte tot uitdrukking
bracht, dat zij dan toch niet voor niets hun
leven geoffex-d hebben. Dat is waar. Waar,
al zijn wij zoo na aan den ondergang van
Europa toe geweest, dat de noodzaak der ver
sterking van de vredesgedachte oxiverminderd
blijft.
Degenen die haar propageeren hebben uit
de gebeurtenissen nieuwen moed geput. Zij
zullen dien noodig hebben, want zooals Cham-
berlaixx heeft gezegd: er zijn nu pas grond-
slagexx voor den vrede gelegd. Met den boven
bouw moet nog begonnen worden. Hij ziet daar
goede kansen voor aanwezig, zelfs voor ge
meenschappelijke beperking der bewapening,
ofschoon hij zich realist noemt. En dat is hij
zeker. Zoo heeft men dezen ex-fabrikant, die
pas op zijn 49ste jaar zijn intrede in de poli
tiek deed, in Engeland altijd beschouwd. Zijn
twintig politieke jaren hebben hem doen ken
nen als nuchter, zakelijk, welberaden, veel
meer een man van voorzichtig overleg en „van
cijfers" men noemde hem wel eens „den
accountant" dan van groote verbeeldings
kracht. Weten de sceptici dat niet? Dit is geen
man dien men ooit van eenige neiging tot
wild. roekeloos beleid heeft kunnen verdenken.
Maar hij heeft het nu aangedurfd, na lang
beraad, nieuwe grondslagen te leggen. En het
is voor velexi zoo moeilijk ooit ixi iets nieuws te
gelooven.
R. P.
Ik heb een ouden braven vriend.
Die jaren lang mij heeft gediend,
Weer met een zucht in huis gehaald;
Hij is volledig in den kost.
En dat is wel een extra post,
Maar een die gaarne wordt betaald.
Ik had hem heel lang niet gezien,
En niet gemist ook bovendien.
Ik liet hem koud in dubblen zin;
Hoe lang 'k hem ook links liggen liet,
Thaxxs komt de tijd, 'k ontken het niet,
Dat ik hem weer met vuur bemin.
Straks als ik thuiskom, staat hij daar.
Met ware warmte voor mij klaar,
Ik zet mij dankbaar bij hem neer;
Hij staart mij aan met stillen gloed,
Ik voel mij in zijn bijzijn goed
En vind er mijn behagen weer.
Zijn ras is ongetwijfeld zwart.
Maar vurig gloeit zijn trouwe hart,
En wat is 't uiterlijk dan waard?
Wees welkom, beste, oude vrind.
Die bij mij thuis je roeping vindt.
Mijn brave onvolprezen haard.
Kinderverlamming.
In Haarlem geweken geacht.
Zooals men weet zijn te Haarlem slechts
twee gevallen van kinderverlamming voox-ge-
komen. Het laatste is al weer zoo lang ge
leden, dat nu wel kan worden aangenomen,
dat zich in verband daarmede geexx nieuwe
gevallen zixllen voordoen.
Hetzelfde geldt voor de omgeving. Er is.
naar bekend is, zoowel te Bloemendaal en te
Hoofddorp slechts een geval geconstateerd.
Te Hillegom is men zie ons nummer van
Maandag een tweede geval voox-gekomen,
maar dit is zoo lang na het eerste gekomen
dat het hiermede niet in verband kan staan.
Het blijkt een op zich zelf staand geval te
zijn.
De gevallexx van kinderverlamming in ons
land zijn nu weer zooveel verminderd, dat zij
nu niet talrijker zijn dan in andere jaren.
Verduisteringsproef in Haarlem
en Omstreken.
Op Dinsdag 18 October.
Op Dinsdag 13 October a.s. des avonds
van negen tot tien uur, zal te Haarlem, Heem
stede, Bloemendaal, Zandvoort en Bennebroek
een luchtbeschermingsoefening worden ge
houden, bestaande uit een algeheele verduis
teringsproef.
Nadere bijzonderheden over deze eerste
proef te Haarlem en omgeving zullen binnen
kort bekend gemaakt worden.
Het Sudeten Duitsche stadje Eger, waar Hitier gisteren zijn intocht
heeft gehouden.
ANEGANG 46
(Adv. Inqez. Med.)
HAARLEM'S MUZIEKINSTITUUT
Dir.: NICO HOOGERWERF.
Voor Dames en Heeren met goede
stem. onder leiding van JULES
MOES. - Tevens goedkoope
gelegenheid geboden voor SOLO
ZANG. - Aanmelding
A WILHELMINASTR. 51 - TEL. 15691
(Adv. inqez. Med.)
Alg. Vereen, voor Bloembollen
cultuur.
Groep Iriskweekers opgericht.
Wij hebben reeds gemeld dat Maandag
middag in het Krelagehuis een vergadering
zou worden gehouden, om te komen tot de
oprichting van een Groep Iriskweekers der
Alg. Vereen, voor Bloembollencultuur, welke
oprichting wenschelijk wex-d geacht in ver
band met de bestrijding van ziekten in de
bol-iriscultuur.
Deze vergadering heeft inderdaad Maandag
plaats gehad en tot de oprichting is beslo
ten. Een voorloopig bestuur werd gekozen, dat
statuten en een huishoudelijk reglement zal
ontwerpen.
Binnenkort zal weer een vergadering ge
houden worden.
Teschen en Freistadt door de
Polen bezet.
Verscheidene honderden Poolsclie gevangenen
door de Tsjechische autoriteiten vrijgelaten.
KATTOWITZ, 3 October (D.N.B.-A.N.P.).
De opmarsch der Poolsche troepen in het aan
den anderen kant van de Olsa aan Polen af
gestane gebied is heden geëindigd. De Pool
sche troepen bezetten de beide districten
Teschen en Freistadt tot 20 K.M. van de vroe
gere Tsjechische-Poolsche grens.
Het onder Polen gekomen gebied staat voor
loopig onder militair bestuur tot alle be
stuursaangelegenheden door de civiele over
heid zullen zijn geregeld.
Vóór het binnenrukken der Poolsche troe
pen hebben de Tsjechische autoriteiten, over
eenkomstig de eischen der Poolsche xiota,
welke door Praag is aanvaax-d, 650 Poolsche
politieke gevangenen vrijgelaten.
De bezetting der beide afgestane districten
zal op 12 October eixidigen.
Beide opvarenden ver
moedelijk verdronken
Tengevolge van den hevigen storm
is in den afgeloopen nacht op het
Brasemermeer, onder Alkemade. een
motorboot omgeslagen. De twee opva
renden zijn vermoedelijk verdronken.
Van een politieboot, die op het Brh-
semermeer op nachtelijke surveillance
was, heeft men gezien, dat de motor
boot, welke toebehoort aan Bijlloos'
Motorbootdienst N.V. te Schiedam, is
omgeslagen. Door het zeer ruwe water
kon men echter geen hulp bieden.
Vanochtend is men opnieuw met het
onderzoek begonnen. Van de twee op
varenden is echter niets meer verno
men, zoodat men vreest, dat zij ver
dronken zijn.
Nader vernemen wij, dat de omge
slagen motorboot de „Maria" is. Het
vaartuigje meet 70 ton en was, ge
laden met stukgoederen, op weg van
Rotterdam naar Zaandam.
Aan boord bevonden zich de 35-
jarige kapitein I. Klein en de 40-
jarige knecht A. Bil.
Hitler op Sudeten Duitsch gebied.
Bevolking van Eger toegesproken.
Adolf Hitler, die Maandagmorgen
zijn intocht in het Sudeten-Duitsche
gebied begonnen is. arriveerde des
middags te Eger, waar hij hartelijk
werd ontvangen.
Op de markt hield hij een korte toe
spraak, waarin hij zeide, dat hij de bewonex-s
van Eger thans voor het eerst mocht begroe
ten met „Mijn Egerlanders" Het land zal
nooit meer van het Duitsche rijk worden los
gescheurd, over het groot Duitsche rijk ligt
beschermend het Duitsche schild en het
Duitsche zwaard. Het Duitsche volk was be
reid het zwaard te trekken voor de Sudeten en
de Sudeten zullen bereid zijn hetzelfde te
doen, wanneer ander Duitsch land wordt be
dreigd. Niemand ter wereld zal de toekon^t
van het Duitsche volk kunnen bedreigen.
Tenslotte dankte de Führer den Almach
tige voor hetgeen was bereikt en hij bad, dat
Hij ook in de toekomst dexx weg zou wijzen.
Vaxxdaag zal Hitler Graslitz, Falkenau en
Mariënbad bezoeken.
Opvarenden allen gered.
HOEDEKENSKERKE, 4 October.
Vanochtend half elf is op den hoek
van Baarland, op de Wester
schelde, het Belgische sleepschip
„Bailline" gezonken. De „Bailline"
is duizend ton groot en was, ge
laden met pyriet, op weg van
België naar Dordrecht
Het sleepschip „Brabant" is om
hoog gezet op de Zandplaat al
daar. Beide schepen kunnen als
verloren worder^beschouwd. De
bemanning is gered door de
sleepboot van de firma Muller
uit Terneuzen.
Een derde sleepschip is gezon
ken recht vóór Hoedekenskerke.
Omtrent deze laatste schipbreuk
wordt nader gemeld, dat het hier het
Fransche sleepschip Jupiter betreft.
Dit vaartuig heeft een bruto inhoud
van 1300 ton en was geladen met
hoogovenslakken. Aan boord bevon
den zich de schipper en zijn knecht,
welke laatste in het water viel, doch
spoedig door de bemanning van de
sleepboot Pieternella werd gered. Ook
de schipper is op deze sleepboot in
veiligheid gebracht. De „Jupiter"
wordt als verloi*en beschouwd.
Zuid-Wester storm giert.
Rukt boomen om.
Maandagavond stak een vrij hevige Zuid-
Wester storm op, die gepaard ging met hevige
slagregens.
De reizigex-s, die aan het Haarlemsche sta
tion uitstapten en die niet van een tram of
autobus gebruik wenschten te maken, moesten
in de hal vaak lang wachten, eer zij per taxi
huiswaarts konden rijden, want alle taxi's
waren onderweg.
De Hout lag van morgen bezaaid met afge
waaide takken, twijgen en bladeren.
Op den Schakwijkei-weg, op den hoek Zonne-
laanVijverlaan en bij het schoolgebouw
aan de Dutrystraat waren boomen omge
waaid. Op de Zomervaax-t en op het Lorentz-
plein woeien zware takken op den weg, alles
gelukkig zonder ongelukken te veroorzaken..
De dienst Hout en Plantsoenen is terstond
met het opruimingswerk begonnen.
Van het dak der Ger. Kerk in de Diepen-
brockstx-aat (Amst. kwartier) woeien eenige
pannen af.
In Bloemendaal, Heemstede en Zandvoort
is geen schade door den storm veroorzaakt.
De Werkloosheid te Haarlem.
Weer een goede week.
De afgeloopen week getuigde opnieuw van
een verbetering op de Haarlemsche arbeids
markt. Nu verminderde het aantal werkloozen
met 55. terwijl dezelfde week van verleden
jaar een vermeerdering gaf van 94. Een ver
schil dus van 149.
Het is niet zeker, dat tot deze verlaging
heeft medegewerkt het feit, dat sommige
dienstplichtigen onder de wapenen geroepen
zijn, maar van veel invloed kan dit toch niet
geweest zijn, want verschillende opgeroepenen
hebben vergeten hun kaart voor de Arbeids
beurs terug te sturen.
Haarlem heeft nu 5239 werkloozen. Dit zij.n
er 517 minder dan in 1937, 1221 minder dan
in 1936. 654 minder dan in 1935 en nog slechts
30 meer dan in 1934.
Slowaken in Tsjecho-Slowakije
roeren zich.
Minister Cermak dreigt met aftreden.
PRAAG. 3 October. De kwestie der
betx-ekkingen tusschen de Tsjechen en
de Slowaken reigt brandend te worden,
terwijl de toestand reeds zoo met moei
lijkheden overladen is. Volgens het Slo-
waaksche orgaan van de Slowaaksche
autonomistische partij heeft Cermak,
de minister zonder portefeuille, die in
het kabinet was opgenomen om zijn
grondslag van volksvertegenwoordiging
te verbreeden tijdens de crisis, de re
geering ervan in kennis gesteld, dat
hij zal aftreden, tenzij de Slowaaksche
autonomistische eischen binnen 24 uur
aanvaard worden. (Reuter.)
Arabieren overvallen een
Joodsclie kolonie.
21 dooden.
JERUZALEM. 3 October. Gewapende
Arabische rebellen hebben Zondagavond een
overval gedaan op de Joodsche kolonie Kiryt
Shinell bij Tiberias..
Bij dezen overval werden 21 Joden gedood.
Politietroepen van de Transjordaansche
grens schoten te hulp en slaagden er in de
Arabieren te verdrijven. Of er onder de aan
vallers slachtoffers zijn is niet bekend.
Het woord is aan.
Neville Chamberlain:
De sterkste factor was de
algemeene stemming onder
alle volken der wereld, dat
een oorlog in elk geval voor-
komen moest worden. Daar
in icaren de volken van het
Britsche Keizerrijk eensge
zind met die van Duitsch
land, Fratikrijk en Italië.
Hun bezorgdheid, hun vuri
ge ivensch naar vrede over-
heerschten de atmosfeer der
conferentie en daardoor, niet
door dreigementen, hebben
wij de concessies kunnen
verkrijgen.
Wij moeten niet spreken
van een persoonlijke of na
tionale overwinning. De wer
kelijke triomf ligt in het
bewijs, dat de vertegenwoor-
digers der vier groote mo
gendheden tot een accoord
kunnen komen over een
moeilijk en delicaat vraag
stuk door onderlinge bespre
kingen, inplaats van door het
opofferen van menschen-
levens. Zij hebben een ramp
vermeden, die een einde aan
de beschaving zou hebben
gemaakt.
Als er één les is, die ivij
in de gebeurtenissen der
laatste weken hebben geleerd,
dan is het wel deze: den
vrede krijgt men niet door
te ivachten tot hü komt.. Men
moet ervoor werken. Ik ben
teveel realist om te gelooven,
dat wij het naradüs in één-
dag kunnen krijgen. Wij heb
ben slechts dp fundamenten
voor den vrede gelegdmet
den bovenbouw is zelfs nog
niet begonnen.
Storm raast ook over Engeland.
Kanaalverbinding stopgezet.
Ook Engeland heeft onder den storm te lij
den gehad. Gisteren woedde boven het geheele
land een zware storm, die gepaard ging met
hevigen regenval, vooral in de oostelijke graaf
schappen. De stoombootdiensten tusschen
Wight en Engeland moesten stopgezet worden.
De stoi-m duurde den geheelen afgeloopen
nacht door. Vannacht heeft vooral het Zui
delijk deel des lands er van te lijden gehad.
Tal van telegraaf- en telefooonkabels werden
vernield. Boomen werden ontworteld. De
wind bereikte een snelheid van 130 K.M. per
uur.
Te Londen werden vijf personen ernstig ge
wond, van wie twee aan hun wonden zijn
bezweken. De materieele schade is belangrijk.
De kanaaldienst op Frankrijk is gestaakt.
Vermist Duitseli toestel niet
gevonden.
Postzakken uit zee opgevischt.
BATHURST, 3 October (Havas) Het
Duitsche Transatlantische vliegtuig, dat in den
nacht van Zaterdag op Zondag is verdwenen,
is nog niet teruggevonden. Op vijftig kilometer
van Bathurst zijn vijf zakken post van het
toestel uit zee opgevischt.
HEDEN: 16 PAGINA'S
HAARLEM EN OMGEVING.
pag.
Op 18 October wordt te Haarlem en om
streken een verduisteringsoefening ge
houden. 1
Het aantal werkloozen te Haarlem daalde
opnieuw. 1
Ged. Staten van de Provincie Noord-Hol
land stellen voor de opcenten op ver
schillende belastingen voor 1939 van 20
tot 18 te verlagen. 3
Bijzonderheden over de Provinciale werk
verschaffing. 6
De moderniseering der Reiniging te Haar
lem gaat geregeld voort. 11
BINNENLAND.
Door den storm zijn drie sleepschepen in
de Zeeuwsche wateren gezonken. 1
De opkomst van de dienstplichtigen is
vastgesteld op 10 October. 3
Drie meisjes zijn te Rotterdam door ont
ploffende benzinedampen gewond. 3
Te Swalmen is een moutfabriek ingestort. 3
BUITENLAND.
Chamberlain heeft gisteren in het Britsche
Lagerhuis de overeenkomst van Mün
chen uitvoerig toegelicht. 5
De Engelsche regeering ovcrwegt een ga
rantie van 30 millioen pond voor een
leening aan Tsjecho Slowakije. 5
De Duitsche troepen trekken verder het
Sudeten Duitsche gebied in. 5
ARTIKELEN.
R. P.: Grondslagen. 1
K. de Jong over het kerkconcert der Haarl.
Motet en Madrigaalvereeniging. 2
H. D. Vertelling: Het kleine broertje. 6
J. B. Schuil over „Op vrije voeten" 6
J. H. de Bois: Groepstentoonstelling in het
Frans Halsmuseum 7
v. H.: Over Brons. 7
De Burgerlijke Stand van Haarlem is op
genomen op n
