RITSEMA WERKZAME NIEREN - FORUM ROMANUM. Waar de roepstem van het Keizerlijke Rome weerklinkt. (LN/T EN UITEREN, li meet et daat Groot Slem. Veelzijdige Habsburger komt naar Nederland E! ZORG VOOR (•Mil 4 ■M y RIJ DAG 7 OCTOBER 1938 HA'AREE M'S DAGBEAD IS E eerste tocht in Rome van den buï- tenlandschen reiziger, die aan het station of op het blinkende vliegveld Littoria aangekomen is, geldt zijn al- bergo, zijn hotel. Maar de tweede leidt stee vast naar de historische plaats, die men het Forum Romanum heet. Achter de Piazza di Venezia het monu mentale plein, dat voor het hedendaagsche Italië van zoo'n groote en symbolische betee- kenis geworden is ligt, door bekwame en liefderijke handen weder zichtbaar gemaakt gedeeltelijk hersteld, het oude keizerlijke Ro me, welks bekorende roepstem sdert jaar en dag door de wereld klinkt. Hier bekende de Nederlandsche dichter Jacques Bloem: Een twintigste-eeuwsch meisje in den eeuwen ouden tuin der Vestaalsche Maagden. „Rome, o dezen dag heb ik Uw schoon be grepen, Uw schoon dat eeuwig lokt, waarheen de zwakste zieken nog hun sterven sieepen, zonder een woord dat wrokt". Men kan op verschillende wijzen het Forum Romanum betreden. De vorstelijke weg leidt wel langs den triomfboog van Titus, van den keizer, die het Colosseum, den schouwburg der Oudheid, afbouwde en inwijden liet met drie maanden feest en vijfhonderd vermoorde die ren uit de wildernis. In het oude Rome is deze steenen hulde aan Titus een centraal en bindend punt. Links: de groene Palatijn, de heuvel, waarop koning Romulus zijn stad stichtte, met zijn resten van weergalooze Caesarpaleizen; achter: het Colosseum en de Via Appia, de Weg der Dooden genoemd, die naar de donkere catacomben van den graf bouwer Callixtus gaat, waar een hagelwitte Santa Caecilia tot in den dood haar trouw aan de geboden van Christus belijdt; recht vooruit: het Forum Romanum en het Kapi- itool. En thans is het: alles of niets. Hij, die ge voelig is voor de sfeer van het verleden, ziet een wereld vóór zich opgaan, ziet eeuwen te- rugkeeren, als door een tooverstaf geraakt en tezelfdertijd wordt de eeuwige les van Rome in zijn ziel gegrift: de deemoedig makende tegenstelling tusschen tijd en eeuwigheid. Maar hij, die hier staat zonder historisch be sef en zonder den drang naar romantiek in het hart, ziet slechts de werkplaats van een steenhouwer, vol puin en afbraak en binnen vijf minuten zal hij het stof in zijn keel met wijn of bier begeeren weg te spoelen. Voor deze laatsten blijft het goddelijke Forum Ro manum een waanzin van bestoven en ver weerde steenen. Men heeft wel eens gezegd, dat het Forum Romanum beheerscht wordt door de drie overgebleven zuilen van den tempel van Cas tor en Pollux, waarlangs jaarlijks de Romein- sche cavalerie defileerde voor haar bescherm- heeren, de rossentemmende Dioscuren. Het lijkt onjuist. Want de tastbare afmeting speelt op het Forum Romanum geen rol. Spreken de verminkte beelden in den tuin der Vestaal sche Maagden niet een even overweldigende taal als de reusachtige overblijfselen van de Basiliek van Constantijn, die de onbetwist bare grootheid in het licht stellen van de Ro- meinsche bouwmeesters, die zulk een zeld zaam gevoel voor orde en ordening gehad moeten hebben? Het is slechts de vraag on der welken gezichtshoek men de détails op het Forum Romanum wenscht te beschouwen. Zijn zij eigenlijk niet middelen om tot het doel te geraken: de geestelijke reconstructie eener wereld, die voorbijging? Wie op het Forum Romanum den voet zet moet in staat zijn on der het heden tijdelijk een streep te zetten, anders kan hij deze verzamelplaats van oud- keizerlijke herinneringen beter onbetreden laten. De tuin van Vesta. TSTAN den triomfboog van keizer Titus naar den tuin der dienaressen van de Godin Vesta is een gemakkelijke weg. Hier vindt men de ongeschonden beeltenis in steen van den Pontifex Maximus, den opperpriester, naast en tegenover de afgebrokkelde en ont hoofde gestalten der Vestaalsche Maagden, die, naar het woord van d'Annunzio, daar eenmaal stonden als versteende vormen der stilte. En zij doen dit nóg. Men zal het niet licht wagen hier de belangrijkste en ieder geval de bekoorlijkste plaats van het gansche Forum Romanum hard te praten of luid te lachen. Het „silentium", dat in de catacomben, waar de oude Romeinen rusten, verlangd wordt, zou hier een overbodig ge bod zijn. Men zwijgt vanzelf en zet zijn voe ten ook bedachtzamer neer dan elders. Hier liepen de schoon-gedrapeerde pries teressen, wier hooge en heilige plicht het was het vuur van Vesta dag en nacht brandend te houden het vuur, dat tevens het geluk en den voorspoed der Romeinsche samenleving beduidde. Zij vormden een element in den Romeinschen Staat, deze eenzame verheer lijkte wezens, en was het niet keizer Augustus die eenmaal aan de Overste der Vestaalschen zijn uiterste wilsbeschikking in bewaring gaf? Vergood werden deze vrouwen, die in ruil voor eerbetoon en fabelachtige macht het beste deel van hun leven ten offer brachten aan godin en staat. Want dertig jaren moest de aangegane dienst aan Vesta duren. Maar ook zij waren menschenkinderen, die bij hun plichtsvervulling falen konden voor Vestaalsche een doodzonde! en hoeveel wroeging, heimwee en wanhoop zal den grond van dezen tuin van Vesta betreden hebben? Van schrede tot schrede houdt het Forum Romanum in zijn onweerstaanbaren greep, om het even of gij staat binnen de indruk wekkende gewelven van de hallen van Con stantijn, voor de bronzen deuren van het ronde tempeltje van het vergoddelijkte kind van Maxentius of voor den prachtigen boog van keizer Septimius Severus, waarvan het opschrift gelijkelijk haat en liefde verraadt. Het Forum Romanum aan den voet van den geurenden groenen Palatijn waar, te midden van een regenboog van bloemen, pal men en citroenboomen bloeien vervult een ieder met een stil en onvernietigbaar heim wee, die het eenmaal met oog en ziel betrad. H. P. v. d. AARDWEG. Rome, Sept. 1938. Door regen en wind en guren najaars storm. Wat heerlijk als er dan een kopje RITSEMA Thee op, U staat te wachten Geurig en versterkend, U knapt er heele- maal van op. Probeert eens GOUDPUNT- THEE, RITSEMA'S speciaal gezuiverde mélange, 'n ideale gezondheidsdrank Per ons 30 cent RITSEMA'S KOFFIE dagel. versch gebrand. Vanaf 18 ct. p. 'A.pond. GROOTE HOUTSTRAAT 159 TELEFOON 10156 (Adv. Ingez. Med.) Vakorganisatie. Fusie tusschen bonden in het bouwbedrijf. Op het laatst gehouden congres van den Al- gemeenen Nederlandschen Bouwarbeïderbsond werd aan het Hoofdbestuur opdracht gegeven om te trachten door fusie met den Nederland schen Schildersgezellenbond en den Algemee- nen Nederlandschen Stucadoorsbond tot één grooten Bouwarbeidersbond te komen. Onder leiding van den voorzitter van het N.V.V., den heer E. Kupers, vonden een aantal besprekin gen over deze aangelegenheid met de bestu ren van de drie genoemde organisaties plaats, tijdens welke bespreking het bestuur van den Stucadoorsbond zich terug trok daar het er zich niet mee kon vereenigen, dat de beslissing over al of niet staken, in laatste instantie in handen van de centrale leiding zou liggen, en besloot het bestuur van dezen bond dat de eventueele fusie een punt van bespreking op het eerstvolgend congres zal uitmaken. De besprekingen tusschen de besturen van den Algemeenen Nederlandschen Bouwarbei dersbond en die van den Nederlandschen Schil dersgezellenbond hebben tenslotte, voor zoover het de besprekingen van de besturen betreft, tot overeenstemming geleid en dienaangaande is een uitvoerig rapport uitgebracht. Het geheele bondsbestuur van den Bouwar beidersbond heeft dit rapport met algemeene stemmen aanvaard, wat evenwel niet het geval is met den Schildersgezellenbond. Laatstge noemde organisatie heeft deze kwestie nu op een congres besproken, waar besloten werd om het vraagstuk van de fusie naar de afdeelin- gen van den bond te verwijzen. FORUM ROMANUM. Op den achtergrond Kapitoolpaleis. Rechts de boog van Septimius Severus. BLOEMENDAAL GEVONDEN VOORWERPEN. Terug te bekomen bij: Ds. van Dijk, Kerk plein 2. een aantal drukproeven; V. d. Pavert, Bleekerspad 5, een sjaal; Politiebureau Zand- voort. een groen damesjasje; Wieringa. Heus- sensstraat. 74. Haarlem, een verm. zilveren broche; Hamel, O. Nassaulaan 41. een zak mesje; Dikkeboom. Herculesstraat 7, Haar lem. een autoped; Wolthuis, Noordlaan 25, een Eng. sleutel; Arnald. Ramplaan 84. Haar lem. een handschoen; Kol Brederodelaan 9, een heerenrijwiel; Hoogwoud. Zijlweg 299, Haarlem, een spaniel; J. Meij, Donkerelaan 1. een bruin-grijze hond; Van Oosterzee, Slangenkruidlaan 18. Haarlem, een huissleu tel; Klein. Zijlweg 279, Haarlem, een vulpen houder. Politiebureau te Overveen (alleen op werkdagen van 1012 uur voormiddags)een ring met sleutels. 1 zak kolen, 1 parapiuie, 1 rozenkrans. Post Aerdenhout: 1 schroe vendraaier, 1 fietsbel. Politiebureau Overveen: 1 kwitantie ten name van Van der Zee. HET TOONEEL ,DE SCHAKEL". Het bloed kruipt waar het niet gaan kan. Wij zien het opnieuw aan Louis Gimberg, die na zich twee jaar aan de cabaret-kunst te hebben gewijd, weer al is het dan ook tijde lijk tot het tooneel is teruggekeerd. De roep naar de planken blijkt voor den volbloed acteur toch telkens weer te groot om hem lang te weerstaan. Het is een allervroolijkst en genoegelijk blijspel, waarin Gimberg bij het gezelschap „De Schakel" mede speelt en men verwon dert er zich bij het zien van „Le Valet-Maitre" dat met den titel Groot Slem door Constant van Kerkhoven is vertaald allerminst over, dat dit stuk te Parijs reeds meer dan een jaar onafgebroken wordt gespeeld. De schrijvers Paul Armont en Léopold Marchand heb ben geen andere bedoeling gehad dan hun publiek enkele uren te amuseeren en dat is hun uitstekend gelukt. Alleen zijn 7 taferee- len voor een zoo pretentieloos, badineerend stuk zonder werkelijken inhoud wel rijkelijk lang. Het was bijna middernacht, toen het doek voorgoed viel en de regie zal dan ook verstandig doen hier en daar stevig te cou peeren of het tempo te versnellen. Tot mid dernacht in het theater zitten bij een louter- amusementsstuk is wat al te lang, vooral wan neer het zooals hier na de pauze eerder zakt dan stijgt. De twee Fransche auteurs nemen 'n loopje met de bridge-manie van den tegenwoordigen tijd. Gustave Lorillon zou het nooit verder dan tot huisknecht hebben gebracht, wanneer hij niet toevallig een bridge-genie ware geweest. Die zeer bijzondere aanleg voor het geliefde spel opent hem de poorten van de society en hij wordt er zelfs een der hoofdpersonen door van een viermogendhedenconferentie te Ouchy. En dit alles gebeurt ondanks hem zelf, want Gustave is de bescheidenheid zelf. Het lot of liever zijn aanleg voor het nobele spel duwt hem naar boven. Paul Armont en Leopold Marchand zijn Parijzenaars en het spreekt dus vanzelf, dat de vrouw naast het bridge een belang rijke rol speelt. Gustave valt door de kaarten in de armen van Yucca, een exotische avon turierster, die langs het diplomatiek firma ment fladdert, nu eens in de gedaante van de vriendin van een koning en dan weer als een manicure, maar in haar liefde voor Gustave standvastig blijft, zoodat zij aan het slot de harte vrouw in het spel van den bridge- kampioen wordt en met groot slem wint. Men denke niet, dat Groot Slem een „co- médie de moeurs" is. Zoo hoog stegen de aspiraties der twee schrijvers niet. Het is louter boulevard-tooneel maar dan van de goede soort. Deze Fransche auteurs schreven een dikwijls zeer geestige dialoog en zij weten de malle situatie, dat de huisknecht door zijn bridgen in het milieu van zijn huisheer komt, met tal van verrassende wendingen volkomen uit te buiten, zoodat het publiek met blijkbaar genoegen dit spel volgt. Alleen gaat de hande ling tegen het slot in de conferentiezaal van Ouchy wat slepen, zoodat er geen cli max in het blijspel zit. Maar Paul Armont en Leopold Marchand kennen hun vak en omdat het twee opgewekte, vroolijke snuiters zijn weten zij hun publiek op de prettigste wijze bezig te houden. En wat kan men meer ver langen in dezen zorgelijken tijd. Onder regie van Constant van KeKrckhoven geeft het tooneelgezelschap „De Schakel" van dit blijspel een vlotte, levendige vertooning, al zou zooals ik reeds schreef het tempo na de pauze zonder schade kunnen worden aangezet. Van Kerckhoven zelf speelt het bescheiden bridge-genie en hij doet dit met een voor hem prijzenswaardige controle over zich zelf. In tijden hebben wij Van Kerckhoven niet zoo op dreef gezien, zonder dat hij ditmaal zijn effect in goedkoope kluchtigheid zoekt. Deze huisknecht-bridger is een heel dank bare rol en Van Kerckhoven behaalde er dan ook een uitbundigen verdiend succes mee. Gimberg, die als gast optrad, was de heer des huizes en hij speelde dezen diplomaat met de gedistingeerde bewegelijkheid en vlotheid, die wij van hem kennen. Tilly Lus stond voor de voor haar wel zeer ongewone taak van een exotische avonturierster, een rol, welke haar niet zoo goed ligt, maar die zij toch knap en met fantasie speelde. Mien van KerckhovenKling gaf luchtig en levendig de vrouw van den diplomaat, die 'n tikje or dinair mocht zijn en daardoor dikwijls heel amusant was. Van de vele bijrollen noemen wij nog een eestig getypeerden Engelschen diplomaat van Anton Ruys en een Franschen, iet of wat béte graaf van Pierre Myin. Opvoering en stuk hadden in het Rika Hopper Theater te Amsterdam een doorslaand succes en het lijkt mij wel zeker, dat deze bridge-kampioen nog vele avonden zijn „groot slem" zal maken. J. B. SCHUIL. Ontvangen de nieuwste CRYSTALPHONE-RADIO TECHNISCH BUREAU „DE MAGNEET" JOH. BURGER Instrumentmaker Kleine Houtstraat No. 37, Telefoon 17032 (Adv. Ingez. Med.) Aartshertog dr. Jozef Frans, achterkleinzoon van keizer Frans Jozef. Econoom, scheikundige, tooneel- schrijver, dichter, vernieuwer van Boedapest Onze Weensche correspondent schrijft ons uit Boedapest: EN van de bekendste figuren uit het Hongaarsche society-leven, de thans drie-en-veertig jaren tellende aartsher tog dr. Jozef Frans, zal binnen enkele dagen ons land betreden om op den I7en October in Den Haag een lezing te houden over het onderwerp „Het streven van het nieuwe Hon garije". Hij is een telg van het oude Habsburg- sche vorstenhuis, dat gedurende eeuwen over Oostenrijk en Hongarije geregeerd heeft. Hij stamt uit een zijlijn, de tak der zoogenaamde „Hongaarsche" Habsburgers, die bijna voort durend in het land der Magyaren gewoond en gewerkt heeft en die daardoor inniger met het Hongaarsche volk verbonden en aaneen gegroeid is dan de keizers, die in den Hofburg te Weenen resideeren. Het is de tak der Hon gaarsche paladijnen. De overgrootvader van aartshertog Jozef Frans was de vermaarde paladijn Jozef, voor wien te Boedapest een standbeeld werd opgericht. Aan hem heeft de Hongaarsche hoofdstad veel te danken. Hij liet tal van nieuwe gebouwen zetten en gaf de stad een vorm, die thans nog in hoofdtrekken bewaard is gebleven. Diens zoon, aartshertog Jozef, was een be kende volkseconoom, die veel gedaan heeft om den landbouw en veeteelt in het land te bevorderen. En diens zoon weer, de vader van aartshertog Jozef Frans, heette wederom Jozef en was een van de vermaardste legeraanvoer ders in den tijd van den wereldoorlog. Hij was en is nog steeds de eenige Hongaarsche veldmaarschalk. Hij stond zelf aan het front, zijn officieren en soldaten vereerden hem en het contact, dat hij vroeger met hen had, is nog steeds niet verbroken. Hij heeft zich zeer verdienstelijk gemaakt op het gebied van de zorg voor oorlogsweduwen en -weezen. Zijn mémoires uit den wereldoorlog hebben overal een diepen indruk gemaakt. Hij stelde ook steeds zeer veel belang in de moderne weten schappen. De Koninklijke Academie der We tenschappen heeft hem derhalve tot haar voorzitter gekozen. Aartshertog Jozef Frans, die thans naar Nederland komt, werd op den 28en Maart van het jaar 1895 geboren. Zijn moeder, aarts hertogin Augusta, is een Beiersche prinses uit het huis der Wittelsbachers. Zij zelf is weer een kleindochter van den ouden Oostenrijk- Hongaarschen keizer en koning Frans Jozef, die dus een overgrootvader van aartshertog Jozef Frans is. Aartshertog Jozef Frans heeft aan de uni versiteit van Boedapest in de rechten en in de volkshuishoudkunde gestudeerd en daar zijn doctorstitel behaald. Bovendien hield hij zich met scheikunde bezig. Hij houdt er een eigen laboratorium op na en is hierin vooral veel op het gebied van glastechniek werk zaam. Toen na den oorlog te Boedapest een be weging op touw gezet werd. welke ernaar streefde de Hongaarsche hoofdstad met haar vele warme bronnen tot een van de voornaam ste badplaatsen van Europa te maken, stelde de jonge Habsburgsche prins zich aan het hoofd daarvan. Hij is de voorzittef van de vereeniging „Boedapest Stad der Baden", welke ook in ons land een vertegenwoordiger bezit. Op zijn initiatief werden de badinrich tingen van Boedapest gemoderniseerd, tal van schitterende parken aangelegd en een groot aantal huizen afgebroken om plaats te maken M IEMAND verdraagt verstopping der Inge wanden, maar traag functlonneerende nieren, die ernstige gevolgen kunnen hebben, Worden dikwijls verwaarloosd. Rugpijn, ver stoorde slaap, duizeligheid, rhcumatlck. Ischias of spit zijn de er vaak uit voortkomende gevol gen. Deze verschijnselen waarschuwen u. dat de werking der nieren verstoord raakt. Houd derhalve uw nieren In goeden staat door een diuretisch middel. Stel uw gezondheid niet In de waagschaal, maar laat Foster's Rugpijn Nieren Pillen u nieuwe kracht en vitaliteit geven. Foster's Pillen bevatten geen gevaar lijke bestanddeelen en hebben In Holland ruim 30 Jaren ongeëvenaard succes behaald. Rugpijn Nieren Pillen (Adv. Ingez. Med.) Dr. Jozef Frans van Habsburg. voor moderne inrichtingen en „Kur"-parken. Ook in andere landen had men waardeering voor hetgeen hij gepresteerd had. Vandaar dan men hem tot voorzitter van den Inter nationalen Bond van Badplaatsen benoemde. Succesvol tooneelschrijver. A ARTSHERTOG JOZEF FRANS is verder een uitmuntend redenaar en heeft boven dien op het gebied der literatuur zijn sporen verdiend. Korten tijd geleden nog werden te Boedapest twee tooneelstukken van hem met veel succes opgevoerd. Een ervan heet „Co lumbus" en behandelt een deel van het leven van den beroemden ontdekker. Het stuk werd op feeërieke wijze des avonds met schepen op den Donau in de open lucht „ten tooneele" gebracht. Het andere stuk, „Het Gouden Mas ker" geheeten, kwam in den Stadsschouwburg (waarin Mengelberg enkele maanden geleden het Boedapester Philharmonische Orkest ge dirigeerd heeft) voor het voetlicht. Ook werd pas weer een nieuwe bundel gedichten van den Aartshertog uitgegeven. Dr. Jozef Frans is met prinses Mona Pia. een dochter van den laatsten koning van Saksen gehuwd. Uit deze echtverbintenis zijn zes kinderen gesproten. Hij maakt op het oogenblik een tournée door de Scandinavische landen, waar hij in Stock holm, Malmö, Göteborg, Oslo en Kopenhagen voordrachten houdt. W. M. BEKAAR. DE HEER VAN DER ESCH LID DER PROVINCIALE STATEN De voorzitter van het centraal stembureau voor de verkiezing van de leden der Provin ciale Staten maakt bekend, dat bij zijn besluit van heden tot lid van de Provinciale Staten van Noord-Holland is benoemd verklaard: de heer A. B. van der Esch, te Baarn, zulks ter voorziening in de vacature, in dat college ont staan door het ontslag nemen van den heer J. H. L. de Bruin als lid dier Staten. Het bestuur van de jubileerende Jansstraatvereeniging in de bloemen. V. 1. n. r. de heeren: H. de Boer. penningmeester; F. Duyn, voorzitter; P. van Zurk. secre taris en T. Doevendans commissaris. De heer I. A. Lessing, commissaris, was wegens ziekte afwezig. (Voor het verslag zie men pag. 3.) AGENDA Heden: VRIJDAG 7 OCTOBER Frans Hals Theater: „De Wildzang", 2.30, 7 en 9.15 uur. Luxor Sound Theater: „De kunst om te le ven", 2.30, 7 en 9.15 uur. Palace Familie Cinema: „Twee werelden" en „Parijsche Zeden", 2 en 8.15 uur. Rembrandt Theater*„De Patriot", 2.30, 7 en 9.15 uur. Spaarne Theater: „De Hoogvlieger" en .Ontmaskerd". Moviac Uurfilm Theater: o.a. Jachtavonturen en Barcelona zooals het was. Doorloopende voorstellingen van 2.3011 uur n.m. Frans Halsmuseum: Eerste groepstentoon stelling van werken van Haarl. schilders en beeldhouwers, 104 uur. Teyler Museum, Spaarne 16. Geopend op werkdagen van 11—3 uur, behalve 's Maan dags. Toegang vrij. De Kerkuil, Nieuwe Gracht: Tentoonstel ling 105 uur. Wagenweg 52: Tentoonstelling van Kunst foto's, 710 uur nam. ZATERDAG 8 OCTOBER Stadsschouwburg: Gezelschap Jan Muschf .Speurhonden", 8.15 uur. Gem. Concertzaal: Film: Robinson Crusoe, 1.30, 3.15 en 5 uur. Bioscoopvoorstellingen 's middags en des avonds. Palestina Diorama's. Schotersingel 117a. Geopend eiken werkdag (behalve Vrijdags) van 3—5 en 7—9 uur. Frans Halsmuseum: Eerste groepstentoon stelling van werken van Haarl. schilders cn beeldhouwers. 104 uur. Wagenweg 52: Tentoonstelling van Kunst foto's, 710 uur nam. De Kerkuil. Nieuwe Gracht: Tentoonstel ling 10—9 uur.

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Haarlem's Dagblad | 1938 | | pagina 15