Haarlem's Dagblad
EEN ULTIMATUM AAN
KANTON
Oude Begrippen.
Huwelijksfantasie.
Spoor in de moordzaak
Greta Groen
Japanners zouden de stad met volledige
vernietiging bedreigd hebben.
J. MUIJS
Het belangrijkste
56e Jaargang No. 16969
Uitgave Lourens Coster, Maatschappij voor
Courant-Uitgaven en Algem. Drukkerij N.V.
Bureaux: Groote Houtstraat 93, bijkantoor
Soendaplein 37. Postgirodienst 38810.
Drukkerij: Zuider Buiten Spaarne 12.
Telefoon: Directie 13082,Hoofdred. 15054
Redactie 10600, Drukkerij 10132, 12713
Adtnin. 10724, 14825. Soendaplein 12230.
Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen
Directie: P. W. PEEREBOOM EN ROBERT PEEREBOOM
Hoofdredacteur: ROBERT PEEREBOOM
Zaterdag 15 October 1938
Abonnementen per weck f0.25. p. maand
f 1.10. per 3 maanden f 3.25. franco per
post f3.55. losse nummers 6 cent per ex.
Advertentiën1-5 regels f 1.75, elke regel
meer f 0.35. Reclames f 0.60 per regel.
Regelabonnementstarieven op aanvraag.
Vraag en aanbod 1-4 regels f 0.60. elke
regel meer f 0.15. Groentjes *ie rubriek.
In dit nummer vindt u een artikel van den
Engelschen oud-minister van Buitenland-
sche Zaken Anthony Eden, waarin hij zijn
hulde aan Chamberlain betuigt voor diens
onvermoeide en geslaagde pogingen om den
vrede te redden, zijn vreugde uit over den j
duidelijk gebleken afkeer der volken, om oor
log te voeren, maar tevens een zeer somber
beeld van den thans ontstanen toestand
geeft. Eden zegt dat het geweld 'thans de eeni-
ge beslissende factor in Europa is, bezweert
zijn landgenooten zich opofferingen voor zoo
zwaar mogelijke bewapening te getroosten
„het luk-raak systeem moet hebben afge
daan" en treurt over de verslechtering van
Engelands handelspositie. Duitschland's ver
sterkte invloed in Centraal- en Oost-Europa
zal den Engelschen uitvoer zwaar benadeelen.
Natuurlijk zullen onze lezers het waardee-
ren de inzichten van een zoo schrander, be
gaafd en belangrijk man als Eden in hun blad
te vinden. En velen ook in ons land spreken
in denzelfden zin als hij, al bekommeren de
Nederlanders zich nu niet zoozeer om Enge-
land's exportmarkten. Wat den lezer evenwel
treffen zal, evenals het mij treft, is de tegen
stelling tusschen de vreugde van Eden over
de volken die toonden niet te willen vechten,
alle enthousiasme daarvoor te missen, en de
overtuiging van Eden dat het geweld thans
de eenige beslissende factor in Europa is.
Daar blijkt uit dat Eden den oorlogs-afkeer
der volken slechts als een incidenteel of toe
vallig verschijnsel ziet, of van meening is dat
het toch geen blijvende, ingrijpende beteeke-
v nis heeft.
Ik geloof dat hij zich daarin vergist. De
geestdrift waarmee Chamberlain en Daladier
in Duitschland als vredesbemiddelaars ont
vangen werden door een volk, dat wekenlang
systematisch tegen Tsjecho-Slowakije en de
groote democratische staten was opgezweept,
was nog merkwaardiger dan de trieste stem
ming waarin men in Engeland en Frankrijk
gehoor gaf aan voorloopige mobilisatie
maatregelen en zich voorbereidde op bescher
ming der burgerbevolking. Men voelde ner
gens meer iets voor den oorlog. Maar in
Duitschland bleek bovendien dat de geest-
drift-propaganda voor de mobilisatie was ge
faald.
Die verschijnselen vormen een historische
gebeurtenis van geweldig belang en menschen
die een studie van massa-psychologie hebben
gemaakt zullen dat grif erkennen. Mr. Eden
erkent het kennelijk niet. Misschien heeft hij
zich nooit in het onderwerp verdiept. Er be
staat overigens buitengewoon belangwekken
de litteratuur over, waaruit blijkt hoezeer
massa-psychosen het uitbreken van oorlogen
en opstanden beïnvloed hebben. Daar volgt
uit hoe belangrijk het is als een massa-psy
chose uitblijft terwijl alle factoren volgens
de historische tradities daarvoor aanwezig
schijnen. Maar een Eden, levend in het be>
perkte kringetje der Britsche aristocratie,
heeft zich allicht, evenals zijn gelijken, zelden
in de roerselen der massa verdiept en is ge
wend te redeneeren volgens oude begrippen
van macht en prestigeal wil hij dan ook
zelf gaarne den vrede behouden.
Hij ziet niet in dat de moderne oorlog een
zoo slechte reputatie heeft verworven bij de
groote menigte, dat men hem inderdaad min
acht. Vroeger minachtte men hem niet. Men
vond hem wel hard en vaak wreed, maar de
nobele gedachten van bescherming van huis
en haard, van niets ontzienden moed en zelf
opoffering voor een gemeenschappelijk doel,
van een glorie die rechtmatig te verwerven
scheen, overheerschten.
De gevoelens der eenvoudige menschen
omtrent hetgeen goed en nobel is zijn veelal
juist en in elk geval zeer belangrijk, mr.
Eden! Zij voelen in den modernen oorlog niets
edels of nobels meer. Zij weten heel goed dat
huis en haard niet meer beschermd worden,
dat er geen moed in het spel is als men door
een onzichtbaren tegenstander van tientallen
kilometers afstand wordt gedood, dat gifgas
alleen maar verduiveld gemeen is en dat dit
walgelijke begrip moderne oorlog heelemaal
geen bewondering maar alleen afschuw ver
dient.
Dat besef is een ommekeer in de geschiede
nis, gebleken in die laatste Septemberdagen,
en weerleggend dat geweld de eenige
factor is die Europa beheerscht. Dat besef
heeft een nieuwe factor doen optreden, in
strijd met de oude begrippen. Zijn verdere ont
wikkeling kunnen wij nog niet overzien
maar hij geeft hoop. Niet alleen vreugde. Ook
hoop.
R. P.
(Te Parijs is dezer dagen een
huwelijk gesloten in een zwem
bassin).
Een huwelijk in een zwembassin,
Dat scheen Parijs nou te vermaken,
Persoonlijk vind ik hetenfin,
Er is nog steeds verschil in smaken.
't Mag wezen dat die huwlijksband,
In koelen bloede is gesloten
En dat is dan een waarborg van 't
Geluk voor deze echtgenooten.
Zij voelden zelfs al nattigheid
En stonden samen in de koude,
Voordat hun huwlijk werd tot feit.
En toch heeft dat ze niet weerhouden.
Eén ding in die geschiedenis
Is daadlijk duidelijk voor allen,
Een huwlijk dat er al in is,
Kan niet meer in het water vallen.
Maar hoe dat zij, dit vreemde paar
Kan 'k in zijn zucht naar het bijzondre
Tenslotte alles bij elkaar.
Toch met geen mooglijkheid bewondren.
Je kunt toch beter van den wal
In 't ranke huwlijksbootje stappen,
En hoe onschuldig ook 't geval,
Ik hou niet van dit soort van grappen.
Als iets niet bij het huwlijk past,
Dan is het, er den gek mee drijven,
Je dient met beide beenen vast
Op den beganen grond te blijven.
't Is geen sportief soort avontuur,
Waarmee je luchtigjes kunt spotten,
Als het verwatert op den duur,
Is dat al erg genoeg tenslotte.
P. GASUS.
Politie geeft een signalement.
De Commissaris van Politie van den justitiee-
len dienst C te 's-Gravenhage verzoekt opspo
ring, aanhouding en voorgeleiding van een on
bekenden man, die gehoord moet worden in
verband met den moord op Margritha Lena
Groen, gepleegd in perceel Molenslootstraat 38
te 's-Gravenhage in den morgen van 12 Oct. jl.
Bedoelde man stapte op 12 October
omstreeks 11.55 v.m. bij de Laakbrug te
's-Gravenhage in een vrachtauto. Hij
was zeer nerveus en zeide, dat hij met
spoed naar Dordrecht moest gaan. Hij is
evenwel te Rotterdam bij de Coolhaven-
brug afgestapt.
Aan de rechterhand had hij een z.g.
schaafwond, welke nog bloedde, terwijl
de linkerpand van zqn regenjas onder
den zak een naar beneden loopende
scheur vertoonde.
Signalement: oud tusschen 20 en 25 jaar, leng
te ongeveer 1.75 M., gladgeschoren normaal ge
laat, eenigszins groote neus, bruine oogen, zwart
krullend, springend haar, blootshoofds.
Kleeding: blauwe pantalon, donker blauwe re
genjas, slappe boord, zwarte lage schoenen.
De man was als heer gekleed.
Onmiddellijk na de publicatie van het signa
lement in de pers en door de radio kwamen vele
nieuwe aanwijzingen bij de politie binnen. Het
is begrijpelijk dat bij den huidigen stand van
zaken geen nieuwe mededeelingen omtrent het
verloop van het onderzoek kunnen worden ge
daan.
De politie volgt nauwgezet ieder mogelijk
spoor.
Na de bezetting van het door Tsjecho Slowakije aan Polen afgestane grensgebied,
defileert het Poolsche vrijcorps te Teschen voorbij maarschalk Smigly Rydz.
Britsche Legioen niet naar
Sudetenlaiid.
Nu het plan voor volksstemmingen van de
baan is.
Nu door de overeenstemming tusschen Duitsch
land en Tsjecho-Slowakije over de grensrege
ling de volksstemmingen in de Sudeten Duit-
sche gebieden geen doorgang vinden heeft het
bestuur van het Britsche Legioen bericht ont
vangen, dat zijn aanbieding voor het zenden
van 1000 vrijwilligers naar deze gebieden voor
het verrichten van politiedienst niet meer noo-
dig ie.
Volgens Reuter heeft Halifax zijn waardee
ring geuit voor den gemeenschapszin die tot
uiting kwam in het aanbod van het Britsche
legioen om hulp te verleenen in het Sudeten-
Duitsche gebied.
Volgens nog niet bevestigde berich
ten uit Kanton zouden de Japanners
de onvoorwaardelijke overgave van
deze stad geëischt hebben. De ter
mijn, dien zij de autoriteiten aldaar
zouden hebben gesteld, loopt vandaag
reeds af.
Japansche vliegtuigen hebben, vol
gens genoemde berichten, gistermor
gen vroeg pamfletten boven de stad
uitgeworpen, waarbij de bewoners op
de hoogte werden gesteld van het
ultimatum, bij verwerping waarvan
de Japanners Kanton met een vernie
tigend bombardement bedreigden.
Verder werd bekend, dat gezien de ern
stige situatie in Kwantoeng een van de
meest vooraanstaande Chineesche militairen
belast was met het opperbevel van de strijd
krachten in Zuid-China. De naam van den
nieuwen opperbevelhebber werd aanvankelijk
niet medegedeeld. Men verklaarde alleen, dat
hij in zijn brillante militaire carrière nimmer
1 een nederlaag geleden had en dat hij derhalve
bekend stond als de „gelukkige generaal".
Verder prees men zijn groote bekendheid met
de situatie in Oost-Kwantoeng.
Later werd vernomen, dat men met dezen
vermaarden legeraanvoerder generaal Pai
Tsjoen-sji bedoelde. De generaal is reeds
naar Kanton onderweg. Hij vindt in Zuid-
China generaal Matsoei tegenover zich, den
voormaligen opperbevelhebber der Japanners
in het gebied van Sjanghai.
Het Japansche communiqué meldt, dat de
Japansche troepen na de bezetting van
Tamsjoei naar het westen zijn opgetrokken
en de Chineesche verdediging daardoor geheel
hebben ontwricht, die dan ook geheel over
rompeld werd. De Japansche vliegtuigen zoo
gaat het communiqué voort gaan de Japan
sche torepen vooraf om de Chineesche troe
penconcentraties op te sporen waarna zij
deze geheel decimeeren. Zoo zouden zij bij
Waijeoeng, 70 K.M. ten Noord-Westen van
Hatsjoeng, 37 Chineesche tanks of geheel ver
nield of onbruikbaar hebben gemaakt. Vol
gens dit communiqué zou de landing der
Japansche troepen zoo goed geslaagd zijn
omdat de tijd daarvoor zoo goed gekozen was,
nJ. toen de nieuwe commandant van de
Biasbaai een uitgebreid banket aan zijn offi
cieren had aangeboden, die na afloop in een
toestand waren, die hen niet in staat stelde
om voldoenden tegenstand te bieden.
Ondertusschen zou de opmarsch naar Han-
kau, volgens Japansche berichten, versneld
worden voortgezet nadat de Japanners den
Chineezen gedurende deze week honderddui
zend verliezen aan dooden en gewonden
hadden toegebracht. De Jap. troepen zou
den onder het spervuur van hun vloot on
danks de Chineesche artillerie en machine
geweren geland zijn en de toegangen tot de
meeren Tayeh en Weijoean, 80 K.M. ten
Oosten van Hankau gelegen, hebben bezet,
waar zij de versperringen in de rivier hebben
verwijderd, zoodat de Japansche marine ver
der naar Tajeh kan opstoomen. De Chinee
sche troepen zouden ten Zuiden van Jangsin
tot een tegenoffensief zijn overgegaan. Zij
werden echter afgeslagen. Volgens de Japan
sche berichten zijn Japansche troepen over
de Taipehbergen ver gevorderd ondanks den
hardnekkigen tegenstand dien de Chineezen
hier bieden.
Gisteren hebben Japansche vlieg
tuigen den geheelen dag Waitsjau
gebombardeerd. Naar gemeld zijn
minstens duizend personen gedood of
gewond.
Volgens het legerbericht van het
keizerlijke hoofdkwartier van heden
morgen is Waitsjau door de Japan
sche troepen genomen.
De schepen op den Jangtse zijn gevorderd
en de marinetroepen hebben het Fort Sitsjai
bij de haven van Sjihweijan bezet, vanwaar
vroeger erts uit de bekende Tajeh-mijnen
naar Japan werd verscheept.
De Chineesche troepen hebben bij de ont
ruiming van Sinjang 600 dooden achterge
laten, terwijl er 100 gevangen genomen
werden.
Het woord is aan.
Churton Collins:
Eisch nooit als recht wat
gij als gunst kunt vragen.
Kerken en kloosters te Ween en met
steenen bekogeld.
Luchtbeschermingsoefeningen.
Vervroegde vierde buslichting.
De Directeur van het Post- en Telegraaf
kantoor te Haarlem brengt ter kennis van be
langhebbenden, dat in verband mèt de op 18
October a.s. van 2122 uur te houden verduiste
ringsproef, de vierde buslichting, aansluiting ge
vende op de provinciale nachtposttreinen, op
dien dag een uur vroeger zal plaats vinden dan
op de bussen, c.q. urenborden is aangegeven.
De laatste buslichting aan het hoofdkantoor
voor de verzending met deze treinen, blijft op
22 u. 30 gehandhaafd.
Vertraging' in de bestelling van telegrammen
en expressestukken zal gedurende genoemd
uur niet kunnen worden voorkomen.
Overdekte Kunstijsbaan te
Haarlem.
Het plan zal zeker slagen.
Wij ontvingen het volgende communiqué:
Het Werkcomité voor de totstandkoming van
een overdekte kunstijsbaan te Haarlem deelt
ons mede, dat het zich verheugt over de fi-
nancieele belangstelling, welke het plan in bree-
den kring heeft ondervonden. Het spreekt na
tuurlijk van zelf, dat de ontwikkeling van den
internationalen toestand stagnatie heeft ver
oorzaakt, zoodat feitelijk eerst gedurende een
week aan de propaganda is gewerkt, doch het
laat zich zeker aanzien, dat het plan zal sla
gen.
De verduisteringsproef op
18 October.
Medewerking van de Burgerwacht.
Zooals we reeds eerder mededeelden, zal de
Vrijwillige Burgerwacht Haarlem bij de ver
duisteringsproef op Dinsdag 18 October aan de
politie assistentie verleenen. De commandant,
van de Burgerwacht, de heer C. L. Becking
heeft aan de leden de volgende circulaire ge
zonden:
,3ij de verduisteringsproef zal de Haarlem-
sche Burgerwacht worden ingeschakeld, ten
einde de stedelijke politie op dezen avond bij
de vervulling van haar, zoo moeilijke en uit
gebreide taak behulpzaam te zijn.
Teneinde nu op overtuigende wijze aan
Haarlem's Burgerij te toonen, dat een burger
wacht in tijden van luchtgevaar niet kan wor
den gemist en een waardevolle steun is voor de
politie en haar te doen zien, dat zij onder alle
omstandigheden op ons rekenen kan, doe ik
op U allen een zeer dringend beroep, dien avond
op te komen in de infanterie kazerne aan den
Koudenhorn, alwaar U zult worden ingedeeld.
Verzamelen te 7.15 uur n.m. met rijwiel (Le-
gitimatiekaart meebrengen).
Tenue voor ge-uniformeerden: ongewapend,
met veldmuts. (Officieren met klewang en ti-
railleurfluit)
voor niet ge-uniformeerden: rood-witte band
om den linkerarm. (Niet in uw bezit zijnde, op
het bureel te ontvangen)
Maandag, 17 October a.s. geen oefening".
Taifoen aan de Japansche kust.
Meer dan 200 dooden en gewonden.
TOKIO, 15 October ID.N.B.-A.NP.)
De Japansche kuststreken worden door
een taifoen geteisterd. Vooral Kago-
sjima aan de zuidpunt van Japan
heeft geleden. Tot dusver zijn 200
menschen om het leven gekomen of
vermist.
Londensche stationsarbeiders
staken tegen bet advies van hun
organisatie in.
Beweging breidt zich uit.
De Britsche Nationale Bond van Spoor
wegarbeiders heeft den stakers op de stations
den raad gegeven, het werk tê hervatten,
doch de stakers hebben niet slechts dit advies
in den wind geslagen, doch tevens medege
deeld, dat pogingen gedaan zullen worden de
staking uit te breiden. Zij verklaarden reeds
mededeelingen te hebben ontvangen dat 7000
man heden het werk zullen neerleggen.
Slechts weinig schade aangericht.
WEENEN 14 October. Onbekenden hebben ge
durende den nacht naar verscheiden kerken
en kloosters in verschillende deelen van de
siad met steenen geworpen. Er is slechts wei
nig schade aangericht daar de politie en de
stormtroepen buiten de kerken en kloosters
gepost waren om deze te beschermen.
Goebbels is hier hedenmorgen aan
gekomen om, zoo luiden niet bevestig
de berichten. Hitler's instructies uit
te voeren en een grondig onderzoek in
te stellen naar de publieke opinie in
zake de katholieke kwestie.
(United Press)
GROOTVORST CYRILUS VAN RUSLAND, het
hoofd van het Huis der Romanofs, is, naar wij
gemeld hebben, in Neuilly bij Parijs overleden.
Figueras door Italiaanscbe
toestellen gebombardeerd.
Ook een Fransche torpedojager zou het
mikpunt geweest zijn.
BARCELONA 15 October (Havas).
In het legerbericht wordt mede
gedeeld dat zes Italiaansche vlieg
tuigen Figueras hebben gebombar
deerd. Op de terugreis naar Majorca
hebben de toestellen een Franschen
torpedobootjager gebombardeerd die
antwoordde met het luchtafweerge
schut.
Volgens Reuter hebben de vliegtuigen om
streeks honderd bommen op Figueras laten
vallen. Vier personen werden gedood en elf
gewond. Ongeveer veertig huizen werden
verwoest
IS) ENT U voorstander van het volgen
van den eenvoudigsten, goedkoopsten
en snelsten weg om iets te bereiken?
Natuurlijk.
Plaats dan een Groentje in Haarlem's
Dagblad, als U iets aan te bieden of te
vragen hebt.
DENEMARKEN-HOLLAND.
Op 23 OCTOBER de eerste interlandmatch
van dit seizoen. HAN HOLLANDER in Uw
huiskamer...indien U is aangesloten bij de
RADIO-CENTRALE.
Neem nü Distributie. TELEFOON 10010.
(Adv. Ingez. Med.)
Specialiteit in
PAPIERWAREN EN AANVERW. ART. - HANG-,
NAALD-, AANDRUK-, PLAKETIKETTEN.
GED. OUDE GRACHT 103, TELEF. 11723
(Adv. tngez. Med.)
HEDEN: 20 PAGINA'S
HAARLEM EN OMGEVING.
Een vierde geval van kinderverlamming
te Haarlem.
De belangstelling voor de rondritten van
Haarlem's Bloei blijft zeer groot.
Velsen heeft een sluitende begrooting,
maar een bedrag van meer dan een ton
bleef ongedekt.
Bioscopen
BINNENLAND.
De politie meent een spoor te hebben ge
vonden in de moordzaak-Groen.
De toekomst van Artis is weer onzeker.
Bij een bank te Amsterdam is een enorm
tekort geconstateerd: de twee directeu
ren zijn in arrest gesteld.
BUITENLAND.
Japan zou een ultiAatum tot Kanton ge
richt hebben
Hongarije heeft zich na de mislukking
van de conferentie te Komaron tot de
mogendheden van München gewend.
Vijf nieuwe lichtingen zijn in Hongarije
opgeroepen
Hitier heeft gisteren den Tsjechischen mi
nister van buitenlandsche zaken ont
vangen
SPORT.
Damrubriek.
Ook de tiende partij tusschen Keiler en
Raichenbach is remise geworden.
ARTIKELEN.
R. P.: Oude begrippen.
Max. Dagboek van een II. B. S.-er.
P. v. d. Hem: Het Japansch-Chineesche
conflict
Anthony Eden: De balans van München.
C. B.: Uit het land van den broederkrijg.
J. S. Visser: Over in vroeger eeuwen had
„De Santhaes" moeilijkheden.
H. D. Vertelling: De erfenis.
J. B. Schuil over La Argentinita.
Dr. W. G. N. van der Sleen: Per auto en
boot door Zuid-Afrika.
J. II. de Bois: Litteraire Kantteekcningen
J. B. Schuil: Bij het 30-jarig tooneeljubi
leum van Elias van Praag.
Financieel Economisch Weekoverzicht: En
geland verkeert in velerlei zorgen.
De Burgerlijke Stand van Haarlem is op
genomen op