Haarlem's Dagblad
DRUKKE WEEK
VOOR DE BRITSCHE
STAATSLIEDEN
Karl Kautsky overleden
Nogmaals de
Verduisteringsproef
Verduistering.
J. MUIJS
LUCHTBESCHERMINGSLAMPEN
56e Jaargang No. 16970
Uitgave Looren9 Coster, Maatschappij voor
Courant-Uitgaven en Algem. Drukkerij N. V.
Bureaus: Croote Houtstraat 93, bijkantoor
Soendaplein 37. Postgirodienst 38810.
Drukkerij: Zuider Buiten Spaarne 12.
Telefoon: Directie 13082,Hoofdred. 15054
Redactie 10600, Drukkerij 10132, 12713
Admin. 10724, 14825. Soendaplein 12230.
Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen
Directie: P. W. PEEREBOOM EN ROBERT PEEREBOOM
Hoofdredacteur: ROBERT PEEREBOOM
Maandag 17 October 1938
Abonnementen per week f 0.25. p. maand
f 1.10. per 3 maanden 3.25. franco per
post f3.55. losse nummers 6 cent per ex.
Advertentiën 1-5 regels f 1.75, elke regel
meer f 0.35. Reclames f 0.60 per regel.
Regelabonnementstarieven op aanvraag.
Vraag en aanbod 1-4 regels f 0.60. Ike
regel meer f 0.15. Groentjes zie rubriek.
Instelling van
drie nieuwe
departementen?
De geheele Britsche pers verwacht, daar Chamberlain morgen
uit Schotland terugkeert, een week van belangrijke besluiten. Er
moeten opvolgers voor Duff Cooper en Lord Stanley benoemd
worden en verder acht men het mogelijk, dat een nieuw ministerie
zal worden ingesteld, dat van nationalen dienst.
Twee bladen spreken zelfs over de instelling van drie nieuwe
departementen, n.l. nationale dienst, voorraden en koopvaardij.
Dan zijn er nog andere vraagstukken, die beschouwd moeten
worden, zooals de leemten in de defensie, die bij de laatste crisis
aan het licht zijn getreden, de toestand in Palestina, de betrekkingen
met Italië en de kwestie van een handelsverdrag met de Ver-
eenigde Staten.
De „Times" schrijft, dat Chamberlain een
groote taak en een groote gelegenheid wach
ten. De taak is niets minder dan de organi
satie der hulpbronnen van het land, opdat
voldaan kan worden aan de behoeften van
een nieuw tijdperk. Ook de gelegenheid is
zonder weerga, omdat de bewoners van het
vrije Engeland nooit te voren in vredestijd
zóó bereidwillig hun diensten hebben aange
boden.
Het blad betoogt, dat organisatie even
noodzakelijk is als wapening. Er is geen te
genspraak tusschen de organisatie van de
Britsche macht en het gelijktijdig streven
naar een betere organisatie van den vrede.
De Britsche herwapening is de sleutel tot den
vrede.
Tenslotte, aldus de „Times", kan slechts
een overeenkomst betreffende vermindering
der wapening een Europeesche regeling be
zegelen. Daarna zal dé diplomatie een aanval
moeten doen op de bron van vrees en twijfel
in Europa. Bij elke doeltreffende pacificatie
zal noodzakelijk rekening moeten worden ge
houden met het volle aandeel en het volle
gewicht van Duitschland, welks macht en
invloed door de overeenkomst van München
zijn toegenomen, doch een werkelijke voor
uitgang is niet mogelijk, zoolang de methode
van overleg niet volledig in de plaats is geko-
komen voor de wijze waarop Duitschland tot
dusverre naar verwezenlijking van zijn doel
heeft gestreefd. Zoolang zal het ook noodig
zijn, dat de westelijke en de andere landen
voorbereid zijn, opdat zij met eigen midde
len en actie een onzekeren toestand het hoofd
kunnen bieden.
Twee voordeelen van de crisis
De „Daily Telegraph" zegt, dat de
beproevingen, die het land heeft
doorgemaakt, twee voordeelen hebben
opgeleverd: het gevoel van het pu
bliek voor de werkelijkheid van dezen
tijd is ontwaakt en er is een rustpoos,
waarin maatregelen kunnen worden
ontworpen en ten uitvoer gelegd. Het
is duidelijk, dat men thans met een
regeling bij stukken en brokken niet
kan volstaan, maar dat een alge
meen schema om doelmatig te zijn
moet steunen op de spontane mede
werking van het volk.
Volgens de „Daily Mail" verwacht het volk,
dat thans een einde is gekomen aan de aar
zelingen en de halve maatregelen, welke heb
ben geleid tot het gebrek aan voorbereiding,
waarvan men getuige geweest is. De veilig-
De vroegere Oostenrijksche staatsman en
econoom KARL KAUTSKY is heden op 84-
jarigen leeftijd te Amsterdam overleden.
Voor een biografie van dezen bekenden volge
ling van Karl Marx verwijzen wij naar pag. 5.
heid steunt op één fundamenteele voor
waarde: het volk moet de gelederen sluiten
en zich als nooit te voren achter den minis
ter-president scharen Partijbelang en eigen
belang moeten terzijde gesteld worden. Cham
berlain verwacht de medewerking van de op
positie bij industrie en arbeiders, bij de reus
achtige pogingen die hij in het werk stelt om
de nationale veiligheid te verzekeren.
Voetgangers moeten den
openbaren weg zooveel
mogelijk mijden.
Het verkeer gaat gewoon door.
Morgenavond van 9 tot 10 uur zal dus te
Haarlem, Heemstede, Bloemendaal, Zand-
voort en Bennebroek een luchtbeschermings
oefening worden gehouden, bestaande uit een
algeheele verduisteringsproef.
Wij laten hier nogmaals de voornaam
ste voorschriften, die men in acht moet ne
men, volgen:
De geheele straatverlichting zal worden ge
doofd tusschen 9 en 10 uur; voor het door
gaand verkeer zullen in Haarlem de hoofd
wegen voorzien worden van speciaal daarvoor
ingerichte lantaarns welke op den weg zullen
worden geplaatst. Lantaarns met een witte
gleuf, geplaatst op de trottoirs, zullen dienen
als richtlijnen voor het verkeer; lantaarns
met een paarse gleuf wijzen een verkeers
heuvel aan, terwijl lantaarns met een roode
gleuf voor zooveel mogelijk aan de waterzijde
zullen staan.
De bevolking zal door het tegengaan van
lichtuitstraling uit de huizen voor een be
langrijk deel kunnen medewerken, waarop
dan ook ten volle wordt gerekend
De bewoners c.q. beheerders van perceelen
en daarbij behoorende open en gesloten aan-
hoorigheden moeten er voor zorgdragen:
a. dat geen licht uitstraalt uit huizen, ge
bouwen, portieken, open plaatsen e.d. hetzij
aan de voor-, hetzij aan de achterzijde, als
door dankvensters ed.
Dit gebod betreft tevens van buiten af
zichtbaar zijnde voorwerpen, als lichtreclames
automaten, benzinepompen, klokken enz.,
alsmede woonwagens, woonschepen, stilstaan
de voertuigen enz;
b. dat ook bij het openen der buitendeuren
geen licht naar buiten schijnt.
Het gebruik buitenshuis van lantaarns, fak
kels enz., is verboden
Motorrijtuigen, rijwielen en rij- en voertui
gen mogen geen licht voeren; dit geldt ook
voor achterlichten en richtingaanwijzers.
Op genoemd uur mogen motorrijtuigen en
rij- en voertuigen alleen op parkeerplaatsen
worden geparkeerd.
De snelheid moet zoodanig zijn, dat de vei
ligheid van het verkeer niet in gevaar wordt
gebracht.
Het verkeer te water wordt geheel
verboden en gestremd. Bruggen,
sluizen, enz. worden niet bediend,
nog verlicht.
Ter voorkoming van verkeerson
gevallen is het aan voetgangers ver
boden buiten noodzaak op den open
baren weg te vertoeven, terwijl het
staan voor de geplaatste richtlam-
pen eveneens verboden is.
Geenerlei aansprakelijkheid wordt
aanvaard voor schade, die van deze
voorschriften het gevolg kan zijn
Een ieder, die zich gedurende ge
noemden tijd op straat begeeft, on
danks verbod, doet dit geheel op eigen
risico.
Men zorge dus:
a Dat uit de woning geen licht straalt.
Wiegerinck, Muschter Co.
failliet verklaard.
AMSTERDAM, 17 October. De recht
bank heeft vandaag failliet verklaard
de commanditaire bankvereeniging
Wiegerinck, Muschter Co., Keizers
gracht 213. Ook de beide directeuren,
de heeren Wiegerinck en Muschter zijn
persoonlijk failliet verklaard. Tot
rechter-commissaris is benoemd mr.
J. Sprey en tot curator mr. D. Giltay
Veth.
Voor verdere bijzonderheden omtrent de
bankzwendelkwestie zie men pag. 3.
Britsche torpedojager door
bomscherven getroffen.
Tijdens bombardement op Gandia.
VALENCIA, 17 Oct. (Reuter-ANP)
Tijdens een luchtaanval der opstan
delingen op Gandia zijn scherven van
bommen, die op minder dan dertig
meter van het vaartuig vielen, op het
dek van een Britschen torpedojager
terechtgekomen. Er- deden zich geen
ongelukken voor. De autoriteiten op
Majorca hebben haar verontschuldi
gingen aangeboden.
Als u de kranten hebt beluisterd,
Dan weet u, er wordt overal
Op groote schaal in 't land verduisterd,
Dat is een ongewoon geval.
't Geschiedt in ongekende mate,
Nog nooit hebben wij 't zoo gehad,
Het gaat om heele huizen, straten
En sterker nog, een heele stad.
't Begrip dat anders is verboden,
Is nu iets dat men hooglijk prijst,
Als voorzorg in de hoogste nooden,
Wordt het geboden en geëischt.
Dan vliegen stadsautoriteiten
De lucht in. speurend in het rond.
Om toe te zien, hoe wij ons kwijten
Van het verduistren op den grond.
Wij doen wat ons wordt opgedragen,
Vervuld van goeden burgerzin,
Om deze poging te doen slagen,
Wij zien er 't groote nut van in.
't Bevel wordt snel weer opgeheven,
Zoo'n proefverduistering duurt kort.
Wij hopen dat het heel ons leven,
Nooit werklijke beproeving wordt.
P. GASUS.
Het einde van de stratosfeerballon „Ster van Polen", waarmede kapitein
Burz.vnski een poging wilde doen het hoogterecord 22 K.M. te breken. Het
omhulsel vloog, tengevolge van explosie, tijdens den nacht in brand en werd
geheel door het vuur verteerd.
EEKBERICHT
COöP. VOORUITGANG UA., HAARLEM.
Nieuwe Vijgen, per pond 13 ets.
Pracht Capucijners, per pond 14 ets.
Roomboter, per pond 80 ets.
Speculaas, per Vs pond 15 en 20 ets.
Vette Meikaas, per pond 30 ets.
Slaolie, zuivere Arachide,
per fl. a 6Vs maatje 45 ets.
MET DIVIDENDBONS
(Adv. Ingez. Med.)
b Dat men zich als voetganger van 9 tot
10 uur niet op den openbaren weg begeeft,
tenzij uit dringende noodzaak.
Het verkeer gaat dus, zij het zonder licht
en natuurlijk met zeer geringe snelheid, ge
woon door.
Het hoofd van den luchtbeschermingsdienst
te Haarlem verzoekt ons nog het volgende
mede te deelen:
Morgen, Dinsdagavond, om 9 uur zal te
Haarlem door middel van sirenen worden
aangekondigd, dat de verduisteringsproef
aanvangt.
Laat een ieder er voor zorgen, dat dan uit
zijn woning of gebouw, vooral ook aan de
achterzijde, geen licht meer naar buiten uit
straalt.
Exploitanten van cafés en restaurants moe
ten er eveneens om denken, dat de ingangen
en ramen van hun zaken zoodanig zijn af
geschermd, dat geen licht meer naar buiten
kan schijnen.
Lichtreclames en de verlichting in automa
ten, benzinepompen, e. d., moeten worden ge
doofd.
Het einde van de proef zal om 10 uur be
kend worden gemaakt door het luiden van
kerkklokken.
Niemand mag zich buiten noodzaak tus
schen 9 en 10 uur op straat bevinden.
Door de volkomen duisternis is het boven
dien op de wegen levensgevaarlijk!
Nieuwsgierigen moeten ditmaal thuis blij
ven want er is buiten werkelijk niets te zien.
Iedereen werke mede om de proef te doen
slagen en men volge de eventueele aanwij
zingen van de Overheid stipt en onverwijld op!
De bioscopen en de verduisteringsproef.
Op den avond van de verduisteringsproef
zullen de directeuren van de bioscopen te
Haarlem, zulks in overleg met het hoofd van
den luchtbeschermingsdienst, maar één voor
stelling geven, die om 8 uur aanvangt.
De bioscoopexploitanten werken dus ook ten
volle mede om tusschen 9 en 10 uur geen pu
bliek op straat te brengen.
Autobussen rijden niet.
Naar wij vernemen, zullen de auto
bussen van de N.Z.H.T.M. Dinsdag
avond van kwart voor 9 tot 10 uur
niet rijden. De tramdiensten gaan
echter gewoon door. De autobussen
van de Brcckway Maatschappij zullen
gedurende de verduisteringsproef ook
niet rijden.
Openbare Leeszaal en Bibliotheek
te Haarlem.
Bezwaren wenschen mogelijkheden.
In een onderhoud dat wy met den heer P.
V. de Wit, directeur der gemeentelijke Open
bare Leeszaal en Bibliotheek te Haarlem
hadden, kwamen allereerst bezwaren naar vo
ren.
Als iemand steeds groeit komt het oogen-
blik dat zijn kleeren te klein worden. Zoo is
het ook met de Openbare Leeszaal en Biblio
theek. Er is reeds lang met de beschikbare
ruimte gewoekerd, maar nu is men aan het
eind. Als tijdelijke oplossing heeft de directeur
de beschikking gekregen over de zolders van
het gebouw van het Bureau voor Beroeps
keuze op het Nassauplein. Daar zijn nu een
paar duizend boeken geborgen, die het minst
noodig zijn, maar afdoende heeft dit niet ge
holpen.
Met passen en meten heeft men in de loka
len op het Prinsenhof, nu ruimte gemaakt
voor de te verwachten uitbreiding van het
komende jaar. Maar dan is alles ook vol.
Er zullen dus binnenkort maatrege
len genomen moeten worden om de
lokaliteiten van de Openbare Leeszaal
en Bibliotheek op het Prinsenhof
uit te breiden.
Daarvoor bestaan twee mogelijkheden. Of
lokalen op het Prinsenhof aan andere dien
sten onttrekken óf de Bibliotheek en Leeszaal
in een ander gebouw onder brengen.
Het is nog niet bekend in welke richting de
oplossing gezocht zal worden.
Indertijd is door het college van B. en W.
gedacht over de mogelijkheid om bij de ver
bouwing van het stadhuis een nieuwe raads
zaal te bouwen. Dit plan wordt nu bij de aan
gevangen verbouwing nog niet uitgevoerd,
maar het is daarom toch niet onmogelijk om
er in de toekomst nog aan te denken. Dan zou
de raadszaal en de antichambre daarachter
gelegen voor de bibliotheek en leeszaal be
schikbaar komen, waardoor het ruimte-vraag
stuk voor jaren zou zijn opgelost.
Een andere mogelijkheid zou nog zijn in
de Vleeschhal op de Groote Markt de oude
bibliotheek onder te brengen. De boeken zijn
slechts af en toe noodig, zoodat het niet al te
veel bezwaar zou opleveren voor het perso
neel om die daar af te halen.
Zooals men weet is de restauratie der
Vleeschhal aan het einde van 1939 klaar. Dan
moet nog een bestemming voor het gebouw
gezocht worden. Moeilijkheden leveren op de
omstandigheid, dat er weinig ramen in het
gebouw zijn, zoodat overdag de verlichting
niet te best is, terwijl ook nog een oplossing
gezocht moet worden voor de verwarming.
Beide dingen maken, dat het gebouw slechts
voor bepaalde doeleinden geschikt zal zijn te
maken
Ook het filiaal in het Huis ter Zaa-
nen in Haarlem-Noord is te klein ge
worden. Tot heden is alleen het be
neden-gedeelte in gebruik, wil men
I
Het woord is aan.
Christian Wagner:
Ik heb de vaste overtuiging
dat de mensch door vreugde
beter wordt.
ook over de verdieping de beschikking
krijgen, dan moet de zoldering ver
sterkt worden. t
De eiken balken zien er oud uit, en
zijn niet solide genoeg om zware
vrachten boeken te dragen.
De directeur deelde ons nog mede, dat het
uitleenen van boeken nog steeds toeneemt,
zoowel op het Prinsenhof als in Huis ter Zaa-
nen. Het bezoek aan de courantenleeszaal is
iets minder geworden Dit staat, naar de di
recteur vermoedt, in verband met een kleine
daling van het aantal werkloozen.
Jaren geleden hebben wij reeds medege
deeld, dat de directeur begonnen was aan de
vorming van een muziekbibliotheek.
De voorbereiding van de muziek
bibliotheek is nu zoo ver gevorderd,
dat begonnen zou kunnen worden, als
er eenig geld beschikbaar gesteld zou
kunnen worden.
De muziekbibliotheek omvat thans ongeveer
1200 werken. Om het bezit aan te vullen
wat gewenscht is om voldoende voorraad te
hebben om de bibliotheek open te stellen
is een bedrag van ongeveer f 300 noodig. Bo
vendien is er dan nog f300 per jaar noodig
voor de aanvulling en de exploitatie van de
muziekbibliotheek.
Dit bedrag van f 300 per jaar zou zoo
zei de directeur vermoedelijk wel opge
bracht kunnen worden door de gebruikers van
de bibliotheek, die er wel geen bezwaar tegen
zullen hebben een kleine vergooding te geven
voor het gebruik der werken. Maar daarmede
heeft men nog niet het bedrag van f300 om
de bibliotheek voor de opening aan te vullen.
Toen de directeur dat zei dachten wij aan
de mogelijkheid voor dit doel waarmee
toch immers ook de kunst gediend wordt
f300 bestemmen in het potje der Frans
Halstentoonsteling. Deze quaestie kan even-
wel pas onder oogen gezien worden als het
bedoelde raadsbesluit opgenomen in een
suppletoire begrooting. dienst 1937 door de
hoogere colleges zal zijn goedgekeurd. Bij ge
ruchte vernamen wij, dat het nog niet abso
luut zeker is, dat de hoogere colleges aan
Haarlem zullen toestaan van het saldo der
Frans Halstentoonstelling f 20.000 pen
reservefonds voor kunstdoeleinden te maken.
Er wordt blijkbaar over gedacht om Haarlem
te verplichten dit geld te gebruiken voor ver
kleining van het tekort op de gemeentereke
ning over 1937.
Na deze uitweiding keeren wij terug tot het
onderhoud met den heer de Wit. Deze deelde
ons nog mede. dat hij zich als ideaal gesteld
heeft in de toekomst ook een kinder- en
jeugdbibliotheek aan de nu bestaande biblio
theek toe te voegen. Daardoor kweekt men
lezers voor de bibliotheek, men leert het op
groeiende geslacht lezen en studeeren.
Maar zoo besloot de directeur daar
mee kan pas begonnen worden, als de reorga
nisatie der bibliotheek, die nu al jaren aan
den gang is, geheel voltooid zal zijn. Daarmee
zullen nog ongeveer 3 jaar gemoeid zijn.
Maar als die reorganisatie haar beslag heeft,
gaan wij ernstig denken aan de uitwerking
van dit ideaal.
Specialiteit in PAPIERWAREN en AANVERW.
ARTIKELEN. - PRIJSKAARTENCARTON,
ETALAGEPAPIER en VERVEN.
GED. OUDE GRACHT 103, TELEF. 11723.
(Adv Ingez. Med.)
verkrijgbaar bij
„AL BA" GROOTE HOUTSTRAAT 158
(Adv. Ingez. Med.)
HEDEN: 14 PAGINA'S.
HAARLEM EN OMGEVING.
pag.
Bezwaren, wenschen en mogelijkheden van
de Openbare Leeszaal en Bibliotheek, te
Haarlem.
BINNENLAND.
De firma Wiegerinck, Muschter en Co. is
failliet verklaard. i
Heeft het in den Haag vermoorde meisje
haar moordenaar gekend? 2
De bankzwendel in de hoofdstad. 3
De vroegere Oostenrijksche politicus en
econoom Karl Kautsky is te Amsterdam
overleden. 4
BUITENLAND.
In de komende week belangrijke besluiten
van het Britsche kabinet verwacht. 1
Tweehonderdduizend Chineezen zijn naar
het front in Zuid-China gezonden. 4
ln Kanton is de uitzonderingstoestand af
gekondigd. 4
Zaterdag zijn zevenduizend Italianen uit
Spanje vertrokken. 4
Na het bezoek van Tsjvalkofski aan Berlijn
is een duidelijke toenadering tusschen
Duitschland en Tsjecho Slowakije aan
het licht gekomen. 4
SPORT.
De Nederlandsche hockeyers weerstaan
Duitschland. 5
Criticus over den wedstrijd II.F.C.Alkm.
Boys. c
ARTIKELEN.
K. de Jong: Fritz Hirsch Operette. o
J. B. Schuil: Jushny f g
De Burgerlijke Stand van Haarlem is op
genomen op