Haarlem's Dagblad
Werkloosheid
te Haarlem.
Vogeltrek.
J. MUIJS
Ochtendbeurs Amsterdam
Een reden tot
echtscheiding
De Kommiezenhuisjes bij de Houtbrug.
Welke voorschriften
men in acht
moet nemen.
Berucht type
te Eindhoven vermoord
Dader over de
grens gevlucht?
Het belangrijkste
56e Jaargang No. 16971
Uitgave Lourens Coster, Maatschappij voor
Courant-Uitgaven en Algcm. Drukkerij N. V.
Bureaux: Groote Houtstraat 93, bijkuntoor
Soendaplein 37. Postgirodienst 38810.
Drnkkerij: Zuider Buiten Spaarne 12.
TelefoonDirectie 13082, Hoofdred. 15054
Redactie 10600, Drukkerij 10132, 12713
Admin. 10724, 14825. Soendaplein 12230.
Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen
Directie: P. W. PEEREBOOM EN ROBERT PEEREBOOM
Hoofdredacteur: ROBERT PEEREBOOM
Dinsdag 18 October 1938
Abonnementen per week f 0.25. p. maand
f 1.10. per 3 maanden t' 3.25. franco per
post f3.55. losse nummer» 6 cent per ex.
Advertentiën1-5 regels f 1.75, elke regel
meer f 035. Reclames f 0.60 per regeL
Regelabonnementstarieven op aanvraag.
Vraag en aanbod 1-4 regels f 0.60. elke
regel meer f 0.15. Groentjes zie rubriek.
Een niet ongunstige
tendenz.
Objecten voor Werkfonds
en Werkverschaffing.
In de afgeloopen week steeg het aantal werk-
loozen te Haarlem met 81. In dezelfde week
van 1937 bleef het cijfer gelijk. Dit is dus op
zich zelf genomen een ongimstige week ge
weest, maar daartegenover staat, dat de vorige
weken iets gunstiger waren dan verleden jaar.
Het blijft op de Haarlemsche arbeids
markt op het oogenblik schommelen,
maar in het algemeen is de tendenz
toch niet ongunstig te noemen.
Er zijn thans 424 werkloozen min
der dan in 1937, 1162 minder dan in
1936 en 584 minder dan in 1935.
Het juiste aantal werkloozen te Haarlem is
nu 5410.
Alles hangt af van de vraag hoe groot de
stijging van het aantal in den komenden winter
zal zijn. Daarover vallen natuurlijk nog geen
vooi-spellingen te doen.
Van veel belang is ook de quaestie of gauw
met verschillende objecten voor Werkfonds en
Werkverschaffing kan worden begonnen. Er is
wel veel op dit gebied in aantocht, maar op
dit oogenblik zijn er weinig werken in uitvoe
ring. Voor het Werkfonds alleen den bouw van
een nieuwen vleugel van het Stadhuis en voor
de Werkverschaffing het omleggen van de Oost-
singelgracht. Er komt evenwel veel meer. Wij
noeinen als Werkfondsobjecten de verkeersver-
betering op het punt KenauparkSchotersingel
'(in de voorbereiding van dit plan is eenige ver
traging ontstaan) en de uitvoering van het
groote rioleeringsplan. Er wordt vooral met
verlangen uitgezien naar het tijdstip waarop
dit laatste werk zal worden begonnen, want al
ligt het dan ook in de bedoeling om de 5 mil-
lioen gulden in ongeveer 8 jaar te laten ver
werken, het brengt toch gemiddeld 6 a 7 ton
werk per jaar.
In Werkverschaffing zijn voorbereid de vol
gende werken: graven van een sporthaven aan
het Noorder Buiten Spaarne, ophoogen van
sportterreinen aan den Schalkwijkerweg en
aanleggen van sportterrein aan de Kleverlaan.
De raad heeft alle desbetreffende voorstellen
al eenige maanden geleden aangenomen, maar
tot een begin van uitvoering is het nog niet
gekomen. Over het laatste werk is, zooals wij
reeds mededeelden een moeilijkheid gerezen
in verband met de gehouden aanbesteding.
Daarover wordt met Den Haag ondex'handeld.
Door de bijzondere ligging van Haarlem is
het in het'algemeen niet gemakkelijk voldoen
de objecten te vinden die zich leenen uitgevoerd
te worden in Werkverschaffing. Uit pas gepu
bliceerde jaarverslagen blijkt, dat de gemeente
Utrecht (die slechts 25 pet. inwoners meer heeft
dan Haarlem) in het jaar 1937 gemiddeld 375
arbeiders in de Werkverschaffing heeft te werk
gesteld. Te Haarlem is dit aantal onder de 100
gebleven, wat dus in verhouding veel minder is.
Daarom is het van beteekenis, dat B. en W.
er thans in geslaagd zijn verschillende objec
ten voor Werkverschaffing te vinden.
Hoeveel Haarlemmers werken
in Duitschland?
Er is gemeld, dat thans 45000 Nederlanders
in Duitschland werken. Op het eerste gezicht
is dat een zeer groot aantal, maar daarbij moet
bedacht worden, dat er ook in normale tijden
ongeveer 20.000 Nederlandei-s uit de grensstre
ken arbeid in Duitschland vonden. Maar er
zijn er nu in elk geval toch nog 25000 extra.
Het is niet met zekerheid te zeggen hoeveel
Haarlemmers naar Duitschland zijn vertrok
ken, omdat een deel hunner op eigen gelegen
heid is gegaan, dus zonder bemiddeling van de
Arbeidsbeurs. Met vrij groote zekerheid is
evenwel aan te nemen, dat het aantal Haar
lemmers dat in Duitschland werkt onder de
honderd blijft. Dit komt omdat er in Haarlem
geen arbeiders wonen die bekend zijn met het
boerenbedrijf. Haarlem kon dus alleen bouw
vakarbeiders en monteurs zenden.
De vorige week heeft Duitschland nog een
aanvraag aan Nedex-land gedaan voor 1100 ar
beiders, maar het is de vraag of er nog vol
doende gegadigden zullen komen, want nu zijn
de voorwaarden veranderd. Voorheen moch
ten de Nederlanders die in Duitschland werkten
85 pet. van hun loon naar huis sturen. Nu is
evenwel bepaald, dat de eene helft van het
verdiende loon in Duitschland moet besteden,
terwijl men de andere helft slecht 42^ pet. van
het loon naar huis mag sturen. Zelfs voor den
laatsten oproep zullen wel alleen ongehuwden
in aanmei-king kunnen komen, want van 42 y2
pet. van het loon kunnen vrouw en kinderen
van gehuwden hier niet leven.
BENESJ AANVAARDT UITNOODIGING
VAN DE UNIVERSITEIT TE CHICAGO.
De president der universiteit van Chicago
heeft bekend gemaakt, dat Benesj de uitnoo-
dlging tot het geven van een aantal lezingen
aan de universiteit heeft aanvaard. De da
tum waarop Benesj zal aankomen, is nog niet
vastgesteld.
Onderzoek naar bombardement op
Britsche scbepen.
Reeders confereeren deze week op het
Foreign Office.
Het comité van Britsche reeders, die op
Spanje varen, hebben de uitnoodiging aan
vaard van het Foreign Office, op 20 dezer een
onderhoud te hebben met den onderstaats-
secretaris ter bespreking van de jongste aan
vallen op Britsche schepen en den vorm van
het onderzoek, dat men wil instellen naar het
bombardeeren dezer schepen. Het comité be
weert dat sedert de totstandkoming van het
accoord van München elf aanvallen zijn ge
daan. waarvan de opzet in de meeste gevallen
duidelijk was.
(Het vogeltrekstation Texel heeft
medegedeeld, dat de weersomstan
digheden thans gunstig zijn voor
de trekwaameming).
De vogels trekken op de vlucht,
Naar zuidelijker, milder streken,
Het trekken is niet van de lucht,
Of wel juist, letterlijk bekeken.
De winter kondigt zich weer aan,
De vogels hebben maar voor 't kiezen.
Zij trekken zich er niets van aan,
Dat zij ons en wij hen verliezen.
Bij ons, gebonden aan ons huis,
Kan dat wel jaloezie verwekken.
Wij krijgen onze trekken thuis,
Om aan het kortste eind te trekken.
Helaas, wij gaan niet op de wiek,
En als wij trekken met de beenen,
Dan is het van de rheumatiek,
Of mooglijk van de winterteenen.
De arbeid houdt ons vast, de plicht,
Gemis van vleugels om te strekken,
Wij trekken straks een lang gezicht
En krijgen slechts een niet te trekken.
De vogels trekken op de vlucht,
Nu vocht en koude weer gaan dreigen,
Wij zien ze heengaan met een zucht,
Omdat w' er zelf vaak trek in krijgen.
P. GASUS.
Specialiteit in PAPIERWAREN en AANVERW.
ARTIKELEN CELLOPHANPAPIER
ZAKJES, BONBONZAKJES.
GED. OUDE GRACHT 103, TELEF. 11723.
(Adv. Ingez. Medj
De Bakenessergracht.
Over de quaestie der demping.
Naar wij vernemen is ter voorlichting van
de Raadsleden door het gemeentebestuur van
Haarlem een kleine tentoonstelling georgani
seerd van teekeningen van de Bakenesser
gracht in ouden en nieuwen toestand. Het
Raadslid de heer Joh. Visser heeft daarvoor
ook eenige schetsen gemaakt.
Verder vernemen wij, dat de heer Joh. Vis
ser in de raadsvergadering, waarin het voor
stel van de meerderheid van het college van
B. en W. tot demping van de Bakenesser
gracht te besluiten, wordt behandeld, zal voor
stellen niet tot demping over te gaan, maar
te bepalen dat op de beide kaden van de
gracht één-richting verkeer zal worden in
gevoerd. Daardoor zal, naar hij meent, het
bezwaar dat de rijwegen te smal zijn voor een
groot deel ondervangen worden.
Koersen van de Ochtendbeurs te Amsterdam
van heden van 10.30 uur tot 11,25 uur.
Kon. Olie 325—8.
H.V.A. 466—7.
Amst. Rubber 232.
Philips 2235.
AKU 42'/2—3/4.
Unilever 142%
Java-China-Japan Lijn 85
Beth. Steel 46 3/4—7 3/16.
U. S. Steel 46 3 4—7 1/16.
Republic Steel 14 7/165/8
Anaconda 29 9/163/4.
Shell 101/2—5/8.
Tidewater Ass. Oil. 9 5/83/4.
General Motors 371/8.
North. Am. Aviation 9 5/8—3/4.
Kennecot Copper 36%.
North American Comp 18 3/4.
Commonwealth 1%.
Illinois Central 10.
Bewapeningsprogram van adem
benemende afmetingen".
Duitschland verantwoordelijk voor Amerika's
bewapening, constateert David Lawrence.
WASHINGTON, 17 October (Reuter)
„Amerika staat op het punt, te begin
nen met de uitvoering van een be
wapeningsprogram van adembe
nemende afmetingen, waarvoor het
Duitschland verantwoordelijk acht",
aldus schrijft de publicist David Law
rence in een artikel, dat overal in de
Vereenigde Staten in de bladen is ge
publiceerd.
Lawrence schrijft, dat de regeering der Ver
eenigde Staten Duitschland als een aanval-
lersstaat beschouwt, en bereid is, de sterkste
luchtmacht op te bouwen, de grootste vloot,
en een stelsel van reserves, dat de mogelijk
heid biedt tot vorming van een der grootste
legers ter wereld. Geen intimidatie van de
Duitsche pers, hoe groot ook, zal dit kunnen
voorkomen.
Alleen daden, niet slechts woorden, van de
Duitsche regeerders, zullen de wereld er van
overtuigen, dat voor de regeling van geschil
len op recht kan worden vertrouwd.
Lawrence schrijft verder nog, dat de Ver
eenigde Staten zich niet inlaten met zuiver
territoriale kwesties in Europa, doch niet
onverschillig kunnen blijven tegenover de
groeiende willekeur ter wereld, die den oor
log slechts onvermijdelijk kan maken.
Demobilisatie in Duitschland
begonnen.
Honderdduizenden reservisten naar huis.
BERLIJN 18 October (Havas-A. N. P.)
Vandaag is een aanvang gemaakt met de de^
mobilisatie van honderdduizenden reservis
ten, die tijdens de internationale crisis onder
de wapenen waren geroepen en van de sol
daten, die na hun diensttijd in dienst waren
gehouden.
De demobilisatie zal ongeveer veertien
dagen duren: vele transportmiddelen van ver
schillenden aard moeten daarvoor gebruikt
worden. In de voorsteden van Berlijn is het
autobusverkeer voorloopig gestaakt.
ROME ACCOORD MET BENOEMING VAN
PONCET.
De Italiaansche regeering heeft haar agré-
ment verleend tot de benoeming van Fran-
gois Poncet tot ambassadeur van Frankrijk
te Rome.
Koopen in Joodsche winkels:
FRANKFURT A. D. MAIN 18 October (Reu
ter). Hier heeft een man echtscheiding
verkregen, omdat zijn vrouw in Joodsche
winkels kocht. Ondanks zijn uitdrukkelijk
verzoek het na te laten, was de vrouw in
Joodsche zaken blijven koopen. Hij zeide, dat
hierdoor voortdurend twisten ontstaan wa
ren en de vrede van het huwelijksleven ver
stoord was. Met zulk een vrouw, zoo zeide hij,
kon hij niet verder samenleven. Bij de om
schrijving van de uitspraak, zeide de rech
ter: In het nationaal socialistische
Duitschland is een huwelijk onmogelijk, in
dien een der partijen voortdurend en welbe
wust handelt tegen de principieele natio
naal socialistische wereldbeschouwingen en
daarmede ernstig inbreuk maakt op het
huwelijksleven.
25 jaar geleden werd voor het
eerst tot afbraak besloten.
Het is thans 25 jaar geleden dat de Haar
lemsche gemeenteraad zijn eersten aan
val heeft ondernomen op de Kom
miezenhuisjes bij de Houtbrug. In het najaar
van 1913 werd namelijk in beginsel besloten
om deze gebouwtjes af te breken. Maar..*.,
daarmee kwam nog niet aanstonds de sloo-
per. Integendeel! In 1917 werd dit beginsel
besluit omgezet in een definitief besluit. Vier
jaar heeft men er dus over moeten doen om
dit beginsel besluit in een definitief besluit
om te zetten. Doch ook toen mocht de slooper
nog niet komen, want dit defitieve besluit
werd door de Kroon vernietigd. Acht jaren la
ter nam de raad nog eens het besluit om de
huisjes af te breken en eerst toen ging men
er in den Haag mede accoord, nadat men een
jaar lang nog gewikt en gewogen had.
Nu de nieuwe Houtbrug eenmaal gebouwd
is en op dat punt een zeer groote verkeers-
verbetering verkregen is, zal niemand de
huisjes terug wenschen.
De verduisteringsproef
Hedenavond van 9 tot 10 uur zal dus te
Haarlem, Heemstede, Bloemendaal, Zandvoort
en Ben nebroek een luchtbeschermingsoefening
worden gehouden, bestaande uit een algehee-
le verduisteringsproef.
Wij laten hier nogmaals de voornaamste
voorschriften, die men in acht moet nemen,
volgen
De geheele straatverlichting zal worden ge
doofd tusschen 9 en 10 uur; voor het door
gaand verkeer zullen in Haarlem de hoofd
wegen voorzien worden van speciaal daarvoor
ingerichte lantaarns welke op den weg zullen
worden geplaatst. Lantaarns met een witte
gleuf, geplaatst op de trottoirs, zullen dienen
als richtlijnen voor het verkeer; lantaarns
met een paarse gleuf wijzen een verkeers
heuvel aan, terwijl lantaarns met een roode
gleuf voor zooveel mogelijk aan de waterzijde
zullen staan.
De bevolking zal door het tegengaan van
lichtuitstraling uit de huizen voor een be
langrijk deel kunnen medewerken, waarop
dan ook ten volle wordt gerekend.
De bewoners c.q. beheerders van perceelen
en daarbij behoorende open en gesloten aan-
hoorigheden moeten-er voor zorgdragen:
a. dat geen licht uitstraalt uit huizen, ge
bouwen, portieken, open plaatsen e.d. hetzij
aan de voor-, hetzij aan de achterzijde, als
door dakvensters e.d.
Dit gebod betreft tevens van buiten af
zichtbaar zijnde voorwerpen, als lichtreclames
automaten, benzinepompen, klokken enz.,
alsmede woonwagens, woonschepen, stilstaan
de voertuigen enz.;
b. dat ook bij het openen der buitendeuren
geen licht naar buiten schijnt.
Het gebruik buitenshuis van lantaarns, fak
kels enz., is verboden.
Motorrijtuigen, rijwielen en rij- en voertui
gen mogen geen licht voeren; dit geldt ook
voor achterlichten en richtingaanwijzers.
Op genoemd uur mogen motorrijtuigen en
rij- en voertuigen alleen op parkeerplaatsen
worden geparkeerd.
De snelheid moet zoodanig zijn, dat de vei
ligheid van het verkeer niet in gevaar wordt
gebracht.
Het verkeer te water wordt geheel
verboden en gestremd. Bruggen,
sluizen, enz. worden niet bediend,
nog verlicht.
Ter voorkoming van verkeerson
gevallen is het aan voetgangers ver
boden buiten noodzaak op den open
baren weg te vertoeven, terwijl het
staan voor de geplaatste richtlam-
pen eveneens verboden is.
Geenerlei aansprakelijkheid wordt
aanvaard voor schade, die van deze
voorschriften het gevolg kan zijn.
Een ieder, die zich gedurende ge
noemden tijd op straat begeeft, on
danks verbod, doet dit geheel op eigen
risico.
Proefnemingen van Brandweer en
Geneesk. Dienst.
Van de gelegenheid, dat hedenavond van
negen tot tien uur de stad in volslagen
duisternis gehuld zal zijn, zal de Geneeskun
dige Dienst gebruik maken om een nuttige
proefneming te doen, want het kan immers
wel eens voorkomen, dat een ziekenauto moet
uitrijden juist op een oogenblik, dat door een
defect aan de lichtleiding een sti-atencomplex
in het donker gezet wordt. De directeur van
den Geneeskundigen Dienst zal aan eenige
leden van den Ongevallendienst opdracht ge
ven, per ziekenauto, waarvan de lampen, met
blauw papier afgeschermd zullen worden, twee
of drie menschen te gaan halen, die op ver
schillende punten van de binnenstad staan
opgesteld. Er zal natuurlijk heel voorzichtig
en langzaam gereden worden.
Verder zal de Geneeskundige Dienst natuur
lijk de noodige maatregelen nemen, wanneer
in het uur van de verduisteringsproef wer
kelijk hulp geboden moet worden, bijvoor
beeld wanneer een voetganger bij het over
steken van een straat struikelt of aangereden
wordt. Dan gaat de ziekenauto er eveneens
met afgeschermd licht op uit; dan zal aan
een huis in de nabijheid worden aangescheld
met het verzoek of de patiënt daar binnen
even behandeld mag worden.
Op tien punten in de stad worden twee le
den van den Ongevallendienst geposteerd om
eventueel hulp te verleenen.
Ook de brandweer doet een proefneming.
Op een gegeven oogenblik zal een motorspuit
met afgeschermd licht een korte route door
de donkere stad rijden, natuurlijk ook heel
voorzichtig. Men is er benieuwd naar. of de
bemanning van een vliegtuig uit de lucht de
brandweer-auto dan kan zien rijden.
Heemstecdsche hulppolitie.
De burgemeester van Heemstede maakt be
kend, dat de leden der hulppolitie, die in deze
gemeente tijdens de verduisteringsoefening
controlediensten zullen verrichten, kenbaar
zijn aan een witten band met zwarte letters
L. B. D. om den linker arm, terwijl zij boven
dien voorzien zijn van een gewaarmerkt legi
timatiebewijs, het laatste om te voorkomen,
dat onbevoegden zich als hulppolitie bij de
bewoners zouden kunnen aanmelden.
ATATURK LIJDT AAN EEN LEVERZIEKTE.
Er heerscht eenige ongerustheid over den
toestand van Ataturk, den president van
Turkije, die reeds geruimen tijd aan een lever
ziekte lijdt.
In het laatste communiqué over zijn toe
stand wordt gezegd, dat een lichte verbeteiïng
in zijn toestand te constateeren valt.
ARRESTATIE WEGENS ZEDENMISDRIJF
TE ZANDVOORT.
De Zandvoortsche politie heeft gistermor
gen zekere M. in zijn woning gearresteerd. De
arrestatie werd verricht op vermoeden van
zedenmisdrijf op uitgebreide schaal. Een groot
aantal getuigen is reeds een verhoor afge
nomen.
Het woord is aan.
Douwes Dekker:
Ik wou mezelf gaarne eens
ontmoeten, om te weten hoe
ik me beviel; maar ik moest
goed gehumeurd zijn dien
dag, want ik houd niet van
onaangenaamheden.
In den afgeloopen nacht omstreeks
half twee werd de politie in Eind
hoven meegedeeld, dat in de Hemel
rijken een man was doodgestoken.
Onmiddellijk ging men naar de
aangeduide plaats, waar men het
levenlooze lichaam vond van den
34-jarigen gehuwden L. A. Sanders,
een berucht type uit Veldhoven.
Het bleek, dat het slachtoffer, na sluitings
tijd van een café in de Hemelrijken, plotse
ling op een groep café-bezoekers, die op
straat nog wat stonden na te praten, was
losgestoi'md. Hij had zich tevoren op de
achterplaats van het café voorzien van
enkele bierflesschen en hiermede gewapend
stoof hij, zonder dat daartoe eenige aanlei
ding bestond, op den motorrijder J J. van
der Velden uit Zeelst af, die ook tot de be
zoekers had behoord. Er ontstond een
vechtpartij, waarbij Van der Velden, even
eens een oude bekende van de poiitie, zijn
mes trok en Sanders met een steek in de
hartstreek het leven benam.
Van der V. sprong daarop op zijn motor en
reed in volle vaart weg. Het is niet uitgeslo
ten, dat de man de wijk naar België heeft
genomen. Als smokkelaar is hem de streek
zeer goed bekend.
JAPANNERS VERWACHTEN VAL
VAN KANTON BINNEN
VEERTIEN DAGEN.
Hevig gevecht woedt op 70 K.Jf.
van de stad.
HONGKONG, 18 October (Reuter/
A.N.P.). De bladen bevatten versla
gen over een hevig gevecht bl.1
Tsanghsing, 70 K.M. ten oosten van
Kanton.
Zij zeggen, dat de Chineezen de
Japansche troepen daar reeds 36 uur
hebben tegengehouden, doch Reuter
verneemt uit betrouwbare bron, dat
de Japanners hun opmarsch naar
Kanton snel voortzetten zonder op
veel tegenstand te stuiten.
Te Hongkong gelooft men, dat Kan
ton eerder dan Hankau zal vallen en
in Japansche kringen wordt de ver
overing der stad binnen veertien da
gen verwacht.
^ÜROENTJES in Haarlem's Dagblad
zijn een instelling geworden, die jaar
lijks tienduizenden helpt en profijt be
zorgt.
HEDEN: 14 PAGINA'S.
HAARLEM EN OMGEVING.
pag.
De werkloosheid te Ilaarlem. Objecten voor
Werkfonds en Werkverschaffing. Hoeveel
Haarlemmers werken in Duitschland? 1
De Bakenessergracht niet dempen, maar
op beide wegen langs de gracht één
richtingverkeer invoeren? 1
BINNENLAND.
De directeur van Openbare Werken te
Bergen op Zoom is ontslagen wegens
het schrijven van een brochure. 3
De belastingen brengen meer op dan de
raming. 3
Tegen een apothekers assistente is, we
gens overtreding der opiumwet drie
maanden gevangenisstraf gecischt. 3
BUITENLAND.
In een interview bepleitte de Iersche mi
nister-president De Valera een vereenigd
Ierland. 5
In het spionnageproces te New-York zijn
mededeelingen gedaan over de uitge
breide activiteit der spionnen. 5
In Jeruzalem heeft het optreden der rebel
len ernstige afmetingen aangenomen. 5
ARTIKELEN.
Neville Chamberlain: Mijn streven als
staatsman. 5
E.: Tooneelvereeniging .Herman Heyer-
mans": „Zij roepen om werk". 7
J. B. Schuil over „Lessen in laster". 7
De Burgerlijke Stand van Haarlem is op
genomen op g