IBISSHAG
Hoogleeraarsbenoeming iokte
lang debat uit.
COGNAC
AUTHENTIQUE"
3 STER
Kunstavond.
DONDERDAG 20 OCTOBER 193,9
ET A ARTE M'S D A C, READ
Dr. N. B. Tenhaef tenslotte te Amsterdam benoemd
Dr. J. M. Romein verwierf
slechts twee stemmen minder.
De Amsterdamsche gemeentraad heeft
Woensdagmiddag vergaderd. Op de agenda
kwam o.m. een voordracht van B. en W. voor
tot benoeming van een gewonen hoogleeraar
in de algemeene geschiedenis en van een bui
tengewonen hoogleeraar in de vaderlandsche
geschiedenis aan de gemeenteuniversiteit van
Amsterdam.
Werd reeds bij eerste stemming tot buiten
gewoon hoogleeraar in de vaderlandsche ge
schiedenis met 22 van de 41 uitgebrachte
stemmen benoemd ar. H. E. Enno ran Gelder,
leeraar aan de Dalton-H^B.S. in Den Haag,
die op de tweede plaats stond van de voor
dracht, welke 't college van curatoren had in
gediend. terwijl op nummer één van deze
voordracht jhr. dr. P. J. van Winter te Am
sterdam 19 stemmen werden uitgebracht, de
benoeming van een hoogleeraar in de alge
meene geschiedenis had veel meer voeten in
de aarde. Drie stemmingen bleken noodig te
zijn alvorens een beslissing werd verkregen.
Deze beslissing viel ten gunste van dr. N. B.
Tenhaef te 's-Gravenhage. die op de eerste
plaats stond van de voordracht van curatoren.
Zijn grootste concurrent, dr. J. M. Romein,
die niet op de voordracht van curatoren voor
kwam, maar tot wiens benoeming de faculteit
had geadviseerd, kreeg slechts twee stemmen
minder. De stemmenverhouding was 1816,
terwijl 7 stemmen blanco werden uitgebracht.
Alvorens echter tot stemming werd overge
gaan, hield de raad in openbare vergadering
zeer breedvoerige debatten.
Wel had de voorzitter, toen de benoemingen
aan de orde kwamen, de openbare vergadering
gesloten, doch de geheime zitting duurde
slechts tien minuten.
Nadat de openbare vergadering was her
opend, voerde allereerst het woord de voor
zitter van de soc.-dem. raadsfranctie. de heer
Mattijsen, wiens zeer breedvoerig betoog een
aanval inhield op het college van curatoren,
dat zoo zeide hij dr. Tenhaef op de eer
ste plaats van zijn voordracht plaatste, terwijl
de meerderheid van de faculteit een andere
wenschte en tot benoeming van dr. J. M.
Romein had geadviseerd. Spr. behandelde de
argumenten, welke het college van curatoren
heeft aangevoerd om aan te toonen, waarom
curatoren geen vrijheid konden vinden het
advies van de meerderheid van de faculteit te
volgen, besteed deze argumenten en zette
daarbij o.m. uiteen, dat uit niets blijkt, dat dr.
Romein verweten kan worden, dat hij wel
eens plagiaat heeft gepleegd, dat hij opper
vlakkig is, of dat hij niet in staat is de
dingen objectief te'beoordeelen. Oud-leerlin
gen zoo merkte de spreker op verklaren
volmondig, dat dr. Romein steeds blijk heeft
gegeven van zijn wil de grootst mogelijke ob
jectiviteit te betrachten. Steeds was hij er
op uit, de posities van andersdenkenden recht
te. doen wedervaren en nooit heeft hij ge
tracht propaganda te maken voor zijn eigen
sociale en politieke denkbeelden.
Met de kwestie der objectiviteit zoo ging
de heer Mattijsen verder is de kern aange
raakt van het geschil tusschen curatoren en
de meerderheid der faculteit. De zaak der
objectiviteit gaat den laatsten tijd weer een
grootere rol spelen, dan eenige jaren terug.
We zien dat weer bij burgemeestersbenoemin
gen. Spr. herinnerde daarbij aan de benoe
ming van mr. Oud tot burgemeester van Rot
terdam.
De sociaal-democraten werden daarbij ge-
De echie Fransche
(raffiaverpakking)
tijdelyk, tot
31 October
verlaagd
tot
f 2.50 per fl.
gewone prijs is
3.25 Neem
eenige flesschen
in huis, het is
Herfst en de
Winter staat
voor de deur.
Verkrijgbaar in de winkelsKI. Hout;
Rijksstraatweg S en 2S3, KJevcrparkweg 24.
Amsterd.str. 61, Leidschevaart h. Leidschestr.
(Adv. Ingez. Med.)
Wielrenners letten niet goed op.
Doodelijke botsing met wielrijders.
Op den grooten rijksweg no. 16 van Rot
terdam naar Dordrecht is de achttienjarige
wielrenner J. Ramsteen uit de v. Riebeek-
straat no. 21 te Rotterdam, om het leven ge
komen.
Ramsteen was met een vriend op weg naar
Dordrecht. De jongelui zaten op racefietsen
en hielden hun oogen zoo ingespanen op den
grond gericht, dat zij niet bemerkten, dat op
het breede rijwielpad twee wielrijders ston
den, die juist waren afgestapt, omdat hun
licht niet wilde branden. Eerst op het laatste
moment zagen de wielrenners de andere
fietsers. Zij konden toen een botsing niet
meer vermijden. Ramsteen werd tegen den
grond geslingerd, waarbij hij vermoedelijk een
nekwervelfractuur opliep. Een juist pas-
seerende automobilist vervoerde den bewuste-
loozen jongeman naar het politiebureau te
IJselmonde. Bij aankomst aldaar bleek hij,
yolgens de Tel, reeds te zijn overleden.
passeerd. Van de ruim 100 professoren in Am
sterdam zijn 5 of 6 links georïenteerd. Spr.
critiseerde de objectiviteit, welke men bij al
deze benoemingen betracht en noemde haar
één der misselijkste uitingen van subjectivi
teit. Het feit zoo vervolgde hij dat dr.
Romein communistisch geïnfecteerd is, is vol
doende om hem niet voor te dragen.
De heer Wijnkoop (comm.) betoogde, dat
het tusschen dr. Romein en de communisti
sche partij, die zoo zeide hij steeds in
ontwikkeling vooruitgaat, tot een breuk is ge
komen. Dr. Romein is den reactionnairen weg
op gegaan en daarom zal sprekers fractie zijn
candidatuur niet kunnen steunen.
Prol'. Woltjer critiseerde het betoog van den
heer Mattijsen en wees op de verantwoorde
lijkheid. welke curatoren dragen. Zij hebben
zich gehouden aan het oordeel van de histo
rische sectie, welke dr Romein niet wenscht.
De rede van den heer Mattijsen zoo be
sloot spr. is bedenkelijk geweest. Hij heeft
daarm »ie noch Amsterdam, noch de universi
teit en noch dr. Romein een dienst bewezen.
Dr. De Vlugt onderstreepte het betoog van
prof. Woltjer daarbij tevens uiting gevende
aan zijn teleurstelling over het feit. dat deze
zaak in openbare vergadering was gebracht en
dat tijdens de debatten stukken waren be
sproken, die niet voor openbare behandeling
zijn bestemd. Na een korte repliek werd ten
slotte tot stemming overgegaan.
Bij de eerste stemming verwierf dr. Tenhaef
17, dr. Romein 15 en dr. J. S. Bartstra uit
Haarlem, nummer twee van de voordracht
van curatoren, 9 stemmen.
Bij de tweede vrije stemming was de ver
houding 151412. zoodat een herstemming
moest plaats vinden tusschen dr. Tenhaef en
dr. Romein.
Deze stemming werd beslist ten gunste van
dr. Tenhaef, die 18 stemmen verwierf tegen
dr. Romein 16. Zeven waren thans blanco.
De 3 hypothecaire obligaties
„Artis".
Een waarschuwend woord.
De heer A. L. J. Sunier, directeur van Artis.
schrijft ons:
In verschillende bladen heeft men kunnen
lezen, dat de door Mr. A. L. F. J. de Vries ver
tegenwoordigde groep van obligatiehouders
niet zoozeer de bedoeling heeft op de terreinen
van „Artis" beslag te leggen, alswel een betere
regeling voor hypothecaire obligatiehouders
te verkrijgen.
Deze mededeeling kan tot misverstand aan
leiding geven. Obligatiehouders hebben een
vordering op „Artis", welke vordering slechts
vereffend kan worden door verkoop der be
zittingen van het Genootschap.
Nu is tot nu toe slechts één kooper gevon
den. die bereid is om na aankoop der terreinen
gebouwen, zoölogische verzamelingen en bi
bliotheek van het Genootschap deze in eigen
dom aan hem overgegane bezittingen weer
aan het Genootschap #n gebruike ter beschik
king te stellen tegen een nominaal bedrag
van f 1 per jaar. Alleen, indien de bezittingen
van Artis in handen komen van dezen kooper
met name de Gemeente Amsterdam, is dus
het voortbestaan van „Artis" verzekerd. Ko
men de bezittingen van „Artis" in handen van
een anderen kooper. dan is, voor zoover thans
bekend, „Artis" gedoemd te verdwijnen.
Zoolang niet nauwkeurig bekend is wie de
obligatiehouders zijn, die door Mr. de Vries
vertegenwoordigd worden en welke precies
hun bedoelingen zijn, zullen bezitters van
obligaties, die prijs stellen op het behoud van
„Artis", dus goed doen hun obligaties niet
aan de door Mr. de Vries vertegenwoordigde
groep te verkoopen. doch deze te bewaren ten
einde op grond daarvan stemmen te kunnen
uitbrengen of te kunnen doen uitbrengen op
een volgende vergadering van obligatiehou
ders.
Prinses Juliana op het Loo.
Woensdagmiddag om één uur is HJC.H.
Prinses Juliana met Prinses Beatrix per auto
op het Paleis het Loo aangekomen voor een
verblijf van enkele dagen.
Gemeenschappelijke actie tegen
wetsontwerp inzake autovervoer
van personen.
Protestvergadering van den Bond van
Touringcarondernemers.
Onder groote belangstelling kwam Woens
dag de Nederlandsche Bond van Touringcar
ondernemers onder voorzitterschap van den
heer H. N. Koning te Utrecht in vergadering
bijeen uit protest tegen het bij de Tweede
Kamer van de Staten-Generaal ingediend
ontwerp van wet op het autovervoer van per
sonen.
De secrataris van den bond, mr. J. C. L
Vlaanderen, gaf een breedvoerige uiteen
zetting van het ontwerp In vele opzichten
achtte spreker de voorgestelde maatregelen in
strijd met het algemeen belang.
Het zal een groot aantal ondernemers, die
in de uitoefening van het touringcarbedrijf
een bestaan vinden, ernstig dupeeren en als
het ware afslachten. Het zal een grootere
werkloosheid tengevolge hebben. En of dit
niet erg genoeg is, zal een belangrijke kapi
taalsvermindering het gevolg zijn van deze
maatregelen, want het wagenpark der onder
nemers zal belangrijk worden ingekrompen
Voor de wagens is geen emplooi meer. Nieuw
materiaal zal niet meer worden aangeschaft
met het gevolg, dat de leveranciers, de car
rosseriebouwers, de afzetmogelijkheid voor
hun producten zullen zien verminderen, en
dit alles ter bescherming der spoorwegen. Als
daarmede het algemeen belang gediend wordt
dan wreet spr. het niet. Het is noodig, dat de
touringcarondernemer en allen, die bij een
floreerend touringcarbedrijf belang hebben,
zich krachtig verzetten tegen maatregelen
als de thans voorgestelde.
Hierna volgde een gedachtenwisseling,
waarbij vele vragen werden gesteld en be
antwoord. Tenslotte werd besloten, dat het
bestuur zich met andere vereenigingen en
organisaties op het gebied van personenver
voer iti verbinding zal stellen om op deze
wijze een gemeenschappelijke actie tegen de
aanneming van het wetsontwerp te voeren.
Crematie D. Scheer.
Groote belangstelling.
Onder zeer groote belangstelling heeft Woens
dagmiddag in het crematorium op Westerveld
te Velsen de crematie plaats gehad van het
stoffelijk overschot van den heer D. Scheer,
eerelid en administrateur der afdeeling Haar
lem van den Ned. Bond van Schilderspatroons,
oud-hoofdbestuurslid van dezen bond en die
verschillende functies in de Evang. Luth. ge
meente vervulde.
Aanwezig waren vele leden van het hoofd
bestuur van den Ned. Bond van Schilderspa
troons, het bestuur en vele leden der afdeeling
Haarlem, deputaties van de afdeclingen 'Am
sterdam en Zand voort, de heer A. J. van Rest.
vooi-zitter van den Ned. R.-K. Bond van Schil
derspatroons St. Lucas: leden van den kerke-
raad der Evang. Luth. gemeente alhier, regen
tessen en regenten van het Luthersche Wees-
en Oudeliedenhuis, het bestuur en vele leden
van den Lutherschen kring: de beide prediakn-
ten der Evang. Luthersche gemeente, ds. G. J.
Duyvendak en ds. C. H. Brandt, de heer L. J.
van Wijk te Heemstede, oud-algemeen secre
taris van het Ned. Bijbelgenootschap e.a.
Wegens de groote belangstelling had de plech
tigheid plaats in de nieuwe hal. Toen de stoet
nabij het crematorium was gekomen, zong het
Luthersche Dameszangkoor een lied.
Allereerst sprak de heer C. van Willigenburg
namens de afdeeling Haarlem van den Ned.
Bond van Schilderspatroons, die zeide dat voor
de leden dit afscheid een droeve en zware
tocht was. De heer Scheer, heeft voor de orga
nisatie voortreffelijk werk verricht, hij was
in het bondsleven een hoogstaande figuur.
Spoedig na zijn lid worden werd de aandacht
op hem gevestigd. Vele jaren was hij secreta
ris der afdeeling en als zoodanig heeft hij
uitnemend werk gedaan, vooral in de moei
lijke jaren na den oorlog. Toen hij zijn werk
neerlegde, bleef hij bereid het werk van admi
nistrateur te blijven behartigen. Enkele weken
geleden, bij het bondscongres in Haarlem, was
hij nog vol opgewektheid, daarom treft zijn
heengaan zeer. Spr. dankte den overledene voor
alles, wat hij voor de afdeeling gedaan had.
De heer W. C. van As. namens het hoofdbe
stuur van den Ned. Bond van Schilderspa
troons. zeide dat in den Bond de naam van
den heer Scheer met eere genoemd zou blijven.
Als lid van het hoofdbestuur hebben wij hem
ook leeren kennen als een man met een hel
deren blik en als een stoer werker. Wij nemen
een dankbare herinnering aan hem mede.
De heer Verkouw sprak namens het college
van diakenen der Evang. Luth. gemeente. Hij
zeide dat de overledene prachtig werk deed in
het belang der behoeftige leden van de ge
meente en dat hij dien arbeid deed zonder aan
zien des persoons.
De heer Krook sprak namens de afdeeling
Amsterdam van den Bond van Schilderspa
troons en als vriend.
Namens den Lutherschen kring in Haarlem
voerde het woord de heer A. Thomas, die den
overleden voorzitter herdacht als 'een man van
groote beminnelijkheid. Hij was een der op
richters van den kring en elf jaar voorzitter.
Wanneer de kring een goede naam heeft onder
de vereenigingen in Haarlem, is dat grooten-
deels aan hem te danken.
Namens het college van regentessen en re
genten van het Luth. Wees- en 'Oudeliedenhuis
zeide de heer van Vliet dat de overledene als
voorzitter goed werk had gedaan en met wijs
beleid de reorganisatie van de tehuizen der
Evang. Luth. gemeente had gevoerd. Het stemt
weemoedig, zeide spr., dat de overledene werd
weggenomen te midden der voorbereiding voor
de viering van het 200-jarig bestaan van het
huis.
Een zoon van den overledene herdacht wat
deze voor de familie was geweest.
Ds. C. H. Brandt, het woord voerende na
mens de Algemeene Vereeniging van Vrijz.
Lutherschen, den kerkeraad der Evang. Luth.
gemeente en als wijkpredikant, zeide dat de
Luth. gemeente in Haarlem werd benijd om
zulk een werkkracht als de heer Scheer, naar
wien in de vergaderingen van den kerkeraad
steeds geluisterd werd. Spr. besloot met het uit
spreken van het Onze Vader.
Het Luthersche Dameszangkoor zong daarna
den Oud-Testamentischen zegen, waarop de
kist daalde onder de onen van „Ruhn'n in
Frieden. alle Seelen" van Schubert.
De oudste zoon heeft voor de groote belang
stelling bedankt.
FAILLISSEMENT VAN ,DE HOOFDSTAD".
De civiele kamer van de Amsterdamsche
rechtbank heeft in staat van faillissement
verklaard de N.V. maatschappij tot exploitatie
van onroerende goederen ..De Hoofdstad",
kantoor houdende Keizersgracht 213.
Tot rechter-commissaris is benoemd mr.
Sprey en tot curator mr. D. Giltay Veth. Deze
maatschappij werd geëxploiteerd door de bank
van Wiegerinck Muschter en Co.
KORPS MOTORDIENST.
In afwachting van een eventueele overplaat
sing zijn bij het korps gedetacheerd de ser
geanten der le klasse N. de Jong van het 18e
R. I.. A. H. Meijer van het 8e R. I., J. Witte
va nhet 3e R. I.. P. Lenstra van het 22e R. I.,
en E. K. H. Boersma van het 22e R. I.
..LOTÏSICO" BESTAAT VEERTIG JAAR.
De N.V. De Eerste Nederlandsche Maat
schappij tot Verzekering van Risico in Lote
rijen ..Lotisico" te 's-Gravenhage bestaat deze
maand veertig jaar.
Dit feit zal op Donderdag 20 October worden
herdacht. Aan deze herdenking nemen o.m. de
honderden hoofdagenten, afkomstig uit het ge-
heele land, deel.
Commissarissen en directie houden dien dag
receptie in een der zalen van den Dierentuin
te Den Haag, 's middags van 6 uur.
EXAMENS.
Academische opleiding.
Bevorderd aan de Gem. Universiteit te Am
sterdam tot arts: mej. E. M. Kop, Bussum, en
de heeren Th. J. van Vloten, Amsterdam, H
j. P. Tulner, Amsterdam en K. R. de Jong.
Amsterdam; geslaagd voor artsexamen 1ste
gedeelte de heeren J. Das, Hilversum, M. A.
ten Berge. Alkmaar en J. W. Weener. Haar
lem
Bevorderd tot doctor in de geneeskunde op
proefschrift, getiteld „Kindervacantlekolonie
en tuberculose" de heer J. Bos geb. te St.
Jacobi-parochie; geslaagd voor het candi-
daatsexamen wis- en natuurkunde (F) de
herren G. Krijt en K. A. Fischer.
M. O. Akte K. (Wiskunde).
Opgeroepen en opgekomen 2 candidaten.
Geslaagd de heer H Verschoor te Heem
stede.
De Coöperatieve Verbruiksvereeniging „De
Eendracht", welker bestuur zich beijvert haar
leden zoowel het aangename als het nuttige
te verschaffen, stelde hen Woensdagavond in
de gelegenheid tot het bijwonen van een kunst
avond, die in de groote zaal van het gebouw
St. Bavo gegeven werd door Tilly Sylon's
Ballet, met welwillende medewerking van de
violiste Ans van Maanen.
Het optreden van Tilly Sylon's Balletensem
ble doet telkenmale een reeks tafereelen vol
kleuren en levendigheid zien. Soms beperken
die kleuren zich tot teedere nuances van licht
blauw, lichtrose, lila en crème, dan weer ver-
toonen ze felle tegenstellingen van harde
tinten, ook wel eens domineert een smetteloos
wit en heel vaak schijnt de kleedij met veel
smaak gekozen te zijn. De levendigheid resul
teert uit de nu eens behagelijk deinende, dan
weer verrassend snelle, maar bijna steeds
gracieuze bewegingen der welgevormde en
lenige lichamen, waarbij de leidster zich haast
steeds de prima inter pares toont. Ook bewe-
ginglooze groepeeringen komen wel voor,
meestal aan het einde van een nummer, en die
bezitten soms als b.v. die aan het einde
van Frühlingsstimmen" een opmerkelijke
schoonheid.
De illustreerende kracht dezer balletnum
mers is ongelijk en ook menigmaal voor ver
schillende beoordeeling vatbaar. Tilly Sylon
heeft haar persoonlijke opvattingen omtrent
het karakter van vele muzikale composities
en volgens die opvattingen ontwerpt zij haar
choreografische uitbeeldingen. Heeft nu een
compositie een karakteristieken titel of in
houd, dan kan het wel gebeuren dat deze of
gene toeschouwer die niet direct in haar uit
beelding terug kan vinden. Zoo ging het mij
ditmaal bij de Berceuse van Liadoff en de
Fisdur-Romance van Schumann. Maar Mosz-
kowsky's Polonaise. Sinigaglia's Danze Pie-
montese en Joh. Strauss' Walsen lieten vol
komen vrije ontplooiing der dansbewegingen
toe en die bereikte in „Frühlingsstimmen" wel
een hoogtepunt van gratie en expressiviteit.
Dat was als een gedwarrel van bloesemblaadjes
in den lentewind, een fleurigheid van rose en
bleu. die door de bloemenkransen om de hoof
den der danseressen nog verhoogd werd. Wat
betreft scherpe karakteristiek stond wel de
scène ,.De Buren" uit De Falla's „De driekante
Steek" bovenaan, maar daarin was dan ook
evenveel pantomime als ballet in engeren zin.
De pianobegeleidingen van Caroline Luitjes
sloten zich als altijd nauw bij den dans aan.
In Moszkowski's Polonaise trok haar welver
zorgd spel op zichzelf de aandacht; meer nog
in De Falla's werk. waar zij de kunst verstond
om op een gewone piano de klankwerkingen
van het orkest dicht te benaderen. Dat was
uitmuntend, en verdient temeer lof omdat
het stuk groote technische eischen stelt. Maar
die leverden voor de pianiste geen enkel be
zwaar op om het karakter volkomen weer te
geven.
De violiste Ans van Maanen speelde, bege
leid door Mevr. Waalewijn, Beethoven's Ro
mance in F. en eenige aardige kleine werkjes
nl. een Gavotte van Méhul en enkele composi
ties of bewerkingen van Fritz Kreisler. Even
pretentieloos als deze muziek was haar voor
dracht. waarin een aantal deugdelijke violis-
tische kwaliteiten op te merken waren. Beet
hoven's Romance vraagt echter wel wat groo-
ter stijl en meer warmte.
Na de pauze hield de heer J. H. J. Hulsman
een „coöperatief praatje", waarin hij van het
doel en het werken der coöperaties in en buiten
Nederland een kort overzicht gaf. Het bleek
daarbij dat op coöperatief gebied ons land bij
vele andere ten achter staat. In Groot-Brit-
tannië, Ierland en Denemarken zijn percents
gewijze veel meer leden van coöperatieve ver-
bruiksvereenigingen. Merkwaardig was het te
vernemen, dat de om hun zuinigheid bekende
Schotten bijna tweemaal zooveel per jaar bij
hun coöperaties besteden als de Ieren. Na de
voordeelen van het coöperatieve gebruik in 't
licht gesteld te hebben besloot spr. met een
opwekking tot meerdere deelneming.
Aan de dames Tilly Sylon, Lien Luitjes. Ans
van Maanen en Mevr. Waalewijn werden bloe
men aangeboden.
De zaal was goed bezet en de kunstpresta
ties werden zeer op prijs gesteld.
K. DE JONG.
Voor den inhoud dezer rubriek stelt de
Redactie zich niet verantwoordelijk.
Van ingezonden stukken, geplaatst of niet
geplaatst, wordt de kopij den inzender niet
teruggegeven.
Luchtbescherming als bijzaak.
Vriendelijk verzoek ik u opneming van het
volgende:
Alle onderdeelen van het luchtbescher
mingsapparaat zijn kwetsbaar voor zakelijke
kritiek. Indien wij eerlijk tegenover ons zelf
zijn, en tegenover anderen, moeten wij be
kennen. dat de beveiligingspogingen niet
meer zijn dan een loterij met vele nieten.
In Duitschland en Engeland waarschuwde
men voor het volksgasmasker, omdat reeds
vele slachtoffers waren gevallen. Men pro
beerde n.l. de maskers in vertrekken met
lichtgas. Dit lichtgas bevat het gevaarlijke
gas koolmonoxyde, waartegen geen enkel
goedkoop volksgasmasker bestand is.
Over bomvrije schuilplaatsen praat men
niet zoo veel meer na de ervaringen in Span
je. Men spreekt nu meer over gas- en scherf-
vrije schuilplaatsen. Tegen voltreffers en
die zijn er in den oorlog altijd in groot aantal
helpen de scherf vrije en bomvrije schuil
plaatsen niet. Ontploffingen in deze ruimten
met beperkten luchttoevoer geven aanleiding
tot de ontwikkeling o.a. van het koolmonoxy
de. waartegen het volksgasmasker niet be
stand is.
Tegen de moderne gifgassen het mosterd
gas b.v. is dat masker ook niet bestand. Het
is wel tegen enkele gassen bestand, maar er
is geen enkele aanwijzing, dat men deze gas
sen zal gebruiken, als men gassen gebruikt.
De gasvrije schuilplaatsen gemaakt vol
gens de officiëele voorschriften geven
slechts een schijnveiligheid, hetgeen door
proeven is aangetoond (The protection of the
public from aerial attack, by the Cambridge
Scientists' anti-war group, London 1937).
Het luchtafweergeschut en de zoeklichten
zijn technisch zoo verfijnd, dat ze tevens
uiterst kwetsbaar zijn en door verkeerde be
handeling spoedig defect raken. Het tech
nisch personeel dat voldoende geschoold is,
is slechts in beperkte mate aanwezig en
moeilijk te vervangen.
De praktijk van den luchtoorlog in Spanje
heeft uitgewezen, dat men gebruik maakt
van een nieuwe tactiek n.l. de geruischlooze
nadering. Van groote hoogte laten de bom
menwerpers zich zakken met afgezette mo
toren vlak boven een doel, werpen hun
bommen af en verdwijnen voordat het lucht
alarm gemaakt is. Eerst na het verdwijnen
91 WB& Es WAAIT NIET UIT 0E PUP
M«y«>
öottclmami...lckker,Tnant
(Adv. Ingez. Med.)
van de bommenwerpers gaan de sirenes
loeien.
Bij de laatste verduisteringsoefening in
Breda werd deze praktijk in toepassing ge
bracht, d.w.z.: een vliegtuig cirkelde eenige
malen boven de stad voordat alarm gemaakt
werd!
De laatste verduisteringsoefeningen toon
den aan dat alle vitale punten in alle steden
en langs de waterwegen zonder moeite te vin
den waren. Er is geen reden om aan te nemen,
dat bij donkere maan dit niet het geval zal
zijn.
De verkeersvliegtuigen vliegen regelmatig
ook bij duisternis, door de hevigste stormen
heen, zelfs als de scheepvaart nagenoeg stil
ligt. Op de Noordzee zijn geen steden en geen
straatlantaarns die verduisterd kunnen wor
den, maar de oriëntatie faalt niet.
Bovendien kan men de zaak ook zóó stellen.
Als een Nederlandsche vlieger boven uitge
strekte verduisterde gebieden de Nederland
sche steden niet kan vinden, dan is de waar
de van de dure luchtmacht als militair instru
ment meer dan twijfelachtig.
Tot nu toe hebben echter alle proeven op
groote schaal bewezen, dat gewone verkeers
vliegtuigen met gewone bestuurders alle
plaatsen, die waren opgegeven bij de ver-
duisteringsprocessen in de drie Noordelijke
provides hebben gevonden. De radioreportage
bevestigde dit alles. Als Nederlandsche vlie
gers dan wèl alle opgegeven doelen kunnen
vinden, dan volgt hieruit, dat de waarde van
de dure verduisteringsoefeningen méér dan
twijfelachtig is.
Men kan zoo op grond van zuiver mili
tair-technische overwegingen aantoonen,
dat het geheele beveiligingssysteem overeen
komt met een loterij met véél nieten.
Laten we dus maar bekennen, dat de angst
voor den luchtoorlog reden van bestaan heeft
ook na beveiliging. De eenige conclusie, c'ie er
uit getrokken kan worden is dus: Wij moe
ten een anderen uitweg zoeken.
Hierbij zullen we geholpen worden door de
economische noodzaak omdat de militaire vei
ligheid het heele economische leven ontwricht
(waar halen we nu weer de 120.000.000 van
daan voor de proefmobilisatie?).
Alleen de wapenindustrie profiteert van het
wantrouwen. De luchtbescherming bevestigt
en bevordert dit wantrouwen.
Het is dus noodzakelijk dat hier en daar en
voortdurend de stemmen blijven opgaan:
Wij willen den oorlog niet meer.
Deze stemmen gaan in alle landen op en
worden overal onderdrukt, maar toen we vóór
den afgrond stonden bleek overal de diepe
afkeer en angst voor het bedrijf van den oor
log.
De luchtbescherming leidt ons af van de
hoofdzaken.
De volkerenverzoening is nu gevoeld als
economische noodzaak.
De arbeid dient te staan in dienst van het
universeele leven. Daarom is de wapen
industrie waar deze zich ook moge bevin
den als een kwaadaardig gezwel dat over
al zijn zaailingen verspreidt en leven vernie
tigt. Dit kwaadaardig gezwel fungeert boven
dien overal als een machtige magneet voor de
luchtaanvallen.
Uit zedelijke en practische overwegingen
moeten wij dus tegenover dat bedrijf stellen
de verantwoordelijke menschwaardige arbeid.
De honderdduizenden, die tot millioenen
worden, besteed aan het speculatief bedrijf
van de luchtbescherming zouden honderd
maal beter besteed zijn als credieten voor de
ons omringende landen voor de levering van
levensmiddelen in plaats van voor de levering
van de grondstoffen voor het oorlogsmate
riaal! In deze richting dienen wij te zoeken
naar de handhaving van het universeele
leven.
Het najagen van de „eigen" veiligheid en
het „eigen" recht door militair geweld zullen
dan als bijzaken op den achtergrond worden
gedrongen. De luchtbescherming is zoo'n bij
zaak.
Met dank voor de plaatsing.
M.
B ij schrift:
Als een „loterij met vele nieten" zou de ge
achte inzender nevens de luchtbescherming
ook het Roode Kruis kunnen stellen. Dat be
proeft in oorlogstijd eveneens een groot aan
tal menschen te redden en slaagt slechts in
een deel van de gevallen. Maar dat is toch
geen reden om deze diensten maar achter
wege te laten, te veronachtzamen of ze als
biizaak te beschouwen?
Wij voelen wel het bezwaar dat de lucht
bescherming de menschen weer meer „ver
trouwd" maakt met de oorlogsgedachte als
een soort onvermijdelijke noodzaak. Dat is
een kwaad.
Maar géén luchtbescherming lijkt ons een
grooter kwaad. Wij voelen de verantwoordelijk
heid om in oorlogstijd zooveel menschen te
redden als we maar kunnen. Voorbereiding
daartoe is noodig. En men is er in ons land
nu al laat mee. Tot dusver is er maar een
heel klein beetje aan gedaan.
Of er oorlog komt of niet hangt helaas niet
van ons Nederlanders af. Wij kunnen ons deel
Internationalen invloed ten goede aanwenden,
maar vertegenwoordigen maar twee procent
van de bevolking van een verscheurd en
twistend werelddeel, vol achterdocht en ge
varen. Als het gezond verstand in dat wereld
deel zoo weinig aanhangers meer telt dat het
toch weer gaat vechten, en wij worden daarin
betrokken, kan dat alleen buiten en tegen
onzen wil zijn. Maar het verhoeden kunnen
wij niet. De macht daartoe ontbreekt ons.
Evenwel zullen we ons toch menschel ijk ver
plicht achten, zoovelen van onze medemen-
schen te redden als wij maar kunnen, wan
neer luchtaanvallen op onze steden zouden
worden gedaan.
Ik zie niet in dat de principiëele betoogen
van den geachten inzender daaraan ooit iets
veranderen kunnen.
Wat de techniek der luchtbescherming be
treft: die zal zich wel voortdurend blijven
wijzigen met de verandering van de aanvals
middelen. Binnenkort zal men weer dingen
verwerpen die nu aanbevolen worden, en an
dere gaan aanraden. Dat is met het oorlogs
bedrijf altijd zoo gegaan.
Trouwens niet alleen met het oorlogsbedrijf,
R. E, j
