Haarlems Dagblad
Haarlem's financiën.
Opvolgers.
Niet als een sprookje.
L MUIJS
De invloed van 6 crisisjaren.
$,UtUenaat
•PIANO'S
56e Jaargang No. 16975
Uitgave Lourens Coster, Maatschappij voor
Couraut-Uilgaveuen Algern. Drukkerij N.V.
Bureaux: Groote Houtstraat 93, hijkantoor
Soendaplein 37. Postgirodienst 38810.
Drukkerij: Zuider Buiten Spuarne 12.
Telefoon: Directie 13082, Hoofdred. 15054
Redactie 10600, Drukkerij 10132, 12713
Admin. 10724, 14-825. Soendaplein 12230.
Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen
Directie: P. W. PEEREBOOM EN ROBERT PEEREBOOM
Het is prettig dat wij de komst van den
winter op zulk een dag als deze in het licht
het volle zonlicht dus kunnen stellen. De
winter laat zich alzoo hoopvol aanzien. Ook
een krant heeft niet geringe behoefte aan den
glimlach der Natuurzouden wij niet vree
zen onze lezers in sombere stemming te
brengen als wij hen op een triesten regendag
ook nog aan den winter gingen herinneren,
die ons allen te wachten staat? Nu laat hij
zich vroolijk aanzien: wij denken aan wan
delingen in prachtige winterlandschappen,
vol glinsterend-beijzelde boomen, als het pad
kraakt onder de voeten en de geuren van een
brandend takkenvuur over de velden tot ons
komen. En al wordt ook in Haarlem de bouw
van eep Ijspaleis voorbereidik waag het
zelfs te denken aan bevroren plassen en vaar
ten, aan echt ijs dus, met wapperende vlag
gen en koek-en-zoopjes, met sierlijke en
kleurige costuums van gracieuse rijdsters en
forsche streken van stoere hardrijders, met
lange tochten die ik zelf hoop te maken.
Zelfs de toekomst van de internationale po-
iitiek-jiet er vandaag zonnig uit. In stralende
zon Éfn men zich Hitler, Chamberlain, Dala-
dier en Mussolini voorstellen als stoere
schaatsenrijders, zich weliswaar nog op glad
ijs bevindend maar niettemin opleggend, ge
vieren, aan den ijsstok der internationale toe
nadering, een nieuwe „as". Weliswaar zijn hun
bouffantes verschillend van kleur en pa
troon, maar zij stormen voorwaarts naar één
doel, het Koek-en-Zoopje Europeesche Een
heid, waarin Vrouwe Europa in Volendamsche
kleedij, hen met breeden glimlach, dampende
chocolade en de heerlijk-versche koek der
Welvaart opwacht
Welk een plaat voor Plet van der Hem! Ik
hoop dat hij dezen winter tot de uitvoering
zal kunnen overgaan.
Zoo ziet gij hoe een schoone Octoberdag
èens hoofdredacteurs verbeeldingskracht tot
blijde vervoering kan opzweepen. Ja, ik heb
zelfs humor in de internationale politiek ge
voeld hetgeen wel een zeldzaamheid is
toen Sir Samuel Hoare zijn antwoord aan
Hitier gaf. De Führei' en Rijkskanselier had
gezegd dat hij Chamberlain's vredesbedoe-
lingen vertrouwde maar er ieder oogenblik
op bedacht moest zijn dat die nobele man op
gevolgd zou worden door een Eden, een
Churchill of een Duff Cooper, die zijns inziens
oorlog zouden willen maken. Daarom moest
hij op defensie bedacht blijven. Waarop nu Sir
Samuel Hoare, ofschoon hij Minister van Bin-
nenlandsche Zaken is en Duitschland dus
eigenlijk aan zijn collega Halifax moest over
laten, heeft geantwoord dat hij zijnerzijds
Hitler's vredesbedoelingen evenzeer vertrouwt,
maar er rekening mee moest houden dat ook
deze door een ander opgevolgd zou worden,
weshalve ook hij zijn verdediging in paraten
staat diende te houden.
Zoo komt nu toch de vooruitziende blik,
dien Europa zooveel jaren lang in het beleid
harer machtigste staatslieden heeft ge-
wenscht, in het geding. Zij worden bezorgd
over eikaars opvolgers!
Dit is een nieuw argument en het kan met
succes, zij het dan niet met vrucht, verder
worden gebezigd. „Je loopt al aardig naar de
zestig", zal Daladier straks tot Mussolini zeg
gen. „En jij dan", zal de Duce antwoorden,
want ze zijn even oud. „Die opvolger yan jou
dat zal vast zoo'n vredelievend man niet
wezen. Ik weet niet eens wie het is. Hoe kan
ik hem vertrouwen?"„En die van jou
'dan? Je leeftijd heeft er trouwens weinig
mee te maken, je regeert nou al een half jaai
en dat is lang voor een Franschen premier"
Zelfs dit soort gedachtenwisseling zal in
deze wonderlijke era met ernst worden aan
gehoord. Maar toch zou ik u willen voorstel
len even om den nieuwen vooruitzienden blik
te lachen. Het is zulk mooi weer. En om de
hoop uit te spreken dat de machtigen van
deze toekomst-bezorgdheid zullen afzien, zich
tot het schoone Heden bepalen dat zich door
zulk een ontroerend vertrouwen in eikaars
vredelievende bedoelingen kenmerkt, en op en
in dit Heden een Europeesche toenadering en
samenwerking bouwen die klinkt als een klok.
Wie weet zullen de opvolgers, als die er een
maal zijn, meevallen en eraan voortbouwen.
Er is al zooveel op vernietiging gegokt, het
heeft al zulke geweldige hoeveelheden levens
vreugde en geld verslondenals men nu
eens een gokje op den goeden wil der opvol
gers bouwde?
De zon schijnt. Hopelijk ook in de werkka
mers van Hitler, Chamberlain, Mussolini en
Daladier.
R. P.
RECTIFICATIE.
Hoofdredacteur: ROBERT PEEREBOOM
Zaterdag 22 October 1938
Abonnementen per week f0.25. p. maand
f 1.10. per 3 maanden f 3.25. franco per
post f3.55. losse nummer# 6 cent per ex.
Advertentiën1-5 regels f 1.75, elke regel
meer f 0.35. Reclames f 0.60 per regel.
Regelabonnementstarieven op aanvraag.
Vraag en aanbod 1-4 regels f 0.60, elke
regel meer f 0.15. Groentjes zie rubriek.
(Miss Cciselotti, de ,,stem van
Sneeuwwitje" en Harry Stockwell.
de „stem van den prins" in de be
roemde teekenfilm hebben Walt
Disney een -proces aangedaan om
hooge uitkeeringendaar hun
stemmen ook voor gramofoon-
platen zijn gébruikt.)
De film Sneeuwwitje en de Zeven Dwergen,
Bezorgt Walt Disney winsten van geweld,
Toch blijkt zij ook nog groote zorg te vergen,
Op 't weinig sprookjesachtig punt van gelei.
Miss Caselotti is eens uit gaan reeknen,
Of niet nog wat te halen viel van hem,
Zij kan geen dwergen of sneeuwwitjes
teeknen
Maar zij heeft in die film toch ook een stem.
Sneeuwwitjes stem nog wel, dus geen gewone,
En die heeft Disney nu nog eens gehoord,
Met d'eisch dat hij haar beter zou beloonen,
Sneeuwwitje 's niet ontstemd, maar wel
verstoord.
En Harry Stockwell, die den prins deed
spreken,
Valt ook in dezen zijn Sneeuwwitje bij,
Als ridder die voor haar een lans wil breken.
En daarbij denkt: daar is ook wat voor mij.
Alleen de dwergjes schijnen nog te zwijgen,
Als die nu ook hun stem verheffen gaan
En Disney met processen gaan bedreigen,
Dan breken zware dagen voor hem aan.
Walt Disney riep een sprookje op tot leven,
Het sprookjesvolkje deed als hij verkoos,
Maar niet zoodra had hij het stem gegeven,
Of 't prinsje en Sneeuwwitje deden boos.
Hij ondervindt, wanneer je echte menschen,
Een teere sprookjeswereld binnenleidt.
Dan komen zij ook daarin met hun wenschen
En wordt het sprookje nuchtre werklijkheid.
P. GASUS.
H. O. V.-JUBILEUMFONDS.
Giften te storten Postgiro 4000 Twentsehe
Bank, Haarlem of Penningm. Comité van Actie
tot Steun a. d. H. O. V., Florapark 5 of Admi
nistrateur der H. O. V., Ridderstraat 26 a,
Haarlem.
(Adv. Ingez. Med.)
Specialiteit in:
PAPIERWAREN en AANVERW. ARTIKELEN
Cellstofwatten, papiereh handdoeken, servetjes
GED. OUDE GRACHT 103 - TELEFOON 11723
(Adv. Ingez. Med.)
Vulpen DANTUMA, altijd prima
Oud vertrouwd adres. Grootste sorteermg.
QSh&arëïinSfê
ZIJLSTRAAT 90 HAARLEM - Telef. 11161
(Adv. Ingez. Med.)
Besprekingen over het handels
verkeer met Sudetenland.
De regeeringspersdienst meldt:
Dezer dagen zullen te Berlijn be
sprekingen aanvangen over de rege
ling van het betalings- en handels
verkeer tusschen het dusgenaamde
Sudetengebied en Nederland.
Barcelona vijfmaal binnen twaalf
uur gebombardeerd.
Ten onrechte heb ik in mijn artikel van
Vrijdag geschreven over sollicitaties van
hoogleeraren. Naar het hoogleeraarschap
wordt niet gesolliciteerd. De in deze connectie
gemaakte opmerking moet dus aldus gelezen
worden, dat in de toekomst bekwame men
schen zouden kunnen weigeren voor het hoog
leeraarschap in Amsterdam in aanmerking t?e
komen, als zij voorzagen dat hun een behan
deling te wachten stond, zooals dezer dagen
aan voorgedragenen in de vacature-prof.
Brugmans in den Amsterdamschen Raad ten
deel viel
R. P.
J. L. NYSINGH ONDERSCHEIDEN.
De heer J. L. Nyslngh die jarenlang voor
zitter is geweest van het Kon. Ned. Land
bouw Comité is bevorderd tot commandeur
in de Orde van Oranje Nassau.
Resultaat25 dooden en 70 gewonden.
BARCELONA, 21 October. Geduren
de de laatste twaalf uur heeft deze
stad de ergste bombardementen door
staan sedert langen tijd. Het resultaat
van de vijf bombardementen, die gedu
rende die periode werden uitgevoerd
is 25 dooden en 70 gewonden, waarvan
verscheiden op sterven liggen.
De bombardementen, die in het pikdonker
werden uitgevoerd, hebben voornamelijk de
havenzone getroffen .Ook kwamen vele bommen
in de zee terecht, terwijl de luchtraids. die om
streeks 6 uur in den morgen werden uitgevoerd,
vooral het centrum en de woonwijken troffen.
Met afgezette motoren
De luchtraids hadden met tusschenpoozen
van 2 uur plaats en begonnen reeds vroeg in
den nacht. Een der bommenwerpers had de
motoren afgezet, zoodat geen alarmsignaal
gegeven kon worden en men zich eerst reken
schap van het gevaar gaf. toen de doodende
last was uitgeworpen. Een ander vliegtuig wierp
brandbommen naar beneden, welke een aanta!
branden veroorzaakten. Deze konden echter
spoedig worden gebluscht. In den morgen
keerde" de rust weer. (United Press
In ons vorig nummer gaven wij een
overzicht van de cijfers van de ge
meenterekening over 1937 van Haar
lem, die een tekort aanwijst van
f 744.500. Interessant is de rekening
van 1937 te vergelijken met die van
1931, waardoor het mogelijk is den in
vloed van 6 crisisjaren op de Haar-
lemsche financiën na te gaan.
Het tekort over 1937 is feitelijk grooter dan
f 744.500, omdat ter dekking van het tekort
van het rijk een renteloos voorschot ontvan
gen is van f 187.500. Het totaal tekort is dus
f 935.000
Belastingen.
De ontvangst aan belastingen is in die 6 jaar
sterk verminderd, hoewel de opcenten van ver
schillende belastingen verhoogd zijn. 'n Zuivere
vergelijking is moeilijk te maken omdat de ge
meente thans een deel van de -vroegere belas
tingopbrengst moet afstaan aan het rijk, waar
tegenover staat, dat zij een subsidie krijgt in
haar uitgaven voor werkloosheid.
In 1931 haalde de gemeente uit de
belastingen een bate van f 3.976.005,
dat cijfer is in 1937 gedaald tot
f 2.965.297. Alzoo meer dan een millioen
gulden minder.
Nu krijgt de gemeente weliswaar een deel
van de haar afgenomen belastinggelden wel
terug in den vorm van werkloozensteun, maar
;och kost de werkloozensteun haar thans nog
meer dan in 1931. Dit wil dus zeggen, dat de
gemeente het zonder dat millioen uit de belas
tingen moet trachten te stellen.
Als de omstandigheden gelijk gebleven wa
ren zou de gemeente 4 'ton meer uit de belas
tingen gehaald moeten hebben dan in 1931,
want de bevolking is in die 6 jaar van 119.700
tot 133.305 toegenomen.
Werkloosheid en
Armenzorg.
De uitgaven voor Werkloozen- en Armen
zorg zijn enorm gestegen.
De nadeelige sloten op beide hoofdstuk
ken zijn:
1931 1937
Werkloozenzorg f 206.326 f 399.367
Armenzorg 1.829.212 2.820.601
Samen f 2.035.538 f 3.219.936
De gemeente gaf dus in 1937 meer
uit aan Werkloozen- en Armenzorg
een bedrag van niet minder dan
f 1.184.398.
Samen met f 1.010.708 dat de gemeente min
der aan belastingen inde maakt dat een be
drag uit van f 2.195.106
De bedrijven.
De hoop, dat er meer inkomsten uit de be
drijven gehaald konden worden moest al spoe
dig opgegeven worden.
Integendeel er komt nu minder uit de be
drijven dan in 1931
De winstgevehde bedrijven leverden op:
1931 1937
Electriciteit 946.163 935 657
Grondbedrijf 312.363 82 637
Gasbedrijf 641.473 332 550
Waterleiding f 84.410 95 308
Slachthuis 94.652 90.580
Ontsmettingsdienst 878
Stadsapotheek 22 4
Openbare Werken 46.776 5.415
Totaal 2.126.737 1.542.351
den to-an aan
•bladmuziek
KRUISWEG 49
HAARLEM
(Adv. Ingez. Med.)
RECLAME - MODETEEKENEN,
Etaleeren - Lakschrift - Modelteekenen.
Kennemer Etalage- en Reclame school.
Dir. H. PILGER, Kinderhuissingel 6.
(Adv. Ingez. Med.)
JAN FORTGENS, Groote Houtstraat 109,
naast Cinema-Palace
VERLOVINGSRINGEN.
BILLIJK MASSIEF VOEGLOOS.
(Adv. Ingez. Med.)
De winst op de bedrijven vermin
derde dus in die 6 jaar met 584.386.
In verband met de vermeerdering
der bevolking zou feitelijk een stijging
met f 227.000 geconstateerd moeten
zijn.
Het sterkst is de winst van het gasbedrijf
naar beneden gegaan, die is bijna gehalveerd
De verliesgevende bedrijven geven de vol
gende cijfers:
1931 1937
Reiniging 422.317 323 120
Ontsmettingsdienst 5.332
Bank van Leening 1.014 1.500
Woningbedrijf 180.252 294.762
Stadsschouwburg 21.433
Keuringsdienst 12.802 8.645
Ophaaldienst 18.521 2.601
Het woord is aan.
Abbé Sergé:
De waarschijnlijkheid is de
grootste vijandin van de
ivaarheid.
(Uit: „Pensées")
656.355 635.
Hier valt dus een besparing van ruim
20.000 te constateeren. De Regeering bezui
nigde bijna 100.000, maar de Woningdienst
kostte 114.000 meer. Vervallen is nu het te
kort op den Stadsschouwburg omdat die ver
pacht is.
De groote tekorten.
De gemeente moest dus dekking zoeken
voor 1.184.398 die meer uitgegeven werd aan
Werkloozen- en Armenzorg, 1.010.708 die
minder aan belastingen werd ontvangen en
ƒ563.991 die er minder uit de bedrijven kwam.
Bij elkaar dus 2.759.097.
Het behoeft geen verwondering te wekken,
dat het gemeentebestuur er niet in geslaagd
is dit geheele bedrag op andere uitgaven- te
bezuinigen.
Toch is er veel bezuinigd.
Onderwijs.
Op onderwijs is in de crisisjaren zeer veel
bezuinigd, in verhouding zelfs het meest op
alle uitgaven.
In 1931 werd voor alle takken van lager-
voorbereidend- en uitgebreid lager onderwijs
tezamen 1.579.386 uitgegeven en in 1937
slechts ƒ892.388. Een vermindering dus van
686.998.
De bevolking is in die 6 jaar van 119 700
tot 133.305 toegenomen.
Per hoofd waren de uitgaven voor
lager-, voorbereidend- en uitgebreid
onderwijs in 1931 131,95 en in 1937
66,20.
De vermindering bedraagt dus bijna
50 pet.
Voor Middelbaar Onderwijs wex-d in 1931
uitgegeven 508.678 en voor Voorbereidend
Hooger Onderwijs 100.251. Tezamen dus
608.929. In 1937 waren de uitgaven ƒ294 611
en 44.884 of samen 339.495. Een bezuini
ging dus van 269.434.
Per inwoner berekend was dat in
1931 voor de kosten van de H. B. S.
en Gymnasium 50,87 en in 1937
25.47.
Dit wil dus zeggen ook bijna 50 pet.
minder.
De uitgaven voor Nijverheidsonderwijs ver
minderden in die 6 jaar van 156.101 tot
91.662, dus met 64.439. Per inwoner dus
een daling van ongeveer 47 pet.
Voor andere kosten van onderwijs en voor
Kunsten en Wetenschappen werd in 1931 uit
gegeven ƒ265.635 tegen 182.255 in 1937. dus
ƒ83.380 minder. In 1931 werd nog aan de H
V. ƒ30.000 subsidie gegeven, terwijl die
nu al sinds jaren tot 15.000 verminderd is
Er is dus alleen op de uitgaven voor onder
wijs, kunsten en wetenschappen, vergeleken
bij 1931, niet minder dan 1.104.251 bezuinigd
En dat niettegenstaande de bevolking met
11.4 pet. is toegenomen.
Politie, Volksgezond
heid enz.
De uitgaven op eenige andere hoofdstukker
zijn:
1931 1937
Openbare Veiligheid 948.615 827 831
Volksgezondheid 220.400 137.127
Volkshuisvesting 103.104 79 572
Alle uitgaven op deze hoofdstukken zijn
verminderd, welke vermindering nog belang
rijker wordt als men bedenkt, dat de bevol
king in dien tijd met 11.4 pet. is toegenomen.
De totale bezuiniging op deze 3 hoofdstuk
ken was 227.589. Op Algemeen Beheer werd
nog bezuinigd 139.740 en op Openbare Wer
ken (onder de inkomsten van dit bedrijf
wordt de opbrengst der Straatbelasting ver
antwoord, die in 1937 25.000 meer opbracht
dan in 1931) nog ƒ270.169.
Deze bezuinigingen beloopen dus met el
kaar 637.498.
Met de bezuiniging op Onderwijs, Kunsten
en Wetenschappen van 1.104.251, maakt dit
een totaal van 1.741.749.
Daarmede was dus een groot gedeelte ge
vonden van het bovengenoemde bedrag van
f 2.759.097.
Verder werd nog een ton bezuinigd doordat
in 1937 36.000 minder behoefde te worden
uitgegeven voor kasvoorzieningen, terwijl ook
het hoofdstuk „overige inkomsten en uit
gaven" wat gunstiger was dan in 1931.
Het college van B. en W. slaagde er dus
niet in om voor 935.000 dekikng te vinder,
namelijk het tekort dat de rekening aanwijs
van 744.500 en de 187.500 die van het rijk
als renteloos voorschot wordt ontvangen.
(Adv. Ingez. Med.)
De Bakenessergrackt
Het voorstel nog niet in den
Haarlemschen Raad.
Eerst was aangekondigd, dat in de vergade
ring van den Haarlemschen gemeenteraad
van Woensdag 26 October het voorstel van de
meerderheid van B. en W., om in beginsel te
besluiten tot demping van de Bakenesser-
gracht, in behandeling zou komen.
Nader vernemen wij, dat nog beslo
ten is de behandeling uit te stellen tot
de volgende vergadering (die van 16
November) om de raadsleden in de
gelegenheid te stellen deze quaestie
voldoende te bestudeeren#
RADIO DISTRIBUTIE HAARLEM
Wat er bij U thuis gebeure,
Hoe de atmospheer ook is,
Aan de zending der Centrale
Hebt U nooit een ergernis.
TELEFOON 10010.
(Adv. Ingez. Med.)
HEDEN: 28 PAGINA'S
Pag.
R. P.: Opvolgers1
De invloed van de crisis op de ge-
mcentefinanciëti van Haarlem. 1
De 7e predikantsplaats bij de Ned.
Herv. Kerk te Haarlem wordt voor-
loopig niet bezet2
Raichenbach behoudt zijn wereld
kampioenschap2
De Tweede Kamer keurt de wijziging
der Tarief machtigingswet goed. 3
De Eerste Kamer kan zich met de
regeling der electriciteitsdistributie
vereenigen3
P. v. d. Hem De rechter en de bu&-
puzzle3
Mr. E. Elias; Tramtafeltjes3
J. B. Schuil over: Saalbom als
Grompie4
J. H. de Bois: Kunstenaars Centrum
voor Geestelijke weerbaarheid. 4
De Japanners hebben het Oostelijk
deel van Kanton gisteren bezet. 5
Te Jeruzalein schijnt de toestand
zich geleidelijk te verbeteren5
De graaf van Parijs is onverwacht in
Frankrijk opgedoken om zijn mee
ning over de huidige politieke situ
atie te geven5
Fin. Ec. Weekoverzicht: De doolhof
der Economie6
Bioscopen8
J. H. de Bois: Litteraire Kantteeke-
ningen8
Het sportgesprek van de week over
hengelen9
B. K.: Wat doet gij in uw vrijen tijd? 11
Mees Falck: Het mysterie van den
vogeltrek15
Anthonie Pons: Knotwilgen15
G. H. W.: IJshockey seizoen voor de
deur16
P. Gasus: Ja, als hij komt17
Herfst in den tuin17
Internationale wintersportfeesten in
Duitschland17
Ben Korsten: Italiaansche zon in
Hollandschen winter18
v. H.: IJspaleisrevolutie19
Ko Zweeres: Wintergasten aan onze
stranden21
J. H. de Bois: Bretonsche Winter. 20
B. J. F.: Winter in vroeger eeuwen.
22 en 23
E. E. JP.: Wat wij zullen dragen. 23
Dr. P. H. SchroderGezellige win
teravonden in vroeger tijd. 24 en 25
4Is de bladeren vallen25
L. S.: Bloemen in den winter. 26 en 27
