Haarlem's Dagblad
Een extra gemeentelijke
inkomstenbelasting
petHmteti
De Kunst van Lezen.
Het aantal buitenlanders
ifoei:
Splitsing van forensen
belasting
Haad&iideude
te keilen
Efficiency.
Japanners hereiken
Hankau
Moreele en geestelijke
herbewapening.
Ochtendbeurs Amsterdam
Het belangrijkste
56e Jaargang No. 16977
Uitgave Lourens Coster, Maatschappij voor
Courant-Uitgaven en Algem. Drukkerij N.V.
Bureaux: Groote Houtstraat 93, bijkantoor
Soendaplein 37. Postgirodienst 38810.
Drukkerij: Znider Buiten Spaarne 12.
TelefoonDirectie 13082, Hoofdred. 15054
Redactie 10600, Drukkerij 10132, 12713
Admin. 10724, 14825. Soendaplein 12230.
Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen
Directie: P. W. PEEREBOOM EN ROBERT PEEREBOOM
Hoofdredacteur: ROBERT PEEREBOOM
Dinsdag 25 October 1938
Abonnementen per week f 0.25. p maand
f 1.10 per 3 maanden f S.25. franco per
post f3.55. Iimr nummer» 6 cent per ex.
Advertentirn 1-5 regels f 1.75, elke regel
meer f 0.35. Reclames f 0.6O per regel.
Regela bi «noemen 1st ar ie ven op aanvraag.
Vraag en aanbod 1-4 regels f 0.60. elke
regel meer f 0.15. Groentjes eie rubriek.
De Engelsche generaal Sir Frederick Mau
rice, bekend als leider van de organisatie
van oud-strijders The British Legion, heeft
het denkbeeld geopperd dat aan kinderen in
de hoogste klassen der scholen lessen zouden
worden gegeven inhet lezen van dag
bladen. Vroeger was dit een eenvoudige zaak,
want de kranten waren klein en het aantal
onderwerpen dat zij te berde brachten was
beperkt. Maar in de laatste halve eeuw, en
nog meer in de laatste kwart eeuw, zijn om
vang der bladen en aantal onderwerpen ge
weldig uitgebreid. Niet alleen is de nieuws
voorziening versneld en vergroot, en daar
nevens het aantal artikelen, maar het gebied
der belangstelling heeft zich op verbazing
wekkende wijze uitgebreid. Vooral wat het
buitenland betreft is dit opvallend en de
komst van bioscoop en radio hebben daartoe
zeer veel bijgedragen. Daarom meent Sir Fre
derick Maurice, dat kinderen de weg gewe
zen moet worden in de uitgebreide lectuur,
die den mensch dagelijks in zijn dagblad ten
deel valt. Waarbij hij zich had kunnen beroe
pen op een uitspraak van den Britschen ge
schiedschrijver Edward Gibbon, die in 1794
stierf, maar het in de achttiende eeuw al noo-
dig vond deze waarschuwing te uiten: „Laat
ons stelselmatig lezen en ons een doel voor
oogen stellen, waarop ons lezen moet aan
sturen".
In onzen tijd schijnt deze aanbeveling van
Gibbon heel wat moeilijker op te volgen,
maar ook nog veel noodiger dan in zijn eeuw,
toen er nog bijna geen dagbladen bestonden,
het aantal tijdschriften zeer beperkt en het
lijstje nieuw-verschenen boeken zoo klein
was, dat men op zijn dooie gemak er een keus
uit kon maken en allen tijd nemen voor rus
tige lezing en overdenking. Vergelijk dat eens
met den stroom van lectuur, die nu in zoo
velerlei vorm en in zoo eindelooze verschei
denheid over het menschdom wordt uitge
stort! De Kunst van Lezen is in den loop der
eeuwen wel zeer veel moeilijker geworden,
omdat zij niet meer alleen het lezen zelf be
treft maar ook, en dat in de eerste plaats, de
keus. Voor dat uitverkoren deel der jeugd,
dat een breede en diepgaande geestelijke ont
wikkeling tracht te verwerven en daarvoor
den aanleg bezit, dat dus een inzicht in de
schrijvers der Oudheid en ook in de Europee-
sche litteratuur der latere eeuwen moet be
machtigen, en buitendien op de hoogte van
zijn tijd dient te zijn, is de moeilijkheid het
grootst. Geen wonder dat een practische Brit
met de nuchtere gedachte komt, de jeugd den
weg te wijzen in de dagbladen. En geen won
der ook dat een invloedrijk dagblad als de
Manchester Guardian het denkbeeld in een
hoofdartikel krachtig aanbeveelt.
Het Nederlandsche onderwijs zou zulk een
plan niet ernstig in overweging nemen. Het
is zoozeer gegrondvest op de gedachte Kennis
is Macht, die omzettend in een steeds hooger
opgevoerd volproppen met voor een groot
deel theoretische kennis, dat het volstrekt
geen tijd meer heeft voor zulke eenvoudige
practische toevoegingen. Jammer genoeg. Er
zijn tekorten in het Engelsche onderwijs, die
wij ons in een klein land niet zouden kunnen
veroorloven. Maar er komt een zin voor de
werkelijke levenspractijk in tot uiting, waar
mee wij ons voordeel zouden kunnen doen.
Vroeger heb ik er al meer dan eens de aan
dacht op gevestigd dat Engelsche kinderen op
school leeren spreken, een behoorlijk betoog
leeren houden in goed-opgebouwden vorm.
En dat de resultaten daarvan den gemiddel
den Engelschman in het maatschappelijk
leven een voorsprong geven op den gemiddel
den Hollander, niet alleen door zijn betere
uitdrukkingswijze maar ook door grooter zelf
vertrouwen. Herhaaldelijk is ook in dit blad
de aandacht gevestigd op de stiefmoederlijke
behandeling van onze eigen taal als leervak
een toestand die verergerd is sinds men
het oneens is geworden en gebleven over de
wijze waarop zij gespeld moet wox-den. Spre
ken, schrijven en nulezen. Het lijkt zoo
eenvoudig. Maar hoeveel menschen doen alle
drie goed? Werkelijk goed? Is het niet van
veel meer belang dit aantal uit te breiden dan
de eischen voor eindexamens in wiskunde, in
Grieksch, in allerlei andere geleerdheid op te
voeren?.Het axitwoord op de vraag schijnt niet
twijfelachtig. Voor niemand.
R. P.
vermindert te Haarlem.
Er gaan er meer
dan er komen.
Geleidelijk aan vermindert het aantal buiten-
landsche werkkrachten te Haarlem. Dit be
treft zoowel de mannen als de vrouwen.
Door de wettelijke bemoeiingen gaan meer
buitenlanders naar hun land terug dan er
opnieuw komen.
In de verstreken 9 maanden van 1938 kwa
men hier uit het buitenland 324 personen (102
mannen en 222 vrouwen) terwijl er 436 naar
het buitenland terugkeerden.
Het aantal buitenlandsche werk
krachten verminderde dus te Haarlem
met 112 (22 mannen en 90 vrouwen).
Onder de 222 personen die zich hier vestig
den waren 211 Duitschers, 12 Amerikanen, 6
Belgen. 7 Engelschen. 2 Franschen, 5 Hon-
garen. 16 Italianen, 3 Polen, 20 Tsjecho Slo-
waken, 6 Zwitsers. 8 personen van andere
nationaliteit en 25 personen zonder nationa
liteit. Alleen van de laatste groep kwamen er
in September niet minder dan 13.
'J' ER verbetering van den toestand der gemeentelijke financiën
zijn door de Regeering twee wetsontwerpen bij den Staten-
Generaal ingediend, waarin zij voorstelt
1. Het gemeentelijk belastinggebied zoodanig te verruimen, dat
gemeenten, die niet in staat zijn in de kosten harer huishouding
te voorzien, de bevoegdheid krijgen een Gemeentelijke Inkom
stenbelasting te heffen. Tot deze extra-heffing mag echter
slechts worden overgegaan als de Kroon daarvoor toestemming
geeft.
2. Invoering van een soort Forensenbelasting. Hierbij wordt ten
aanzien van werkforensen de hoofdsom der Gemeentefonds
belasting ten behoeve van de gemeentelijke opeentenheffing
gesplitst in twee gedeelten, waarvan het eene in de woon-
gemeente en het andere in de werkgemeente ten kohiere wordt
gebracht. Elk der twee gemeenten heeft dan een hoofdsom
gedeelte, waarop uitsluitend zij haar opcenten heft.
Zoodra de hoofdsom meer dan 27.bedraagt, hetgeen over
eenkomt met een belastbaar inkomen van 2800.dan
wordt het surplus in tweeën gedeeld tusschen woon- en werk
gemeente. Blijft de hoofdsom beneden dit bedrag van 27.
dan heft alleen de woongemeente opcenten, zoodat deze er dus
steeds iets beter aan toe is.
Voor uitvoerige bijzonderheden omtrent deze wetsontwerpen, zie men elders
in dit nummer.
De werkloosheid.
De werkloosheidscijfers vertoonen weer een
stijging, nl. met 71 tot 5481.
Dit beteebent nog een gunstig verschil
met verleden jaar in dezelfde periode van
337 en van 1078 met het jaar daarvoor.
DR. BENESJ VERTOEFT BIJ ZIJN NEEF.
De gewezen president van Tsjecho-Slo-
wakije dr. Benesj vertoeft thaxxs bij zijn neef
Bohus Benesj in diens huis te Putney. Voor
het huis is politie opgesteld.
Meisje door hollend paard gedood.
Maandagmiddag omstreeks één uur is te
Meyel (L.) een paard, dat voor den wagen van
den molenaar Sanders was gespannen, met
het voertuig achter zich aan op hol geslagen.
Terzijde van den weg liep een aantal school
kinderen op het rijwielpad. Het zesjarig doch
tertje van de familie Molenaar te Meyel werd
door den wagen gegrepen, waarbij het onder
de wielen terecht kwam en op slag werd ge
dood. Het stoffelijk overschot is bij omwonen
den binnengebracht.
Kort na het ongeluk kon het paard door
voorbijgangers tot staan worden gebracht.
'In Amsterdam wordt dezer dagen,
Efficiency tentoongesteld,
En het is goed, zich af te vragen,
Waarvoor dit weidsch begrip wel geldt.
Laat ons probeeren te bepalen,
Wat is precies efficiency,
Men kan het dan als volgt vertalen:
Besparing van de energie.
Mag dit misschien een uitweg heeten
In vage algemeene lijn
Om 't naadje van de kous te weten,
Kan het toch nooit voldoende zijn.
'k Wil mij er verder in begeven:
Efficiëntie is rendement,
Doeltreffend en krachtdadig streven,
Nuttig effect is efficiënt.
Geschiktheid komt er ook bij kijken,
Gerieflijkheid en bruikbaarheid,
Iets dat het best gepast zal blijken
En 't maximum geeft aan profijt.
Wat het meest dienbaar is te maken.
Het best beantwoordt aan het doel,
Het gx-ootste voordeel brengt in zaken,
Dat hoort er bij, naar mijn gevoel.
Met hersens en kantoormachine,
Naar het eenvoudigste systeem,
Gemak, belang en baat te dienen,
Vormt het efficiency probleem.
Maar langs dien weg kom ik dan vrinden,
Weer tot besparing energie,
Hij, die één woord er voor kan vinden.
Dat 's een efficiency genie.
P. GASUS.
H. O. V.-JUBILEUMFONDS.
Giften te storten Postgiro 4000 Twentsche
Bank, Haarlem of Penningm. Comité van Actie
tot Steun a. d. H. O. V., Florapark 5 of Admi
nistrateur der H. O. V., Ridderstraat 26 a,
Haarlem.
(Adv. Ingez. Med.)
JAN FORTGENS, Groote Houtstraat 109,
naast Cinema-Palace
VERLOVINGSRINGEN.
BILLIJK MASSIEF - VOEGLOOS.
(Adv. Ingez. Med.)
Gemotoriseerde afdeeling
vanmorge.. de stad
binnengerukt.
(Zie ook pagina 5).
SJANGHAI, 25 October (Reu
ter—A. N. P.), Te 9.35 G. M. T.
is de Japansche gemotoriseerde
afdeeling, die uit het Noorden
naderde, Hankau binnengerukt.
Naar Reuter uit Tokio meldt, schijnt de
Japansche opmarsch zoo snel te vorderen
dat een groot deel der Chineesche troepen,
die de Noox-a-Oostelijke toegangen tot Hankau
verdedigd hebben, zich den terugtocht ziet
afgesneden. Het Japansche leger heeft reeds
een cordon om de vlakte van Tsjingtsjau ge
trokken, waarin dertig Chineesche divisies
gevangenen zijn.
Het woord is aan
Pope:
Dwalen is menschelijk,
vergeven is goddelijk.
APELDOORN, 25 October Van officieele
zijde meldt men ons, dat H.M. de Koningin
hedenmiddag met haar naaste omgeving een
persoonlijke bespreking heeft gehouden om
trent de drie oproepen, welke verschenen zijn
met betrekking tot de moreele en geestelijke
herbewapening.
Daarbij was gelegenheid tot het stellen van
vragen.
Koersen van de Ochtendbeurs te Amster
dam van heden van 10.30 uur tot 11,25 uur.
Kon Olie 332—3.
H.V.A. 472.
Philips 234.
Unilever 145.
Java-China-Japan lijn. 9091.
Beth. Steel 49 5 8—3.4.
U. S. Steel 49—1 8.
Axxaconda 301/16.
Shell 11 3 4.
North Am. Aviation 10 15/16.1
Kennecot Copper 9 1/4.
General Motors 38 5/83/4.
Illinois Central 11 3/8.
North American Cy 18 13/1615/16.
Halifax' rede maakt gunstigen
indruk in Duitschland.
BERLIJN, 25 October ,Havas). In Duit-
sche politieke krixxgen wordt de rede van
Halifax gunstig beoordeeld. De algemeene in
druk is. dat Engeland de te Miinchen inge
leide politiek zal blijven volgen en door con
crete bijdragen zal streven naar verbetering
der betrekkingen tusschen beide landen. Men
is het met Halifax eens, dat een Europee-
sche regeling gevonden moet worden, die een
duurzame vrede mogelijk maakt.
Ernstig vliegongeluk in Italië.
ROME, 24 October (Stcfanl)
Twee militaire vliegtuigen zijn bo
ven het plaatsje Parezanna met el
kander in botsing gekomen en te
pletter gevallen. Zes leden der be
manning zijn om het leven gekomen.
*«JEEN middel goedkooper en geen
succesvoller. Dat is het geheim van de
Groentjes vav. Haarlem's Dagblad.
VOOR ƒ5.— PER JAAR STEMT
F. MOLENAAR PIANO'S om de 3 mnd.
op toon. Orgels repareeren.
SCHALKBURGERGRACHT 38, H.N. Tel. 13795
(Adv. Ingez. MedJ
HEDEN: 12 PAGINA'S
HAARLEM EN OMGEVING.
pag.
Het aantal buitenlandsche werkkrachten te
Haarlem vermindert. 1
Beschouwingen over arbeid en werkloos
heid. Er werken thans te Haarlem 2300
arbeiders meer dan in 1936. 2
De politie te Haarlem belette hedenmor
gen het reizen met wilde bussen. 2
Haarlem blijft trekken. Er vestigden zich
meer inwoners dan er vertrekken. De ba
lans met de randgemeenten blijft even
wel voor Haarlem ongunstig. 6
Zullen de nieuwe belastingvoorstellen der
regeering aan Haarlem uitkomst bren
gen? 11
BINNENLAND.
De Haagsche Raad spreekt zich, zij het
zonder veel enthousiasme, voor het vlieg
veld Leiderdorp uit. 3
De gemeenten moeten weer financieel
zelfstandig worden. 3
Er zijn in Nederland ruim een millioen
radioluisteraars. 3
BUITENLAND.
De Japanners zijn Hankau reeds binnen
gerukt. 1
Bij een vliegramp in Australië zijn 18 per
sonen om het leven gekomen. 5
Volgens Chineesche berichten zijn sche
pen met vluchtelingen door Japanners
tot zinken gebracht, waardoor 8000 Chi-
neezen verdronken. 5
Lord Halifax heeft in een rede verklaard,
dat op de resultaten van Miinchen voort
gebouwd moet worden. 5
Hongarije stelt aan Praag voor een volks
stemming in de betwiste gebieden te
houden
ARTIKELEN.
Prinses Beatrix.
R. P.: De kunst van lezen. j
I Mr. E. Elias: De bron van levenslust 3
De Burgerlijke Stand van Haarlem is op
genomen op p