yiiiisiiif
ERMft-
Moderne Talen
v.Empelen
Het kasteel „Oud-Haerlem" te Heemskerk.
S. KROM Nv.
VANAF 31 OCTOBER 20 KORTING OP AL ONZE PRIJZEN
HUWELIJK
Kerk der Ned. Herv. Gemeente te
Heemstede gerestaureerd.
ZATERDAG 20 OCTOBER 1938
H A A R E E M'S DÏGBESD
2
In ons vorig nummer is medegedeeld dat
het gemeentebestuur van Heemskerk het plan
heeft opgravingen te doen op de plek waar
indertijd het kasteel „Oud Haerlem" gestaan
heeft.
Door historici is steeds verband gezocht
(maar niet gevonden) tusschen dit kasteel
en de stichting van de stad Haarlem.
De naam Haralem komt voor in een
zeer oude blaffert (lijst van kerkgoederen)
van Utrecht. Het is evenwel twijfelachtig of
daarmede onze stad bedoeld wordt, of het
kasteel te Heemskerk. Wel toonen andere oude
documenten aan, dat beide (stad en
kasteel) van zeer vroegen oorsprong zijn.
Indertijd schreef Mr. A. J. Enschede (in
een in 1880 verschenen boek over de geschie
denis van Haarlem)„Het kan zeer wel zijn,
dat het kasteel „Oud Haerlem" eveneens zijn
naam gekregen heeft van „Harelheim"
(Harel beteekent schraal, arm in verband
met de nabijgelegen schrale zandduinen en
Heim woning) en dat komt mij waarschijn
lijker voor, dan dat de stad naar het kasteel
of de edelen (die daar op woonden) zou zijn
genoemd. Er zijn tenminste geen sporen
meer van over, dat de stad en de edelen in
eenige betrekking tot elkander stonden. Het
eenige van dien aard, dat echter niet als be
wijs kan worden aangevoerd, is een geweven
'kleed, op het Stadhuis te Haarlem voorhan
den, waarop de wapens van Haarlem in de
hoeken zijn geplaatst; zijnde eerst het schild
met den dorren boom; ten tweede het roode
schild met de vier sterren; ten derde het
roode schild met de vier sterren het zwaard
104)'.
(Adv. Ingez. Med.)
AGENDA
Heden:
ZATERDAG 29 OCTOBER
La Gaité: Groot nachtfeest.
Frans Hals Theater: „Levensspiegel", 2.30,
9 en 9.15 uur.
Rembrandt Theater: „De avonturen van
Robin Hood" 2.30, 7 en 9.15 uur.
Luxor Sound Theater: „Rosalie", 2.30, 7 en
9.15 uur.
Palace Familie Cinema: „De macht van het
goud" en „De gevaarlijke leeftijd", 2 en 8.15 u.
Spaarne Theater: „Pleegkinderen" en „Het
doode ravijn".
Mo viae Uurfilm Theater: Doorloopende
voorstellingen 2.3011 uur nam.
Teyler Museum, Spaarne 16. Geopend op
werkdagen van 11—3 uur, behalve 's Maan
dags. Toegang vrij.
Palestina Diorama's, Schotersingel 117a.
Geopend eiken werkdag (behalve Vrijdags),
van 3—5 en 79 uur.
ZONDAG 30 OCTOBER
Gem. Concertgebouw: Herhaling Historisch
Concert H. O. V. 2.30 uur.
Gem. Concertgebouw: Groot Ned. Volkstoo-
neel: „De onbekende Soldaat". 8.15 uur.
Stadsschouwburg: Groot Nederlandsch
Volkstooneel: „Hans en Grietje", 2 uur.
Gezelschap Saalborn-Parser: „Grompie",
8.15 uur.
Theosofia, Nassauplein: Ds. M. Beversluis.
10.30 v.m.
Frans Hals Theater: „Hélène Willfuer",
11.30 uur v.m.
Bioscoopvoorstellingen 's middags en des
avonds.
en het kruis en ten vierde het wapen der
heeren van Oud Haerlem, zijnde een rood
veld met een zilveren krius en beladen met
12 meerlen zonder bek of pooten, drie aan
drie geplaatst. Het tapijt stelt een kasteel
voor in een boschrijk landschap, alwaar een
valkenjacht wordt gehouden. Of dit het
kasteel Oud Haerlem voorstelt is onzeker, dan
er geen teekening of schilderij van Oud-Haer-
lem bekend is."
Latere onderzoekingen van Prof. Huizinga
hebben evenwel belangrijke gronden aange
voerd voor de veronderstelling, dat er toch
nauw contact bestaan moet hebben tusschen
de stad en het kasteel Haerlem.
Kok schrijft in het Vaderlandsch Woor
denboek dat het onbekend is, wanneer het
kasteel te Heemskerk voor het eerst gebouwd
is. Wel staat vast, dat het nadat het op
nieuw opgetrokken was, in stand bleef tot
1690. In dat jaar werd het grootendeels af
gebroken, waarna op de oude grondslagen
een fraai gebouw getimmerd werd, versierd
met schoone Plantaadjes, dat later in eigen
dom toebehoorde aan den Heere Hendrik van
der Spelt, schepen van Amsterdam.
In een oud boekje over het dorp Heemskerk
lezen wij: „Oud Haarlem" of „Het Hof". De
laatstgemelde naam wordt gemeenlijk dooi
de landslieden gegeven: 't zijn overblijfsels,
bestaande uit een brok of twee van zonder
ling groote steenen, op een heuvel gelegen:
de bezitters daarvan voeren nog den tytel
van Vryheeren van Oud-Haarlem; zelfs heb
ben zij zig somtijdts Vrijheeren van Haar-
dem doen noemen, doch zulks is door de
Heeren Staaten van Holland, bij Resolutie
van 11 Mei 1649 verboden. Zijn ondergang
gebeurde -door de razernij van het „Kaas en
Broodsvolk"" enverder dezelfs bijna geheele
vernietiging door den aanbouw van het huis
,Assumburg". In 1575 waren er nog torens met
grooten omtrek van muuren".
Bovenstaande teekening die ons werd
afgestaan door de Kennemer Oudheidkamer
te Beverwijk laat nog een ruïne van het
kasteel zien. Deze zal men nu ook zonder
succes zoeken, alleen wijzen eenige verhoo
gingen in een weiland tusschen het kasteel
Assumburg en de spoorlijn de plaats aan
waar het gestaan heeft.
De secretaris van Heemskerk deelde ons
mede, dat ongeveer 60 jaar geleden ook eens,
maar toen op zeer bescheiden schaal op die
plek gegraven is. Er zijn toen eenige mooie
oude voorwerpen gevonden. Nu hoopt men
meer te vinden en ook de oude fundamenten
bloot te leggen. Aan graven is men evenwel
nog niet toe, omdat alles daarvoor nog niet
in kannen en kruiken is. Loopen de onder
handelingen vlot, dan begint met nog dit
jaar, anders moet het uitgesteld worden tot
1939.
In de Kennemer Oudheidkamer zijn ook
nog eenige groote kloostermoppen (oude met-
selsteenen) die ongeveer 5 jaar geleden op
het weiland gevonden zijn. De vorm van deze
steenen bewijst, dat de fundamenten in elk
geval zeer oud zijn.
„MERCATOR".
ZAANENLAAN 114 TELEF. 23907
(Adv. Ingez. Med.)
EXAMENS.
Academische opleiding.
Geslaagd aan de Vrije Universiteit te Am
sterdam voor doet. ex. rechten P. J. P. Hoo-
genboom, Amsterdam; voor doet. ex. wijsbe
geerte D. C. S. van der Merwe, Vereeniging,
Transvaal (cum laude).
Geslaagd aan de Gem. Universiteit van Am
sterdam voor het candidaatsexamen rechten
de heeren N. H. Schuytemaker, A. J. Jessurun
en A. Anema.
Aan de Leidsche Universiteit slaagde voor
het voorbereidend kerkelijk examen de heer
J. A. Bakker, Driehuis-Velsen. Tot arts werd
bevorderd de heer J. B. Ebbinge, te Haarlem
BAROMETERSTAND
Vorige stand 767 m.M.
Stand van heden 768 m.M.
Neiging: Vooruit.
Opgave van:
Fa. KUIPERS ZN., Opticiens
Zijlstraat 97 Telefoon 12726
HOOG WATER TE ZANDVOORT
Zondag v.m. 6.47 uur; n.m. 19.08 uur.
Strand berijdbaar van 11.4517.00 uur.
Maandag v.m. 7.41 uur; n.m. 20.10 uur.
Strand berijdbaar van 12.4518.00 uur.
Belangrijke telefoonnummers:
Politie: 11850.
Brandweer: 15333.
Ongevallendienst (Brandweerkazerne)
Ged. Oude Gracht: 14141.
NVERZORGING
is een moeilijk vak, een goede
tuinman is niet duurder dan
PELEN, de bekende tuinspecia-
een slechte. - CARL VAN EM-
list, levert U hiervan gaarne
het bewijs. Vrijblijvend advies.
TUINBOUWBEDRIJF
BINNENWEG no. 18,
HEEMSTEDE - TELEF. 280Ï
(Adv. Ingez. Med.)
Slechte oogen is een pech.
Waar een wil is, is een weg.
De goede weg en de goede wil.
Vindt U in „DE BLAUWE BRIL",
Bij KUIPERS, 97 Zijlstraat,
Die daar jaren al bestaat.
(Adv. ingez. Med.j
De nieuw gebouwde vleugel van de Ned. Herv.
Kerk aan het Wilhelminaplein te Heemstede.
Het plan bestaat ontgravingen te doen
op de plaats der ruïne.
De Bill voorspelt:
Zwakken tot matigen naar West of-
Zuidwest krimpenden wincl, mistig en
betrokken tot zwaar bewolkt weer, wei
nig of geen neerslag, weinig verandering
in temperatuur.
BAROMETERSTAND
Hoogste 763.6 m.M. te Scilly.
Laagste 734.8 m.M. te Isafjord.
Chem. Wasscherij en Ververij
Alkmaar, Tel. 4043 (3 lijnen)
Filiaal te Haarlem: Zijlstraat 57 Telefoon 16387
Goed kunn. koken en werken.
Aanm. 's avonds van half 8 tot 9
behalve Maandag en Dinsdag.
Nette weduwe, wonende te
Haarlem in aardig huis, zoekt
kennismaking met net persoon
met vaste positie of inkomen,
Ift. 40-50 jaar. Br. no. 346 bur.
van dit blad
HUWELIJK
wenscht besch. verpleegst., mid-
delb. leeft., opgew. hum., uitst.
huisvr., geen fort., eigen meub.
m. heer op leeft., goed karakt.,
ook huïpbeh. of inval. Br. no. 342
bur. van dit blad
Het hoogedrukgebied op den Oceaan trok
zich verder Zuidwaarts terug, en bevindt zich
thans op zijn normale plaats nabij de Azoren.
Een nieuwe depressie verscheen ten Zuid-
Westen van IJsland, haar kern beweegt zich
in Noord-Oostelijke richting.
Rond IJsland is het stormachtig weer. De
warme lucht aan de Zuidzijde van de depressie
wordt reeds tegen de koude lucht over de
Britsche eilanden opgestuwd en veroorzaakt
reeds regen op Ierland.
Over Noord-Italië ligt nog steeds een lage
drukgebied, dat zware neerslag in Zuidwest-
Duitschland en Oost-Frankrijk veroorzaakte.
Over geheel Duitschland en Centraal-Europa
is het windstil weer of heerscht zwakke
Noordelijke tot Oostelijken wind.
Hedenmorgen werden over het vasteland
nog uitgebreide mistgebieden aangetroffen.
Voor morgen wordt krimpende wind ver
wacht.
Opnieuw zal zich in den komenden
nacht mist vormen, terwijl het overdag
vrij somber zal blijven. Regen van be-
teekenis is niet te voorzien, terwijl de
temperatuur weinig zal veranderen.
MAANDAG 31 OCTOBER
Bioscoopvoorstellingen 's middags en des
avonds.
Machinisten examen,
Beslaagd voor diploma C de heer W. Flight
te Haarlem.
(Adv. Ingez. Med.)
ROOSTER VAN APOTHEKEN
(Samengesteld door den Inspecteur der
Volksgezondheid.)
Voor de apotheken die toestemming ge
vraagd hebben, om 's avonds en 's nachts en
Zondags te sluiten, is door den Inspecteur
der Volksgezondheid een sluitingsrooster op
gemaakt.
Van Zaterdag 29 October 's avonds 8 uur tot
en met Vrijdag 4 November zijn de volgende
apotheken op Zondag 's avonds na acht uur en
des nachts geopend.
I. Koster, apotheek „Bosch en Vaart", Bosch
en Vaartstraat 26. Tel. 13290.
H. Cohen, firma H. Remmers en Zn., Kruis
straat 6. Tel, 10354.
M. E. Plaatzer van den Huil, Noorder-Apo
theek. Jan Gijzenkade 181. Tel. 23821.
B. K. Blommendaal, Nolf's goedkoope apo
theek, Kruisstraat 26. Tel. 11174.
DE TENTOONSTELLING VAN JAPANSCHE
PRENTEN.
Heden, Zaterdagavond zal de bekende ken
ner van Japansche prenten de heer B. Mod
derman een rondleiding houden door de ten
toonstelling van Japansche teekeningen en
schetsen in het Frans Halsmuseum. Aanvang
omstreeks 8.30.
NAGEKOMEN PREDIKBEURTEN.
NED. VER. V. SPIRITISTEN „HARMONLI",
Afd. n, Sociëteit Vereeniging, Zljlweg 1.
Woensdag spreekt mevr. L. Servaas Smits-
Peletier uit Den Haag over „Allerzielen". Me
dewerking van het a cappella koor „Carmina".
Helderziende waarnemingen Mevr. J. Rem-
mers-v. d. Lans.
Een fraaie afbeelding yan het gerestaureerde intérieur der Ned. Herv. Kerk aan
het Wilhelminaplein te Heemstede. Op den achtergrond het grafmonument van
Adriaen Pauw.
Aankomende Naaister
en LEERLINGE gevraagd.
Ged. Oude Gracht 49.
Mevr. LUYT, Overboschlaan 21,
Heemstede, zoekt tegen 1 of 15
Dec. flinke
DIENSTBODE
Naar de plannen van architect H. Korringa
heeft de heer H. Klaassen, aannemer te
Heemstede, het in vier maanden klaarge
speeld, het kerkgebouw der Ned. Herv. Ge
meente aan het Wilhelminaplein te Heem
stede grondig te restaureeren en met een vleu
gel uit te breiden.
Voordat daartoe kon worden overgegaan,
moest heel wat voorbereidend werk worden
verricht.
Er werd een restauratiecommissie benoemd,
bestaande uit de heeren Ds. G. A. Barger, A.
J. Honig, Mr. G. H. Slotemaker de Bruine, Dr.
M, Colenbrander, Mr. J. A. de la Hayze, P. C.
Oosterkoorn en H. J. Voors. Deze commissie
mocht heel veel medewerking ondervinden,
vooral ook van financieelen aard, waarbij spe
ciaal de bezoekers der jeugddiensten zich bij
het verzamelen van het geld bijzonder ver
dienstelijk gemaakt hebben. Tenslotte werd
in het voorjaar een groote bazar georgani
seerd, die tot resultaat had, dat het vereischte
geld er kwam.
Vrijdagmiddag drie uur werden de verte
genwoordigers der pers, in tegenwoordigheid
van deze commissie, den architect en den
aannemer, in de gelegenheid gesteld, de res
tauratie te bezichtigen, waarbij de heeren
Barger, Voors en Korringa de noodïge inlich
tingen verschaften.
In 1345 werd op de plaats, waar nu het
kerkgebouw staat, een kapel gesticht, die in
1573, toen de Watergeuzen met de Spanjaar
den slaags raakten, verwoest werd.
Het was de raadpensionaris van Holland en
Heer van Heemstede Adriaen Pauw, die in
1621 stappen ondernam, dat in Heemstede
weer een gelegenheid zou komen, waar open
bare godsdienstoefeningen konden worden
gehouden.
Deze bijzonderheden en nog vele andere
kan men lezen op de zware balken, die boven
in de kerk onder de gewelven zijn aange
bracht.
Het doel van de restauratie was niet zoo
zeer om het aantal zitplaatsen (450) te ver-
grooten, maar om meer practische ruimte te
verkrijgen .In het middenvak is een geroot
aantal stoelen geplaatst: verder staan er vele
zware eiken banken en het geheel is door een
eiken lambriseering omgeven.
Vroeger waren er in één der vleugels vele
nissen. Die zijn verdwenen, op twee na, die
nu een fraaie omlijsting vormen voor het
mooi grafmonument van Adriaen Pauw.
In. 1934 werd al met de restauratiewerk
zaamheden begonnen en wel" "aaïT'den'Noor-
delijken vleugel. Er werd een galerij gebouwd,
waarop de speeltafel voor het orgel is aan
gebracht. Er zijn een paar fraaie ramen van
gebrandschilderd glas, omlijst door oude stee
nen, door den heer W. Bogtman vervaardigd,
die zich daartoe moest behelpen met de
scherven van twaalf andere ramen, die in
den loop der jaren verdwenen zijn.
Deze twaalf ramen waren bij den bouw der
kerk geschonken door leden van de familie
Pauw, door de prinsen Maurits en Frederik
Hendrik, door de vroedschappen van Vlaar-
dingen, Beverwijk en Den Haag, de ridder
schap en edelen, den koning van Bohemen, het
dorp Heemstede en de provincie. De meeste
glazen waren versierd met de wapens dei-
schenkers.
Het resultaat van dit moeilijke werk van
den heer Bogtman is in één woord schitte-
rend.Doordat nu een muur en een trap verwij
derd zijn, is er thans een beter evenwicht
verkregen.
Door al deze wijzigingen is de acoustiek
veel beter gewonnen.
Onder de galerij, die in den nieuwen vleu
gel van het kerkgebouw aan de zijde van
den Voorweg is gemaakt, staat een oude zoo
genaamde „heerlijkheidsbank", dateerende
uit het begin van de 17de eeuw. Deze bank
vormt den wand van een portaal, waardoor
heen bezoekers in de kerk kunnen komen.
Ook de verlichting is veel beter gewor
den. Er hingen drie koperen gaskronen, die ge
handhaafd zijn, maar waarin nu electrisch
licht kan branden.
Verder is op vele plaatsen aan de wanden,
onder de ramen en galerijen fraai indirect
licht aangebracht. Hier kan inderdaad van
een groote verbetering gesproken worden.
Ook de fraaie, oude preekstoel heeft een ge
duchte verandering ondergaan. De verf is er
af geloogd, zoodat het gestoelte in overeen
stemming met het geheel is gemaakt.
Op het podium vóór den preekstoel is ruim
te voor een catheder, het doopvont en een
prachtige oude tafel, ook dateerend uit de
17de eeuw en die nu dienst zal doen bij den
eeredienst en het H. Avondmaal. Het doop
vont is ook gemaakt naar de plannen van
architect Koringa. Naast den preekstoel
geeft een poortje toegang tot de consistorie
kamer. Boven dit poortje is een gevelsteen
met het jaartal 1624 aangebracht.
Om het podium heen zijn eenige groote
grafzerken zichtbaar gemaakt. De kleinere
liggen in de paden. De stoelen in het schip
staan op een rubbervloerbedekking.
Er is een practische installatie voor cen
trale verwarming gemaakt. De koude lucht
wordt door een rooster uit het gebouw in een
kelder gezogen Daarvandaan wordt de ver
warmde lucht achter één der galerijen in het
gebouw gebracht. Hierdoor ontstaat geen
tocht, maar een aangename verwarming.
De zitplaatsen zijn nu zóó gemaakt dat de
bezoekers gemakkelijk en ruim kunnen
zitten. Wanneer het noodig is kan het aantal
plaatsen vergroot worden, want aan de zij
kanten van elke bank kan een plank worden
uitgeschoven.
Ook het orgel is gerestaureerd. Verder
heeft de commissie beslag kunnen leggen op
drie oude brandweerlantaarns, die in de por
talen worden opgehangen en die daaraan een
mooi cachet geven.
Aan de buitenzijde van het kerkgebouw
wordt de situatie eveneens verbeterd. Het oude
ijzeren hek zal eerlang verdwijnen; het lage
steenen muurtje, waarop het staat, zal van een
schuine overkapping voorzien, worden ge
handhaafd. Ten einde aan de moeilijkheden
van het verkeer aan de zijde van den smallen
Achterweg tegemoet te komen, zal tusschen
het kerkgebouw en het muurtje een pad voor
de voetgangers worden aangelegd. Aan de zijde
van het Wilhelminaplein komt een grasgazon,
zoodat ook de aanblik aan de buitenzijde zeer
verfraaid zal worden.
Met gemeentebestuur overweegt ook plan
nen om op het Wilhelminaplein zelf verbete
ringen voor het verkeer te laten aanbrengen.
Tot dusver is daar het verkeer vooral voor de
voetgangers zeer gevaarlijk, want midden op
het plein staan wel eenige boomen, maar er
liggen geen vluchtheuvels.
In een plechtige bijeenkomst, die heden
middag half vier plaats heeft, zal het geres
taureerde kerkgebouw officieel geopend wor
den. Ds. G. A. Barger zal het namens de
restauratiecommissie aan het kerkbestuur
overdragen, waarna de heer A. J. Honig, pre
sident-kerkvoogd, het woord zal voeren. De
plechtigheid zal door zang van het Kerkkoor-
worden opgeluisterd.
Zondagochtend wordt de eerste dienst ge-
leid door Ds. Barger.
Niet minder dan veertig predikanten heb
ben in dit historische kerkgebouw het evan
gelie bediend. De eerste was Ds._Marti.nus
Bruno, die op 20 Augustus 1623 zijn intrede
deed. Vele bekende predikanten hebben
sindsdien op den preekstoel gestaan. De
meest bekenden waren Ds. Nicolaas Beets
(4 October 1840— 28 Mei 1854); Dr. G.J.
van der Flier 1870—1873)later hofprediker
evenals Ds. W. L. Welter (18831885) Dr.
A J Th. Jonker (1902—1905): Dr. A. H. de
Hartog (1906—1910). Thans spreken er om
beurten Ds. Barger en Ds. Briët.
COLLECTE VOOR HET DIACONIE-HUIS.
Reeds eerder werd er in dit blad de aan
dacht op gevestigd, dat het College van Dia
kenen der Nederl. Hervormde Kerk, alhier,
door middel van een speciaal daarvoor in het
leven geroepen Commissie, gelden tracht te
verzamelen, opdat aan de bewoners van het
Diaconie-huis in de Jansstraat een zoo goed
mogelijke verzorging kan worden gewaar
borgd,'en de steun aan de armen der gemeen
te bestendigd kan blijven.
Om dit doel te bereiken zal in de week van
7 t/m. 12 November a.s. een collecte worden
gehouden.
Men hoopt, dat met blijdschap zal worden
geofferd voor dit maatschappelijke werk.
Collectanten kunnen zich nog opgeven aan
het kantoor der Diaconie, in de Ridderstraat.
Pédicure
met anatomische kennis, ook
gen. in zaak of winkel mede te
helpen. Br. no. 344 bur, v. d. blad
Gevraagd omgeving Wilhelmi-
nastraat
nette Werkvrouw.
Dagelijks van 8—10 en 19—20 u„
ook kunnende tafeldienen wan
neer noodig. Br. no. 354 bur. van
dit blad
