Haarlem's Dagblad
Vliegramp in
Engeland
Het A.N.P.
Eskimofilm.
12 dooien
Overal strijd tegen de
wilde busdiensten.
Het belangrijkste
56e Jaargang No. 16986
Uitgave Loureng Coster, Maatschappij voor
Courant-Uitgaven en Alge ui. Drukkerij N.'V.
Bureaux: Groote Houtstraat 93, bijkantoor
Soendaplein 37. Postgirodienst 38810.
Drukkerij: Zuider Buiten Spaarne 12.
Telefoon: Directie 13082,Hoofdred. 13054
Redactie 10600, Drukkerij 10132, 12713
Admin. 10724, 14825. Soendaplein 12230.
Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen
Directie: P. W. PEEREBOOM EN ROBERT PEEREBOOM Hoofdredacteur: ROBERT PEEREBOOM
Vrijdag 4 November 1938
Abonnementen per week f0.25. p maand
f 1.10. per 3 maanden f 3.25. franco per
post f 3.55. losse nummers 6 cent per ex.
Advertentiën: 1-5 regels f 1.75, elke regel
meer f 0.35. Reclames f 0.60 per regel*
Regelabonnementstarieven op aanvraag.
Vraag en aanbod 1-4 regel» f 0.60, elke
regel meer f 0.15. Groentjes xle rubriek.
Donderdagmiddag heeft te Amsterdam de
efficiëele opening, plaats gehad van de nieuwe
groote behuizing van het Algemeen Neder
landsch Persbureau (A.N.P.). Die is geschied
in tegenwoordigheid van den minister-presi
dent dr. Colijn, den minister van Financiën
mr. de Wilde, den minister van Koloniën Wel
ter en vele andere autoriteiten. Het A.N.P. is
een stichting van de Vereeniging de Neder
landsche Dagbladpers, zijn leden zijn de dag
bladen en dus spreekt het wel vanzelf dat de
overgroote meerderheid der Nederlandsche
dagbladdirecteuren bij de plechtigheid tegen
woordig was. Na die plechtigheid, waarvan u
een uitvoerig verslag in dit nummer vindt,
bezichtigde het gezelschap in groepen het ge
bouw met zijn velerlei hypermoderne techni
sche installaties, en later vereenigden Raad
van Beheer en Directie hun gasten en de
leden aan een jjemeenschappelijken maaltijd
in het Amstel-Hötel.
Ieder begrijpt dat een plechtigheid in een
particulier bedrijf, waarbij drie ministers, de
diï'ecteur-generaal van de P.T.T. en zijn
hoofdingenieurs, de waarnemend burgemees
ter van Amsterdam en nog verscheidene an
dere autoriteiten aanwezig zijn, wel een zaak
van bijzonder belang moet gelden. Dat is dan
ook zoo. En de algemeene voldoening die bij
deze gebeurtenis tot uiting kwam gold dan
ook de oplossing van een zeer moeilijk vraag
stuk, de voltooiing van een stuk arbeid dat
groote zorgen en groote toewijding heeft ver-
eischt.
Tot voor enkele jaren was de nieuwsvoor
ziening in ons land, de voorziening dus van de
bladen met binnen- en buitenlandsch nieuws,
in een staat van versnippering. De verdeeling
over een viertal bureaux het Persbureau
Vaz Dias te Amsterdam, het Nederlandsch
Correspondentiebureau te Den Haag, het Ne
derlandsch Telegraaf Agentschap (agent
schap van Reuter) en Aneta-Holland (voor
Indisch nieuws) leverde in de practijk groote
bezwaren op. Daarom werd door de Vereeni
ging de Nederlandsche Dagbladpers, op ini
tiatief van haar voorzitter den heer J. W.
Henny, een studiecommissie ingesteld die de
mogelijkheid van samenvoeging van al deze
nieuwsvoorzieningen in een eigen bureau ging
onderzoeken.-Binnen zes maanden kwam deze
commissie met een volledig uitgewerkt plan
in de algemeene vergadering. In die zelfde
vergadering werd meteen het A. N. P. opge
richt en werden de noodige gelden door de
dagbladen beschikbaar gesteld. Daarop volg
de een periode van onderhandelingen met de
bestaande bureaux, waarbij voorstellen tot
schadeloosstelling werden gedaan en aan
vaard, personeel werd overgenomen enz., met
het resultaat dat het Persbureau Vaz Dias zijn
nieuwsvoorziening aan de pers aan het A.N.P.
overdeed, het Ned. Correspondentiebureau en
het N. T. A. erin werden opgenomen en ten
slotte in dezen zomer het bureau Aneta-
Holland eveneens.
Nog veel meer moest geschieden. Een ge
heel nieuwe tarieven-regeling diende ont
worpen en door de bladen aanvaard te wor
den. Men weet dat de Nederlandsche dagblad
pers, zooals trouwens onvermijdelijk is, een
afspiegeling vormt van de verschillende rich
tingen die in ons volk leven. Maar bovendien
zijn er groote, minder groote en kleine dag
bladen, uit den aard der zaak verkeerend in
uiteenloopende omstandigheden wat hun
lezerstal en het gebied van hun verspreiding
betreft. Dit leverde een zeer ingewikkelde
situatie op. Het was aan de algemeene belang
stelling voor het groote coördinatie-plan, aan
de bereidheid van allen te danken dat men
slaagde. En in dienzelfden tijd werd, voorna
melijk door de invoering van dat nieuwe tech
nische wonder, den verreschrijver die „telex'
geheeten wordt en waarover al eerder in ons
blad geschreven is, de gansche nieuwsvoorzie
ning aan de bladen op geheel nieuwen leest
geschoeid.
In zeer korten tijd voltrok zich dus een
totale omwenteling op organisatorisch zoowel
als technisch gebied, waarbij ik nog als een
zeer belangrijk feit moet vermelden dat het
A.N.P. toetrad tot de z.g. „gealliëerde agent
schappen", de internationale samenwerking
van persbureaux waartoe ook Reuter, Havas,
Stefani, Belga, het D.N.B. en vele anderen be-
hooren en die elkaar onderling nieuws leve
ren. Tevoren had Nederland daar nooit toe
behoord.
Natuurlijk heeft het A.N.P. zijn volmaaikte
onafhankelijkheid van alle overheids- en
andere instanties gehandhaafd. Het kan door
niemand gesubsidieerd worden, het keert ook
geen winst uit, zijn Raad van Beheer ont
vangt geen vergoeding en is statutair zoo
samengesteld, dat geenerlei groepeering van
dagbladen daarin ooit overwicht zou kun
nen doen gelden Aan alle bladen die daarvoor
het tarief betalen, dus ook aan niet-leden,
wordt nieuws geleverd. Strikte objectiviteit is
het voorgeschreven richtsnoer bij de bericht
geving
Inderdaad is de schepping en voltooiing van
deze instelling van groote beteekenis niet al
leen voor de dagbladen maar voor het Ne
derlandsche volk zelf, zooals gisteren met
volle overtuiging werd vastgesteld. Dat ver
klaart tevens de bijzondere belangstelling van
regeenngszijde.
Warme hulde is gebracht aan de persoon
van den president-directeur, den heer H. H.
J. van de Pol en welverdiend. Als directeur
hoofdredacteur van een klein dagblad, de
Delftsche Courant, werd hij secretaris der
(Te Hollyivood is een eskimo aan
gekomen, die geëngageerd is om
de hoofdrol in een film te spelen.)
Nu vraag ik u, om u eens voor te stellen,
Dat u een eskimo in 't Noorden was,
Lid van een achtenswaardig deugdzaam ras,
Dat hoef ik u wel niet meer te vertellen.
U zit eens rustig in een bijt te visschen,
Daar komt opeens een heer uit Hollywood,
En zegt: het filmspel zit u in het bloed,
Ga mee met mij, maar nu direct beslissen.
U zoudt dan peinzend even ijs gaan beren,
Een wijl nadenkend voor uw sneeuwhut
staan,
Maar plots zou u een Noorderlicht opgaan,
Met het besluit: ik zal het maar probeeren.
't Is ook niet alles in die poolsche streken,
Met zeehond, zeeleeuw en een pinguin,
Dus na een snel vaarwel aan uw gezin,
Zoudt gij met hem de IJszee oversteken.
Ik wil maar zeggen, het is te vergeven,
Aan dezen man, dat hij zijn walvischtraan,
Eens zonder traan een tijdje lang laat staan,
Om in beschaving (zoo dat heet) te leven.
Maar 'k vrees, dat als hij weer terug zal
keeren,
Waarschijnlijk gauw en met versnelden pas,
In zijn verhaal 't beschaafde menschenras.
Weer wordt beroofd van toch al schaarsche
veeren.
P. GASUS.
VULPEN- PRIJSVRAAG
6.%S)oaaufl&i
Hoeveel VULPENNEN en VULPOTLOODEN zijn
in onze etalage? FRAAIE PRIJZEN
Ziet onze etalage
ZIJLSTRAAT 90.
(Adv. Ingez. Med.)
studie-commissie die ik hierboven noemde.
Zijn voortreffelijk werk in die functie leidde
tot de uitnoodiging, de directie der nieuwe
instelling te willen aanvaarden en hij toonde
zich een geboren organisator, onvermoeid
werker en man met vooruitzienden blik en
grooten ondernemingsgeest. Het algemeene
vertrouwen in zijn kunde en beleid heeft in
de hoogste mate bijgedragen tot een welsla
gen over de geheele linie, dat tenslotte be
kroond is door de vestiging van het Amster-
damsche hoofdkantoor in een gebouw, het
A. N. P. waardig. Bewezen is hier weer eens
wat met energie, durf en geest van samen
werking kan worden bereikt. Wij zijn trotsch
op ons A. N. P.
R. P.
Nederlandsche Opera in
voorbereiding.
Initiatief te Amsterdam genomen.
AMSTERDAM, 4 Nov. Gisteren werd te
Amsterdam een bijeenkomst gehouden van
bestuurderen der Wagnervereeniging, der
Maatschappij tot Bevordering der Toonkunst
en van den Bond van Volksuniversiteiten, ten
einde zich te beraden over de bestaansmoge
lijkheden van een Nederlandsche Opera.
Besloten werd, een stichting in het
leven te roepen, welke tot doel heeft,
de operavoorstellingen met Neder
landsche krachten tot dusver spora
disch door de Wagnervereeniging en
enkele andere instellingen en groepen
gegeven, op breederen grondslag en
systematisch voort te zetten.
Daarnaast zal getracht worden, een uitbrei
ding der reeds sinds eenige jaren bestaande
muziekdramatische opleiding in Nederland te
bevorderen, ten einde ten behoeve der opvoe
ringen uit een zoo talrijk mogelijk en ge
schoold materiaal te kunnen putten.
Het voorloopig bestuur der stichting zal ge
vormd worden door de drie voorzitters der in
den aanvang genoemde instellingen.
Ter vergadering waren mede aanwezig de
heer P. Visser, chef der afdeeling kunsten en
wetenschappen van het departement van on
derwijs, kunsten en wetenschappen alsmede
mevrouw mr. H. van Dam van Isselt, referen
daris der afdeeling kunstzaken van de ge
meente Amsterdam.
De hertog en de hertogin van Windsor zullen hun intrek nemen in een woning
te Neuilly aan de Seine, waarvan men hierboven een afbeelding ziet.
De les van Marseille.
Behoefde aan de Haarlemsche Brandweer
niets te leeren.
Met verontwaardiging is kennis genomen
van de onvoldoende uitrusting van de brand
weer te Marseille, waardoor die vrijwel mach
teloos stond tegenover den noodlottigen brand
in een warenhuis. Er waren in de Fransche ha
venstad van een millioen menschen niet meer
dan 5 brandspuiten, terwijl de brandladders
slechts reikten tot de tweede verdieping van
het hooge gebouw.
Groote rampen elders zijn altijd aanleiding
de vraag te stellen of wij daaruit leering kun
nen putten. Indertijd was de schouwburgbrand
te Chicago aanleiding om de veiligheidsmaat
regelen voor openbare gebouwen te Haarlem
belangrijk te verscherpen. Nu hebben wij aan
den Staf der Haarlemsche Brandweer de vraag
gesteld of aan de les van Marseille ook con
sequenties verbonden zijn.
Het antwoord luidde: Marseille had ons niets
te leeren. In die Fransche stad van een mil
lioen menschen had men blijkbaar minder
bluschmateriaal dan wij in het veel kleinere
Haarlem. Bovendien zijn toen het hooge win
kelcomplex van Vroom en Dreesmann gebouwd
is door de brandweer alle voorzorgen geno
men. Het gebouw is zoo hoog, dat de bovenste
jedeelten niet bereikt worden met den gewonen
druk op de waterleiding. Daarom is er een
binnen-brandleiding waarvan de waterdruk
verhoogd wordt door een pomp die brandvrij
_eisoleerd staat. Bovendien zijn rondom het
gebouw staande brandpijpen. zoodat daaraan
de motorspuiten gekoppeld kunnen worden,
waardoor het mogelijk wordt zelfs boven het
gebouw uit te spuiten.
De brandladders die nu te Haarlem zijn rei
ken tot de vijfde verdieping waar de lunchroom
gevestigd is.
Reeds eenigen tijd geleden is door de
Haarlemsche brandweer een nieuwe
Magirus brandladder bij het college
van B. en W. aangevraagd. De slechte
staat van de gemeentefinanciën was
aanleiding, dat de aanschaffing nog
uitgesteld is geworden, maar de Brand
weer neemt thans aan, dat binnen
kort de machtiging van het Stadhuis
zal komen, dat tot aankoop kan wor
den overgegaan.
Als de Brandweer de nieuwe brandladder
heeft zal het zelfs mogelijk zijn tot de zesde
verdieping te komen. De zevende verdieping
is alleen voor magazijnen in gebruik.
Bovendien zijn bij den bouw van het winkel
complex alle mogelijke voorzorgen tegen brand
genomen, zoodat hier te Haarlem niet de ge
ringste aanleiding tot eenige ongerustheid
bestaat.
Helaas kan diezelfde gerustheid niet
bestaan ten opzichte van de toren van
de Groote Kerk te Haarlem.
Eenige jaren geleden deelden wij reeds
mede, dat de Brandweer uitvoerige plannen
bij het gemeentebestuur heeft ingediend om de
bluschmiddelen in de Groote Kerk. vooral wat
betreft den toren, die gemeente-eigendom is,
te verbeteren. Met de uitvoering dezer plannen
zijn eenige tienduizenden guldens gemoeid. De
financieele toestand der gemeente was tot
heden ook reden om de uitvoering van die
plannen te verdagen. Dit moet wel betreurd
worden, want het zou een ramp voor Haarlem
zijn als onze mooie toren, die naar men weet
van hout is, eens door brand vernield werd.
LONDEN, 4 November 1938.
Een vliegtuig van de Yerey Airways
is te pletter gevallen nadat het met
bestemming voor Southampton was
opgestegen. Hierbij kwamen tien pas
sagiers en twee leden der bemanning
om het leven. (United Press.)
Sabotage op de „Vancouver''?
Geheimzinnige berichtgeving aan de
„Oakland Tribune".
(Zie ook pag. 5).
OAKLAND, 3 November. Omtrent de verdach
te explosie aan boord van het Hapagschip „Van
couver" in de nabijheid van deze stad. deelt de
kapitein mede. dat van de 60 leden der beman
ning en de 17 passagiers niemand gedood is,
slechts waren enkelen flauw gevallen. Men ver
onderstelt dat hier sabotage in het spel is; daar
om hebben politie en het gerecht zich direct met
de zaak bemoeid. Heden wordt het wrak dat de
kapitein aan den grond heeft doen zetten voor
dat het zonk slechts de boeg steekt boven het
water uit door duikers onderzocht.
Ook verklaarde de politie, dat het geval zeer
verdacht is en deze meening wordt versterkt
door een bericht van de „Oakland Tribune",
volgens welk het heele geva lweinige minuten
nadat de explosie had plaats gehad in de ge
heele stad bekend was. Personen, die nog niet
geïdentificeerd konden worden, hadden de re
dactie getelefoneerd en gezegd „Wilt u een mooi
bericht? Een bom heeft een Duitsch schip in de
haven verwoest". Daarna zouden zij de tele
foon hebben opgehangen.
Politie zoekt thans de personen, die het dag
blad hebben getelefoneerd om bovengenoemd
bericht te melden
(United Press).
De ministers De Wilde. Colijn en Weiter (zittend v. 1. n. r.) tijdens de rede van den heer H. Nijgh, voorzitter van den Raad van Beheer van
het Algemeen Nederlandsch Persbureau, bij de opening van het nieuwe kantoorgebouw van het A. N. P. aan de Heerengracht te Amsterdam.
Het woord is aan
Nietzsche:
Medevreugde, niet medelij
den maakt den vriend.
Donderdag heeft de president van de Arn-
hemsche rechtbank, mr. J. Houwink, in kort ge
ding uitspraak gedaan betreffende de vorde
ring van de Nederlandsche Spoorwegen om de
wilde busdiensten van de N.V. Matser, die de
verbinding van Arnhem met Den Haag onder
houdt, en de busdienst van het autobusbedrijf
Toonen te Nijmegen, een dienst tusschen Nijme
gen en Amsterdam, te staken.
Vervroegd uitspraak doende, ontzegde de pre
sident de vordering der spoorwegen.
Donderdagochtend heeft de Arnhemsche poli
tie het vertrekken van verschillende bussen uit
Arnhem naar Amsterdam verhinderd.
Deze diensten zijn door den president van de
Amsterdamsche rechtbank verboden.
De behandeling van het kort geding voor den
president van de Haagsche rechtbannk, waarbij
de atuoverhuurondernemer A. Koch den staat
heeft gedagvaard vanwege het onrechtmatig
aanhouden van zijn autobussen, is uitgesteld tot
Vrijdag 11 November des ochtends om 11 uur.
De behandeling van het kort geding van de
Nederlandsche Unie N.V. tegen den staat is nog
niet vastgesteld.
Voorts vernemen wij, dat jhr. mr. W.H. den
Beer Portugael. raadsman van de Haagsche
Tramwegmaatschappij, als nog hooger beroep
zal aanteekenen van het vonnis in kort geding
van den president van de Haagsche rechtbank,
waarbij de stopzetting van de autobusdiensten
van het reisbureau Stoop werd geweigerd.
AMSTERDAM. 4 November. De presi
dent van de rechtbank mr. A. J. van Royen
heeft vandaag weer uitspraak gedaan in een
kort geding tegen een wilde 'autobus-onder
neming en wel tegen de reisonderneming „Re-
verti".
De spoorwegen hadden stopzetting ge-
eischt van den autobusdienst Amsterdam
Arnhem. De president echter achtte niet be
wezen dat Reverti dezen dienst onderhoudt.
Gedaagde had aangevoerd, dat zij slechts een
maal per week deze route berijdt, voor de an
dere dagen verkoopt zij wel kaartjes, doch de
dienst wordt dan door een andere onderne
ming uitgevoerd.
In de tweede plaats hadden de spoorwe
gen stopzetting geëischt van den dienst Am
sterdamDusseldorf, die ook door Reverti
wordt onderhouden. Gedaagde had aange
voerd. dat het hier een internationale auto-
busdienst betreft en dat deze als zoodanig
niet kan worden stopgezet. De spoorwegen
voerden hiertegen aan, dat ook kaartjes voor
tusschenliggende plaatsen worden verkocht.
De president wees den eisch tot stopzetting af,
omdat hij van oordeel was dat het hier een in
ternationalen dienst betrof.
In de derde plaats hadden de Spoorwegen
stopzetting geëischt tegen Reverti's busdienst
Amsterdam—Gorinchem—Breda—Antwerpen.
De president verbood dezen dienst, waarop
ook kaartjes voor Gorinchem en Breda wer
den verkocht, van Amsterdam tot de grens.
Prinselijk Gezin naar Duitscliland.
Bezoek van 14 dagen aan Reckenwalde.
's-GRAVENHAGE. 4 November.
Men meldt ons van officieele zijde, dat
Prinses Juliana en Prins Bernhard
met Prinses Beatrix heden naar
Duitschland zijn vertrokken voor een
14-daagsch bezoek aan Prinses Arm
gard te Reckenwalde.
HEDEN: 16 PAGINA'S
HAARLEM EN OMSTREKEN.
pag.
Haarlemmers worden oud. 4
Voor het spoorwegverkeer van Haarlem
wordt gebruik gemaakt van de modern
ste seininrichting. 6
Van trouwen en scheiden. Geringe invloed
van de crisis. 6
Doordat benzinedampen tot ontploffing
kwamen, is een bootje in het Zuider Bui
ten Spaarne in brand gevlogen 6
BINNENLAND.
Er worden pogingen in het werk gesteld
een Nederlandsche Opera op te richten 1
Twee nieuwe spoorwegstations worden in
Amsterdam gebouwd. 3
Het nieuwe gebouw van het A. N. P. is in
gebruik genomen. 3
De politie is een smokkelarij van tanden
en kiezen op liet spoor gekomen 3
Vele Tweede Kamerleden oefenen critick
uit op de Onderwijsbegrooting 3
BUITENLAND.
Ook het Britsche Hoogerhuis heeft zich
met de inwerkingtreding van het En-
gelsch-Italiaansehe pact accoord ver
klaard. 5
Op een schip van de HamburgAmerika-
lijn heeft zich een ontploffing onder ver
dachte omstandigheden voorgedaan. 5
SPORT.
Sport in 't Kort. g
ARTIKELEN.
R. P.: Het A. N. P. 1
J. B. Schuil over Renée-Jeanne; de jubi
leum-voorstelling van Tilly Lus. 2
Jhr. dr. J. C. Mollerus: Nieuwe mogelijk
heden in Indo-China? 7
H. D. Vertelling: \Veentien in de bergen. 7
De Burgerlijke Stand van Haarlem is op
genomen op ig