Haarlem's Dagblad
TE HUUR
In cle Branding.
Imitatie.
56e Jaargang No. 16987
Uitgave Lourens Coster, Maatschappij voor
Courant-Uitgaven en AJgem. Drukkerij N.V.
Bureaux: Groote Houtstraat 93, bijkantoor
Soendaplein 37. PoBtgirodienst 38810.
Drukkerij: Zuider Buiten Spaarne 12.
Telefoon: Directie 13082,Hoofdred. 15054
Redactie 10600, Drukkerij 10132, 12713
Admin. 10724, 14825. Soendaplein 12230.
Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen
Directie: P. W. PEEREBOOM EN ROBERT PEEREBOOM
Hoofdredacteur: KOBERT PEEREBOOM
Zaterdag 5 November 1938
Abonnementen per week f 0.25. p. maand
f 1.10. per 3 maanden 3.25 franco per
post f3.55. losse nummer» 6 cent per ex.
Advertentieni 1-5 regel» f 1.75, elke regel
meer f 0.35. Reclame» f 0.60 per regeL
Regelahonnementstarieven op aanvraag.
Vraag en aanbod 1-4 regel» f 0.60. elks
regel meer f 0.15. Groentje» zie rubriek.
Het is een kil beeld in dezen tijd des jaars
en ik wensch den minister van Onderwijs,
Kunsten en Wetenschappen, die zich weer
eens in de wilde baren bevindt, geen letter
lijke verwezenlijking ervan toe. Mocht hij
schipbreuk lijden, laat het dan slechts op de
politieke zee zijn! Ondanks de stormen der cri-
tiek die rondom zijn persoon plegen te woe
den, zijn wij allen den mensch prof. mr. Slo-
temaker de Bruine welgezind. Of dat komt
door zijn welgevormde, schoon vaak ietwat te
sierlijke redevoeringen bij velerlei plechtighe
den, of door zijn eveneens welgevormde
baard, betwijfel ik. Professor Aalberse, die ook
goed spreekt en eveneens een baard bezit,
heeft nooit op een dergelijke eigenaardige
populariteit kunnen bogen en heeft ook nim
mer een dergelijke uitwerking op de humo
ristische instincten des volks gehad. Dit laat
ste is des te merkwaardiger omdat de Minister
van Onderwijs zelve slechts zelden tot grapjes
geneigd is. Maar het jcomt voor en een week
geleden, de jubileerende H. O. V. toesprekend
op het podium van onze Gemeentelijke Con
certzaal, had Haarlem het voorrecht dit te
kunnen waarnemen.
In haar voorloopig verslag over de Onder-
wijsbegrooting spaart de Tweede Kamer den
minister niet. De golven der critiek gaan niet
alleen hoog, maar zij kolken en bruisen. „Van
vele zijden gaf men uiting aan zijn toenemen
de ontstemming over het beleid van den mi
nister, die, naar men meende, te weinig op
bouwend werk verricht.
Veel dat reeds lang hangende is, of waar
van de regeling reeds meermalen is gevraagd,
of zelfs toegezegd, wacht nog altijd op
regeling."
Dat is al een onvriendelijk begin. Het ver
volg is vooral niet aardiger. „Vrij algemeen
was men van oordeel, dat 's ministers beleid
ten aanzien van de spelling de verwarring
eer heeft doen toe- dan afnemen. Voor zeer
vele leden was de voornaamste grief tegen
's ministers beleid dat hij de leerlingenscha
len zoowel bij het lager als bij het middel
baar en gymnasiaal onderwijs ongewijzigd
laat ondanks de algemeen erkende noodzake
lijkheid van verlaging dezer schalen. Hier
doet zich pijnlijker dan elders gevoelen dat
aan het hoofd van dit departement een mi
nister staat, van wien geen krachtige leiding
uitgaat."
Zoo gaat het voort. Het zijn telkens „ver
schillende zijden", „vele zijden", „vele leden",
die hun ontevredenheid uiten. De inrichting
en de resultaten van het lager onderwijs
worden onbevredigend geacht. Het is niet vol
doende op de practijk des levens gericht. Bij
het M. O. en de Gymnasia wordt overbelas
ting zoowel in aantallen der lesuren als in
grootte der klassen geconstateerd. Die over
belasting staat de vruchtbaarheid van het
onderwijs niet minder dan bij het L. O. in den
weg. En vele leden begrijpen niet welk onder-
wjjsbelang gediend is bij omzetting van de
Rijks H. B. S. en in bijzondere scholen. En
waar blijft de nieuwe salarisregeling voor de
leeraren van M. O. en gymnasia? En de klas
sen zijn overbevolkt, de school dreigt te ont
aarden in een dril-instituut, vele onderwij
zers raken overspannen, het ziekteverlof is
onrustbarend toegenomen, het percentage
afkeuringen van ambtenaren is bij het on
derwijs het hoogst, enzoovoorts enzoovoorts.
Iedereen weet dat op ons zeer dure onder
wijs in de jaren van crisis en malaise zwaar
bezuinigd is. Wij hebben onlangs nog cijfers
betreffende de gemeente Haarlem gegeven
waaruit bleek dat zij op de voornaamste
hoofdstukken de vijftig procent naderen.
Maar in het kader der begrootingen is de
uitgavenlast van Onderwijs niettemin nog
altijd zeer hoog en in de onderwijskringen
zelf wemelt het van bedenkingen. Niet alle
veranderingen die men wil kosten geld. En
die welke geen geld kosten blijven evenzeer
uit als de andere. Waarom wordt er niet inge
grepen in de overbelasting met lesuren en de
opdrijving der leerprogramma's, waarom
wordt een salarisregeling van leeraren niet
gewijzigd die in de practijk verkeerd blijkt te
werken, waarom moet er telkens weer ge
klaagd worden over onderwijs dat niet vol
doende aan de practijk des levens is aange
past en waaromja, waaromwordt er
toch niet geregeerd ten aanzien van de spel
ling?
Ook op deze plaats zijn deze grieven al
meermalen geuit en is bij herhaling vastge
steld hoe men er in onderwijskringen over
denkt. Maar er komt geen verandering. Men
is geneigd zich af te vragen waar en bij wie
toch het verzet zich met zooveel uitwerking
doet gelden tegen allerlei wijzigingen, die
met flink doorzettingsvermogen uitvoerbaar
zouden zijn en waarop nu al sinds zoo langen
tijd en van zoovele zijden wordt aange
drongen. Al zijn de geldmiddelen beperkt,
binnen het kader van die middelen dient
toch de evolutie zich voort te zetten die niet
achterwege kan en mag blijven. En de spel
lings-chaos blijft een beschamende historie.
Veel grooter vraagstukken zijn in ons land
veel sneller tot oplossing gebracht.
Dat de minister zich in de branding bevindt
verwondert ons heelemaal niet. R. P.
WISSELKOERSEN TE AMSTERDAM
10.15 uur.
Londen 8.75 3/8
Berlijn 73.62 1/2
Parijs 4.89 3 b
Brussel 31.11
Zwitserland 41.70
New York 1.837,8
Een foto van het Spaansche vrachtschip „Cantabria", dat aan de Engelsche kust
door een hulpkruiser van de vloot van Franco tot zinken werd gebracht.
(Amerikaansche kappers hébben
geprotesteerd omdat Greta Garbo
met sluik haar zonder eenigen
opmaakis teruggekeerdDe
Engelsche paraplu fabrikanten ver
wachten veel voor het populari-
seeren van de paraplu door het
feitdat Neville Chamberlain er
altijd een draagt.)
Als Greta zich niet modieus laat kappen,
Dan voelen zich de kappers in gevaar,
Dan zitten zij met vrees van werkverslappen
En met de handen in het eigen haar.
Als Chamberlain een paraplu wil dragen,
Dan klinkt een juichtoon van den fabrikant,
Zijn geestesoog ziet gulden dagen dagen,
Met eiken man ermede in de hand.
Wat reeds vaak is gezegd en waargenomen,
Dat blijkt, als het nog noodig is, ook hier,
D' excepties daarbij niet te na gekomen,
Is toch de mensch een poover kuddedier.
Wie Greta Garbo niet kan evenaren
In filmtalent en populariteit,
Die imiteert haar haarfijn in haar haren,
Of 't haar haar staat is een bijkomstigheid.
Zoo gaan er dames „gretig" aan 't copiëeren,
Zij spelen 't wel met die coiffure klaar,
Maar 't spreekt dat zij zich ridiculiseeren,
Zoolang 't met Garbo meer scheelt dan
een haar.
Een paraplu, dat heb ik toe te geven,
Is een zeer nuttig, practisch apparaat,
Dat velen hoedt voor nattigheid in 't leven,
Waarin de mensch van drup tot stortbui
gaat.
Maar wat betreft het populariseeren,
Hier dient een wanbegrip met klem
gewraakt,
Niet Chamberlain of andre groote heeren,
Maar regen heeft haar populair gemaakt.
P. GASUS.
VULPEN- PRIJSVRAAG
OlihdanBn
Hoeveel VULPENNEN en VULPOTLOODEN zijn
in onze etalage? FRAAIE PRIJZEN
Ziet onze etalage
ZIJLSTRAAT 90.
(Adv. Ingez. Med.)
De strijd tegen de „wilde bus
diensten".
Haagsche politie grijpt ten deele in.
's GRAVENHAGE 5 November. Het tele
gram van den minister, volgens hetwelk op
die trajecten, ten aanzien waarvan de presi
dent der Amsterdamsche rechtbank een ver-
oordeelende uitspraak heeft geveld, ook die
busdiensten zouden moeten worden stop ge
zet. tegen welke geen veroordeeling is uit
gesproken (men zie pag. 3) heeft vanochtend
te 's Gravenhage reeds effect gehad. In Den
Haag verschenen vroeg in den ochtend tien
politie-agenten voor de garage Sommeling,
voor de garage van der Weyden en voor die
van de onderneming Holthhuyzen, welke
„wilde" busdiensten op Amsterdam onderhou
den. Een politiewacht voor de deur verhinder
de, dat de bussen de garages verlieten. Een
poging van de zijde van Sommeling om zijn
passagiers met een anderen busdienst naar
Rijswijk te laten brengen en vandaar verder,
werd door de politie verijdeld.
Twee van dewagens van Sommeling, die
vanochtend niet in de garage waren, hebben
echter de vrijheid behouden en rijden nu op
en neer tusschen Amsterdam en het Wasse-
naarsche viaduct, op de grens van de gemeen
te Den Haag.
De in Amsterdam gevestigde ondernemin
gen Van der Weyden en Avanti rijden niet
meer hun traject AmsterdamDen Haag
krachtens het vonnis van den Amsterdam-
schen president. Het is echter niet zoo, dat
nu alle diensten op dit traject gestopt zijn.
Want er doet zich de omstandigheid voor, dat
wel het traject Amsterdam—Den Haag „be
smet" wordt geacht, doch niet het traject
AmsterdamDen HaagRotterdam. De ga
rage Van Zetten te Rotterdam neemt nu aan
het Spui in Den Haag geregeld passagiers
voor Amsterdam op en onderhoudt een druk
gebruikten uurdienst.
De andere in Den Haag gevestigde onder
nemingen, die up Rotterdam. Leiden, Utrecht.
Antwerpen enz. enz. rijden, zijn door de poli
tie eveneens ongemoeid gelaten.
Kunsthandel Leffelaar
II i WAGENWEG 102
Haarlem- telefoon 14011
Etaleert ORREFORS KRISTAL
(Adv. Ingez. Med.)
Chamberlain na Parijs naar
Rome?
LONDEN, 5 November. (Havas) Verscheide
ne groote bladen, zooals de .Daily Express",
„Daily Mail" en „Daily Mirror", achten het
mogelijk, dat de reis naar Parijs wellicht ge
volgd zal worden door een bezoek van Cham
berlain aan Rome om den Duce te ontmoeten.
Geheimzinnige aanslag te Londen.
LONDEN, 5 November (Havas-A.N.P.)
Op den Londenschen chirurg Sydney
Macdonald is in -de buurt van het
hotel, waar op het oogenblik de koning
van Gareikenland verblijf houdt, 'n ge
heimzinnige aanslag gepleegd.
De chirurg had Dinsdagavond in het groot
hotel in het West End het diner gebruikt en
juist wilde hij op straat een taxi aanroepen,
toen er een individu met een gebruinde ge
laatskleur op hem afwkam, dat hem onder
het mompelen van eenige onverstaanbare
woorden met een dolk in den rechterschouer
stak, tengevolge waarvan een diepe, doch niet
ernstige wonde ontstond. De aanvaller ver
dween daarop in een dwarsstraat. Macdonald,
die den man niet heeft herkend, is er zeker
van, dat deze zich in den persoon heeft ver
gist. De politie stelt thans een onderzoek in
in de buurt van Soho, in de door buiten
landers bezochte clubs en cafés.
De Daily Mail" de Daily Mirror en de
„News Chronicle" melden dat men gelooft, dat
de dader den chirurg heeft aangezien voor
den koning van Griekenland, die in een na
bijgelegen hotel logeert. Hiervan is echter geen
officieele bevestiging te verkrijgen. De Chi
rurg is reeds aan de beterhand.
Minder vreemdelingen te
Haarlem.
De Gretchen's beginnen hier te verdwijnen.
Sinds 1 Jan. 1934 wordt vanwege de gemeente
Haarlem een statistiek bijgehouden over het
aantal buitenlanders dat hier werkt.
Er zijn dus nu gegevens over 4 3/4 jaar bere
kend. Er wordt alleen aangegeven hoeveel er
gekomen en vertrokken zijn. Jammer is dat ook
geen opgaaf gedaan wordt van het juiste aantal
buitenlandsche werkkrachten dat hier nog aan
wezig is, want nu is alleen te constateeren dat
er een vermindering is.
Aan de statistiek is het volgende lijstje te ont-
leenen:
Gevestigd.
M. V. Totaal
9 maanden 1938 102 222 324
1937 138 368 506
1936 169 564 733
1935 146 554 700
1934 192 675 867
947
2383
3130
Vertrokken.
M.
V.
Totaal
maanden 1938
124
312
436
1937
137
463
600
1936
193
688
881
1935
185
661
846
1934
174
643
817
Allereerst blijkt er dus uit dat
het aantal buitenlandsche werkkrach
ten (mannen en vrouwen tezamen in die
4 3/4 jaar verminderd is met 450.
Er werken thans liier 66 mannen en
384 vrouwen van buitenlandsche natio
naliteiten minder dan op 1 Jan. 1934.
Het aantal Duitsche en Oostenrijksche dienst
meisjes is dus al aan het slinken. Er komen ei
thans minder dan in vorige jaren. In 1937 bij
voorbeeld slechts 368 tegen 675 in 1934. Maar
er gaan er nu ook minder naar het eigen va
derland terug, in 1937 463 tegen in 1936 688.
Omdat het. nu er vergunning noodig is moeilij
ker wordt hier weer in het land te komen, zien
vele meisjes er tegen op om, tusschen twee
diensten in. voor eenige maanden naar huis te
gaan. Zij bepalen zich nu tot een kort verlof,
waardoor hun vergunning niet verloopt.
Wij hebben van anderen kant een opgaaf ge
kregen van het totaal aantal werkende buiten
landers te Haarlem.
Op 5 November van dit jaar werkten
te Haarlem 1288 vrouwen en 668 man
nen, totaal dus 1956.
Sinds 1 Jan. 1938 is dit een vermin
dering van 132 vrouwen en 19 mannen.
Ook in de gemeenten die Haarlem omringen is
in de laatste jaren het aantal Duitsche en Oos
tenrijksche dienstboden vrij sterk verminderd.
De Brandstoffenbijslag.
Ook via Armenzorg verstrekt.
Met ingang van deze week is naar men
weet, met de verstrekking van brandstof
fenbijslag aan werkloozen. die volgens de
rijkssteunregeling gesteund worden, begon
nen.
Evenals vorige jaren wordt ook thans weer
deze brandstoffenbijslag tevens uitgekeerd
aan de ondersteunden, die via Armenzorg
van Maatschappelijk Hulpbetoon ondersteu
ning genieten.
CENTRALE RADIO ONTVANGST
Of het zomer is of winter.
Radio gaat steeds maar door,
Maar ontvangen zonder storing,
....Daar zorgt de Centrale voor.
TELEFOON 10010.
(Adv. Ingez. Med.)
ZONNIGE VILLA'S en HEERENHUIZEN in het
ZUIDERHOUTPARK te HAARLEM
(tramhalte Willem de Zwijgerlaan). Aan de
Louise de Colignylaan, Prins Mauritslaan, Anna
van Burenlaan en Frederik Hendriklaan. Met voor- en achtertuin en garage. CENTRALE
VERWARMING en warm water installatie. Met eigen weg voor dienstpersoneel en
leveranciers. Bevatten 6 tot 9 kamers, keuken, kelder, INGERICHTE BADKAMER,
2 W.C.'s en zolder.
Alle comfort: MARMEREN VESTIBULE, PARKET VLOEREN, EIKEN BETIMMERING
IN HALL EN TRAPPENHUIS, INGEBOUWDE FRIGIDAIRE EN BRANDKLUIS.
Inlichtingen en huurprijzen, dagelijks bij Zondags: de opzichter op het werk en W.
ZWAGER, Paulus Buyslaan 3, Heemstede, Telefoon 29072 werkdagen: Directiekeet
Prins Mauritslaan hoek Anna van Burenlaan, Telefoon 19303 Amsterdam
J. J. ZWAGER ZN„ Jacob v. Lennepkade 172, Telefoon 82963 N. L. BORST, Euterpe-
straat 20, Telefoon 29772.
(Adv. Ingez. Med.)
Een aardig stukje natuurschoon gaat te Wijk aan Zee verloren, nu van gemeente
wege een duin wordt weggegraven aan den Rijkert Aertzweg, voor den aanleg van
een parkeerterrein. Onze foto geeft een overzicht van het duingebied in deze
omgeving. Links het duin, dat verdwijnen gaat.
Het woord is aan
Roquette:
Niet droomen moet ge Uw
levendoch beleven ivat gij
droomt.
Het Koninklijk bezoek aan
Groningen.
H. M. de Koningin doopt het nieuwe
Van Starkenborghkanaal.
GRONINGEN, 5 November. Heden, den
tweeden dag van haar bezoek aan Groningen,
is H.M. de Koningin reeds des morgens te 10
uur van het gouvernementshuis, waar zij als
gast van den Commissaris der Koningin ver
toeft, uitgereden om door de onthulling van
een gedenksteen bij de Oostersluis in het
nieuwe van Starkenborghkanaal, tevens de
doopplechtigheid te verrichten en het kanaal,
dat voor de binnenscheepvaartverbindingen
der noordelijke provinciën een zoo groote ver
betering beteekent, den naam te geven van
het geslacht, waaruit na elkaar twee Commis
sarissen der Koningin de provincie Groningen
hebben bestuurd.
Evenals gisteren begeleidde de Commissaris
der Koningin, mr. J. Linthorst Homan, de
Koningin, toen deze te ruim 10 uur, in gezel
schap van de leden van haar gevolg, uit
reed.
De beteekenis van het nieuwe kanaal is in
de eerste plaats, dat het, in een halve cirkel
noordelijk om de stad Groningen loopend, een
breeden verbindingsweg vormt tusschen het
ruime Eemskanaal en het Hoendiep, dat tot de
Friesche grens, bij Stroobos. toe. is verbeterd,
verbreed en uitgediept, zoodat de drie aan
eensluitende kanalen van Delfzijl af toegan
kelijk zijn voor schepen tot 1000 ton.
Op de brug voor de Oostersluis zou de
plechtigheid geschieden der onthulling van
den gedenksteen die was aangebracht in den
muur van het bovenhoofd van de sluis.
Tegenover de plaats, waar de nog door een
zwart doek verborgen steen is ingemetseld,
was een tribune opgeslagen in het midden
waarvan zich een loge bevond, met zetels voor
H. M. de Koningin en haar gevolg en voor
verschillende andere genoodigden.
Deze verzamelden zich tegen 10 uur op de
tribune bij de Oostersluis.
Hierna werd het woord gevoerd door mr. J.
Linthorst Homan.
Het was een verrassend en voor velen zelfs
een ontroerend moment toen uit de bij de
tribune aangebrachte luidsprekers plotseling
de stem klonk van den vorigen commissaris
dezer provincie, jhjr. mr. A. W. L. Tjarda van
Starkenborgh, die Groningen verliet om als
gezant Harer Majesteits regeering te vertegen
woordigen in Brussel en die thans als gouver
neur-generaal van Nederlandsch-Indië in het
paleis te Buitenzorg zetelt.
De rede van den landvoogd was opgenomen
op gramofoonplaten en overgebracht door de
Nirom.
De G. G. verzocht H. M. de naamgeving en
onthulling te willen verrichten.
Nadat de woorden uit den luidspreker wa
ren verklonken trad H. M. de Koningin naar
voren voor het houden van een korte toe
spraak.
Daarna drukte zij op een knop. die in haar
loge was aangebracht. Terwijl de muziek twee
coupletten van het Wilhelmus speelde. Het
doek, dat den gedenksteen verborgen hield,
schoof weg.
Hare Majesteit nam daarna den steen ln
oogenschouw waarna Mevrouw Haersma Bu-
ma-Tjarda van Starkenborgh haar zoon en
diens verloofde aan de Koningin voorstelde.
HEDEN: 20 PAGINA'S
HAARLEM EN OMSTREKEN.
pag.
De verminderde scheepvaart en de haven
gelden te Haarlem.
Een vermindering van het aantal buiten
landsche werkkrachten te Haarlem
Bioscopen 14
BINNENLAND.
De minister van Justitie wil alle wilde bus
diensten op den Haag stopzetten. 3
Het Koninklijk bezoek aan Groningen. 3
Te Terborg zijn twee treinen tegen elkaar
gebotst. 3
BUITENLAND.
Chamberlain en Halifax zullen aan het
einde van de maand een bezoek aan
Parijs brengen. 11
De vliegramp bij het vliegveld van Jersey
heeft 14 dooden geëïscht. H
In Tsjecho Slowakije vinden na 10 Novem
ber de presidentsverkiezingen plaats. 11
SPORT.
A. D. de Groot: Het A. V. R. O. Schaak-
tournooi. g
De loting voor het A. V. R. O. Schaaktour-
nooi heeft plaats gehad. 5
Damrubriek. 5
ARTIKELEN.
R. P.: In de branding. 1
K. de Jong over de uitvoering van de
Messa Solemnis van Verdi. 2
J. B. Schuil over: „Parkstraat 13". 2
P. v. d. Hem: De zwaar belaste Nederlander 3
Max: Dagboek van een H. B. S.-er 3
P. de Ituyter—v. d. Feer: Zuid-Afrika
huldigt zijn moeders.
v. H.: Wat doet U in Uw vrijen tijd? li
J. H. V.: De sterren aan het woord. 11
Dr. W. G. N. van der Sleen: Per auto en
boot door Zuid-Afrika. 13
II. D. Vertelling: Je bent van mij. 13
J. H. de Bois: Litteraire kantteekeningen
Financieel Economisch weekoverzicht: De
brief der negen aan Colijn 15
De Burgerlijke Stand van Haarlem is op
genomen op 12