Haarlem's Dagblad Acht Grootmeesters. Knoopsgatkunst. Mooie order voor firma Beynes. OHfeStartturilft Totale maansverduistering De financiën van Haarlem. Het belangrijkste 56r Jaargang No. 16988 Uitgave Lourens Coster, Maatschappij voor Courant-Uitgaven en Algem. Drukkerij N.V. Bureaux: Groote Houtstraat 93, bijkantoor Soendaplein 37. Postgirodieust 38810. Drukkerij: Zuider Buiten Spaarne 12. TelefoonDirectie 13082, Hoofdred. 15054 Redactie 10600, Drukkerij 10132, 12713 Admin. 10724, 14825. Soendaplein 12230. Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen Hoofdredacteur: ROBERT PEEREBOOM Directie: P. W. PEEREBOOM EN ROBERT PEEREBOOM Maandag 7 November 1938 Abonnementen per week f0.25. p. maand f 1.10. per 3 maanden f 3.25. franco per post f3.55. losse uuuimer* 6 cent per ex. Advertentiën1-5 regels f 1.75, elke regel meer f 0.35. Reclames f 0.60 per regeL Regelabonnementstarieven op aanvraag. Vraag en aanbod 1-4 regels f 0.60. elke regel meer f 0.15. Groentjes tic rubriek. Wij hebben geen wereldkampioen schaken meer. Maar wij blijven het land van Euiwe, die tot de grootmeesters blijft behooren en hij heeft in den loop der jaren door zijn voor beeld, Nederland hoog opgedreven in de vaart der schaakvolken. Dat is eigenlijk heel wat belangrijker dan een titel op naam van één man. Veel meer Hollanders zijn gaan schaken. De jeugd is gaan schaken. Het aan tal sterke spelers is zeer toegenomen, ook onder de jongeren. Moeten we daar niet blij mee zijn? Ik geloof van wel. Als cultuurver schijnsel lijkt mij deze sport belangrijker dan voetbal, al is de lichaamscultuur in het alge méén beschouwd zeker heel belangrijk, en ook van meer beteekenis dan de halve en heele seconden die de zwemmende Rietjes, Corre- tjes en letjes van wereldrecords af peuteren. Wij hebben er geloof ik, allemaal meer respect voor. Ook zit er iets geheimzinnigs in, dat aan de .keiharde schoten van Dumortier en de flitsende eindspurts van Rietje van Veen ten eenenmale ontbreekt. En het is goed, in dezen tijd vooral, dingen e zien groeien die ons respect afdwingen en die ons doen beseffen dat het menschelijk brein geheimzinnige mo gelijkheden herbergt. Er zijn teveel dingen die ons het tegendeel van eerbied bezorgen en ons somber dreigen te maken omtrent de capaci teit van het menschelijk verstand. Den leiders van de A.V.R.O. kan men onder nemingsgeest niet ontzeggen en zoo hebben zij nu de acht opper-grootmeesters aan Caïssa's hof in onze vlakke landouwen ver- eenigd en een edel tournooi ontketend dat de belangstelling van de geheele wereld trekt. Aan Caïssa's hof verklaart men zelfs dat zel den of nooit zulk een belangrijk tournooi heeft plaatsgevonden, zoodat de genadige glimlach der godin op ons gevestigd moet zijn, hetgeen ook een erg prettige gedachte is. En het is zoo'n eerlijke, sportieve strijd. Men haakt er niet bij, men „trapt er niet bij door" naar het been van den tegenstander, men scheldt den scheidsrechter niet uit en pleegt geen overtreding als zijn uitzicht belemmerd is. Men speelt het spel om het spel. Er wordt zelfs niet bij geloeid. Dat doet ons allemaal heel sympathiek aan. Hoe triest de tijden ook voor deze en andere idealen zijn, ze blijven toch leven in de harten der menschen en vinden hun blijde erkenning waar ze nog ver wezenlijkt worden. Wie het winnen zal in den strijd der acht grootmeesters is daarom bijzaak. Het is na tuurlijk wel aardig daarover van gedachten te i wisselen, en er mettertijd over in spanning tp gaan verkeeren, maar het gehalte der partijen is van meer belang en men weet al bij voorbaat dat de verliezers met eere verliezen zullen. Het puntenverschil tusschen nr. 1 en nr. 8 zal in den eindstand zeer klein zijn en onze schaak medewerker A. de Groot heeft al gezegd dat het eigenlijk een zonderlinge gedachte is dat een van dit achttal nummer laatst zal moeten worden. Misschien gebeurt dat ook wel niet. Misschien eindigen er vï§r of vijf „dead-heat" op de onderste plaatsen. Tweemaal zullen alle grootmeesters elkaar ontmoeten. Ik citeer weer de Groot als ik eraan herinner, dat men dit in de schaakwereld als den idealen strijdvorm beschouwt. In een lange match tusschen twee tegenstanders overheer- schen psychische factoren soms boven zuivere spelbegaafdheid, in een tournooi waarin de strijders elkaar maar één keer ontmoeten heeft het toeval teveel invloed en kan de loting van beslissende beteekenis zijn. Met hun veertien ronden zullen de acht grootmeesters ons land doorreizen en zich in een gansche reeks steden voor de eerbiedi ge) i aandacht van het doodgewone mensch el om beschikbaar stellen. Ook in Haarlem. Op veertien November, in hun zesde ronde, zullen zij zich aan ons komen vertoonen. Moge niet alleen respect maar ook stilte hun deel zijn, want daar heeft het in het verleden wel eens aan gehaperd. Zij zijn nu al begonnen. De Amerikaan Fine, wien men niet zulke groote kansen heeft toe gekend, is begonnen met den Rus Botwinnik, die juist onder de favorieten voor de eerste plaats is gerekend, te verslaan. Euwe en Keres, de 22-jarige jongste deelnemer, hebben remise gemaakt. De wereldkampioen Aljechin (gena turaliseerd Franschman) staat op winst tegen den Amerikaanschen kampioen Reshevsky en Flohr (Tsjecho-Slowakije) schijnt de beste kansen te hebben in zijn afgebroken partij tegen José Raoul Capablanca, ex-wereldkam pioen evenals Euwe, Cubaansch diplomaat en met zijn vijftig levensjaren de oudste van het tournooi. De spanning is er al! R. P. Onderzoek naar het gebeurde met de „Vancouver", Oakland-Earl Warren, de districts-attorney, heeft medegedeeld, dat alle onderzoekingen er op wijzen, dat de explosie, die de „Vancouver" vernield heeft, niet in het schip, doch daarbui ten heeft plaats gehad, doch hij heeft daarbij tevens gezegd, dat de aard van de ontploffing niet is vast te stellen, voor men het schip drij vende heeft gekregen. Het onderzoek aan boord heeft uitgewezen, flat zeven voet onder de waterlijn een gat van VtJf voet in den romp geslagen is. Stoompijpen jjjn losgerukt en een brok metaal van 135 pond door de machinekamer geslingerd. Men noem- Je het een wonder, dat daar niemand ernstig ge grond is. Men zal vandaag nieuwe pogingen in het werk stellen, het schip vlot te krijgen. (United Press). (In het buitenland tracht men van veertjes gemaakte kunstbloe men, als knoopsgatversiering voor manneningang te doen vinden.) Een bloem in 't knoopsgat, dat staat fleurig, En levenslustig, frisch en blij, Er is al zóóveel sikkeneurig, Iets vroolijks kan er wel eens bij. Men moet het dan niet overdrijven, Zoodat het te opzichtig staat, Een enkel bloempje moet het blijven, En dan bescheiden van formaat. Maar zeker is het onontbeerlijk, Dat het een echte bloem zal zijn, Een knoopsgatkunstbloem is niet „heer"lijk, Want niet in mannelijke lijn. Ik hoef u, lezer, niet te vragen, Of het de mode ooit gelukt. Om ons een bloem te laten dragen, Die niet natuurlijk is geplukt; Maar in den vorm van teere veeren, Uit kip of eend, gans of kalkoen, 'k Maak er een voorstel van, meneeren, Om, als één man, dat nooit te doen. Want bloemen mogen fleurig wezen, Zelfs in een jaslapel gezet, Kunstmatig in een-vorm als dezen, Zijn zij alleen nog maar koket. Iets wat wij graag in vrouwen loven, Is nog niet iéts dat voor ons kan, Koketterie blijve maar boven, Ver boven onzen stand als man. P. GASUS. Uilwisseling van gevangenen in Spanje. Tijdelijke wapenstilstand aan een der Spaansche fronten. BURGOS, 7 November. De Natio nalisten hebben, zoo vernemen wij uit Britsche officieele bron, toegestemd in een tijdelijken wapenstilstand aan den voet van de Puerta de Navacer- rada, opdat mogelijk gemaakt wordt, 4000 krijgsgevangenen tegen onge veer hetzelfde aantal van Nationa listische zijnde, worden uitgewisseld, gedurende de maand November. Tot nu toe heeft, naar men ons meedeelt, Barcelona niet willen toestemmen in een uit wisseling over land en den voorkeur gegeven aan transport over zee. De Engelschen hebben daartegen echter overwegende bezwaren, o.a. in verband met den tijd van het jaar en de hooge kosten van transport. Men verwacht dan ook, dat Engeland er bij de republikein- sche regeering op zal aandringen, dat zij als nog instemt met een uitwisseling over land. Er is nog een factor van belang: de commis- sie-Chetwode is van meening, dat onmiddellijk evacueering der geïnterneerden noodzakelijk is, daar de vluchtelingen anders binnen enkele weken zullen sterven van honger en koude, daar de 27 maanden opsluiting in Madrid en het karige rantsoen, dat men nog slechts kan uitreiken, de gezondheid ernstig ge schaad heeft. (United Press). Te Cleveland in den Amerikaanschen staat Ohio, zijn langs den trottoirband brieven bussen geplaatst, welke den automobilisten instaat stellen hun brieven te „posten" zonder uit te stappen. Ned. Spoorwegen bestellen 36 wagons. Naar de directeur van de firma J. J. Beynes, ir. H. J. M. Bekkers, Zaterdagavond op den feestavond ter gelegenheid van het jubileum der firma mededeelde heeft de firma Beynes van de Ned. Spoorwegen een mooie order ont vangen, die weer voor geruimen tijd werk geeft. De Ned. Spoorwegen hebben nl. besteld 18 Diesel-electrische treinstellen, elk stel bestaande uit 5 rijtuigen 3e klasse. Van elke 5 rijtuigen worden er 2 door Beynes geleverd, 2 door Werkspoor en 1 door Allan. Het zal voorloopig nog niet noodig zijn dat voor de uitvoering van dezen order nieuw per soneel wordt aangenomen. De totale bestelling (aan de drie firma's) vertegenwoordigt een bedrag van 4l/s millioen gulden. Handel in valsche Nederlandsclie passen. Parijsche politie doet een goede vangst. Door de arrestatie van twee inter nationale „hotelratten" in een groot Pa- rijsch hotel, is de Parijsche politie op het spoor gekomen van een handel in valsche Nederlandsche paspoorten. De gearresteerden hadden twee van zulke valsche passen in hun bezit. Dientengevolge heeft de politie verscheidene vreemdelingen, die dergelijke passen bij zich hadden, gearresteerd en tenslotte ook den per soon, die ze voor een prijs van 800 a 1000 francs verkocht. Het is een zekere Mayer, geboren in Roemenië. Hij verschafte zich de passen bij een Italiaan, dien hij ontmoette in een Noord-Ita- liaansche stad en die ze hem blanco verkocht. Daar hij in het bezit was van valsche stempels, wist genoemde Mayer de passen zelf, volgens de opgaven van zijn „cliënten" in te vullen. Directeur Postkantoor gaat met pensioen. Wij hebben vroeger reeds gemeld, dat de directeur van het Post- en Telegraafkantoor alhier, de heer J. H. T. Pfaff, het voornemen had, ontslag uit zijn functie aan te vragen, in verband met het spoedig bereiken van den pensioengerechtigden leeftijd. Naar wij vernemen heeft de heer Pfaff, die 31 December a.s. 65 jaar wordt, thans dit ont slag aangevraagd met ingang van 1 Januari Bij Vulpen-kwalen, Dokter DANTUMA halen. ZIJLSTRAAT 90, HAARLEM, TELEF. 11161. (Adv. Ingez. Med.) zal hedenavond te zien zijn. Het bestuur van den Haarlemschen Weer- en Sterrenkundigen Kring schrijft ons: Hedenavond zal er een totale maans verduistering plaats vinden, die bij gun stige zoeersomstandigheden in geheel Nederland zeer goed umarneembaar zal zijn, daar de maan ten tijde der eclips hoog aan den hemel staat. Hieronder volgen de verschillende van belang zijnde gegevens Opkomst maan: 16 u. 05 m. Intreding in bijschaduio: 19 u. 59 m. Intreding in kernschaduw21 u. 01 m. Begin totaliteit: 22 u. 05 m. Midden totaliteit: 22 u. 46 m. Einde totaliteit: 23 u. 28 m. Uittreding uit bijschaduw0 u. 32 m. Uittreding uit kernschaduw: 1 u. 34 m. Ondergang maan: 7 u. 38 m. Grootte der eclips 1.36. (Middellijn maan 1 gesteld). Zal het tot nog meer bezuiniging moeten komen Klanken uit het college van Gedeputeerde Staten. Bijna alle groote (en ook veel kleine) ge meenten in ons land zitten voor groote finan- cieele moeilijkheden. Haarlem maakt, zooals onze lezers uit vroegere mededeelingen weten, daarop geen uitzondering. De rekening over 1935 wees een tekort aan van f 710.000, die van 1936 een van f 745.000. Deze tekorten moeten, omdat in de daaropvolgende jaren uit de gewone middelen geen dekking te vinden is, daar de begrootin gen immers ook tekorten aanwijzen, naar den kapitaaldienst worden overgeboekt. De ge meente moet er dus voor leenen, waardoor de schuldenlast der gemeente verzwaard wordt. In den loop dezer maand zal de Haarlem- sche begrooting voor 1939 verschijnen. Men behoeft niet over profetische gaven te be schikken om te veronderstellen dat die niet veel gunstiger kan zijn dan haar voorgangster voor 1938, die een tekort aanwees van f 1.067.000, waarvoor extra steun van de re geering werd aangevraagd. Die begrooting voor 1938 is nog steeds niet door het college van Gedeputeerde Staten van Noord-Holland goedgekeurd. Er wordt nog over onderhandeld, ook met de regeering. Een uit vloeisel daarvan is geweest, dat Haarlem de opcenten op de Personeele Belasting van 185 op 195 moest brengen en nu binnenkort ook zal moeten besluiten de opcenten op de Ge meentefondsbelasting van 55 tot 75 te verhoo- gen. Daarvoor zullen de inkomsten der ge meente wel vermeerderen, maar als men be denkt, dat de winsten die de gemeente uit de bedrijven haalt, geregeld terug'oopen wij wezen daarop nog in een artikel over de rekening 1937 en dat de uitgaven voor Ar menzorg nog steeds grooter worden, begrijpt ieder dat daardoor alleen bereikt wordt, dat de tekorten niet nog grooter worden. Zoolang een begrooting niet is goedkeurd. mogen geen werken uitgevoerd worden die op den daarbij behoorenden kapitaaldienst ge financierd worden. Voor de bestrijding der werkloosheid is dat natuurlijk te betreuren. Het is de laatste jaren zoo geworden dat als op de begrooting een post is uitgetrokken voor een bepaald werk, met de uitvoering daarvan pas over een jaar, soms zelfs pas over ander half jaar, begonnen kan worden. Het- lid van het college van Gedeputeerde Staten van Noord-Holland de heer D. Kooi man schrijft in „De Vrijzinnig Democraat", het orgaan van den Vrijzinnig Democrat) - schen Bond, een serie artikelen over de „Financieele betrekkingen tusschen Rijk en Gemeenten", waarin hij op dezelfde moeilijk heden der gemeenten wijst. Het college heeft zelfs de begrooting voor Amsterdam voor 1937 nog niet goedgekeurd. Nu is het bijna al 1939! In een brief dien het college over dit feit aan de regeering schreef, werd te kennen ge geven, dat het college van Gedeputeerde Sta ten het practisch uitgesloten acht, dat Am sterdam alleen door bezuinigingen tot een sluitend budget kan komen. Naar hun mee- ning kunnen de moeilijkheden slechts tot op lossing komen, wanneer eenerzijds het ge meentebestuur er met grooten ernst naar streeft voor zoover zulks mogelijk is zonder de vitale elementen van dit gemeentelijke leven te schaden, voor een zoo groot moge lijk gedeelte van het tekort dekking te vin den anderzijds de regeering bereid is al het mogelijke in het werk te stellen, om de in komsten der hoofdstad te helpen verhoogen." De heer Kooiman licht dit nog toe. Amster dam had op de begrooting voor 1937 een te kort van 8Vo millioen, waarvan de regeering „slechts" 2 3'4 millioen wilde dekken uit het Werkloosheidssubsidiefonds. Als Amsterdam dat ook reeds veel bezuinigd heeft, die 5 3-4 millioen op de gewone middelen zou moeten vinden, aan zou het mes moordend diep gezet moeten worden in het sociaal en cultureel werk, dat in den loop van eenige tientallen jaren moeizaam is opgebouwd. Dan moet ge heel of grootendeels verdwijnen wat Amster dam tot stand bracht met betrekking tot be strijding van de tuberculose, wijkverpleging, huisverzorging, vereenigingen voor ongehuw de moeders, vrouwenbond tot verhooging van het zedelijk bewustzijn, vacantiekolonies, ge neeskundig en hygiënisch schooltoezicht spraakonderwijs, openluchtscholen, schoolba- den, schoolvoeding en schoolkleeding. school tuinen, lichtbeelden op school, onderwijs aan volwassenen, vakonderwijs, volks-universiteif en arbeidsontwikkelings-comité's beroeps keuze, tooneel- en muziekinstellingen, jeugd- vereenigingen. zedelijke verbetering van ge vangenen, reclasseering. drankbestrijding, rechtskundige hulp aan on- en minvermo genden. hulp aan onbehuisden, zorg voor noodlijdende dieren. De opsomming van so ciaal en cultureel werk, door de wet niet ver plicht (over wettelijk verplichte uitgaven als er zoovele zijn behoeft natuurlijk niet te wor den gesproken, de wet zelf verbiedt ze te schrappen) is hiermede nog geenszins ten einde." Uit de beschouwingen van den heer Koi- man blijkt, dat het met vele andere gemeen-: ten evenzoo gesteld is. Op aanwijzing van de interdepartementale-interprovinciale comm. van overleg voor de gemeentebegrootingen worden de begrootingen tot op het aller uiterste „uitgebeend", terwijl de verf hier en daar bladdert van de gemeentehuizen en een kopje thee in het gemeentehuis als een over bodige weelde wordt beschouwd. Als de regeering van Amsterdam de bezui nigingen eischt die door den heer Kooiman zijn aangegeven, dan is wel aan te nemen, dat die ook van de andere gemeenten zullen worden verlangd. Ook dus van Haarlem. Dat zou inderdaad zeer ingrijpend zijn en veel be langrijk werk ook hier onmogelijk maken. Het woord is aan Horatius: Diegene verwerft den alge- meenen bijval, die het nut tige met het aangename ver bindt. Provinciale Staten-verkiezingen. Dr. J. E. baron De Vos van Steenwijk no. 1 op de Liberale lijst. Na gehouden overleg tusschen de besturen van de Provinciale Kiesvereenigingen van de Liberale Staatspartij in de Kieskringen Haar lem en Velsen. is besloten uit te komen met een gemeenschappelijke voorloopige lijst van candidaten voor het lidmaatschap van de Provinciale Staten van Noord-Holland. Als no. 1 staat op deze lijst de burgemeester van Haarlem. De lijst luidt: 1. Dr. J. E. baron de Vos van Steenwijk te Haarlem. 2. Mr. R. C. Bakhuijzen van den Brink te Heemstede. 3'. Mevr. Mr. E. A. J. Scheltema—Conradi te Haarlem. 4. P. C. de Zeeuw te Nieuw-Vennep. 5. B. W. Lasschuit te Haarlem. 6. J. L. Uitzinger te Velsen. 7. Jhr. J. C. Mollerus te Haarlem. 8. Mr. J. E. Goudsmit te Hoofddorp. 9. Mr. C. Blankevoort te Haarlem 10. U. Hempenius te Bloemendaal. 11. Dr. H. van Beek Vollenhoven te Heem stede. 12. C. Stapel te Haarlem. 13. A. de Groot Lzn. te Velsen. 14. P. H. van Essen te Halfweg. 15. D. Jongkind Mzn. te Aalsmeer. Aansla» in do Duitsclie ambassade te Parijs. Schoten gelost op legatiesecretaris. PARIJS. 7 November 'Havas* een vreemdeling is vanochtend de Duit- sche ambassade binnengedrongen, waar hij zich toezang verschafte tot het bureau van aen derden legatie- secretaris Von Rath, op wien hij twee schoten loste. Een kogel drong in den schouder, de tweede kwam terecht in de buurt van de lever .Het slachtoffer is naar een ziekenhuis overgebracht. WEEKBERICHT Coöp. Vooruitgang U.A., Haarlem^. Tarwebloem, per pond 8 ets. per baaltje a 100 pond, per pond 7'/- ets. Tarwemeel, per pond 7 ets. per baaltje a 100 pond, per pond 6'/: ets. Roomboter, oer pond 82 ets. Slaolie, per flesch a 6'/; maatje 45 ets. Gedroogde Appelen, per pond 25 ets. Koffie, per pond 21 ets. MET DIVIDENDBONS. (Adv. Ingez. Med.) HF.DFN16 PAGINA'S HAARLEM EN OMSTREKEN. pag. TOESTAND DS. W. BIJLEVELD. Naar wij vernemen is de toestand van ds. W. Bijleveld. predikant bij de Chr. Geref. Kerk alhier, die eenigen tijd ongesteld was, bevredigend. De patient heeft echter nog geruimen tijd rust noodig. De Spoorwegen hebben bij Beynes een or der ter waarde van 4Vi millioen gulden geplaatst. 1 Dr. J. E. Baron de Vos van Steenwijk num mer 1 op de lijst van den Vrijheidsbond voor de Prov. Statenverkiezing. 1 Dc financiën van Haarlem. Klanken uit het colege van Ged. Staten over bezuini gingen. 1 Hedenavond zal een totale maansver duistering plaats hebben. 1 De Haarlemschc begrooting wordt dit jaar niet meer in den Raad behandeld. 2 Werkverschaffingsobject te Haarlem waar 50 man arbeiden. 2 De openbare school in het Ramplaankwar- tier telt al 69 leerlingen. 2 BINNENLAND. In het Badhotel te Wijk aan Zee hebben inbrekers groote hoeveelheden lood ge stolen. S Een onfortuinlijke inbreker brak bij de vlucht beide enkels. 3 Het congres voor Sociale verzekering der S. D. A. P. 3 BUITENLAND. In Oslo heeft een ernstige brand gewoed, waarbij dertig personen om het leven gekomen zijn. 5 Hitier heeft in een rede te Weimar „ont wapening der oorlogsophitsers" ver langd. 5 Het Amerikaansche bewapeningsprogram omvat den bouw van 7000 a 10.000 vlieg tuigen en een staand leger van 400.000 man. 5 Drie Britsche bommenwerpers hebben over den afstand EgypteAustralië een re cord gevestigd. 5 SPORT. Fine scoort het eerste wintpunt in het A. V. R. O.-schaaktoumooi. 7 Criticus over den wedstrijd Stormvogels Xerxes. 7 ARTIKELEN. R. P.: Acht grootmeesters. j J. B. Schuil over Golden Boy. 4 J. B. Schuil over den voordrachtavond van Nel Oosthout. 4 J. H. de Bois over de Tentoonstelling der onafhankelijken. g De Burgerlijke Stand van Haarlem is op genomen op 13

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Haarlem's Dagblad | 1938 | | pagina 1