Haarlem s Dagblad
IjMfd M ff StltiféU
ueet$e$ïoti
Vier leden der bemanning en
twee passagiers gedood
De Ijsvogel.
Een jubilaresse.
Duitsche vluchtelingen
op Schiphol.
De Haarlemsche financiën
.Narcissen -embargo-
opgeheven.
56e Jaargang No. 16995
Uitgave Lonrens Coeter, Maatschappij voor
Courant-Uitgaven en Algem. Drukkerij N.V.
Bureaux: Groote Houtstraat 93, bijkantoor
Soendaplein 37. Postgirodienst 38810.
Drukkerij: Zuider Buiten Spaarne 12.
TelefoonDirectie 13082, Hoofdred. 15054
Redactie 10600, Drukkerij 10132, 12713
A dm in. 10724, 14825. Soendaplein 12230.
Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen
Directie: P. W. PEEREBOOM EIS ROBERT PEEREBOOM
Hoofdredacteur: ROBERT PEEREBOOM
Dinsdag 15 November 1938
Abonnementen per «reek f0.2ft p maand
f 1.10. per .1 maanden I 3.25 tranen per
post f 3.55. losse nummer» 6 cent per ex.
Advertentiën1-5 regels f 1.75, elke regel
meer f 0.35. Reclames f 0.60 per regel.
Regelabonnementotarieven op aanvraag.
Vraag en aanbod 1-4 regels f 0.60. elka
regel meer f 0.15. Groentje» cie rubriek.
Sinds anderhalf jaar was er geen ramp bij
de K.L.M. geschied. Nu is de Ijsvogel gevallen.
Vlak bij Schiphol is. het gebeurd en daarom
herinnert dit ongeluk aan dat met de Kwik
staart, nu enkele jaren geleden. Dat vliegtuig,
een F. 22, vertrok op een stralenden Zondag
morgen naar Malmö, raakte onmiddellijk na
de opstijging onklaar, sloeg neer tegen een
dijk en vloog in brand, waarbij velen omkwa
men. Piloot was de Duitscher Silberstein en
het is een wonderlijk toeval dat nu Duitschers
van denzelfden naam tot de passagiers be
hoorden van de Ijsvogel, die eveneens vlak
bij het vliegveld, maar bij terugkeer uit Ber
lijn bezweek.
Het is wel zeer tragisch dat zij tot de slacht
offers van dit ongeluk behoorden: mevrouw
Silberstein werd g'edood, haar man zwaar ge
wond. Zij, en wellicht anderen, behoorden
kennelijk tot degenen die in de huidige om
standigheden Duitschland ontvluchtten. Hun
noodlot achtervolgde hen. Intusschen zijn al
weer andere vluchtelingen, die in andere toe
stellen veilig, maar zonder voldoende papieren
Schiphol door de lucht bereikten, op last onzer
regeering naar Duitschland teruggezonden.
Eenigen zijn, toen hun werd medegedeeld
dat dit ook hun lot zou zijn, in een toestand
van hevige overspanning geraakt en hier ge
houdenDe ramp van de Ijsvogel heeft
zich afgespeeld temidden van andere men-
schelijke tragedies.
Tot dusver is de oorzaak van het verschrik
kelijke vliegongeluk niet duidelijk gebleken.
Er zijn gelukkig vele overlevenden, maar het
eenige overlevende lid der Nederlandsche be
manning van het toestel, de steward D. Eys,
die licht gewond werd, is ook juist de eenige
niet-technicus. Evenmin als de passagiers zal
hij, die zich trouwens niet in de cabine be
vond, veel afdoende verklaring kunnen ge
ven. Er was een plotseling opkomende mist. Er
wordt verondersteld dat de radio-installatie
defect was. Er wordt de mogelijkheid geop
perd dat een der motoren is afgeslagen, het
geen piloot Duimelaar tot een noodlanding zou
hebben kunnen nopen. Maar met zekerheid
kan tot dusver geen oorzaak worden aange
geven en op grond van ervaring is men ge
neigd te veronderstellen, dat dit nu ook later
wel niet meer gebeuren zal.
Duimelaar had een vliegersloopbaan van
zeventien jaar achter den rug en gold als een
der bekwaamste gezagvoerders van de K.L.M.
Hij had 25 Indische vliegreizen op zijn naam.
De eveneens omgekomen kapitein-vlieger Van
Gemeren, die als tweede bestuurder op de
Ijsvogel meevloog, was commandant van de
vliegschool te Soesterberg. Als twee mannen
van zoo groote ervaring en kunde een onge
luk niet kunnen voorkomen moet men -wel
aannemen dat het aan een noodlottig toeval,
een plotseling optredend defect of iets derge
lijks, te wijten is geweest. Fouten in hun be
leid kan men moeilijk aannemen
Het blijft een handicap van de luchtvaart,
dat de oorzaak van ongelukken maar zoo zel
den met nauwkeurigheid is vast te stellen. De
middelen tot het voorkomen ervan worden bij
de K. L. M. ongetwijfeld met groote zorg toege
past. Goedgeschoold personeel, goed materieel,
scherpe controle daarop, onmiddellijke toe
passing van verbeteringen in de techniek
voor dat alles wordt gezorgd. Niettemin blijft
het risico, dat de feilen van ieder menschen-
werk meebrengt. Dat is niet uit te schakelen
en wij kunnen slechts met droefheid vaststel
len, dat ook de Ijsvogel daaraan ten prooi
moet zijn gevallen. Bij de enorme uitbreiding
van het aantal dienstvluchten, die de laatste
tien, vijftien jaren hebben gebracht, is het on
gelukken-percentage nog altijd zeer laag.
R. P.
(Mei. A. Smit te Ulrum, heeft
Zondag j.l. den dag dat zij 70
jaar iverd tevens gejubileerd als
bakkerskorfloopster, melkventster
en dorpsomroepster, alles sinds 50
jaar en telegrambestelster sinds
25 jaar).
O beste brave juffrouw Smit,
Ik heb u op uw feest vergeten,
En hoe bijzonder spijt me dit,
Maar 'k heb het niet vooruit geweten.
En als ik eerlijk zeggen mag,
Ik wist zelfs van mijn levensdagen,
Niet waar uw woonplaats Ulrum lag,
Tot ik het nu heb nageslagen.
Maar Ulrum, naar 'k veronderstel,
Heeft u wel hartelijk gehuldigd,
Want dat is ongetwijfeld wel
Een heeleboel aan u verschuldigd.
Een halve eeuw kwam u met melk
En daaglijksch brood op Ulrum's stoepen,
Een halve eeuw hebt u voor elk
Nog in 't voorbijgaan omgeroepen.
En of u 't niet voldoende vondt,
Die heele reeks van werkzaamheden,
Brengt u nog telegrammen rond,
Sinds vijfentwintig jaar geleden.
U kunt, en ik begrijp het wel,
Waarschijnlijk niet zooveel vertellen -
Van het groot wereldsche bestel,
Als van het Ulrumsche bestellen.
Maar ook al is dan uw terrein
Slechts van een zeer beperkte orde,
Daarop zijt gij dan ook in 't klein.
Naar ik vermoed, he^l wijs geworden.
En daarin zit 'm maar de kneep,
Wanneer we eens gaan vergelijken,
Zoo menigeen die hooger greep.
Heeft dat nooit weten te bereiken.
Al moet het zijn dat ik het doe.
Als mosterd na uw maal, als 't ware,
'k Wensch u en Ulrum hierbij toe
Gelukkig samenzijn, nog jaren.
P. GASUS.
I N het zicht van de haven is Maandagavond om ruim zeven
uur het K. L. M.-toestel „Ijsvogel", een D. C. 3, gezag
voerder J. Duimelaar, verongelukt. Het kwam neer in
een drassig weiland, op ongeveer 500 meter afstand van
den Rijksweg naar Schiphol, en brak na de botsing met den
grond in tweeën.
Bij deze rampdie ongetwijfeld herinneringen ivekt aan
het verongelukken van de Kwikstaart99zijn zes menschen
om het leven gekomen: gezagvoerder J. J. EDuimelaar
kapitein-vlieger W. van Gemeren, mecanicien W. J. van
Huutf marconist CJ. W. Surber en de passagiers mevr
Schneider en mevrSilberstein, beiden uit Berlijn.
Van de overige passagiers, onder wie zich geen Nederlanders be
vonden, werden er vier zwaar- en acht lichtgewond. Ook de
steward Eys werd licht gewond.
Het gedeelte van den Riekerpolder,
waarin de machine was neergeko
men, bevindt zich tusschen den
Schinkel en den Rijksweg van Am
sterdam naar Den Haag, dicht bij
de plaats waar deze bij den Ouden
Sloterweg begint. Ten Zuiden
wordt het begrensd door de Cein
tuurspoorbaan. Tusschen deze
spoorbaan en een breede sloot,
waar het wrak tegenaan ligt, be
vindt zich een smallere sloot.
Waarschijnlijk heeft de machine
het eerst bij deze smalle sloot den
grond geraakt. Daar althans vond
men een der motoren en een ge
deelte van den afgeknapten rech
tervleugel. Het rechterwiel vond
men tweehonderd meter verder,
zoodat men kan aannemen, wat
trouwens ook te verwachten was,
dat het landingsgestel reeds uit
was. Na deze botsing is de machine
doorgeschoven tot voor de breede
sloot, waar de romp practisch in
tweeën werd gevouwen. Zij maakt
een halven slag om en cockpit en
voorste deel van de cabine kwamen
onder het achterstuk van het wrak
terecht.
Het was alsof met een groot mes
de cabine achter de vleugels door
was gesneden. Alleen het staart
stuk was nog intact. De linkervleu
gel en andere wrakstukken waren
naar den overkant van de breede
sloot geslingerd, evenals, zooals
later bleek, een aantal slacht
offers.
De toestand van de gewonden
liet zich in het algemeen in den
loop van den ochtend iets gunsti
ger aanzien dan men aanvankelijk
durfde hopen. Niettemin blijft de
toestand van de zwaarst-gewonden
nog zorgelijk.
(Vervolg op pag. 3 eerste kolom).
Eenige verwarring en vertraging ontstonden
Maandagmorgen op Schiphol, toen tien Duit-
sche vluchtelingen, wier papieren door de
politie en den Vreemdelingendienst van het
vliegveld niet in orde bevonden werden, op
order van de instanties te Den Haag naar
Duitschland moesten worden teruggezonden,
nadat hun aanvankelijk was toegezegd, dat zij
totMaandagavond op Nederlandsch grondge
bied zouden mogen verblijven. Drie hunner
geraakten bij het vernemen van deze mede-
deeling, volgens de Tel.. in een dusdanig over
spannen toestand, dat de stationsdienst van
de K.L.M. weigerde hen per vliegtuig naar
Berlijn te vervoeren, omdat zulks met het
oog op de veiligheid der andere passagiers
niet verantwoord zou zijn.
Men deelde het blad mede, dat het hier
betrof een van de vele gevallen, waarin vluch
telingen, die geen geldige papieren bezitten,
naar hun land worden teruggezonden. De
tien Duitsche vluchtelingen, waarmede men
in het onderhavige geval te maken had. waren
Zaterdagavond uit Berlijn en Hamburg op
Schiphol aangekomen. Hun papieren werden
niet in orde bevonden, weshalve de politie van
Haarlemmermeer hen, zooals te doen gebrui
kelijk is, in een hotel te Hoofddorp onder
bracht, in afwachting van de nadere beslis
sing der autoriteiten te Den Haag. De vluch
telingen, die meenden over een geldig visum
te beschikken, hadden in werkelijkheid slecht?
een toezegging van de Duitsche regeering, dat
zij over eenigen tijd wel eens een visum zou
den kunnen krijgen. Slechts één hunner had
een doorgaand visum naar Lydda en gaat
Dinsdag a.s. met de K.L.M. naar Palestina
Van alle anderen stond te voren reeds vast.
dat zij zouden worden teruggezonden, tenzij
men in Den Haag anders besliste. Deze be
slissing viel echter niet anders uit. En zoo
moesten met de gewone lijnmachine Maan
dagmorgen negen vluchtelingen worden
teruggezonden. Een vrouw, die ook tot 't ge
zelschap behoorle, was echter in den loop
van den nacht ziek geworden en onder be
handeling van twee artsen gesteld, die Maan
dagmorgen overbrenging naar een kliniek te
Amsterdam adviseerden. De bij haar be-
hoorende familie kreeg toen toestemming hier
te blijven tot de gezondheidstoestand der
vrouw verbeterd was. Een jongedame kon
eveneens blijven, omdat op Schiphol een Hol-
landsche verloofde op haar te wachten stond
met wien zij nog Maandag zou huwen, het
geen haar de Nederlandsche nationaliteit zon
verschaffen.
Gevallen als deze komen In de laatste
In kleine, selecte examenklas kunnen enkele serieuze candidaten RADIO
TECHNICUS geplaatst worden. Inlichtingen WOENSDAGMIDDAG van 2-4 uur.
RADIO TECHNISCHE SCHOOL - ZIJLWEG 23.
(Adv. Ingez. MedJ
Virgilius:
Wijk niet voor het ongeluk,
maar ga er des te moediger
tegen in.
maanden en vooral in de laatste dagen, sedert
de gebeurtenissen in Duitschland, zeer veel
voor. De terugzending brengt dan de noodige
moeilijkheden mede, omdat de passagiers
geen retourbiljetten hebben en niet over geld
beschikken om zich een zoodanig biljet aan
te schaffen, aangezien het hun slechts ge
oorloofd is een bedrag van 10 Mark mee te
nemen over de grens.
Na eenige telefoongesprekken met de re
geering te Den Haag kon door familieleden
in zooverre wijziging in de situatie worden
gebracht, dat tw.ee der emigranten de voor-
loopige toezegging hebben gekregen, dat zij op
hun visum mogen wachten. De derde persoon,
die bereids in een auto onderweg was naar
de grens, werd daar opgehouden, alwaar hem
de verblijfstoezegging werd gedaan. Hij is
daarna naar Amsterdam teruggekeerd
Zooals men zich herinneren zal sloot de
begrooting van Haarlem van 1938 met een
tekort van 1.067197. Daarom heeft de ge
meente aan de regeering gevraagd een extra
bijdrage uit het Werkloosheidssubsidiefonds
van P 583.661 en een extra belastingbijdrage
van 483.534.
Dit aanvankelijk geraamde tekort op de be
grooting wordt verminderd doordat Haarlem,
op aandrang van de regeering. de opcenten
op Personeel van 185 op 195 bracht en alsnog
de opcenten op de Gemeentefondsbelasting
van 55 op 75 zal verhoogen. Deze verhoogde
opcenten zullen voor 1938 vermoedelijk aan
belastingontvangsten 200.000 opbrengen.
De gemeente Haarlem zal nu over
1938 van de regecring ontvangen een
extra bijdrage uit het Werkloosheids
subsidiefonds van 583.661 en een
extra belastingbijdrage van 261.234,
totaal dus 844.895.
Per 15 Augustus 1939.
De Algemeene Vereenlging voor Bloem
bollencultuur te Haarlem heeft uit
Amerika het volgend telegram ontvan
gen:
„Ingaande 15 Augustus 1939
wordt narcissen-embargo opge
heven. Geen speciale behandeling
voorgeschreven. Narcissen kun
nen op dezelfde wijze als tulpen
en hyacinten geïmporteerd wor
den."
Een VULPEN voor Uw leven,
Kan DANTUMA U geven
ZIJLSTRAAT 90. HAARLEM, TELEF. 11161.
(Adv. Ingez. Mea.j
HEDEN: 12 PAGINA'S
HAARLEM EN OMGEVING.
pag.
Haarlem krijgt over 1938 van de regecring
als extra bijdrage uit het Werkloosheids
subsidiefonds een extra belastingbij
drage van f 844.895. 1
Nadere bijzonderheden over de Koningin
Wilhelmina kliniek, die op den hoek van
de Dreef en de Ilazepatersiaan te Haar
lem zal worden gebouwd. 2
Er komt te Haarlem een afdceling voor neu-
ro-chirurgie 2
BINNENLAND.
Het narcissen-embargo is door de Ver.
Staten opgeheven 1
De „Ijsvogel" is Maandagavond vlak bij
Schiphol verongelukt. 1 en 3
Economsiche en industrieele verdedigings
voorbereiding in ons land. 3
Voor dienstweigeraars wordt een kamp In
Drente gemaakt. 3
BUITENLAND.
De scholen in Duitschland zijn in het ver
volg voor de Joden gesloten. 5
Smetona is herkozen als president van
Litauen. 5
Chamberlain heeft in het Lagerhuis ge
zegd de Jodenvervolging in Duitsch
land te betreuren. 5
SPORT.
In de gisteravond te Haarlem gespeelde
schaakpartijen tusschen de grootmees
ters is slechts één beslissing gevallen. 6
ARTIKELEN enz.
R. P.: De Ijsvogel. j
Bijzondere correspondentie: Anti-semie-
tische excessen in het grensgebied. 5
K. de Jong: Liederen- en duettenavond 11
J. B. Schuil over „Wintersport". n
De Burgerlijke Stand van Haarlem is op
genomen op g