Haarlems Dagblad
Inbrakenreeks te
Amsterdam voortgezet
Aardverschuiving op Santa Lucia.
Opmarsch naar
Tsjangtsja opgegeven?
Koning Leopold bezoekt de Fokkerfabrieken
Op
een eila
nd.
De tijd in 't zilver
Honderdduizend
Duitsche Joden
naar Palestina?
O.'ihJSkuftunta
Het belangrijkste
56o Jaargang No. 17002
Uitgave Lourens Coater, Maatschappij voor
Courant-Uitgaven en Algem. Drukkerij N. V.
Bureaux: Groote Houtstraat 93, bijkuntoor
Soendaplein 37. Postgirodienst 38810.
Drukkerij: Zuider Buiten Spaarne 12.
Telefoon: Directie 13082, Hoofdred. 15054
Redactie 10600, Drukkerij 10132, 12713
Admin. 10724, 14825. Soendaplein 12230.
Verschijnt dagelijks, hehalve op Zon- en Feestdagen
Directie: P. W. PEEREBOOM EN KOBEK1 PEEREBOOM Hoofdredacteur: ROBERT PEEREBOOM
Woensdag 23 November 1938
Abonnementen per week f0.25. p. mnnnd
f 1.10. per 3 uiuundeo t 3.25. franco per
post f3.55. losse nummer» 6 cent per ex.
Advertentiên 1-5 regels f 1.75. elke regel
meer f 0.35. Reclames f 0.60 per regeL
Regelabounemeiitstarieven op aanvraag.
Vraag en aanbod 1-4 regels f 0.60. elke
regel meer f 0.15. Groentjes rie rubriek.
Thans was de Bank van
Leening aan de beurt.
Voor drieduizend gulden aan
gouden sieraden gestolen.
AMSTERDAM, 23 November.
In de inbraken van den laatsten
tij'd is eenig systeem te ontdek
ken, wanneer men waarneemt dat
stelselmatig gelijksoortige instel
lingen worden „afgewerkt". Zoo
werd deze week reeds een be
zoek gebracht aan een pandhuis
aan de Lindengracht. Vannacht is
een particuliere bank van leening,
gevestigd in de Tweede Van
Swindenstraat 4650, gebrand
schat. De buitendeur, die flink ge
grendeld was, werd opengebro
ken en daarna zijn de „zware
jongens", die een goeden speur
neus moeten hebben, linea recta
naar de eerste verdieping ge
gaan, waar een geldkistje dat
daar in een vertrek was wegge
borgen is opengebroken.
Hieruit werd tweehonderd gulden
weggenomen, doch dat was
nog slechts een „handgeld", want
de indringers wisten zich meester
te maken van de sleutels van de
brandkast, welke beneden in het
kantoor staat. De sleutels waren
eveneens in het geldkistje ge-
oorgen. Hiermede gewapend toog
men naar de brandkast en het
verdere was kinderwerk.
De safe werd geopend en hieruit
werd een groot aantal beleende
gouden sieraden, waaronder vele
kostbare gouden ringen, te
zamen voor een totaal bedrag
van ongeveer drieduizend gul
den, gestolen.
Aan de andere, minder waarde
volle voorwerpen in het pandhuis,
schonken de dieven geen aan
dacht.
Chineesche bedreiging
aan het front van Han-
kan de oorsaak geacht.
Volgens een United Press-bericht uit Hong
kong schijnt het, dat de Japanners hun op
marsch naar Tsjangtsja hebben opgegeven. Vol
gens hier binnenkomende berichten zijn de Ja-
pansche troepen in het noordelijk deel van de
provincie Hoenan den terugtocht begonnen. Zij
worden in de richting Hankau teruggetrokken
en de Chineezen hebben een groot deel van de
door de Japanners ontruimde dorpen weder be
zet. Tegelijkertijd zijn de Japansche kanonneer-
booten uit het Toengtingmeer teruggetrokken.
In Chineesche kringen kan men deze beweging
niet verklaren. Men veronderstelt, dat het Chi
neesche offensief ten noorden van Hankau hier
van de oorzaak is.
Chineesche guerillatroepen
verslagen.
Het Japansche persbureau Domei meldt, dat
volgens een communiqué van het ministerie van
oorlog de Japansche krijgsverrichtingen tegen
de Chineesche guerilla-troepen in het zuidelijke
deel van de provincie Sjansi een zeer bevredi
gend verloop hebben. Twee Japansche afdeelin-
gen zijn er in geslaagd om 2.000 Chineezen te
omsingelen en een vernietigenden slag toe te
brengen. Een afdeeling cavalerie heeft voorts
een troep Chineezen van 600 man sterkte ver
slagen.
Ook de Japansche luchtmacht is weer actief
geweest, zoo vervolgt het communiqué. Een of
ficieel bericht uit Sjanghai meldt, dat Japan
sche marinevliegtuigen op 21 November boven
Kweilin in Kwangsi gevlogen en het Chineesche
vliegveld aldaar gebombardeerd hebben. Dertien
op den grond staande toestellen, 2 vliegtuigen in
de hangars en de belendende gebouwen werden
vernield. Het Chineesche afweergeschut trad in
werking en een Japansch toestel werd in brand
geschoten, doch slaagde er niettemin in veilig
naar zijn basis terug te keeren.
Het wetsontwerp autovervoer
personen.
[De Nederlandsche Unie van chauffeurs en
overig automobielpersoneel, aangesloten bij
den Centralen Bond van Transportarbeiders,
en de Nederlandsche RK. Bond van Trans
portarbeiders „Sint Bonifacius" hebben zich
tot de Tweede Kamer der Staten-Generaal
gewend met een adres, waarin zij bezwaren
maken tegen het aanhangig gemaakte ont
werp wet autovervoer personen.
Honderdvijftig dooden
Reuter meldt uit New-York, dat tengevolge van een aard
verschuiving in de bergen van het eiland Santa Lucia (Britsch ge
bied, een der eilanden boven den wind) honderden personen
bedolven zijn.
Het zijn de bewoners van twee plaatsen, die over een lengte van
meer dan 12 K.M. werden bedolven.
Men gelooft, dat ongeveer 150 personen den dood hebben
gevonden.
Het is op het oogenblik, tengevolge van de paniekstemming welke heerscht,
echter niet mogelijk, het juiste aantal slachtoffers op te geven. De reddings
colonnes hadden nauwelijks 45 lijken geborgen en zestig gewonden ver
zorgd, die het slachtoffer waren geworden van de eerste aardstorting, toen
een tweede verschuiving allen bedolf, dooden zoowel als gewonden en vele
redders. Vijftig boerenarbeiders bevonden zich in een huis, dat afgleed in
de rivier. Slechts weinigen konden zich redden. Honderden familieleden
wachtten in den regen gedurende den geheelen nacht, teneinde de lijken te
identificeeren, die op rijen waren gelegd. De ramp heeft zich voorgedaan na
drie weken van aanhoudenden regen. Zij geschiedde langs den hoofdweg,
die de twee deelen van het eiland verbindt.
De Koning toont zijn belangstelling
voor de militaire toestellen.
Ondanks den regen veel
enthousiasme langs den weg.
AMSTERDAM 23 November.
Koning Leopold en Koningin Wilhel-
mina zijn vanmorgen om tien minu
ten over half elf van het paleis op den
Dam vertrokken, voor een bezoek
aan de Fokkerfabrieken.
Het weer was dezen morgen buitengewoon
slecht. Dichte regenvlagen zwiepten over de
binnenstad, de vlaggen klapten in den storm-
achtigen wind en vele sloegen stuk. De eere-
wacht werd gevormd door een detachement
van de marine. Toen Koning Leopold net pa
leis verliet bracht de marinekapel het Belgi
sche volkslied ten gehoore.
Te omstreeks kwart voor elf naderde de
koninklijken stoet de toegangspoort tot de
fabriek. Veertien auto's waarin de leden van
het gevolg der Koningin en van den Belgi
schen Koning gezeten waren, volgden de
Koninklijke auto, die werd voorafgegaan door
een auto waarin zich de burgemeester van
Amsterdam, dr. W. de Vlugt, en de hoofd
commissaris van politie bevonden.
De auto's reden voorbij de hal voor vleugel-
bouw, waar een smaakvol met bloemen en
planten versierde en door een baldakijn be
schermd bordes was gemaakt. Hier stelde
burgemeester de Vlugt de heeren Vattier
Kraane en Van Tyen aan de beide vorsten
voor en werden ook de leden van het gevolg
voorgesteld. Voor in deze hal bevonden zich
tevens de procuratiehouder en chefs van de
afdeeling administratie de heer L. Janse. de
procuratiehouder en chef van de afdeeling
export ir. F. W. Seekatz, de chef constructeur
van de Fokkerfabriek ir. M. Beelding en de
officier eerste klasse van den Marine Stoom
vaartdienst H. J. Takens, chef van het mili
taire toezicht op den aanbouw van vliegtui
gen, alsmede de overige hierbij gedetacheer
de officieren.
Rondgang door de fabriek.
Na de begroeting begon de rondleiding dooi
de fabriek. Koning Leopold werd rondgeleid
door den heer Van Tyen en de Koningin door
den heer Takens.
Voor in de groote hal waren geëxposeerd
drie toestellen van verschillende typen uit de
series, die in opdracht van de Nederlandsche
weermacht door Fokker zijn gebouwd. Links
stond de tweemotorige jachtkruiser G. 1, het
vliegtuig waarmede de Fokkerfabriek juist
twee jaar geleden op de internationale Lucnt-
vaartsalon te Parijs zooveel sensatie verwek
te. Ter rechterzijde stond de snelle een-
motorige Fokkerjager D. 21, een der laatste
exemplaren van de door de luchtvaartafdee-
ling bestelde serie, welke vrijwel geheel is af
geleverd. In het midden bevond zich de laat
ste gereed gekomen luchtkruiser van het
type T. 5, het laatste toestel van de serie dei-
zestien machtige tweemotorige bommenwer
pers, bestemd voor So> esterberg. De drie
vliegtuigen waren alle in de schutkleuren ge
schilderd en trokken de groote belangstelling
des Konings. die zich verschillende onderdee-
len ervan liet uitleggen en van dichtbij de
toestellen bekeek.
Achter deze vliegtuigen waren de houtbe
werkers normaal aan het werk aan de vleugel-
constructies, die in deze hangar worden ge
maakt. De verschillende werkstukken toonden
de nhoogen bezoekers de achtereenvolgende
stadia, waarin de vliegtuigvleugels bij den op
bouw verkeeren.
Men begaf zich van hier naar de schilder
werkplaats en de montageloods.
Över een plankier, dat den doorweekten
grond bedekte, bega het gezelschap zich ver
volgens naar het nieuwste fabrieksgedeelte.
De rondgang werd besloten met een bezoek
aan het constructiebureau en de modern in
gerichte teekenzaal waar meer dan honderd
teekenaars aan het werk zijn.
Overal waar de hooge gasten langs kwamen,
ging het werk gewoon voort.
Alvorens de fabriek te verlaten werd een dei-
kleine metalen schuilkelders bekeken, welke
op het fabrieksterrein zijn aangebracht.
Terwijl het hooge gezelschap afscheid nam,
weerklonk de fabriekssirene. Op dat oogenblik
werd in alle afdeelingen het werk gestaakt en
in looppas begaf het geheele personeel zich
naar het terrein voor den uitgang, waar wel
dra de bijna 1500 arbeiders, die bij Fokker
werkzaam zijn, in hun werkkleeding, alsmede
het technisch en administratief personeel
verzameld stond en de Koning en de Ko
ningin hartelijk toejuichten.
Op den terugweg naar het koninklijk pa
leis werden de beide vorsten door het veel tal
rijker publiek dan des morgens opnieuw har
telijk toegejuicht.
Noenmaal ten paleize.
Na den terugkeer van het bezoek aan de
Fokkerfabrieken gebruikten Koning Leopold
en H. M. de Koningin ten paleize het noen
maal.
Te kwart voor drie vertrokken Hunne Ma
jesteiten met gevolg per auto naar de
residentie.
Overzicht van der ickk.. ...ut.cRtri in An. -riruasu. üie door Koning
Leopold en Koningin Wilhelmina bezocht werden.
(Mevrouw Matilda Guille, woon
achtig op het Kanaaleiland Sark
en dezer dagen 90 jaar geworden,
heeft nog nooit een auto, electri-
schen trein of vliegtuig gezien en
nooit een telefoon gebruikt. Zij
vroeg een journalist, wat zij ge
mist had.)
Wie heeft er niet eens, vroeg of laat.
In stil verlangen kunnen droomen.
Van 't eiland, waar de klok wel gaat.
Maar de „beschaving" niet kan komen.
Een plek waar niets de zoete rust
Van de natuur kan komen storen,
Waar 't golvenbreken op de kust,
Alleen de stilte komt verstoren.
Een klein besloten zeedomein,
In omgekeerden zin oase.
Waar telefoons noch auto's zijn.
Waar vliegtuigen noch treinen razen.
Soms gaat er iemand werklijk heen,
Dat blijkt wel uit die oude dame,
Zij woont daar, zij het niet alleen,
Toch maar met weinig andren samen.
Eens is zij er vandaan gegaan,
Eén dagje, veertig jaar geleden,
Maar verder sleet zij haar bestaan,
Er even rustig als tevreden.
Nu vraagt zij: heb ik wat gemist?
Mij kost het antwoord weinig dralen:
U miste veel, dat ons beslist
Belet de negentig te halen.
P. GASUS.
Telkens wanneer ik die aardige rubriek
over een halve of een kwart eeuw geleden heb
gelezen, geeft mij dat aanleiding tot peinzen.
En altijd weer ben ik ten zeerste en ten kin-
derlijkste erover verbaasd dat dingen, die
verschrikkelijk belangrijk zijn wanneer ze ge
schieden, na slechts vijf en twintig jaren totaal
vergeten en nog geringer dan totaal onbe
langrijk, dat wil zeggen: niets meer zijn. En
dan denk ik na over mijn „tijd in 't zilver" en
hoe, wanneer die rubriek over mijn poovere
leven zou worden geschreven, die er dan zou
uitzien, 'n Wonderstukje lectuur zou dat we
zen. Mijn tijd in 't zilver
21 November 1913, Groote beroering. Ik heb
een onvoldoende voor Fransch. Ik kende de
gérondif en de passé défini niet. Mijn vader
zal mij privaatles in de gérondif en de passé
défini laten geven. Hij heeft uitgerekend dat
daarvoor dertig uur a 2.50 noodig zullen
zijn 75. (Ik heb voldoende gekregen, ik
kénde na 30 lessen de pass défini en de
rondif. Die 75 zijn weggegooid geld. Nu. in
1938, ken ik de gérondif en de passé défini
niet en wat zou ik die vijf en zeventig pop nu
best kunnen gebruiken).
22 November 1913. Marietje heeft gezegd dat
ze niet meer met me wandelen wil. Ik heb
haar gesmeekt mij niet tot wanhoop te drij
ven. mijn leven niet te ruïneeren. Het heeft
niet geholpen. Ze vroegen waarom ik zulke
rood-gehuilde oogen had. Ik heb haar met
Piet zien wandelen. Ze gaf hem een reep cho
colade. Wat zou minder pijnlijk zijn, ophangen
of verdrinken? 'Wie was Marietje ook weer?
's Even denken. O ja Dat is dat gekke dikke
mensch met die snor. Ze is getrouwd met dien
uitgezakten man met dat bolhoedje).
23 November 1913. Ik ben jarig. Ik heb aller
lei moois gekregen, het allermooiste is dat
zilveren horloge van grootmoeder. Het blinkt
en het tikt zoo vlug. Welk een kostbaarheid.
„Een bezit voor het leven" heeft grootmoeder
gezegd. Dat is het ook. 't Zal een menschen-
leven meegaan en mij altijd vergezellen.
(O ja, dat ding is me later nog aardig te
pas gekomen. Toen ik die biertjes niet kon be
talen. De kellner wou me niet laten weggaan
voor ik die f 2.60 had betaald. Toen heb ik 'm
dat klokje gegeven
24 November 1913. Ze hebben me gevraagd
wat ik wilde worden Ik heb gezegd generaal of
gouverneur-generaal of directeur-generaal, of
koning of tramconducteur.
'Ik ben journalist geworden, maar tramcon
ducteur was toch ook wel leuk geweest).
25 November 1913. Vandaag gekozen tot cap
tain van het eerste elftal van onze gymnasium
voetbalclub. En meteen den wedstrijd tegen de
H.B.S. gewonnen. Ik ben gehuldigd voor mijn
vijfde goal en de rector heeft gezegd dat ik nog
eens in het Nederlandsch elftal zou komen.
(Nooit sprake van geweest. Vandaag weer 's
een uurtje gewandeld. Bek-af. Wat zal ik mor
gen stijf zijn).
26 November 1913. Voor de eerste maal mijn
smoking aangehad. Alle jongens waren ja-
loersch. Hij staat me geweldig. En Marietje
keek naar me. Piet had maar een gewoon
blauw pakje aan. Je voelt je zoo echt man in
een smoking.
(Vanavond naar den schouwburg. Mijn
vrouw doet een avondjurk aan en ze wil dat
ik nu in smoking ga. Vervelend met dat hou
ten hemd en die knoopjes gaan nooit door de
gaten. Ik heb gezegd dat ik zoo blijf als ik ben
en dat ik heelemaal niet ga. Woordenwisse
ling etc.).
De tijd in het zilver.
Mijn tijd in het zilver.
Zilveren vaas met de asch van zilveren
illusies.
Mr. E. ELI AS.
Het ongeluk bij de Hema.
Het slachtoffer overleden.
Op 27 Juli had de 21-jarige A. Zwart, die
toen werkzaamheden verrichtte bij een dak-
raam van de Hema, het ongeluk, van een
hoogte van twaalf meter te vallen, waardoor
hij ernstig gewond naar de Maria-Stichting
vervoerd moest worden. Hier is hij thans na
een ernstig lijden van e enige maanden over
leden.
De teraardebestelling zal Donderdagoch
tend na de kerkelijke plechtigheden plaats
hebben op het R.K. kerkhof St. Barbara aan
den Schoterweg. Vertrek het sterfhui.-
te tien uur.
Het woord is aan
Comtesse Diane:
Het ongeduld heeft vleu
gels en vliegt zijn doel voor
bij: het voornemen pakt zijn
koffer en mist den reis
wagen-, de wil vertrekt te voet
en komt op tijd aan.
Voorstel
van de Jewish Agency
Engeland kan eenige
duizenden kinderen
opnemen
LONDEN 22 November. Het
Joodsch agentschap voor Palestina
heeft een verklaring uitgegeven,
welke het voorstel inhoudt 100.000
Duitsche Joden naar Palestina te
zenden als eerste groep.
Er wordt verklaard, dat er een land is
Palestina dat zonder verwijl Duitsche Jo
den in grooten getale kan opnemen. 52 Jood-
sche landbouwkolonies en de Joodsche
gemeenschappen in Palestina, bijgestaan
door Joden in die landen, waar zij nog
vrij zijn. zijn bereid de financieele verant
woordelijkheid te aanvaarden en ook de orga
nisatie op zich te nemen voor de directe op
neming van 100.000 Duitsche Joden in Pa
lestina, hetgeen feitelijk zou neerkomen op de
geheele jonge generatie van de Duitsche
Joden, die kunnen immigreeren en zich aan
nieuwe levensomstandigheden aanpassen.
Grooter plannen zouden verwezenlijkt kun
nen worden, indien bevriende regeeringen
zouden helpen door een leening voor dit doel
te waarborgen.
Naar voorts gemeld wordt heeft de Britsche
commissie voor bijzondere Joodsche belangen,
welke onder leiding staat van Lord Herbert
Samuel, zich in verbinding gesteld met de
Britsche regeering, teneinde de immigratie
in Engeland en de opvoeding van Duitsche
Joodsche kinderen te organiseeren, die bij
duizenden in Grdot Brittannië zullen worden
opgenomen en opgevoed.
Men schat, dat het aantal Duit
sche Joodsche kinderen van den leer
plichtigen leeftijd ongeveer 60.000
bedraagt. Eenige duizenden kinde
ren, tuschen vijf en zeventien jaar
zullen binnenkort door instellingen,
welke zich met hun opvoeding zullen
belasten in Engeland worden ge
plaatst.
Volgens Reuter heeft Lord Winterton ge
zegd: „Wij zijn bereid zooveel kinderen op te
nemen als de organisaties kunnen verzorgen
en wij hopen, dat vele duizenden zullen wor
den toegelaten."
Lord Winterton heeft deze mededeeling ge
daan in een voor Amerika uitgezonden radio
redevoering. (Reuter).
Al moest ik ook kilometers loopen,
'n VULPEN zou ik bij DANTUMA koopen
ZIJLSTRAAT 90, HAARLEM, TELEF. 11161
(Adv. ingez. Med.)
HEDEN: 14 PAGINA'S.
HAARLEM EN OMGEVING.
pag.
Het huis des aanstoots in de Rustenbur
gerlaan te Haarlem wordt eindelijk ge
sloopt.
Zandvoortsche begrooting voor 1939 sluit
met een tekort van f 50.000. 2
Nog onzekerheid over het Pierplan te
Zandvoort. 2
Joodsche kinderen naar Blocmcndaal? 9
BINNENLAND.
Te Amsterdam is bij een inbraak inbrekers
3000 gulden aan sieraden in handen ge
vallen. 1
In de Tweede Kamer is een pijnlijke In
dische kwestie aan de orde gekomen. 3
De Belgische Koning bij het Belgische Mo
nument te Amersfoort. 3
Sedert 7 November zijn in ons land meer
dan duizend vluchtelingen toegelaten. 9
BUITENLAND.
Op Santa Lucia zijn vele menschen bij
aardschuivingen gedood. 1
De Jewish Agency stelt voor honderddui
zend Duitsche Joden naar Palestina te
zenden. 1
De Hongaarsche regeering is door twee
spalt in de regeeringspartij in een moei
lijk parket geraakt. 5
Von Ribbentrop zou deze week te Rome
een onderhoud met Ciano hebben. 5
De Fransclie financieele Kamercommissie
heeft de wetsdecreten goedgekeurd. 5
SPORT.
Euwe wint met zwart van Fine. 7
ARTIKELEN enz.
Mr. E. Elias: De tijd in 't zilver. 1
J. II. de Bois: Kunst in Haarlem en daar
buiten. 3
Een onzer „bekendste staatslieden" over
onze buitenlandsche politiek. 9
J. B. Schuil over: Devi Dja 13
De Burgerlijke Stand van Haarlem is op
genomen op ij