Vreemde toestanden aan Hongarije's
nieuwe grenzen.
H'
Ontevredenheid aan beide kanten.
(IN/T IN IITTIRII
DONDERDAG 15 DECEMBER 1938
HA'ARtEM'S DAGBI3AD
Ook hier vluchtelingenleed..
QVan onzen correspondent).
--ET maken van nieuwe grenzen schijnt
wel tot de moeilijkste dingen van
de wereld te behooren. Dit bleek
weer eens qp een tocht, welken ik
met enkele andere buitenlandsche journalis
ten door het nieuwe gebied ondernomen heb.
dat Hongarije er thans in het Noord-Oosten
heeft bijgekregen. Een streek, die sedert den
wereldoorlog, gedurende twintig jaren dus,
tot den Tsjecho-slowaakschen staat behoord
heeft en die ook wel als Roethenië bekend
staat. Zoowel aan deze als aan gene zijde
van de nieuwe grenslijn heerscht groote on
tevredenheid. Geen wonder ook, want de thans
bestaanden toestanden zijn absoluut onhoud
baar.
De stad Ungvar, die gedurende de twintig
jaren van het Tsjechische bewind officieel
Uzhorod geheeten heeft, is een van de voor
naamste plaatsen van de streek. Het is een
stadje, dat er typisch Hongaarsch uitziet.
Vóór den oorlog bestond 86 procent van de
bevolking uit Hongaren. De andere inwoners
waren voor ongeveer de eene helft van Duit-
sche en voor de andere helft van Slowaaksche
nationaliteit. Na den oorlog kwamen er veel
Tsjechen bij. Tsjechische beambten en ambte
naren, Tsjechische gendarmen en Tsjechisch
personeel in de scholen. Die Tsjechen zijn nu
bijna allen weer verdwenen. Maar de nieuwe
grens loopt dwars door de kom van de ge
meente heen, zoodat we het vreemde en tra-
gi-komische schouwspel zien, dat zij een van
de twee kerkhoven in twee stukken snijdt. Een
gedeelte van de dooden van Ungvar ligt be
graven op Hongaarsch grondgebied, terwijl
de overige gestorvenen neg in vreemde aarde
rusten. De andere doodenakker bevindt zich
geheel op Tsjecho-Slowaaksch staatsgebied.
Er zijn landbouwers wier akkers en weilanden
en wijnbergen aan den anderen kant van de
grenslijn liggen. Zij mogen er niet heen om
hun eigendommen te verzorgen. Op sommige
plaatsen loopt de grens dwars door de hui
zen van de stad heen.
Een van de andere bekendste plaatsen is
Munkacs, dat onder het Tsjechische régime
officieel Mukacevo werd gencemd. Munkacs
is in het buitenland eigenlijk beroemd ge
worden door zijn grooten schilder Munkacsy.
wiens groote doeken „Christus voor Pilatus"
en den" „Laatsten Dag van een terdoodver-
oordeelde", door de vele reproducties een
wereldvermaardheid hebben gekregen. Mun
kacsy was zijn kunstenaarsnaam. In werke
lijkheid heette de meester Michael (of
Mihaly) Lieb.
Een uitstekende autoweg verbindt de steden
Ungvar en Munkacs. maar de Hongaren kun
nen dezen straatweg niet gebruiken, daar hij
voor het allergrootste gedeelte over Tsjecho-
Slowaaksch grondgebied loopt. Men moet
derhalve een reusachtigen omweg maken, over
slechte landwegen, waarin men bij regenweer-
en bijna gedurende den geheelen winter diep
in de modder wegzakt. Over den goeden
straatweg zou men den afstand van 48 kilo
meter tusschen de beide steden in minder dan
een uur tijds kunnen afleggen. Langs de
slechte wegen, waarop men niet zoo hard
kan rijden, dikwijls blijft steken en waar men
door tal van armzalige dorpjes met huizen
met daken van strco komt. doet men er drie
a vier uren over. Ook kan men den spoorweg
niet gebruiken, daar deze eveneens door Tje-
chc-Slowakije loopt.
Te Munkacs liggen de kerkhoven eveneens
aan den anderen kant van de grens. Gedu
rende eenigen tijd konden de Munikacsers
daar hun dooden in het geheel niet begraven
Thans moeten zij voor eiken doode vijftig
Tsjechische kronen „invoerrecht" betalen.
Aan de andere zijde van de grens liggen tal
van dorpen, waarvan de inwoners gaarne tot
Hongarije zouden willen behooren. Men ver
telde mij, dat de bewoners van 127 dorpen,
zoowel uit Hongaren als uit Duitschers en Roe-
thenen bestaande, daar schriftelijk om ge
vraagd hebben. Zij waren gewoon de produc
ten van hun landbouw en veeteelt, alsmede
hun hout en hun wijn en hun druiven steeds
naar de markt van Munkacs te brengen, waar
op het eiken Maandag zeer druk toegaat.
Thans mogen zij de grens niet meer over
komen en blijven zij dus met alles zitten. Aan
den anderen kant, achter zich, hebben zij de
hooge bergen van de Woudkarpaten, die hen
van de overige wereld afsluiten. Zij weten
dus niet hoe zij aan geld moeten komen.
Munkacs is iets kleiner dan Ungvar, dat
circa 30.000 zielen telt. Te Munkacs wonen
ongeveer 28.000 menschen. waaronder 12.000
Joden. Dezen zullen binnenkort ook wel een
groot vraagstuk voor Hongarije worden, daar
het anti-semietisme in dit land voortdurend
ernstiger vormen aanneemt. De Joden hebben
in Munkacs bijna den geheelen handel in
handen. Boven bijna alle winkels ziet men
Joodsche namen staan. En ook de verkoopers
van gepofte kastanjes op straat en de vrouwen
en mannen in de fruitstalletjes zijn Joden.
Grenstragedies.
AAN de grenzen wil het nog maar steeds
niet rustig worden. Voortdurend hebben
schermutselingen plaats en bijna eiken nacht
hoort men nu eens hier en dan weer daar
schoten vallen. Overal ziet men vluchtelingen.
Zoowel te Ungvar als te Munkacs en in
Beregszas heb ik mannen, vrouwen en kinde
ren gezien, die door de Tsjechen van hun
woonsteden aan den anderen kant van de
grens verdreven waren, omdat zij Hongaren
zijn. Zij moesten hun woningen in de meeste
gevallen binnen tien minuten verlaten en
hadden dus veelal niet eens den tijd en ge
legenheid ook maar het hoogstnoodige met
zich mee te nemen. Vrouwen en kinderen
kwamen blootsvoets en zonder mantels en
overkleeren de grens over. Gezinnen moesten
alles in den steek laten, hun huisjes, hun stuk.
jes land, hun koe, hun geit. hun kippen en
zelfs het weinige geld, dat zij nog bezaten. In
deerniswekkenden toestand kwamen zij op
Hongaarsch grondgebied. Men heeft hen ten
deele in steenen gebouwen en ten deele in
houten barakken ondergebracht, waar zij soms
op stroo op den grond moeten slapen. Tal van
gezinnen zijn uit elkaar gerukt. De moeder
en een deel van de kinderen zijn te Ungvar
of te Beregszas en niemand weet waar de
vader en de andere kinderen gebleven zijn. De
menschen huilen, wanneer men met hun
spreekt. Zij worden door de Tsjechen de grens
niet oneer overgelaten om naar het plekje
grond terug te gaan, waar ze bijna hun ge-
heele leven gesleten hebben, 't Zijn tafereelen
van de diepste ellende, die men hier ziet.
Aan den anderen kant hebben ook de Hon
garen tal van Tsjechen over de grens terug
gestuurd, maar men verzekerde mij. dat men
hen toegestaan heeft al him have en goed
met zich mee te voeren. Ik zag bij Ungvar een
Tsjechische vrouw aan de grens staan, een
onderwijzeres, die al haar meubeltjes bij zich
had. Doch ze stonden in den regen op de
straat. De wagen uit het thans Hongaarsche
Ungvar mocht niet verder en de wagen, die
van den anderen kant moest komen om het
inboedeltje met zich mee te nemen, was nog
niet aangekomen. De vrouw stond er met
tranen in de oogen bij te wachten. Af en toe
ging ze op een van haar natte stoelen zitten,
dan weer liep zij wat zenuwachtig heen en weer
en ging met de Tsjechische douanebeambten
en soldaten spreken, die haar ook al niet veel
konden helpen.
De Tsjechische opschriften op de naam der
straten en pleinen zijn overal verwijderd.
Straten en pleinen, die in den laatsten tijd
Masarykplein en Masarykstraat, Stefanik-
straat en zoo geheeten hebben krijgen nu hun
oude Hongaarsche namen uit den tijd van
vóór het ontstaan van den Tsjeeho Slowaak-
schen staat terug. Op de borden van de win
kels heeft men veelal verf over de Tsjechische
namen en woorden heen gestreken of er
strooken overheen geplakt. Binnenkort zal er
niet veel meer van de periode van het Tsje
chische bewind over zijn gebleven, behalve de
moderne huizen en groote gebouwen, die de
Tsjechen op tal van plaatsen hebben neer
gezet.
W. M. BEKAAR.
Het Haarlemsche Luxortlieater
krijgt anderen eigenaar.
De heer B. C. Hartman trekt zich uit het
filmbedrijf terug.
Het Haarlemsche Luxor-Theater in de Groote
Houtstraat krijgt een anderen eigenaar. De be
kende bioscoop-exploitant de heer B. C. Hart
man, heeft zijn theater aan den heer W. de
Kuyper te Voorburg verkocht. Het ligt in de be
doeling om de overdracht van het theater nog
deze week te doen plaats vinden. De goedkeu
ring van den Ned. Bioscoopbond is evenwel nog
niet ontvangen.
De heer B. C. Hartman, die zijn bioscoop Lnxor
in de Groote Houtstraat verkocht heeft.
In de exploitatie van het Luxor-Theater zal
geenerelei verandering komen. De heer Hart
man heeft twee maanden geleden zijn bioscoop
Lido in Leiden reeds verkocht, en trekt zich
thans geheel uit het filmbedrijf terug. Hij zal
zich te Vogelenzang gaan vestigen.
Dit jaar vierde de heer Hartman zijn 30-jarig
jubileum als bioscoopexploitant.
Het was in den prilsten tijd van de bioscoop
ontwikkeling dat de heer Hartman zijn eerste
schreden op het terrein der bioscoop-exploita
tie zette.
De heer Hartman begon zijn loopbaan met
een bioscoop in „Amicitia" in Leiden. De direc
teur trad ook als explicateur op.
In den ouden Vondelschouwburg te Leiden,
waarin zich wegens gebrek aan belangstelling
voor het tooneel, een schoenenfabrikant had
gevestigd, opende de heer Hartman zijn bios
coop „Imperial", die naderhand uitgebreid
werd.
In 1914 brak een slechte tijd aan, en bij ge
brek aan bezoekers deed de heer Hartman
zijn bioscoop van de hand. In 1921 opende hij
in Haarlem het Luxor-theater, en in '34 trok
zijn hart ook weer naar Leiden, en daar ont
stond de Lidobioscoop, zoodat de heer Hart
man directeur van twee bioscopen werd.
Toen de jubilaris begon waren er slechts
4 bioscopen in heel Nederland; hij opende de
5de.
Demoiistratiebedrijf voor fruitteelt
te Hoofddorp.
Verschenen is het rapport der commissie uit
de Prov. Staten inzake het voorstel van Ged.
Staten tot exploitatie van een demonstratie-be
drijf voor fruitteelt te Hoofddorp.
Een der leden merkt op, dat de prijs van
f 12.000 voor een bedrijfswoning hem zeer hoog
voorkomt. Een splitsing der bedragen voor wo
ning en bedrijfsgebouw zou volgens dit lid een
meer duidelijk beeld gegeven hebben.
Een ander lid zou gaarne willen vernemen,
welke sporten fruit zijn aangeplant en in hoe
verre ook onderbeplanting wordt toegepast. Het
zelfde lid trekt de juisheid in twijfel van het
besluit, de exploitatie van den proeftuin aan de
Nederlandsche Heidemaatschappij op te dragen.
Gevraagd wordt of het niet beter ware geweest
hiervoor de Pomologische Vereeniging aan te
wijzen.
Weer een ander lid is echter van meening. dat
de Heidemaatschappij wél het aangewezen li
chaam is voor exploitatie, op grond van het feit,
dat deze maatschappij beschikt over geschoold,
vakkundig personeel en op het gebied van fruit
teelt reeds rijke ervaringen heeft opgedaan. Hij
wenscht den nadruk te leggen op de wensche-
lijkheid, dat voor de behandeling van fruit de
keuze van fust en de wijze van verpakking,
gestreefd moet worden naar zooveel mogelijk
uniformiteit.
Het lid van Ged. Staten in de Commissie aan
wezig, merkt op, dat het wenschelijk is de wo
ning aan het bedrijf te verbinden. De post van
f 12000 is te beschouwen als een credietaan-
vraag; gestreefd zal worden naar gepaste zuinig
heid.
Zoowel voor vereenigingen als voor particulie
ren zal gelegenheid tot bezichtiging openstaan.
Aanplant, soortkeus en bedrijfsinrichting ge
schieden in overleg met den Rijkstuinbouwvoor-
lichtingsdienst. Van eventueele adviezen van de
zijde der Pomologische Vereeniging zal gaarne
gebruik worden gemaakt.
GEHEEL-ONTHOUDERS TOONEELVEREENI-
GING „NIEUW LEVEN".
Bovengenoemde vereeniging zal op Dinsdag
20 December in den Stadsschouwburg opvoeren
„Comedie om geld", blijspel in vier bedrijven
van A. Bromet.
HEEMSTEDE
POLITIE-VOETBAL.
Morgen (Vrijdag) des middags 2 uur zal de
voetbalclub, onderafd. der Politie-Sportvereeni-
ging van Heemstede een voetbalwedstrijd te
Zandvoort spelen tegen het Zandvoortsche poli-
tie-elftal.
Het elftal is als volgt saamgesteld:
A. Berentsen,
Te Marveldt, Steysel,
Houkes, Brouwer. Bakker,
Spoor, De Graaf, v. Duijn, Kroeze, Vroon.
DE VERBETERDE VERLICHTING AAN BIN
NENWEG EN RAADHUISSTRAAT GEREED.
Het was bij gelegenheid van een prijsvraag,
het vorige jaar bij een winkelweek, georgani
seerd door de winkelierscombinatie „Centrum",
dat het publiek voor een groot deel op een
vraag „wat kunnen wij voor het publiek doen"
antwoordde „meer licht langs de straat en in de
etalages". Het bestuur nam deze wenk ter har
te, en dank zij de medewerking van B. en W.
en de directie van ons gasbedrijf is de nieuwe
straatverlichting reeds thans geheel gereed.
Door het bestuur der winkelierscombinatie
„Centrum" is een schrijven van dank gezonden
aan B. en W. en den directeur van het gasbe
drijf.
VERGADERING KATHOLIEKE VOLKSBOND
Woensdagavond hield de afd. Heemstede van
den Ned. R.K. Volksbond een zeer druk bezoch
te ledenvergadering.
Na opening en voorlezing der notulen volg
den eenige mededeelingen en ingekomen
stukken.
Medegedeeld werd, dat in Januari a.s. de film
van „Herwonnen Levenskracht" voor de leden
en hun dames vertoond zal worden.
Nadat de heer H. A. Meeuwenoord een ver
slag had gegeven van de gehouden Centrale
Raadsvergadering, trad als spreker op de heer
Frans Ar mond, die een rede hield over „Inter
nationale Vrijmetselarij".
De voorzitter was zeker de tolk*van alle
aanwezigen toen hij den spreker dankte.
WELDADIGHEIDSFEESTAVOND TEN BATE
VAN VERVOLGDEN OM GELOOF OF RAS.
De bekende St. Stanislaus-verkennersgroep
te Heemstede wil ook iets doen om den nood
van hen, die terzake van geloof of ras ver
volgd worden, te helpen verzachten.
Daarom organiseeren zij een weldadig
heidsfeestavond op Vrijdag 6 Januari 1939 in
de groote zaal van 't R.K. Vereenigingsgebouw
waaraan de burgemeester van Heemstede met
volle instemming zijn goedkeuring heeft ver
leend.
Op dezen avond zullen de bezoekers op
vlotte wijze in de klassieke romantische ver
kennerssfeer gebracht worden. En dat is al
tijd een bezoek overwaard, zoodat verwacht
mag worden dat velen dezen avond hiervoor
vrij zullen houden. Reeds nu zijn al toegangs
bewijzen tegen f 2.50, 1' 1.50 en f 1 verkrijg
baar bij V. Drayer, Camplaan 5, firma Ver
zij Ibergen, Binnenweg 163 en de Kiosk Station
Heemstede-Aerdenhout.
Van den Franschen niinister-presidcni Daladier is een buste vervaardigd,
in de geboorteplaats van den premier, Avignon, een plaats zal krijgen.
PRIESTERWIJDING VAN
CORNELIS TUKKER.
Zaterdag 17 Dec. a.s. zal den heer Cornells
Tukker te Hastings ^Engeland) de H. Priester
wijding ontvangen.
Dit is een der eerste a.s. priesters in de
parochie van Valkenburg, die in deze parochie
geboren is en zijn studies heeft gemaakt als
student uit die parochie.
Begrijpelijk is, dat zich een commissie heeft
gevormd om den a.s. neomist tijdens de Kerst
dagen als hij uit Engeland overkomt, eenige
ware feestdagen te bezorgen. Deze commissie
bestaat uit bewoners der Indische buurt, aan
gevuld met eenige leden uit de parochie.
Op 25 December,le Kerstdag, zal hij zijn
intrede doen in zijn geboorteplaats.
In het kerkgebouw Vaikervburgerplein, zal
hij een plechtig Lof celebreeren.
Maandag 26 December 2e Kerstdag, zal den
neomist zijn eerste plechtige H. Mis opdra
gen om 9.30 uur.
Dan zal er des middags van 2.003.30 uur
receptie zijn ten huize van zijn ouders, Bc<r-
neostraat 11.
Naar wij vernemen is deze jonge priester
als arbeidsveld de „Goudkust" aangewezen,
daar waar ook Pater Kouwenberg als missio
naris werkt
VERGADERING „BELLAMY".
De Internationale Vereeniging „Bellamy",
afd. Haarlem en O. houdt Vrijdagavond 16 De
cember des avonds 8.15 een openbare propa-
ganda-vergadering in het gebouw van den
Protestantenbond Postlaan 16 te Heemstede.
Spreker de heer J. Horsmeyer Jr., met als
onderwerp: „Welvaart mogelijk, ook nu."
Er is gelegenheid tot schriftelijk vragen stellen.
DE STILLE ARMEN TE HEEMSTEDE.
Het Comité voor Stille Armen te Heemstede
mocht in de afgeloopen week de volgende
bijdragen ontvangen:
P. V. T. f 2,50; M. J. A. f 2,50; C. B. f 3,—;
M. de B. Mzn. f 2,50; F. D. f 2,50; J. F.
f 2.50; A. C. F. f 10.—; H. E. v. d. H. f 3,—;
A. M. J. v. M.—O. f 5,— M. M. Jr. f 1,—;
S. R. f 2,50; M. S. Sr. f 2.50; J. J. M. D. f 1,—;
T. G. f 2.50; W. M. V. H. f 5; P A. A. M. v. L.—
T. f 5,—; A. C. v. L. f 5.—; G. M. Dz. f 4,—;
dames R. en v. d. K.R. f 20.H. J. S.
f 5,C. S.—P. f 2.50; Tw. Bank voor N.N.
f io,fam. V. te W. f 2,50; Th. J. J. v. Z.
I" 1.—; S. A. Z.T. f 1,—; W. M. f 2,50; N. V.
f 10,D. J. B. f 2,50; A. K. f 2,50: M. v. d.
N.—M. f 5,—; J. R. f 5.—; J. T. R. f 2.50; C.
v. d. W. f 2,50; D. B. f 2.50; L. v. d. H. f 1,50;
G. A. J. f 5,—; N. N. f 10.—; P v. O. f 2,—;
Douair. Q. v. U. f 25 W. S. f 2,50; A. H. W.
f 7,50: A. S. W. f 2,50; en J. G. W. f 10,—.
Voor al deze bijdragen is het Comité zeer
dankbaar. Het hoopt echter dat nog velen
zich geroepen zullen gevoelen mede te werken
aan het lenigen van den nood van de z.g.
„Stille Armen" in Heemstede.
De bijdragen worden gaarne tegemoet ge
zien op postgirorekening no. 153308 van den
heer A. van Wingerde, Hoofdcommies ter
Secretarie, penningmeester van gemeld co
mité.
BLOEMEN DAAL
BLOEMENDAALSCHE REDDINGSBRIGADE.
De Bloemendaalsche Reddingsbrigade kamt
in algemeene ledenvergadering bijeen op Dins
dagavond 20 December in Hotel Roozendaal
te Overveen. De agenda bevat o.a. een twee
tal groote verrassingen.
BURGERLIJKE STAND.
Bevallen: C. DingerFreese, d.; M. A.
Sweijenvan Schagen, d.: S. M. Warmerdam
Venneeren, d.
Ondertrouwd: C. Proper en G. van Lith; A
Moskowski en W. H. de Vaynes van Brakell
Buys: A. van Oudgaarden en A. S. Boonstra.
Getrouwd: geen.
Overleden:J. P. Pendavingh, 75 j.
MUZIEK.
Gemengde Arbeiders-Zangvereeniging
„DE STEM DES VOLKS."
Het concert dat „D. S. d. V." Woensdag
avond in de gemeentelijke concertzaal gaf,
had een zeer gevarieerd programma: oud-
Nederlandsche, door den dirigent An toon
Krelage voor gemengd koor bewerkte Volks
liederen, twee kwintetten voor piano en blaas
instrumenten, Joodsche Gezangen voor tenor
met pianobegeleiding en .Mirjam's Sieges-
gesang" voor gemengd koor, sopraansolo en
pianobegeleiding van Franz Schubert.
Krelage's bewerkingen der oud-Ned. Volks
liederen bleken een welkome aanwinst. Ze zijn
harmonisch in den stoeren, struischen trant
der oude melodieën gehouden en bevatten tal
van geestige imitatorische of contrapuntische
wendingen. Deze liederen verlangen een pit
tige uitvoering en deze gewerd hun ook; alleen
liet de helderheid enkele malen bijv. in de
door de mannenstemmen alleen gezongen
regels van „lek arm Schaepken" nog wat te
wenschen over.
De Kwintetten K. V. 452 van Mozart en op
16 van Beethoven zijn beide meesterwerken
in hun genre. Karakter en timbre der instru
menten piano, hobo, clarinet, fagot en
hoorn komen er in volkomen tot hun recht,
zoowel in talrijke solistische of concerteeren-
de momenten als in den steeds zeer mocaen
samenklank. Het eenige bezwaar tegen de uit
voering van beide werken op eenzelfden avond
is m.i. dan ook gelegen in de omstandigheid
dat ze onderling nogal sterk verwant zijn.
Toonsoort, vorm en instrumentale behande
ling wijzen daar op. Inderdaad schijnt Beet-
hoven door Mozart's Kwintet voor zijn op. 16
geïnspireerd te zijn. Natuurlijk heeft Beet
hoven toch wel het stempel zijner persoon
lijkheid op zijn werk gedrukt maar dat is in
sommige werken zijner eerste periode o.a.
in zijn Septet op. 20 nog niet zóó evident
dat een breede schare van leeken op muzi
kaal gebied geacht mag worden dat terstond
aan te voelen. Aan den anderen kant is het
begrijpelijk dat een voor de gel egenheid ge
vormd ensemble het niet bij ae uitvoering
van één van beide werken wil laten. Schoon
heid bieden ze alle twee overvloedig en we
mogen dus den heeren Krelage, Daems, Van
Hell, Ten Bosch en Koch erkentelijk zijn voor
hun samenwerking, die de uitvoering van deze
betrekkelijk zelden in hun oorspronkelijke be
zetting gehoorde werken, mogelijk gemaakt
heeft. In de uitvoering zelve kwamen slechts
enkele oneffenheden voor, en de klank van
den kleinen vleugel bleek in midden- en bas-
register vaak te zwak, maar dit zijn dan ook
de eenige aanmerkingen, die men zou kunnen
maken.
Aan de vertolking der vier Jiddische Gezan
gen door den tenor Miohel Goibets, liet Antoon
Krelage een korte verklaring van den inhoud
der teksten voorafgegaan, die ongetwijfeld
noodig was, temeer, wijl ze niet in het pro
gramma waren afgedrukt. De onderwerpen
waren: een schaapherdertje, dat zijn eenig
schaap verloren heeft; een slaapliedje, een
aanroeping tot God van een vervolgde en een
humoristische beoordeeling van een voorzan
ger. Iets opruiends of Marxistisch zou zelfs de
meest strenge speurder er niet in hebben
kunnen vinden, tenzij hij de klacht van den
vervolgde had willen aanzien als bewijs, dat
reeds in lang vervlogen tijden „gruwelsprook
jes" werden verzonnen. Hoe 't ook zijGobets
zong deze liederen fameus, met kolossale stem
en prachtige intonaties, met scherpe karakte
ristieke en geweldige hoogtepunten, tot groote
geestdrift van het grootendeels niet-Jood
sche auditorium, dat den fenomenalen zan
ger herhaalde malen terugriep.
„Mirjam's Siegesgesang" hoorden we dezen
zomer door de gecombineerde Amsterdamsche
en Haarlemsche afdeelingen van D. S. d. V. en
wei met orkestbegeleiding. Toen zong To v. d.
Sluys de sopraanpartij, ditmaal een jonge
zangeres, Elly van West. die wel een zeer
krachtig stemgeluid bleek te bezitten, maar
wier optreden toch nog niet volkomen door
haar zangtechnische ontwikkeling gemoti
veerd schijnt. Het kooi- zong voortreffelijk en
de begeleider A. Daems toonde dat hij behalve
goed hobo hij was ook eenigen tijd hoboïst
bij onze H.O.V. ook goed piano speelt.
De opbrengst van dit concert strekte ten
bate der Joodsche vluchtelingen. Er werd ech
ter in het programma op gewezen, dat het
programma reeds vóór het begin der jongste
pogroms vastgesteld was. De toepasselijkheid
van enkele nummers was dus zuiver toeval
lig.
Alle medewerkenden, de dirigent, en ook
het Gemeentebestuur en de fa. Goldschme-
ding verleenden belangeloos hun steun aan
dit concert. Aan het einde werd een collecte
gehouden.
K. DE JONG.
Haarlemsche Middenstands-Operette
„Het vroolijke Weeuwtje".
Evenals Dinsdagavond werd ook gister
avond voor het „Centraal Comité voor Werk-
loozen" door de H. M. O. Lehar's nog altijd-
jeugdig frissche operette „Het vroolijke
weeuwtje" opgevoerd.
De voorzitter van het Centraal Comité, de
heer H. H. Luyken, smaakte het genoegen, een
welkomstwoord te kunnen richten tot Haar
lems Burgemeester, die blijk gaf met het
Comité mede te leven. Ook wethouder Rei-
nalda en den Gemeentesecretaris den heer
Wesstra, begroette hij hartelijk, zooals hij bij
de uitvoering van gisteren Wethouder Van
Liemt en den heer v, d. Wal welkom kon hee-
ten. Na nog een dankwoord tot B. en W. te
hebben gericht voor de steeds ruim geschon
ken medewerking aan het Centr. Comité zette
het orkest der H. O. V., onder leiding van den
dirigent Willem Rettich, de ouverture in. De
schouwburgzaal was tot den nok gevuld.
Over Léhar's muziek konden we ons weer
eens oprecht verheugen. Hoe frisch doet zij
na zóóvele jaren nog aan; hoe mooi door
werkt en doordacht, hoe stralend veelal van
orkestrale en vocale kleuren, hoe boeiend tot
't eind toe. door goed geplaatste hoogtepun
ten, is nog altijd de muziek der .Xustige
Witwe" Ik spreek hier van de partituur in 't
geheel. Maar welk een kostelijke brokstukken
zijn er; een lied. een koor, een slotscène, ste
ken daar boven uit. Neen. ik zal de namen
niet noemen dier stukken die elkeen kent.Veel
er is nog na deze muziek geschreven voor t
operette-tooneel. Maar welke waarde heeft
het? Wie zingt het na? Het bleek me ook nu
weer duidelijk, dat het doorsnee-publiek ter
dege merkt, dat hier een componist aan het
woord is. die de orkest taal beheerscht als de
beste. Zooals eenmaal een Suppé. een Offen
bach, een Johann Strauss dat deden.
Er is dus alle reden om alleen reeds met de
keuze de H. M. O. en haar directeuren geluk
te wenschen.
En och! wie niet met plezier naar het dol
vermakelijke libretto luistert is een kniesoor.
Je rolt er eenvoudig van de ééne verrassing in
de andere. Om er echter van te genieten,
moet er vlot gespeeld worden; er moeten er
eenigen zijn, die den gang er in houden. Die
waren er! En onder hen was er één die het
stuk droeg en die heel den avond bekoorde
door haar spel en haar mooien zang. Dat was
mevrouw Dora Schrama, het jonge vroolijke
weeuwtje. Maar mocht het den indruk wek
ken dat daarbij het spel van de anderen af
viel dan haast ik me te noemen: graaf Danilo
(Ely Huyboom), wiens actie en zang niets te
wenschen lieten en naast hem De Rosillon,
wiens naam zoo wanhopig werd verbasterd
door Baron Mirko Zeta, den gezant van Pon-
tevedro, die door louter vaderlandsliefde be
zield. de millioenen van het weeuwtje wil be
houden voor zijn verarmde land. Jac. Gosen
als De Rosillon en Joop Fiehof als de baron,
de eerste door gevoeligen zang, de laatste door
actie, waren opperbest.
En de gezantschapsbode, Njegus, wist zijn
humor zóó goed te plaatsen, dat zijn figuur
nooit opdringerig werd. In deze rol zag ik ve
len mislukking. Wim Wolleswinkel gaf de juis
te maat, wat geen gering compliment is.
En hoevele frisch gezongen en gespeelde
vrouwenrollen waren er nog daarenboven.
Naast Dora Schrama waren het er welgeteld
nog vier. om van de bezetting van het vreug
depaleis bij Maxim niet te spreken. De dames
Els Hansen, Ali Jaspers, Annie Kroon en
mevr. Gosen—Roestenberg. zoo goed als de
heeren Joop Reinders. Piet v. d. Beek, Wim
Chenike. Piet Franse, Nol Biesterveld, geen
van allen was overbodig of viel buiten 't ge
heel. De dirigent Willem Rettich beheerschte
de partituur volkomen. Hij was de immer slag
vaardige leider, die een dreigend déraille
ment geen kans gaf, die zijn orkest aanpaste
bij het klankvolume der stemmen, die de fijn
heden der muziek vóói-uit nuanceerde. Dat er
zuiver gezongen werd is voor een belangrijk
deel ook zijn werk. Dat de koren nog luchtiger
en losser konden zingen, heeft slechts be
trekking op een tweetal finales, waarnaast
zoo héél veel was. dat niets te wenschen liet.
Toen er voor de laatste maal werd „ge
haald" vonden we den heer Luyken. nu zelf
ook gast van „Maxim", druk bezig zijn vreug
de te uiten door met kwistige hand allerlei
heerlijks uit te deelen. De kapper Gerritsen,
de tooneelmeester en llchtverzorger, werden
bedacht, en niet minder de leidster der dans
ensembles.
Een dankwoord van den regisseur Ely Huy
boom besloot den merkwaardig-mooien avond.
G. J. KALT
