Haarlems Dagblad
De Kerstinzameling.
Dooi.
Waterschade
aan vloerkleden
.ottgeringteIJi56
Voorzichtigheid
geboden.
DOOI.
Emile Vandervelde
overleden.
KAREL CAPEK t
Het belangrijkste
56e Jaargang No. 17030
Uitgave f.ouren* Coster, Maatschappij voor
Courant-llitgavenen Algem. Drukkerij N.V.
Bureaux: Groote Houtstraat 93, bijkantoor
Soendaplein 37. Postgirodienat 38810.
Drukkerij: Zuider Buiten Spaarne 12.
Telefoon: Direetie 13082, Hoofdred. 15054
Redactie 10600, Drukkerij 10132, 12713
Admin. 10724, 14825. Soendaplein 12230.
Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen
Directie: P. W. PEEREBOOM EIN ROBERT PEEREBOOM
Hoofdredacteur: ROBERT PEEREBOOM
Dinsdag 27 December 1938
Abonnementen per week f 0.25. p. maand
f 1.10, per 3 muandrn f 3.25. franco per
post f3.55. losse nummers 6 cent per ex.
Advertentiën i 1-5 regels f 1.75, elke regel
meer f 0.35. Reclames f 0.60 per regel.
Regelabonnementstarieven op aanvraag.
Vraag en aanbod 1-4 regels f 0.60. elko
regel meer f 0.15. Groentjes cie rubriek.
Een seer mooi resultaat.
Wij hebben Zaterdag reeds kunnen mede-
deelen dat het Haarlemsche Comité voor de
Stille Armen aan ongeveer 800 gezinnen een
Kerstgave van gemiddeld vijftien gulden per
gezin heeft kunnen ter hand stellen. Dat be
wees dus al dat er om en bij de twaalfduizend
gulden gegeven was. Vanmorgen vernamen
wij van het comité dat het totaal der inza
meling f 12187.74 bedraagt. Dat zou nog iets
verhoogd kunnen worden door enkele nage
komen giften. Verleden jaar bedroeg het
totaal f 9019.63, dus ruim f 3100 minder. Toch
werd dit jaar, vlak voor de inzameling be
gon, een collecte gehouden voor de buiten-
landsche vluchtelingen die ruim f 7200 op
bracht. Verleden week heb ik al opgemerkt
dat de vrees diergenen, die meenden dat men
met het steunen van buitenlanders den nood
lijdenden in eigen omgeving te kort zou doen,
geenszins bewaarheid is. Het resultaat der
Kerstinzameling voor de Stille Armen toont
dit wel in sprekende cijfers aan. En het feit
dat in zoc korten tijd op zoo'n klein plekje
Nederlandschen grond bijna twintigduizend
gulden is gegeven om den lijdenden mede-
mensch te helpen, hetzij hij vreemdeling of
landgenoot is. moge ons allen verheugen. Het
bewijst weer dat men. zelfs in dezen tijd,
zich vaak te zwartgallig uit over de heer-
schende belangstelling voor anderer nood,
over hetgeen „aan naastenliefde rest" in een
door twisten en meeningsverschillen verdeelde
samenleving. Er blijkt dan toch in Neder
land, er blijkt dan nu met name in Haarlem
en omgeving toch nog wel heel veel offerge
zindheid te bestaan.
De lezers van dit blad hebben een zeer hoo-
ge som voor de Kerstinzameling bijgedragen,
namelijk 7850.43, verdeeld over 1756 giften.
Verleden jaar ontvingen wij voor hetzelfde
doel 6286.96, verdeeld over 1338 giften, zoo
dat ook hier een zeer belangrijke toeneming
namelijk van een kleine zestienhonderd gul
den, valt waar te nemen. Er was, zooals wij bij
herhaling medegedeeld hebben, dit jaar meer
noodig om den nood te lenigen dan in 1937:
er waren meer gezinnen die voor steun in
aanmerking kwamen. Wij zijn onzen lezers
dankbaar voor hun antwoord op onzen oproep
en de vele publicaties die wij in de-afgeloopen
drie weken aan deze zaak hebben gewijd. Dat
het aantal gevers veel grooter is dan het aan
tal der ontvangen giften verdient daarbij wel
even aangestipt te worden. Immers, vele gif
ten waren het resultaat van inzamelingen
onder bedrijfspersoneel, in stichtingen, in
clubs, in den familiekring en zoo meer. Dus
zijn het duizenden, aan wie wij onzen dank
hebben te betuigen voor hun daadwerkelijke
sympathie voor deze goede zaak. Hun moge
het vooral voldoening geven dat in de vele
honderden gezinnen der stille armen door hun
toedoen de Kerstvreugde is binnengekomen en
dat in de dagen van zoo nijpende koude, die
nu achter ons liggen, daar verlichting is ge
bracht en het besef dat de buitenwereld toch
toonde te begrijpen hoe zwaar en moeilijk het
leven is en meevoelde met den nood.
De trieste gedachte dat afdoender hulp dan
die eener Kerstinzameling helaas in dezen tijd
niet mogelijk is, dat niet alleen hier maar in
ons heéle land, en niet alleen in dat kleine
land van ons maar in heel Europa talloozen
verkommeren tengevolge van de internatio
nale ontwrichting en de eeuwige twisten, die
nationale eigenbelangen ver boven het welzijn
van den medemensch verheffen, kan door het
welslagen van een tijdelijke hulpverleening
niet verdrongen worden. Maar wij moeten op
ons kleine plekje en in onze omgeving blijven
doen wat wij kunnen en het Nieuwe Jaar tege
moet gaan met de hoop, dat het in de raads
zalen waarin over het lot der volken beslist
wordt grooter wijsheid moge brengen en die
per inzicht in de lots-verbondenheid dier vol
ken, die elkaar noodig hebben en van eikaars
arbeid de vruchten moeten kunnen plukken
om tot een beter en menschwaardiger bestaan
te geraken. Slechte tijden duren niet -voort.
Zij bereiken hun eind en worden door betere
gevolgd. Afbrekende actie is niet blijvend. Zij
vindt haar reactie in een nieuw streven om
het goede op te bouwen. Dat leert de historie
en dat weet de menschelijke ervaring. Het
herstel kan lang op zich laten wachten het
is al zoo lang verwacht maar uitblijven zal
het niet.
R. P.
Verstrekking van warm voedsel
wordt gestaakt.
Burgemeester en Wethouders van Haarlem
maken bekend, dat in verband met de stijging
van de temperatuur de verstrekking van ge
meentewege van warm voedsel tegen vermin
derden prijs in de lokalen in de Zoetestraat.
Haarlemmerliedestraat, Overtonstraat en het
dienstgebouw der Ned. Herv. gemeente te
Spaarndam, met ingang van Woensdag 28 De
cember a.s. wordt gestaakt.
Veertig arbeiders bij instorting op
Korea bedolven.
KEIJO (Korea) 27 Dec. (Domei). Een te An-
tos op Korea in aanbouw zijnde spoorwegtunnel
is gisteren ingestort. Veertig werklieden geraak
ten bedolven, 22 hunner heeft men kunnen uit
graven, waarvan 14 ernstig gewond en acht
overleden waren. Gevreesd wordt, dat ook de
overige 18 niet meer in leven zijn.
De vorst is uitgeweken, zij heeft het niet
kunnen houden
Tegen een warmen luchtaanval vanaf
den Oceaan,
Zij is teruggetrokken op haar ver domein
van koude
En 't is voorloopig hier weer met haar
heerschappij gedaan.
Zij laat hier zooals altijd wel haar
attributen achter,
Waarvan de aanblik met het uur steeds
viezer papboel wordt,
Het ijs dat borstplaat en de sneeuw die
kleffer wordt en zachter,
Om als het doorzet heelemaa! te wijken
binnenkort.
De krantenlezer ziet vandaag de nieuwe
weerverwachting
Al naar zijn aard en leeftijd met
gevariëerd gevoel,
De een begroet den dooi met vreugd als
ware lotsverzachting,
De schooljeugd-met-vacantie vindt het
maar een dooie boel,
Maar niemand van ons allen, 't zij geleid
door hoop of vreeze,
Dat het verkild regiem het nog een poosje
houden zou,
Had durven denken dat de omzwaai er
zoo gauw zou wezen,
Wij voelen ons wel wat verrast, zoo
eensklaps uit de kou
Er komt genezing voor de winterteenen,
winterhanden.
Er gaat weer water vloeien door de lang
bevroren buis,
't Verkeer herneemt zijn trouwe regelmaat
weer in den lande,
De haard kan het weer rooien met
verwarming van het huis.
De vorst die ons verraste met haar
plotslinge invasie
En weer verrassing bracht door even
plotseling vertrek.
Brengt tijdelijk ons land ook in een nieuwe
situatie
Want Neerland aan den iJs-el wordt tot
Neerland aan denLek.
P. GASUS.
CENTRALE RADIO-ONTVANGST
Sluit 1938 af met een aansluiting op de
Radio-Centrale.
Dit verzekert U een storingvrije ontvangst,
op Oud'jaarsnacht tot na 2 uur.
HAARLEM - TELEFOON 10010.
(Adv. ingez. Med.)
(Adv. Ingez. Med.)
Kerstiiizameliiig voor de
Stille Armen.
Nagekomen giften.
R. D-, Heemstede f 4,50; Mevr. T.. Heemstede
f5; J. K. fl; N. N. f 1N. N. f0,50; Leentjes
spaarpot f 0,50; B. fl; Wed. J. C. W., H'stede
f 1; Werklooze f 0,75; v. A. f 2; F. P. f 0,50; H. A.
fl; Mej. H. d. B. f2,50; Jo en Hesse f2,50; D.
O. te Bl'daal f 10; Een gave fl; B. C. H. f25;
N. N. f 1; C. H. i' 1; Opbrengst konijnenhuid van
een zelfde lotgenoot f0,22; K. M., Bl'daal f2,50;
T. Sch. f2; N. N. f0,75; Dolf en Jan fl; Mevr.
M. M. L. i 1Mevr. BI. f 1fam. v. d. B. f 1col
lecte H. H. B. S. V. f21.09; Mevr. A. H. W. v. O.
f 10; Jan Hen f 100; C. A. W. P. f 25; W. P. f 10;
E. P. f 10; A. D. F. f 10; T. K. O. f5; G. H. f5;
Mevr. G. A. v. V. f 5; F. K. f 5; G. L. f 3; Mevr.
G. L. Aerd f2,50; L. J. F. v .d. M.—P. f2,50; M.
S. f2,50; Mevr. G. A. R.—P. f2,50; H. D.—N.
f2,50; Mej. M. D. de V. f2,50; B. J. C. Jr. f2,50;
fam. B. f2; N. N. f2; C. S. Jr. fl,35; J. V. f 0,75;
Mevr. de Wed. J. v. D. f 10; J. v. d. M. f 1,25; H.
D. f 1; H. d. H. f 1; Mej. N. F. f20; J. H. B. f 1;
N. N. f 0,50; Mevr. T. te H. f2,50; van Rietje f 1;
X. X. X. f 3; H. Sch. f 2; A. f 1,50.
Het vorig totaal bedroeg f7501,77. Thans zijn
in het geheel bij ons blad binnengekomen 1756
giften tot een bedrag van f 7850,43.
De inzending is thans gesloten.
Nu de dooi zoo plotseling ingetreden
is, is het ijs natuurlijk zeer onbetrouw
baar geworden. In het waterschap Rijn
land zijn de gemalen reeds bezig met
het door de dooi vrijgekomen water te
verwerken. Uiterste voorzichtigheid is dus
overal geboden. Alleen op de ijsbanen,
voor zoover die nog open zijn, kan men
nog rijden. Het schaatsenrijden op vaar
ten en grachten is zeer gevaarlijk. Men
wage zich daar niet aan.
OOI is er één woord met een ha
telijker klank? Verander slechts den
laatsten letter en ge hebt het einde
van alles, het omega, hetenfin ge
houdt niets meer over.
En wat beteekent de dooi anders dan het
einde van de sneeuw, het ijs, kortom van alle
wintervreugde?
Ligt des avonds nog de versche, rulle sneeuw
centimetersdik over de straten zoodat je er tot
je enkels inzakt en een uitstekend excuus hebt
even bij een langs den weg staand „koek en
zoopie" binnen te stappen en de kou met een
hartigen slok weg te spoelen, 's morgens zijn
straten en tuinen bedekt met een drabbige
stroop van een onbestemden vies-bruinen kleur
terwijl elke stap de uiterste omzichtigheid ver-
eiseht wijl één misstap fatale gevolgen voor het
keurig verzorgde ochtend-toilet kan hebben. Al
les is nat, alles is glibberig, kleverig, akelig.
het mooie van de sneeuw is weg, de bekoring
van den winter verdween met de sneeuw voor
de zon, die zelf mistroostig achter regenwolken
schuil gaat.
Achen 't was zoo mooi. En we waren dooi
de kou zoo verbroederlijkt. Welk een morgen
stemming in de trams! Het was een en al opge
wektheid en zonneschijn. Volle voorbijrijdende
trams werden vriendelijk nagewuifd, met ken
nersblikken werd de lucht gemonsterd en tech
nische winteropmerkingen flitsten heen en weer
als eertijds in den jongelingstijd de sneeuwbal
len.
Aardige meiskes lachten tegen vriendelijke
heeren met grijs haar aan de slapen, die met
veel vertoon van wereldwijsheid hun plaatsen
afstonden. Iedereen was goedgemutst, letterlijk
en figuurlijk. En thans.waarom er nog veel
van te zeggen. Sneeuw weg, ijs weg, stemming
weg. Wat was er heerlijker dan de oude stram
me leden nog eens over het ijs te laten zwieren,
dat het kraakte? Wie beschrijft de geneugten
van een tocht over hobbelige met sneeuw be
dekte vaarten als aan het einddoel de dampende,
warme groc. verleidelijker dan iedere schoone
vrouw, wachtte?
En de elfstedentocht.
Het plannetje om naar Marken te gaan.
Het ijszeilen. De kostelijke nieuwe schaatsen,
net aangekomen.
Voorbij
Alleen de herinnering blijft.
En is die niet voldoende om nog tientallen ja
ren later te spreken over: „Nee, maar dan
had je dien winter van '38 mee moeten maken.
Ach.'t was zoo mooi.
De reiniging der straten.
De Reiniging te Haarlem tracht zooveel mo
gelijk Haarlem sneeuw-vrij te maken. Al het
personeel dat daarvoor vrij gemaakt kon wor
den is aan het werk gezet, maar het was van
daag ook een „dubbele" dag voor het ophalen
van vuil. Gelukkig is de dooi een krachtige
hulp. Er wordt nu vooral voor gezorgd, dat de
kolken doorgestoken zijn, opdat het sneeuwwa
ter kan wegloopen. Daartoe heeft ook Openbare
Werken verschillende werklieden er op uit ge
stuurd.
In de buitenwijken zijn de motorploegen aan
het rijden om de zachte sneeuw van de rijwegen
te verwijderen.
Er is heden geen extra personeel door de Rei
niging aangenomen, wel zijn paarden en wagens
gehuurd om hier en daar nog sneeuw uit de bin
nenstad weg te halen.
Heden ochtend tegen acht uur heeft het
eenigszins geregend, de thermometer wees toen
reeds acht graden dooi aan.
AANBESTEDING MILITAIR MAGAZIJN.
Namens het Ministerie van Defensie heeft de
eerstaanwezend-ingenieur te Haarlem heden in
de voormalige infanteriekazerne aan den Kou-
denhorn in het openbaar aanbesteed; het bou
wen van een magazijn nabi' ndijk.
Laagste inschrijfster was de N.V. Aanneming
Mij. J. M. Strijlan, dte Uithoorn, voor f 17.659.
Voorzitter der Belgische
Socialistische Partij en
oud-minister.
Emile Vandervelde.
Vanochtend om half zes is te Brus
sel de leider der Belgische Socialis
tische partij. Emile Vandervelde over
leden.
Zondag had Vandervelde nog met een
vriend Louis de Brouckère, den voorzitter was
de Tweede Internationale, het noenmaal ge
bruikt in het gebouw van ae socialistische
partij. Des avonds werd Vandervelde, na een
bezoek aan een bioscoop, onwel. Sedert
Maandagavond half elf was hij buiten bewust
zijn geweest.
De Belgische politicus jurist en schrijver
Emile Vandervelde werd in 1865 geboren en
is dus 73 jaar oud geworden. Hij volbracht
zijn studie aan de universiteit van Brussel
Reeds op 20-jarigen leeftijd trad hij toe tot
de arbeidersbeweging. In 1894 werd hij lid
van het parlement, in 1914 minister van staat.
In de oorlogsjaren was hij minister zonder
portefeuille en minister voor de levensmid
delenvoorziening. In 1917 en 1918 was hij lid
van den Raad van Oorlog. In 1918 werd hij
minister van oorlog, terwijl hij van 1925-1927
de portefeuille van buitenlandsche zaken had
Tot Januari 1937 was hij in de regeering van
van Zeeland minister van volksgezcoidheid.
Hij was hoogleeraar aan de universiteit
van Brussel, bestuurslid der Werkliedenpartij
en van de Socialistische Internationale.
Van zijn hand zijn verscheiden werken ver
schenen.
Een vreemde gast aan de Dreef Op een
bank aan het begin van de Dreef, zat heden
morgen een zonderling personage, die er geen
bezwaar tegen maakte dat onze fotograaf hem
even „nam Hij trok zelfs de aandacht van
een paar honden, die blijkbaar de zaak niet
al te best vertrouwden en niet wisten of zij
hier met een mensch te maken hadden of
met een pop. Om onze lezers uit den
droom te helpen het was een pop, die eenige
jongens met groot boetseertalent uit het ge
willig sneeuwmateriaal hadden gefatsoeneerd!
Het strand te Zandvoort was door koning vorst met zijn ijzige hand aangeraakt
en omgetooverd in een Noordpoollandschap.
Slachtoffer van kolendamp
vergiftiging.
ROOSTEREN, 27 December Gis
terenavond heeft zich te Roosteren
een geval van kolendampvergiftiging
voorgedaan, tengevolge waarvan een
64-jarige man is gestikt.
Gisteravond zaten de klompenmaker J Rut
ten en diens 76-jarige halfzuster Anna Rutten
op een stoel bij de kachel in de keuken. De
kachelpijp, die uit twee stukken bestond, was
niet goed gesloten, waardoor kolendamp is
ontsnapt.
Vanochtend omstreeks acht uur bemerkten
de buren, dat de schoorsteen nog niet rookte
Zij stelden een onderzoek in en vonden den
man en de vrouw in de keuken op den vloer
liggen. De man was reeds overleden, terwijl
de vrouw bewusteloos lag.
Onmiddellijk werd geneeskundige hulp in
geroepen. Dokter Stijns uit Echt was spoedig
ter plaatse. Hij kon bij den man slechts den
dood constateeren. Bij de vrouw werd gerui-
men tijd kunstmatige ademhaling toegepast,
waarop het bewustzijn terugkeerde. De vrouw
lag vlak bij het raam. waardoor het eenigszins
tochtte. Hieraan heeft zij haar leven te dan
ken.
Het woord is aan
P. L. Courier:
Openbaar uic gedachte: het
is geen recht, maar plicht.
Is uw gedachte goed, dan
heeft men er voordeel van
is zij verkeerd, dan verbetert
men haar en heeft er ook
voordeel van.
Begaafd Tsjechisch roman- en
tooneelschrijver.
Na een korte ziekte is te Praag op
48-jarigen leeftijd overleden de schrij
ver Karei Capek, een der opmerkelijkste
figuren in de litteraire wereld van Tsjc-
cho-Slowakije.
Karei Capek.
Capek wordt door velen beschouwd als de
grootste Tsjechische belletrist en was de eerste
Tsjechische auteur, die terecht groote buiten-
landsche vermaardheid genoot.
Karel Capek werd 9 Januari 1890 te Klein-
schwadonitz geboren. Zijn eerste proza schreef
hij tezamen met zijn broer Josef.
Als tooneelschrijver verwierf Capek zich een
wereldnaam met het drama R. U. R.. dat in
1920 verscheen. In dit stuk voert de auteur den
mechanischen mensch, den z.g. robot (dit woord
is van hem afkomstig) ten tooneele.
Van zijn romans moe ten genoemd worden
Tovarna na Absolutno (1923, in het Engelsch
vertaald en uitgegeven te Londen) en Krakatet
(1924, Londen 1925).
In het Nederlandsch is o.a. vertaald Zahra-
niku (Het jaar van den tuinman. Amsterdam
1931) en de sa tyre „Hoe een tooneelstuk ont
staat."
Van Capek is ook het aardige en hu
moristische boekje „Over Holland", dat
in Nederland een gunstig onthaal en
een ruimen lezerskring vond.
Verder verschenen in Nederlandschc dagbla
den en tijdschriften vertalingen uit de bundels
Povidky z jedne Kapse (verhalen uit den eenen
zak). Deze bundels zijn een pleidooi voor herzie
ning van de strafwet en de strafstelsels.
HEDEN: 12 PAGINA'S
HAARLEM EN OMGEVING.
pag-
Dc Vruz. Dem. candidaten voor de Prov. Sta
tenverkiezing.
BINNENLAND.
Zonder beschermende rechten was concur
rentie van de Engelsche bloembollencul
tuur met de Nederlandsche onmogelijk. 3
Vliegtuigen moesten de eilanden hulp bren
gen. 3
BUITENLAND.
Emile Vandervelde is overleden. 1
Karl Capek, dc Tsjechische schrijver, is na
een korte ziekte gestorven. 1
Dc Fransclie nota. behelzende het antwoord
op de Italiaansche beschuldigingen, is te
Rome overhandigd. 9
Een treinongeluk in Roemenië heeft meer
dan 80 dooden geëischt. 9
De troepen van Franco schijnen aan liet t'a-
talaansche front aanzienlijke vorderingen
te hebben gemaakt. 9
SPORT.
De Eneclschcn staan er goed voor in de
eerste tcstmatch tegen Zuid-Afrika. 6
ARTIKELEN enz.
R. P.: De Kerstinzameling. 1
Mr. J. M. Fuchs: Oud-Haarlemsch straf
recht. 4
Van een G. P. D.-redacteur: Jhr. mr. Rhvn-
vis Feith: Dc beteekenis en de werkwijze
van den Hoogen Raad. 7
J. B. Schuil over „Het Sprookje der recht
vaardigheid". 11
K. de Jong: Weihnachtsoratorium uitgevoerd
door H. G. K. u
De Burgerlijke Stand van Haarlem is opge
nomen op