Haarlem's Dagblad
Stadsbelangen.
Een nieuwe kampioen.
Daladier in Frankrijk terug
Nationalistisch Spanje
dreigt gesplitst
te worden
Tsjechische militairen
ontruimen de omgeving
van Munkacs.
Fransche regeering
koopt Koolhoven-jagers
Uitbreidingsplan
Haarlem-Noord
goedgekeurd.
Het belangrijkste
56e Jaargang No. 17041
Uitgave Lonrens Coster, Maatschappij voor
Courant-Uitgaven en Algem. Drukkerij N.V.
Bureaux: Groote Houtstraat 93, bijkantoor
Soendaplein 37. Postgirodienst 38810.
Drukkerij: Zuider Buiten Spaarne 12.
TelefoonDirectie 13082, Hoofdred. 15054
Redactie 10600, Drukkerij 10132, 12713
Admin. 10724, 14825. Soendaplein 12230.
Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen
Directie: P. W. PEEREBOOM EIS ROBERT PEEREBOOM
Hoofdredacteur: ROBERT PEEREBOOM
Maandag 9 Januari 1939
Abonnementen per weck f 0.25. p. maand
f 1.10. per 3 maanden f 3.25. franco per
post f3.55. losse nummers 6 cent per ex.
Advertentiën 1-5 regels f 1.75, elke regel
meer f 0.35. Reclames f 0.60 per regel.
Regelabonuementstarie* en op aanvraag.
Vraag en aanbod 1-4 regels f (1.60. elke
regel meer f 0.15. Groentjes lie rubriek.
Het Haarlemsche gemeentebestuur is ervan
overtuigd dat de stichting Haarlem's Bloei
in het belang der gemeente veel kan doen. En
daarom betreuren B. en W. het dat er geen
5000 subsidie kan worden gegeven. De Raad
heeft ertoe besloten, maar het mag niet van
hoogere instanties. Dus blijft het bij de arm
zalige 2500, die wel zijn veroorloofd. En dat
is veel te weinig. Zoo'n stichting heeft haar
vaste bureaukosten en wat er dan overblijft
van contributies en subsidie is een schijntje.
B. en W. zeggen: „niet voldoende voor een
eenigszins redelijke uitoefening van de taak".
En zij begrijpen de bezwaren der hoogere in
stanties des te minder als zij zien dat de sub
sidies in andere gemeenten hooger zijn. De
veel kleinere gemeente Nijmegen mag 4000
geven.
Ik hoop dat de gemeenteraad bij de behan
deling der begrooting aan deze zaak ernstige
aandacht zal schenken. In den loop der jaren
is ook in dit blad meermalen de aandacht ge
vestigd op de kruidenierspolitiek, die in ons
land gebruikelijk is als het de bevordering van
het vreemdelingenverkeer, de propaganda
voor vestiging, het veroorzaken van gezond
„leven In de brouwerij" betreft. Het bekrom
pen standpunt dat iedere uitgegeven cent
onmiddellijk zijn direct aanwijsbaar winstje
moet opleveren overheerscht. Het zijn geen
Nederlandsche zakenlieden die dit beleid be
ïnvloeden, want de Nederlandsche zakenman
weet wel beter hoe hij reclame voor zijn bedrijf
moet maken. Als men hem eens als adviseur
liet optreden en inzag dat men iets van hem
leeren kan, aangezien hij verstand van de
zaak heeft en de „hoogere instanties" vol
strekt niet, zou er heel iets anders gebeuren.
Maar men meent het in Den Haag zelf beter
te weten en pietepeutert verder. Met het ge
volg dat Haarlem niet meer dan 2500 mag
besteden en een zekere jaloezie op Nijmegen
toont, dat verlof heeft verkregen om de ver
vaarlijke som van vier mille aan de bevorde
ring van zijn stedelijken bloei ten koste te
leggen.
Dit Haarlem is de vijfde stad des lands. Zij
telt nu bijna 140.000 zielen. Het zou de moeite
waard zijn eens een Amerikaan, bewoner van
een stad van dergelijke beteekenis in zijn land,
te vragen hoe het bij hem thuis in dit opzicht
gesteld is. Hoeveel geld men er voor zulke
doeleinden uitgeeft, wat ermee gedaan wordt
en wat men ermee bereikt. En als hij dan zijn
antwoorden gegeven had in groote trekken
weet ik heel goed hoe die zouden luiden
zou ik hem gaan vertellen hoe het hier gesteld
is. Ik hoop de gelegenheid tot zoo'n gesprek
wel eens spoedig te krijgen en voorzie al zijn
verbaasde commentaar in den trant van:
„Maar man, jullie zijn een eeuw ten achter!
Hoe is dat mogelijk in een land, dat op han
delsgebied zoo bekend is in de wereld, dat zoo
veel ondernemingsgeest toont en dat toch be
reid is groote sommen in droogleggingen en
in de bevordering van de luchtvaart te steken
zonder daar spoedige winst van te kunnen
verwachten?"
Ik zou hem niet anders kunnen antwoorden
dan: „Op dit gebied zijn we niet onderne
mend maar bangelijk en klungelig. Niet in het
particuliere bedrijf, maar van overheidswege.
Daar moet de macht der reclame nog ontdekt
worden."
De Haagsche tactiek is blijkbaar, instel
lingen als Haarlem's Bloei een armelijk be
staan net mogelijk te maken. Daarmee is men
dan van het gezeur van de gemeenten af.
Maar op dien voet hebben zulke instellingen
geen voldoende reden van bestaan. Een recla
me- en propaganda-bedrijf dat niet over mid
delen beschikt om zijn actie te voeren is een
wassen neus. Dus kan men dan na eenige
Jaren wel zeggen dat het niets uithaalt, dat
het niet genoeg doet en zoo, en het heelemaal
opheffen. Dat is dan „een besparing"
kenmerkend staaltje van het soort zuinigheid
dat geld kost. Feitelijk geven B. en W. in hun
Memorie van Antwoord al te kennen dat het
dien kant uitgaat, want zij verklaren dat er
na aftrek van de bureaukosten niet genoeg
geld overblijft voor een eenigszins redelijke
uitoefening van de taak der stichting.
Welnu, vinden de hoogere instanties dit een
verstandig en zakelijk beleid? Het komt mij
voor dat B. en W. van Haarlem in Den Haag
zouden dienen te verklaren als zij het al
niet gezegd hebben dat op deze wijze geld
in het water wordt gesmeten. Wat hebben wij
aan het betalen van bureaukosten als er niet
iets „eenigszins redelijks" mee bereikt kan
worden?
Wat die andere gemeenten betreft, die
meer mogen, zit het verschil kennelijk in
hun ietwat gunstiger begrcotingscijfers. Vol
gens zulke redeneering eveneens toege-
past op ons orkest, het slechtst-gesubsi-
dieerde des lands mogen gemeenten die er
goed aan toe zijn wel wat doen om zich uit
te breiden en hun bloei te bevorderen, en ge
meenten die ln den nood zitten niet. Een
mooi systeem! Daar zal men op den duur de
wrange vruchten wel van plukken! R. P
TASSCHENDIEF GESNAPT.
Zaterdagmiddag is door de politie een 41-
jarige vischkoopman in bewaring gesteld, die
verdacht wordt zich te hebben schuldig ge
maakt aan diefstal van boodschappentasschen.
Meestal nam hij deze tasschen van fietsen weg.
Zoo heeft hij Woensdagmorgen te half tien
van een damesfiets, die voor den schoenwinkel
van Vollaerts stond een tasch weggenomen.
Door een burger is hij toen echter op heeter-
daad betrapt. De tasch is toen weer op de fiets
gehangen. De politie verzoekt de eigenaresse
zich aan het bureau Smedestraat te willerf
melden.
Gus Simmons uit Chicago heeft
26 uur onafgebroken op een blok
ijs gezeten en daarmede den titel
van ivereldkampioen op dit gebied
behaald.)
Wie hecht aan zeer bijzondere prestaties,
Die moet bij de Amerikanen zijn,
Zij toonen meer dan alle andre naties
Op het wel zeer verscheiden „sporf'terrein.
Er leek den laatsten tijd niet veel te wezen,
Waarmee dat volk ons nog verrassen kon,
Maar wat ik nu zoojuist weer heb gelezen,
Bewijst dat men nog steeds put uit de bron
Die nieuwe sportbegrippen op doet wellen,
Waarvan de rest der wereld zoo niet weet,
Het nieuwste waar ik u van kan vertellen,
Is iets, dat blijkbaar ijsblokzitsport heet.
Gus Simmons uit Chicago is de werker
Die deze nieuwigheid heeft uitgedacht.
Misschien toont zich al gauw een ander
sterker,
Maar Gus heeft het al ver erin gebracht.
Wel zesentwintig uur heeft hij gezeten.
Voordat hij ijskoud weer is opgestaan,
Toen was zijn ijsblok wel niet weggesleten,
Maar naar zijn smaak had hij genoeg gedaan.
Wij mogen hem dat zeker niet verwijten,
Wie zou 't de eerste maal nog beter doen?
't Publiek wist zich ook van zijn plicht te
kwijten,
Het riep hem uit tot wereldkampioen.
Het kwam ook voor in pas voorbije dagen.
Dat ik verrassend op een ijsvlak zat,
Maar 'k heb daar zou u mij de waarheid
vragen.
Nooit kampioenspretenties mee gehad.
Om zesentwintig uur erop te blijven
Is, zacht gezegd, niet bijster in mijn lijn,
Ik voel mij bij het denkbeeld al verstijven,
Neen waarlijk, dat zou mij te machtig zijn.
Wat Gus betreft, hij heeft één fout bedreven,
Hoezeer zijn denkbeeld verder dient geloofd,
't IJs mocht hem een „bezeten" titel geven,
De juiste plaats van 't ijs was.
op zijn hoofd.
P. GASUS
WEEKBERICHT
Coöperatie „Vooruitgang" U.A., Haarlem
N.-HOLL. EDAMMER KAAS, per pond 27 ct.
JAFFA APPELEN per 7 stuks 25 ct
Zuivere Java Thee per ons 21 ct
Gedroogde Appelen per pond 25 ct.
Suiker per pond 22 ct.
Bak- en Braadvet, Chef kok, per pond 36 ct.
Snijboonen per blik 19 ct.
Spercieboonen 22 ct.
Spinazie 18 ct.
Andijvie 18 ct.
Doperwten per blik 22—25—32 ct.
MET DIVIDENDBONS.
(Adv. tngez. Med.)
ZWITSERSCH VERKEERS
VLIEGTUIG TEGEN HEUVEL TE
PLETTER GEVLOGEN.
Vijf rler inzittenden gedood.
ACHT GEWONDEN.
SENLIS, 7 Januari. Omstreeks
vijf uur in den middag zagen de be
woners van het dorp La Chapelle en
Serval een toestel van de „Swiss Air"
betrekkelijk laag vliegen. Het scheen,
dat de motoren niet in orde waren.
Plotseling stortte het toestel omlaag
en sloeg te pletter tegen een heuvel
tussch La Ohappelle en Serval en Sur-
villiers.
In het toestel zaten de piloot, de
radiotelegrafist, de stewardess en
veertien passagiers. De vlieger, de ra
diotelegrafist en een passagier werden
op slag gedood, tien inzittenden wer
den gewond. De stewardes en een Pool-
sche dame zijn later in het ziekenhuis
overleden. (Havas).
Hartelijke verwelkoming in
zijn geboorteplaats Orange.
Zondagmorgen arriveerde de premier
te Parijs.
De Fransche minister-president Da
ladier is Zaterdagmorgen op Fran-
schen bodem teruggekeerd.
De kruiser „Foch" kwam later dan
verwacht werd te Toulon aan, daar het
oorlogsschip met den „mistral" te
kampen had gehad.
Daladier begaf zich onmiddellijk na zijn
aankomst naar zijn geboorteplaats Orange.
Deze stad was geheel in feeststemming. Van
de omliggende plaatsen waren de bewoners
daarheen gekomen om Daladier toe te jui
chen. Van alle gevels woei de Fransche vlag.
Bij zijn aankomst werd de premier feestelijk
verwelkomd door den burgemeester, den ge
meenteraad en de parlementsleden van de
streek. Een militair detachement bracht
eerbewijzen. Door een dichte geestdriftige
menigte begaf Daladier zich naar het oor-
logsgedenkteeken. Hij werd luide toegejuicht
en men wierp bloemen in zijn auto.
In antwoord op de begroetingsrede, die de
burgemeester van Orange tot hem richtte
sprak Daladier een rede uit, waarin hij al
lereerst wees op de noodzakelijkheid van een
dracht tusschen alle Franschen voor de hand
having van den vrede. „Ik kan thans wel
zeggen", zoo voegde hij hieraan toe, „dat
wanneer een zekere buitenlandsche pers de
bekende campagnes gevoerd heeft, dit zijn
oorzaak daarin vindt, dat die pers meende
dat wij verdeeld waren. In die meening ge
loofde zij misschien dat het uur zou komen
waarop men de opvolging van Frankrijk in
de Middellandsche Zee en elders zou kunnen
nemen. Onze wil is. dat dat niet geschieden
zal en het zal niet geschieden. Ik zal Frank
rijk en het rijk handhaven", aldus besloot
spreker. „Ik zal de orde en de arbeid in het
land handhaven. Dat zijn de beste middelen
tot handhaving van de republiek en verdedi
ging van de democratie".
Terug in de hoofdstad.
Zondagmorgen keerde Daladier terug
naar Parijs, waar hij om 9.20 uur
arriveerde.
Op het station werd hij begroet door ver
scheidene ministers en andere autoriteiten.
De premier verklaarde, zeer tevreden te zijn
dat hij tijdens zijn reis heeft kunnen vast
stellen, dat Algiers en Tunis zeer aan Frank
rijk gehecht zijn. Deze gebieden wenschen,
dat Frankrijk zich steeds meer zal vereenigen
om de groote taak waarvoor het staat, te
vervullen.
In den loop van den morgen bracht Daladier
een bezoek aan president Lebrun.
Gifgassen in een put.
Vijf inlanders gestikt.
BANDOENG, 9 Januari. (Aneta-A.N.P.) In
een dessa nabij Cheribon is een inlander, die
in een put was gevallen, terwijl hij een pajong
(regenscherm) wilde ophalen, door gifgassen,
welke zich in de put hadden ontwikkeld, over
leden. Vier andere inlanders, die achtereenvol
gens in de put afdaalden om hulp te bieden, zijn
eveneens gestikt
Slachtoffer van onbewaakten
overweg.
Pas terug uit den Spaanschen burger
oorlog
LANDSMEER, 9 Januari. Op den onbe
waakten overweg bij Purmerland is vannacht
te omstreeks twaalf uur de 21-jarige J. Schaap
uit den lip. die op de fiets uit de richting Pur-
merend huiswaarts keerde, door den laatsten
trein gegrepen en gedood.
Schaap was onlangs uit Spanje teruggekeerd,
waar hij geruimen tij'd met de regeeringstroe-
pen had meegevochten.
Het 125-jarig bestaan van de artillerie te IJmuiden gevierd.
défilé van het regiment artillerie voor burgemeester Kwint
verdere autoriteiten.
Tengevolge van den opmarsch
in Estramadura
In Cafalonië blijven Franco's
troepen succes boeken
In Spanje duurt de strijd aan de
fronten va*i Catalonië en Estra
madura onverminderd voort.
Uit Barcelona komt het bericht, dat de
republikeinen in Estramadura zoover
gevorderd zijn, dat de verbinding tus
schen het noorden en zuiden van het
Nationalistische Spanje dreigt verbro
ken te worden. Verscheidene plaatsen
werden bezet.
Inmiddels meldt het hoofdkwartier
van generaal Franco nieuwe vorderin
gen en veroveringen in Catalonië.
In sommige sectoren zouden de troe
pen de laatste dagen meer dan 12
K.M. opgerukt zijn.
(Men zie voor nadere bijzonderhe
den pag. 5).
Hedenmorgen veynam United Press uit Sa-
ragossa. dat de voorhoede van de nationalis
tische troepen aan het zuidelijk deel van het
Catalaansche front thans 19 K.M. voorbij
Montblanch aan den straatweg LeridaTar
ragona staan, terwijl de troepen van gene
raal Moscardo na een opmarsch van 20 K.M
nog slechts 17 K.M. van Torrega verwijderd
zijn. Torrega ligt aan de spoorlijn Lerida—
Barcelona. Bij dezen opmarsch werdenS dor
pen bezet. De Aragontroepen onder gene
raal Moscardo konden zoo snel oprukken, om
dat de vijandelijke stellingen op den linker
oever van de Segre tusschen Lerida en Bala-
guer geheel ineengestort zijn. Hedenmorgen
vroeg begon de bij het dorp Fuliola in stel
ling gebrachte artillerie van Franco het vlieg
veld van Torrega onder vuur te nemen.
Na een offensief van 17 dagen hebben de
troepen van generaal Franco thans 2600
vierk. K.M. met 107 dorpen bezet, waarvan 23
alleen bij den opmarsch van Zondag, zooals
hier officieel wordt medegedeeld.
Praag tot uitwisseling
van gevangenen bereid
Hongaarsche regeering eischt schade
vergoeding voor geleden schade
bij de jongste incidenten.
BOEDAPEST, 9 Januari (Hong. Tel.
Ag). Uit Munkacs wordt gemeld:
Op voorstel der Hongaarsche regee
ring ontruimen de Tsjechische mili
tairen de naaste omgeving van Mun
kacs. z
De Tsjechische regeering is bereid
het toegenomen materiaal terug te
geven en de gevangenen wederzijds
uit te wisselen.
De onderhandelingen der gemengde
commissie duren voort.
Verder wordt uit Boedapest gemeldt,
dat de Hongaarsche regeering haar
vertegenwoordiger te Praag opdracht
gegeven heeft volledige schadevergoe
ding te eischen voor alle door Hon
garen bij de jongste gevechten ge
leden verliezen.
Politieke kringen te Boedapest hopen, dat
de regeering te Praag zal begrijpen, dat „de
uitlokking van verdere incidenten onvoorziene
gevolgen kan hebben".
Reuter meldt in dit verband nog, dat na
het laatste incident aan de Tsjecho Slo-
waaksch—Hongaarsche grens men zie pag
5 Hongarije verdere defensieve maatregelen
langs de noordelijke grens neemt.
Hongaarsche slachtoffers
teraardebesteld.
BOEDAPEST, 9 Januari. (Havas). Zondag
is te Munkacs de teraardebestelling geschied der
dachtoffers van het grensincident van 6 Januari.
De Hongaarsche regeering werd vertegen
woordigd door minister Jaross.
Het Hongaarsche telegraafagentschap meldt,
dat de afgevaardigde van Munkacs, Vozary, in
zijn grafrede heeft gezegd, dat de aanval werd
uitgevoerd door Tsjechische geregelde troepen,
die hem stelselmatig hadden voorbereid.
De afgevaardigde betoogde, dat het onomstoo-
telijk bewijs daan-oor wordt geleverd door do
cumenten. welke bevonden zijn op Tsjecho-Slo-
waaksche soldaten, die op Hongaarsch gebied
aren gevangen genomen.
Het woord is aan
Ebner Eschenbach:
In eiken tijd hangen er
eenige groote loaarhcdcti in
de luchtzij vormen de gees
telijke atmosfeer der eeuiu.
Reeds twintig
machines besteld.
PARIJS. 9 Januari (A.N.P.) Naar
wij vernemen heeft het Fransche
luchtvaartministerie besloten tot aan
koop van een serie van twintig Ne
derlandsche vliegtuigen, en wel van
de nieuwste Koolhoven-jagers, type
F.K. 58.
Deze jagers zullen evenals de reeds door
Koolhoven gebouwde machines van dit type,
worden uitgerust met motoren van 1100 p k.,
type Hispano 14 a.a., met welke motoren de
F.K.58 tijdens proefvluchten op het Fransche
vliegveld Villacoublay op 5200 meter hoogte
een officieel gemeten horizontale snelheid van
483 k.m. per uur haalde.
De mogelijkheid is niet uitgesloten, dat de
Fransche regeering na bevredigende resulta
ten met deze machines later tot aankoop van
een grootere serie zal overgaan. In ieder geval
is echter ook deze aankoop een succes voor de
Nederlandsche vliegtuigindustrie, want tot
nogtoe is de Fransche regeering slechts één
maal tot bestelling van andere buitenland
sche vliegtuigen overgegaan, toen zij verleden
jaar een serie van honderd Curtissjagers in de
Vereenigde Staten heeft besteld.
Gedeputeerde Staten hebben het uit
breidingsplan Haarlem-Noord goedge
keurd en de tegen dit plan ingediende
bezwaren ongergrond verklaard.
Zooals men weet betreft het uitbreidingsplan
het gebied gelegen ten oosten van den Vondel-
weg, ten zuiden van de Heksloot, te westen van
het N. B. Spaarne en ten noorden van de Jan
Gijzenvaart.
Woensdag 28 December had mr. R C. Bak
huizen van den Brink voor een commissie uit
Ged. Staten betoogd, dat het Predikanten
weduwen- en weezenfonds door deze uitbreiding
aanzienlijk schade zou lijden.
ANNEER U een dienstbode noo-
dig mocht hebben
Plaats een Groentje in Haarlem's
Dagblad. Er bestaat geen eenvoudi
ger. zekerder en goedkooper weg.
HEDEN: 12 PAGINA'S
HAARLEM EN OMGEVING.
pag.
Haarlem in de toekomst. Geen 60 jaren-plan
maar wel vaststelling van richtlijnen voor
de naaste toekomst. 2
Groot-Badhuis te Zandvoort wordt ver
kocht. 3
BINNENLAND.
Drie tankbooten zitten op het IJselmeer in
het Us bekneld. 3
B. en W. van Amsterdam antwoorden, dat
een bepaalde kring van lieden geen voor
keur genoot bü het uitgeven van erf-
pachtsgronden. 3
Heeft de Mammoet op de Veluwc geleefd? 3
Rotterdam keert weer tot het plan-Zestien-
hoven terug. 3
Tooneelspelers protesteeren tegen de toe
nemende censuur op het toonccl. 3
BUITENLAND.
Aan de Hongaarsch-Tsjecho Slowaaksche
grens heeft zich een nieuw incident voor
gedaan. 5
De bekende Amerikaansche arbeidersleider
Tom Mooney heeft na een 22-jarige ge
vangenschap gratie gekregen. 5
Barcelona meldt verdere successen in Estra
madura; aan het Catalaansche front blij
ven de troepen van Franco oprukken. 5
SPORT.
Twee Nederlandsche deelnemers aan den
Sterrit naar Monte Carlo ondervinden
groote moeite met het bereiken van hun
startplaats. 5
Criticus: Cup-voetbal heeft een eigen sfeer 6
ARTIKELEN enz.
R. P.: Stadsbelangen. j
K. de Jong: Concert der H. O. V. 7
K. de Jong: Muziekavond van werken van
G. H. G. von Brucken Fock. 7
J. H. de Bois: Haarlemsche schilders expo-
seeren in het Frans Halsmuseum. 7
J. B. Schuil over: „Beits" ..Lech eris au"! u
De Burgerlijke Stand van Haarlem is opge
nomen OP |Q
