Haarlem's Dagblad
AMSTERDAM'S RAAD
Chamberlain en Halifax
hartelijk te Rome ontvangen.
Wat willen de volken?
stelt commissie van onderzoek in
Erfpachtskwestie aan de orde.
Reeds een eerste bespreking
met Mussolini en Ciano.
Versnelling.
Huisvrouwen
Zwaar werk
warm gewaardeerd.
Het belangrijkste
56e Jaargang No. 17044
Uitgave Lonrens Co9ter, Maatschappij voor
Courant-Uitgaven en Algeni. Drukkerij N. V.
Bureaux: Groote Houtstraat 93, bijkantoor
Soendaplein 37. Postgirodienst 38810.
Drukkerij: Zuider Buiten Spaarne 12.
TelefoonDirectie 13082, Hoofdred. 15054
Redactie 10600, Drukkerij 10132, 12713
Admin. 10724, 14825. Soendaplein 12230.
Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen
DirectieP. W. PEEREBOOM EN ROBERT PEEREBOOM
Hoofdredacteur: ROBERT PEEREBOOM
Donderdag 12 Januari 1939
Abonnementen per week f0.25. p. maand
f 1.10. per 3 maanden f 3.25. franco per
post f3.55. losse nummers 6 cent per ex.
Advertentiën1 >5 regels f 1.75, elke regel
meer f 0.35. Reclames f 0.60 per regel.
Regelabonuementstarieven op aanvraag.
Vraag en aanbod 1-4 regels f 0.60. elke
regel meer f 0.15. Groentjes «ie rubriek.
De Engelsche ministers Chamberlain en
Halifax zijn door Italiaansche volksmenigten
met wilde geestdrift ontvangen. Men heeft
„God zegene u" en „Geef ons den vrede" tot
hen geroepen. Er zijn tafereelen geweest die
levendig herinneren aan het gebeurde in
München op 29 September 1938, toen Cham
berlain en Daladier de ovaties van Duitsche
volksmassa's ontvingen. De Italianen moch
ten nu juichen en zij hebben er geen gering
gebruik van gemaakt.
Op hetzelfde oogenblik publiceerde Genève
zijn „militaire jaarboek 1938", behelzend sta
tistieken over de toeneming der bewapening.
Daaruit blijkt, dat 64 landen in het afgeloo-
pen jaar 28.8 milliard gulden aan bewape
ning hebben besteed. Dat is 3.6 milliard
meer dan in 1937 werd geraamd. Van het
totaal komt meer dan driekwart voor rekening'
van de zeven mogendheden Engeland,
Frankrijk, de Vereenigde Staten, Rusland, Ja
pan, Italië en Tsjecho-Slowakije. Maar de
Vereenigde Staten hebben niet meer dan vijf
procent van het totaal voor hun rekening. De
Sovjet-Unie staat bovenaan met een geschat
bedrag van 9 milliard en Duitschland ont
breekt in de statistiek, omdat er'geen cijfers
van beleend zijn. Engeland staat op de twee
de plaats met een millioen pond per dag, da»
is dus ruim drie milliard gulden voor het
jaar 1938. In de laatste tien jaar hebben de
zeven genoemde mogendheden 123 milliard
gulden aan bewapening uitgegeven. Hun
totaal van 22 milliard voor 1938 wijst dus wel
op een belangrijke stijging.
Dit werd dus bekend gemaakt op hetzelfde
oogenblik waarop de menigte in een totali-
tairen staat den premier van een democra-
tischen staat ovaties bracht- en hem Gods
zegen toewenschte. En zooals iedereen weet
wordt de tegenstelling tusschen democratische
en totalitaire staten als de kern van het oor
logsgevaar beschouwd.
Maar er gebeurde nog meer op dezen dag.
De Amerikaansche ambassadeurs te Londen
en Parijs, Kennedy en Bullitt, brachten te
Washington rapport over den toestand in
Europa uit aan twee in vergadering vereenig
de commissies uit het Amerikaansche Congres
en den Senaat. Er werd geen officiëele mede-
deeling over uitgegeven maar verscheidene
leden der commissies deelden aan de pers
mede dat de beide ambassadeurs sombere
•beschouwingen ten beste hadden gegeven. Zij
zeiden vóór den zomer een Eui'opeeschen oor
log te verwachten en Europa als een chaos te
beschouwen. Zij lichtten hun meeningen uit
voerig toe. Alle aanwezigen waren zeer ter
neergeslagen na de vergadering. Senator
Reynolds zei, dat hij alles wat hij gehoord
had in den Senaat zou mededeelen. Anderen
trachtten hem daarvan terug te houden. Moge
hun dat mislukken! Een beetje meer licht
omtrent de geheime diplomatie zou Europa
alleen goed kunnen doen.
Eigenlijk gebeurde er nog meer.
Reuter, het Engelsche nieuwsbureau, seinde
uit Rome: „Er is*geen kwestie aan de orde
geweest betreffende de z.g. ontoeschietelijke
houding van Frankrijk jegens de Italiaansche
aspiraties".
Kijk kijk! De zoogenaamde ontoe-
schietelijkheid, seint het Engelsche semi-
officiëele persbureau. Mag ik herinneren aan
een artikel op deze plaats, in H.D. van 30
December? Daarin vestigde ik er de aandacht
op dat er twee reeksen Italiaansche eischen
zijn. Eerste groep: Corsica, Tunis, Savoye,
door de pers en een aantal straatbetoogers
uitgebazuind. Tunis werd later door het
Giornale d'Italia ingetrokken. Men wilde
alleen een beteren status voor de Italianen in
dat protectoraat. Tweede reeks eischen:
Dsjiboeti, alle aandeelen in den spoorweg
Dzjiboeti-Addis Abbeba, verlaging der tarieven
van het Suezkanaal. Ik vroeg toen: zou
Frankrijk wellicht bereid zijn Fransch Somali-
land en de aandeelen van dien spoorweg aan
Italië te verkoopen (hetgeen iets anders is dan
grond „afstaan") en zouden Frankrijk en
Engeland gezamenlijk bereid zijn de tarieven
van het Suezkanaal te verlagen? Ook de
Engelsche scheepvaartmaatschappijen hebben
heel groote belangen bij die verlaging.
Nu herinner ik aan mijn vragen op 30 De
cember. Vandaag klinken ze nog veel begrij
pelijker dan toen.
En wat willen de volken? Geen oorlog!
Daar zal men in de conferentiekamers toch
eenige rekening mee dienen te houden. Oor
logen die de volken niet willen, brengen groote
gevaren mee voor de regeeringen die ze
ondernemen.
Maar die sombere ambassadeurs in Washing
ton dan? Men geeft als verklaring van hun
naargeestigheid op, dat hun regeering de be
wapeningsuitgaven zeer verhoogen wil. Daar
voor is de instemming van Congres en Senaat
noodig. Dit klinkt heel eenvoudig en vlot-
aannemelijk. Maar zoo simpel plegen zulke
dingen niet te zijn. Met de veronderstelling
dat het Italiaansch-Fransche geschil zijn op
lossing wel zal vinden is men trouwens niet
van de gevaren in Europa af- Er resten Duit
sche ambities, ambities die vooral de Oekraine
gelden. Het is dus zeer wei denkbaar dat de
spanning van September zich in een zoo zwaar
bewapend Europa binnen afzienbaren tijd zal
herhalen. Maar of de somberheid der ambas
sadeurs dan bewaarheid zal worden is een
andere vraag.
In dit tot de tanden bewapende Europa
zal wel opnieuw de vraag „Wat willen de
volken?" beslissenden invloed moeten doen
Met algemeene stemmen heeft de Amsterdamsche Gemeente
raad gistermiddag besloten tot het instellen van een commissie van
onderzoek in verband met de bekende erfpachtskwestie.
Tot leden dezer commissie werden benoemd de heeren Boissevain
(lib.), Woudenberg (soc.-dem.), Ter Haar (c.-h.), Dingemans (r.-k.),
Seegers (comm.) en Crucq (wild).
Zooals te begrijpen valt bestond er voor deze
zitting ook van de zijde van het publiek zeer
groote belangstelling. Reeds te ruim half twee
waren alle zitplaatsen op de publieke tribune
bezet en op den O. Z. Voorburgwal stond toen
nog een rij van eenige honderden belangstellen
den, die echter op de niet al te groote publieke
tribune geen plaats meer konden krijgen.
Een aantal rechercheurs had tusschen het pu
bliek op de tribune plaats genomen en ook de
zes wethouders waren aanwezig. Aangezien de
burgemeester dr. W. de Vlugt nog in het buiten
land vertoeft, stond de vergadering onder voor
zitterschap van den waarnemenden burgemees
ter, wethouder M. G. Kropman.
Terstond na de opening en de goedkeuring van
de notulen kwam het interpellatieverzoek van
den heer Kitsz aan de orde. Zonder discussie
werd het verzoek goedgekeurd, waarna beslo
ten werd het te behandelen tegelijk met het
voorstel van den heer Matthijsen.
Het amendement van mr. Jansma
om in de commissie van onderzoek ook
niet-raadsleden te benoemen werd on
voldoende ondersteund, n.l. slechts door
zijn partijgenooten dr. I. H. J. Vos en
den heer W. Boissevain. Aangezien het
voorstel door minstens vier leden onder
steund diende te worden, kon het amen-
dus geen onderwerp van beraadslaging
uitmaken.
Verklaring van mr. Kropman.
Alvorens het woord te geven aan den heer
Kitsz wilde de voorzitter zich met een ernstig
woord wenden tot den raad. Het betreft hier een
hoogst ernstige zaak, waarbij de naam van onze
goede stad in opspraak gebracht dreigt te
worden.
Spr. hoopt dat dit een rustige en waardige dis
cussie zal worden, dat hier geen onbewezen be
schuldigingen geuit zullen worden en dat geen
beschuldigingen woi'den geuit naar het adres
van personen, die zich niet hier kunnen ver
dedigen.
Alle leden van het college van B. en W. wen-
schen dat de grootst mogelijke openbaarheid zal
worden verkregen en willen daartoe in elk op
zicht medewerken. Indien de zaak in dezen geest
wordt behandeld zullen zelfs de uitingen in de
pers en de aantijgingen in het openbaar den
goeden naam der stad geen afbreuk kunnen doen.
(Vervolg op pag. 3 eerste kolom).
De Britsche ministers Chamberlain
en Halifax zijn gistermiddag per trein
te Rome aangekomen, waar zij zoowel
door Mussolini en Ciano, als door de be
volking zeer hartelijk zijn ontvangen.
Er weerklonken uitroepen als „Viva
Mussolini" en ook „Geef ons den vrede"
en „God zegene u".
Een eerste bespreking heeft reeds
tusschen de vier staatslieden plaats ge
had. Vanmiddag worden de besprekin
gen voortgezet.
Op pag. 5 zijn over het bezoek der Engelsche
ministers nadere bijzonderheden opgenomen.
Volgens een Reuter-bericht uit Rome valt
niets te vernemen over de besprekingen van
gisteren, doch indien iets valt op te maken uit
de antwoorden op vragen aan kringen welke in
nauwe betrekking staan met deze staatslieden,
dan is het, dat na de eerste besprekingen een
gelden. Ambassadeurs zijn zelden men-
schen die. daarvan begrip hebben. Maar
ministers staan er al heel veel dichter bij.
En het gejuich van de Italianen voor Cham
berlain en Halifax is evenzeer door de ge-
heele wereld verstaan als het gejuich in
München voor Chamberlain en Daladier.
R. P.
Agent door kogel uit eigen
revolver getroffen.
SOEST 12 Januari. Gisteravond is op het
politiebureau te Soest een noodlottig ongeluk
gebeurd, waarvan een agent van politie het
slachtoffer is geworden.
Omstreeks half twaalf was de agent Jansen op
het politiebureau, waar hij alleen de wacht had.
Hij hield zich onledig met het schoonmaken van
zijn revolver.
Teneinde door den loop te kunnen
zien, richtte Jansen het wapen, dat ge
laden bleek te zijn, naar zich toe, doch
op hetzelfde oogenblik knalde een
schot. De kogel ging den man door de
rechter borst en kwam aan de onder
zijde van den rug uit het lichaam.
Behalve een arrestant, die in een cel was op
gesloten, bevond zich niemand op het bureau.
Jansen heeft nog getracht bij het telefoontoe
stel te komen, doch dit is hem niet gelukt. Hij
heeft toen een vijftal schoten gelost door de ra
men en deur, teneinde de aandacht van om
wonenden en voorbijgangers te trekken. Dit is
hem gelukt. De dienstdoende stationschef van
de halte Soestdijk heeft de schoten gehooi'd. Hij
kon echter niet weg, aangezien hij alleen was en
een trein naderde. Hij heeft daarom het station
Soest opgebeld met de mededeeling, dat er on
raad was op het politiebureau. De daar dienst
doende chef heeft den inspecteur van politie,
den burgemeester en een tweetal geneesheeren
opgebeld, die spoedig ter plaatse waren.
Het slachtoffer is terstond naar het
ziekenhuis de Lichtenberg te Amers
foort vervoer, waar hij tijdens de
operatie is overleden.
De ongelukkige was gehuwd en vader van
een kind.
atmosfeer bestaat van grooter vertrouwen in den
vrede.
Tót nu toe worden deze van algemeenen aard
genoemd. Er is geen kwestie van z.g. Italiaan
sche aspiraties of eischen aan de orde gekomen
en vandaar ook geen kwestie van de z.g. ontoe
schietelijke houding van Frankrijk jegens de
Italiaansche aspiraties.
Tot nog toe schijnt de verklaring van Cham
berlain, dat uit zijn bezoek iets goeds kan voort
komen, gerechtvaardigd.
Volgens United Press heeft te Rome de mee
ning postgevat, dat Chamberlain het gezichtspunt
van Italië begrijpt. De overtuiging van den En-
gelschen premier van de doeltreffendheid van
onderhandelingen wordt door de meeste Ita
lianen aldus geïnterpreteerd, dat de Duce onder
handelingen met Frankrijk zal gaan voeren en
dat Engeland dan ten gunste van Italië zou in-
tervenieeren. De ochtendbladen te Rome leveren
geen commentaar. Zij beperken zich tot het prij
zen van Chamberlain's bemoeiingen.
Ciano optimistisch.
De speciale correspondent van United Press
te Rome, Webb Miller, meldt:
Hedenmorgen vroeg verklaarde graaf Ciano
mij in het Palazzo Venezia: „In onze eerste
besprekingen is alles uitstekend gegaan. Ik
ben optimistisch wat het resultaat van onze
conferenties betreft, die hedenmiddag weer
zullen worden voortgezet."
Zelden gedurende de twaalf internationale
conferenties, die ik gedurende de laatste 20
jaar bijwoonde, werd er zoo intensief gezwe-
(De astronomen van het Smith
sonian Institute in Amerika heli-
ben aangetoond, dat de omwente
lingssnelheid der aarde toeneemt
en wel in die mate, dat het jaar
sedert 1850 een seconde korter is
geworden.)
De aarde draait met snelle vaart,
Al sedert ongetelde jaren,
Dat is als vaststaand feit verklaard,
Hoewel wij 't zelf zoo niet ontwaren.
De tijd snelt maar voortdurend voort,
Dat doet hij ook sinds den beginne,
Maar wiens opinie je ook hoort,
Hij schijnt maar steeds aan vaart te winnen,
De mensch in al zijn nietigheid,
Wil zich ook steeds maar voortbewegen,
Zijn vaart is in verloop van tijd,
Ook altijd maar weer door gestegen.
Als d' aarde nu wat sneller gaat
Dan vroeger, lijkt ons dat geen wonder,
Dat d' astronoom, die voor niets staat
Het heeft ontdekt, blijft wel bijzonder;
Vooral daar het niet veel beduidt,
In haast een eeuw is 't jaar gekrompen
Met één seconde, 't maakt wat uit,
Daar laten wij ons niet door lompen.
De menschen zorgen met elkaar,
Voor ruim voldoende andre zaken,
Om zich van jaar tot volgend jaar,
Toenemend draaierig te maken.
P. GASUS.
BOEKENLIEFHEBBERS
Boekhandel DE VRIES ruimt op I
GED. OUDE GRACHT 27 en 27 a.
(Adv. Ingez Med.)
gen als bij deze conferentie. Kringen, die toch
van de conferentie op de hoogte zouden moe
ten zijn, verklaren openlijk, dat zij van het
verloop van de tot nu toe gevoerde besprekin
gen geen idee hebben, zelfs niet van de on
derwerpen, waarover de besprekingen liepen.
Daarom is alles wat over de eerste besprekin
gen gezegd kan worden slechts louter ver
moeden.
Anderzijds zou men uit het zwijgen van
beide partijen kunnen opmaken, dat beide
nog niet tot het resultaat zijn gekomen.
Ook kan men uit de houding van de Britsche
delegatie besluiten, dat men aan Mussolini
verklaard zou hebben, dat men Franco de
rechten van oorlogvoerende van de zijde van
Engeland niet zal toekennen, zoolang de steun
van Italië aan Franco niet ophoudt. Doch in
zelfde mate is men in Italiaansche kringen
er van overtuigd, dat de zege van Franco vast
staat, nog voor de ondersteuning van Italië
op merkbare wijze wordt ingesteld, ook indien
daardoor Franco's kansen verminderd wer
den. Mij werd verteld, dat Mussolini deze
ondersteuning reeds duurder te staan is ge
komen dan de kosten van den Abessynischen
oorlog. Het is hoogst onwaarschijnlijk, dat
Mussolini zich op aanraden van Frankrijk en
Engeland uit het „Spaansche avontuur" zal
terugtrekken op een oogenblik, dat Franco's
overwinning nabij schijnt.
Loopt even ons kantoor
Groote Houtstraat 93 of ons
bijkantoor Soendaplein 37
binnen en verzekert U van een
exemplaar van het handige
boekje
VLEKKEN, door C. HOEïNG.
Het kost slechts 10 cent en
geeft U tal van nuttige wenken
voor het verwijderen van vele
soorten vlekken.
Het woord is aan
Bacon:
Een verstandig man zal -
meer gelegenheden maken
dan hij vindt.
Haarlemsche Gemeenteraad.
De nestor, M. de Braai, aanvaardt geen
nieuwe candidatuur.
Naar wij vernemen heeft de heer M. de Braai,
A.-R.-raadslid te Haarlem, besloten bij de a.s.
verkiezingen geen candidatuur meer te aanvaar
den.
Zooals men weet is de heer de Braai de nestor
van den Raad. Hij heeft reeds zitting van het
jaar 1900 af, zoodat hij, als hij dezen zomer af
treedt, niet minder dan 39 jaar de gemeente ge
diend zal hebben.
De directie der Nederlandsc-he Spoor
wegen heeft de volgende dienstorder
aan het personeel doen toekomen:
Nu de periode van strenge koude en
van sneeuwval met de daaraan voor
ons bedrijf verbonden groote moeilijk
heden voorbij is, voelen wij behoefte
ons personeel dank te zeggen voor de
voorbeeldige wijze, waarop het zijn
zware taak in deze dagen heeft ver
richt".
HEDEN: 14 PAGINA'S.
De berging van de zeven slachtoffers, die het lawine-ongeluk in de Fransche
Alpen eischte. Onder de verongelukte skiërs bevonden zich o.a. de kabinetschef
van den Franschen Senaatspresident, Maurain, en een Nederlandsch student.
HAARLEM EN OMGEVING.
pag.
De heer M. de Braai, A.-R., aanvaardt geen
nieuwe candidatuur voor den Haarlem
sclien Raad. 1
Moeilijkheden in de waschindustrie omdat,
door de maatregelen der regeering inzake
het dienstboden-tekort, er een tekort aan
vrouwelijke arbeidskrachten dreigt. 2
Reeds vertrekken de Duitsche dienstboden
bij tientallen uit Haarlem en omgeving. 2
Dreigt voor de gemeente Haarlem noodlij
dendheid? 7
BINNENLAND.
De Amsterdamsche raad benoemde een com
missie om de erfpachtskwestie te onder
zoeken. 1 en 3
Prof. ir. H. T. Zwiers heeft heden zijn inau-
gureele rede uitgesproken. 2
De Duitsche regeering beweert, dat in ons
land een aanslag op een Duitschen consul
en den Duitschen gezant is gepleegd. en 6
De Shell 6 en Leonidas VII zijn in veilige
haven. 9
Het 25-jarig bestaan van de C. A. O. in de
typografie is heden herdacht. 9
BUITENLAND.
Chamberlain en Halifax zijn gisteren op
zeer hartelijke wijze te Rome ontvangen. 5
De troepen van generaal Franco hebben
Montblanch, een belangrijk knooppunt in
Catalonië, bezet. 5
ARTIKELEN enz.
R. P.: Wat willen de volken? 1
Mr. E. Elias: Het prettige geluid. 3
Riehard C. Hottelet: Grondige opleiding van
kolonisten in Duitschland. 5
B. K.: Haarlem's Bloei heeft ons aller steun
noodig. rj
K. de Jong: Operaconcert. 7
Voor de Vrouw.
12
De Burgerlijke Stand van Haarlem is opge
nomen op
