Duitsche regeering protesteert.
SCHUDT UW LEVER
WAKKER
STEGEMAIVS échte GELDERSCHE
EMSER -WATER
Het handelsverkeer met
België en Luxemburg.
Duitsche pers blijft scherp, in verband met
de kwestie der kogelgaatjes.
Ondergang
VRIJDAG 13 JANUARI 1939
HSARCE M'S DAGBCAD
3
Hoe wordt levensgevaar voor
terug te leiden vluchtelingen
geconstateerd?
Nadere vragen aan den minister
van Justitie.
Het Eerste Kamerlid van Embden heeft den
minister van justitie de volgende vragen ge
steld
Heeft de minister bij nader inzien wel zeker
heid, dat zijn op 7 Januari j.l. ingezonden
antwoord op de vragen van mevrouw Mackay
Katz, betreffende de terugleiding van Duitsch-
Joodsche vluchtelingen en bepaaldelijk 's mi
nisters mededeeling, dat „terugleiding dient
plaats te hebben, met dien verstande, dat in
bijzondere gevallen, met name wanneer on
middellijk levensgevaar aanwezig moet wor
den geacht, van dien maatregel wordt afge
zien." volledigen weerslag vormt op het onder
2 gevraagde? (Het gevraagde luidde: heeft
de minister zich vooraf verzekerd, dat deze
maatregel d.w.z, de opdracht aan de politie
autoriteiten de Duitsch-Joodsche vluchtelin
gen, die zonder verlof na een bepaalden datum
Nederland zijn binnengekomen, weer naar
Duitschland terug te leiden, niet tengevolge
zal hebben, dat voor verreweg de meesten
dezer vluchtelingen levensgevaar aanwezig
zal zijn?)
Heeft de minister niet aan zekere ambtena
ren opdracht of machtiging verleend om be
doelde terugleiding te voltrekken, tenzij naar
h u n oordeel onmiddellijk levensgevaar aan
wezig moet worden geacht?
Zoo ja, aan welke ambtenaren? en onder
welke waarborgen voor dit levensbelang van
den vluchteling oefenen zij deze bevoegdheid
uit?
Indien de minister zou hebben voorgeschre
ven, dat aan hem zelf moet worden voorge
legd elk geval, waarin een vluchteling betoogt,
dat terugleiding voor hem onmiddellijk levens
gevaar oplevert, op welke wijze verkrijgt Zijne
Excellentie dan zekerheid gelet op de
praktijken, die zich, ten gevolge van de beken
de ter zijde schuiving der vreemdelingenwet
ontwikkeld hebben dat alle lagere autori
teiten dit voorschrift stipt nakomen?
Wordt de diep ingrijpende beslissing, dat het
beweerde gevaar niet aanwezig moet worden
geacht, door den minister of eventueel de la
gere autoriteit genomen uitsluitend op grond
van schriftelijke en zorgvuldig gemotiveerde
rapporten? Heeft de minister zekerheid, dat
die rapporten nimmer gebaseerd zijn b.v.
ten gevolge van tijdsgebrek op louter in
drukken zonder nader onderzoek?
Uit welke bronnen verkrijgt de rapportee-
rende ambtenaar gewoonlijk de gegevens,
waarop hij zijn advies grondvest?
Krijgt de vluchteling, alvorens het rapport
wordt overgelegd, er tijdig inzage van, opdat
hij of zijn raadsman tegenover mogelijke ver
gissingen of andere vermeende onjuistheden
zijn nadere toelichting kan stellen?
Zijn den vluchteling ter bescherming van
zijn belangen wellicht nog andere verweer
middelen toegekend, die aan de procedure,
waaraan hij onderworpen wordt, althans
eenigermate een rechtskarakter zouden ver-
leenen?
Welke tijdsduur staat gemeenlijk voor oogen
in de qualificatie „onmiddellijk levensgevaar"?
Heeft de minister ook hieromtrent voorschrif
ten gegeven?
Wordt een dreigende opsluiting in een con
centratiekamp al of niet als een onmiddellijk
levensgevaar aangemerkt?
®Echt
Lot op Sedert eeuwen het onovertroffen
H.nd.i middel bij
m-rk" H o est en Ve rk o u d h e i d
(Adv. Ingez. Med.)
De regeeringspersdienst meldt
Op 11 dezer zijn te 's Gravenhage besprekin
gen aangevangen tusschen een Nederlandsche
en een Belgisch-Luxemburgsche commissie, ter
bespreking van verschillende aangelegenheden,
het handelsverkeer tusschen beide landen be
treffende.
De Nederlandsche commissie staat onder voor
zitterschap van den heer A. Th. Lamping. De
besprekingen worden voortgezet en zullen ver
moedelijk Zaterdag a.s. beëindigd zijn.
De K. N A. C. gaat bouwen.
Op Plein 1813 te 's-Gravenhage.
Donderdagmiddag i- in hotel Wittebrug te
's-Gravenhage een s.-oedeischende algemeene
vergadering van de K. N. A. C. gehouden, waar
in als belangrijkste agendapunten voorstellen
van het bestuur in behandeling kwamen tot
aankoop van een stuk grond, waarop een nieuw
gebouw zou moeten verrijzen, benevens'het be
schikbaar stellen van de voor den bouw noodige
fondsen.
Het bestuur meent, dat het met den aankoop
van een stuk grond uitstekend is geslaagd door
voorloopig beslag te leggen op een terrein, dat
gelegen is op den hoek van Plein 1813 en So-
pphialaan nabij de Zeestraat. Het acht dit punt
uitermate goed van ligging, omdat in de toe
komst het stadhuis in de onmiddellijke nabij
heid, nl op het Alexanderveld, zal worden ge
bouwd en de doorbraak aan de Javastraat te
genover de Alexanderstraat deze gansche om
geving tot een zeer belangrijk centrum van de
gemeente Den Haag zal maken.
Na ampele bespreking hechtte de vergadering
met algemeene stemmen haar goedkeuring aan
de voorstellen.
Na afloop van de vergadering was er gelegen
heid tot inteekening op het bouwfonds, dat op
initiatief van mr. J. Linthorst Homan en mr. E.
Menton is gevormd, waarbij eenige leden hebben
ingeschreven tot een totaal van ongeveer f 2500.
Het aangekochte terrein is 50 x 50 Meter
groot en kost. f 70.000. De bouwkosten zullen on
geveer f 120.000 bedragen.
PROFILTI MAAKT BIJZONDERE
AVONDOPNAMEN.
's-GRAVENHAGE. Zonder gebruik van
eenigbelichtingshulpmiddel is filmfabriek
Profilti thans in staat avondopnamen te
maken. In het Profiltijoumaal, dat deze week
in de verschillende theaters in Nederland
wordt vertoond, komt een onderwerp voor
gewijd aan Amsterdam bij avond.
Het eerste onderwerp van de serie, welke
Profilti de eerstkomende weken zal uitbrengen.
Tegen Slapeloosheid, Overspanning, Onrust en Zenuwachtigheid, gebruike men
de Zenuwstiliende en Zenuwsterkende Mijnhardt's Zenuwtabletten. Buisje 75 ct.
(Adv. Ingez. Med.)
Het Deutsche Nachrichtenbüro meldt:
De Duitsche gezant te 's-Gravenhage heeft
opdracht gekregen krachtige stappen te doen
bij de Nederlandsche regeering in verband
met de aanslagen op de particuliere woning
van den kanselier van het consulaat te Am
sterdam en op het gebouw van het gezant
schap te 's-Gravenhage.
Naar aanleiding van dit bericht
vernemen wij van bevoegde zijde, dat
de Duitsche gezant reeds onmiddel
lijk na de geconstateerde feiten zich
tot den minister van Buitenlandsche
Zaken heeft gewend. De minister heeft
zijn leedwezen uitgesproken en een
onderzoek toegezegd.
De Duitsche pers over de kogelgaatjes
te Amsterdam en Den Haag.
BERLIJN, 12 Januari. (D.N.B.) De Deut
sche Diplomatische Politische Korrespondenz
schrijft:
„Het Wereld jodendom schijnt in zijn strijd
tegen het nationaal-socialistische Duitschland
welke het op het gebied en op kosten van an
dere landen pleegt te voeren, een nieuw ge-
vechtsveld te hebben gezocht. Nadat deze
vernietigende ..macht" erin is geslaagd na een
laffen moord ook een propaganda-veldtocht
in de geheele wereld te ontketenen tegen het
Derde Rijk, waarbij een New-Yorksch blad
ongestraft tot nieuwe moorden waagde aan te
sporen, zijn op Nederlandsch grondgebied
schoten gelost tegen exterritoriaal gebied. Er
bestaat geen twijfel omtrent herkomst en
doel van deze schoten.
Terwijl in vooraanstaande buitenlandschp
kringen wordt gepoogd om een normale op
lossing te vinden voor het Joodsche vraag
stuk in Midden-Europa, zijn andere krachten
aan het werk om een conflict in acuten vorm
te verwekken. Indien nu door hen, die aan de
touwtjes trekken, blijkbaar Nederland is uit
gekozen als terrein voor hun actie en mis
dadige bedoelingen, dan zal hiervan een ze
kere toegeeflijkheid jegens de Joodsche aan
matiging en provocatie de reden zijn. Blijk
baar is in verband met gebeurtenissen dezer
dagen de indruk gewekt, dat men bij toon
aangevende Nederlandsche kringen niet vol
ledig rekening behoefde te houden met den
ernstigen wil, in het belang van de verhou
dingen tusschen de verschillende mogendhe
den, krachtig en duidelijk op te treden tegen
alle storende Joodsche kuiperijen. Veeleer kon
de meening ontstaan, dat provocaties zelfs
van te voren aangekondigde, niet zouden
stuiten op krachtigen afweer, doch .beoor
deeld zouden worden met begrip voor de ge
voelens van den provocateur. Behalve andere
teekenen. van een bepaalde sympathie, zal ook
de bekende terugtocht van Rotterdam voor
de Joodsche terreur niet zonder resultaat ge
bleven zijn.
Thans moet men in Nederland de nieuwe
waarschuwingsschoten hebben gehoord. Zij
duiden eenerzjjds erop, dat Nederland blijk
baar geschikt wordt geacht om als strijdperk
te dienen voor een ras zonder wortel tegen een
staat, welke met Nederland betrekkingen
van goede nabuurschap onderhoudt. Ander
zijds hoopt men op deze wijze de goede be
trekkingen tusschen beide staten te verstoren
en hierdoor het eigen front, dat tot nu toe op
het Europeesche vasteland nog niet goed
vasten voet kon krijgen, te verbreeden.
De Nederlandsche autoriteiten zullen een
daad. welke erop gericht is de zoo nadrukke
lijk beschermde neutraliteit afbreuk te doen
niet zonder meer voorbij kunnen gaan. Men
zal niet kunnen nalaten ernstig erover te
denken of de grootmoedigheid en toegeeflijk
heid, weike tot nu toe in acht werden geno
men jegens de vernietigende pogingen van
den Joodschen invloed ook dan nog verant
woord is, wanneer hierdoor, zooals thans het
geval is geweest, de in Nederland geaccredi
teerde vertegenwoordiger van het Duitsche
rijk gevaar loopt, want de zorg van Nederland
voor zijn veiligheid is niet in de laatste plaats
een onderpand voor het voortbestaan van de
oude betrekkingen vol vertrouwen."
Ook de overige Duitsche bladen schrijven,
dat de „aanslagen" welke op Nederlandschen
bodem tegen officieele Duitsche vertegen
woordigers zijn gepleegd en waaromtrent "'e
Duitsche regeering te 's-Gravenhage heeft ge
protesteerd, invloed kunnen uitoefenen op de
Duitsch-Nederlandsche betrekkingen.
Het „Berliner Tageblatt" merkt o.a. op, dat
men het als vanzelf sprekend moet beschou
wen, dat de Nederlandsche regeering zich niet
zal onttrekken aan de plicht, rekening te hou
den met het Duitsche protest, wat zij verder
zal doen om den invloed van die kringen te
breken, door wie dergelijke misdaden worden
uitgedacht, aangemoedigd en geënsceneerd, is
haar eigen zaak. Zij moet zich er wel van
bewust zijn, hoe gevaarlijk dit drijven van de
ze kringen, wanneer men ze verder duldt, ieder
oogenblik kan worden voor de internationale
betrekkingen van het land.
EXAMENS.
De heer J. van Giffen te Bloemendaal is
geslaagd voor het diploma Eng. Handelscor
respondentie van de Vereeniging van Leeraren
in de Handelswetenschappen.
FEEST HAARLEMS TEHUIS VOOR OUDEN-
VAN DAGEN.
Donderdag hebben de oudjes in Haarlem's
Tehuis voor Ouden van Dagen het weer bui
tengewoon goed gehad. De dag was gewijd
aan Vrouwe Frederika Soetermans. wier
naam verbonden is aan een schenking inder
tijd gedaan en die men aldus bedoelt te
eeren. Nadat èr al den geheelen dag was ge
trakteerd. kwam men des avonds in de ont-
spanningszaal bijeen om rustig te genieten
van schoone muziek en liederen, ten gehoore
gebracht door het Symphonie Ensemble
..Orpheus" directeur de heer H. Lindenborn,
het mannenkwartet .Orpheus" en met mede
werking van den heer en mevr. Bruin, mevr.
Strootman e.a.
Geestdriftig handgeklap, bisgeroep (waar
aan ook meermalen werd voldaani glundere
en blije gezichten, bewezen weer, welk een
mooi werk het is ook op deze wijze licht en
vreugde te brengen in het vaak eenzame le
ven van den ouden dag en dat der gebrekki-
gen. Een hartelijk tot. weerziens vormde het
slot van dezen mooien avond.
LODE VAN GENT OVER INDO-CHINA.
Woensdagavond 8 Februari zal de Vlaamsche
letterkundige en voordrachtkunstenaar Lode van
Gent in de Concertzaal van „De Leeuwerik",
Kruisstraat, spreken over Indo-China, waarheen
hij in den zomer van 1938 een studiereis heeft
gemaakt.
NED. ARBEIDERS SPORTBOND.
De afdeeling Haarlem van den Ned. Arbei
ders Sportbond organiseert Zaterdag 14 Ja
nuari een feestavond in het Gemeentelijk
Concertgebouw. Medewerking wordt o.a. ver
leend door de turn-, athletiek-, handbal- en
dansgroep. Na afloop is er bal.
Het einde van de groote
Weensche dagbladpers.
Men is langzamerhand gewend geraakt aan
het verdwijnen van vooraanstaande. groote
en heel groote kranten en tijdschriften in
het Derde Rijk: ook één van de uiterlijke tee
kenen van innerlijke omwentelingen. Hoe de
volgorde van het verval zou zijn liet men tel
kens van de plaatselijke omstandigheden af
hangen: hier schakelde men eerst den betref-
f enden lezerskring uit en liet daarna pas z:;n
orgaan verdwijnen, daar verkleurde of elimi
neerde men eerst dit orgaan, om aan zijn
kring van lezers den samenhang te ontnemen
en het dan makkelijker in verval te doen ra
ken. Nu met de drie Weensche dagbladen, de
„Neue Freie Presse", het „Neue Wiener Tage
blatt" en het „Neue Wiener Journal", die met
de jaarwisseling verdwenen, een accoord weg
sterft, dat tientallen jaren lang als de stem
van Weenen, de stem eerst van het groote en
toen van het kleine Oostenrijk, niet alleen in
de Donaulanden, maar in Europa, ja in de
wereld weerklonk, staat men er weer een
oogenblik bij stil. Want met dezen drieklank
sterft niet alleen de muziek weg van een zeer
origineele, karakteristieke en dikwijls tot
kunst gegroeide journalistiek. Weenen ver
liest daarmee ook zijn laatste traditioneele in
strument, hoewel dit al sedert de aansluiting
geheel andere melodieën had moeten spelen,
dan zijn opbouwers en meesters ooit gedacht
hadden. Uit een viool of een cel maakt men
echter geen trompet en geen pauk, met een
strijkorkest kan men geen marschmuziek
spelen. Zoo was het logisch en te verwachten
gevolg van een onmogelijke, immers onorga
nische omschakeling van deze oer-Oostenrijk-
sche en oerliberale, typisch intellectueele
Weensche pers haar ondergang. Een onder
gang, die weliswaar ook materiëele oorzaken
had, want de kringen, waarin men in trouwe
gehechtheid, generaties lang, de afnemers van
deze bladen telde, zijn verstrooid. Sommigen
durven geen ander dan een partijblad te lezen,
anderen hebben het krantenlezen opgegeven,
weer anderen kunnen zich de luxe van een
dagblad niet meer veroorloven, en nog ande
ren zijn niet meer in Weenen.
Ieder der drie organen had zijn eigen, dui
delijk sprekend karakter.
De „Neue Freie Presse" was de „Times'
van de Oostenrijksch-Hongaarsche monar
chie, het voorname blad van Weenen en Oos
tenrijk, dat zich een wereldreputatie ver
overd had. Zoo bestond nog tot voor kort het
plan, de ..Neue Freie Presse" niet alleen te
laten bestaan, maar zelfs uit te breiden en
als tegenhanger van de „Frankfurter Zei-
tung" tot het voornaamste orgaan van het
Zuidoosten te maken. Nu vond men het toch
noodig, ook dezen naam, die steeds nog aan
het oude Weenen en aan het groote Oosten
rijk herinnerde, te doen verdwijnen. Afgezien
van alle politieke en economische beteekenis
lag een zwaartepunt van de „Neue Freie
Presse" op artistiek-cultureel terrein. Haar
literaire beteekenis kan nooit overschat wor
den, vooral niet als spiegel der geschiedenis
ZONDER SCHADELIJKE LAXEERMIDDELEN
en U zult 's morgens „kiplekker"
uit bed springen.
lederen dag moet Uw lever minstens een liter gal ln
Uw ingewanden doen stroomen. Wanneer deze stroom
van gal onvoldoende ls, verteert Uw voedsel niet. het
bederft. U voelt U opgeblazen, U raakt verstopt. Uw
lichaam ls vergiftigd en U bent humeurig, voelt U el
lendig en ziet alles somber In.
De meeste laxeermiddelen zijn slechts lapmiddelen. U
moet CARTER'S LEVERPILLETJES nemen om een
liter gal vrij te doen stroomen en U zult weer geheel
fit zijn. Onschadelijk, plantaardig, zacht, onovertroffen
om de gal te doen stroomen. Elscht Carter's Lever
pilletjes bij apothekers en drogisten. L u.76.
<Adv. ingez. Med
EEN DELICATESSE, OOK OP DE BOTERHAM
DE ROOKWORST MET DE FIJNE ZACHTE ROOKSMAAK
(Adv. Ingez. Med.)
Toch verkoop van het midden-
Damterrein?
Voorstel van B. en W. van Amsterdam
aan den raad.
B. en W. van Amsterdam brengen
ter kennis van den gemeenteraad, dat
de N.V. Assurantie Maatschappij „De
Nederlanden van 1945" zich heeft
aangemeld als gegadigde voor den
aankoop van het Midden-damterrein,
voor de stichting van een gebouw,
waaraan den naam zal worden ge
geven van „Het Huis 1845" en dat
bestemd zal worden voor kantoor,
café, restaurant en winkels.
B. en W. meenen, dat de vervreemding van
het terrein in de gegeven omstandigheden
geen bezwaar ontmoet. Het zal evenwel noo
dig zijn, de begrenzing van het terrein zoo
danig vast te stellen, dat aan de eischen van
het verkeer op de omliggende wegen, ook
in de toekomst kan worden voldaan In ver
band hiermede zal aan den Vijgendam en
Visschersdam een breedte van 20 meter dienen
te worden gegeven en zal ook het daartus-
schen gelegen gedeelte van de Warmoesstraat
verbreed moeten worden. Als gevolg hiervan
zal voorverkoop en bebouwing in aanmerking
komen een terrein, groot 1489 vierk. meter.
De N.V. heeft zich bereid verklaard voor
dit terrein te betalen een koopsom van 400.000
gulden en vereenigd met de voorwaarde aan
de vereeniging tot bevordering van het
vreemdelingen Amsterdam in huur uf te staan,
tegen een huurprijs van ten hoogste 8.000
gulden per jaar, vier winkelruimten in het
te stichten gebouw, waarvan twee aan de
zijde van den Dam en twee aan de zijde van
den Visschersdam. benevens een magazijn
ruimte.
De plannen voor dit gebouw zijn ontworpen
door den bouwmeester W. M. Dudok. De com
missie voor de oude stad heeft zich met de
plannen in beginsel vereenigd.
Den Haag wijzigt de verkeers
regeling.
Automatische seinen worden ingevoerd.
Een gebiedende eisch, dien het zich steeds
uitbreidende verkeer stelt, is de uniformiteit
van de verkeersregeling; niet alleen plaatse
lijke of landelijke, doch zelfs internationale
uniformiteit. De Haagsche hoofdcommissaris
van politie de heer N. G. van der Mey. heeft
thans het initiatief genomen om deze eenvor
migheid in de Haagsche verkeersregeling in te
voeren.
Donderdagmiddag is op enkele drukke kruis
punten, geheel onverwacht voor het publiek,
de automatische seininstallatie in werking ge
steld. Blijkt nu, dat dit voor Den Haag nieuwe
systeem aan de verwachtingen beantwoordt,
dan zullen langzamerhand de verkeersagenten
van hun posten verdwijnen, tegelijk met hun
stopborden en de Heemaf-signaallichten.
Voor de voetgangers is in het nieuwe
systeem ook gezorgd. Kleine lampen geven
door groen licht aan, wanneer de weg veilig
is; brand er geen licht, dan mag men over
steken, doch op eigen risico. Rood licht be
staat hierbij niet.
Afbuigende trams boden nog eenige moei
lijkheid, doch ook deze heeft men uit den weg
weten te ruimen door speciale tramseinen
met roode knipperlichten.
Voorts omvat dit systeem stopstrepen, voet-
gangersloopers van uit bestratingsmateriaal,
verzonken vluchtheuvels en gestippelde hulp.
stopstrepen.
Thans is het drempelsysteem in werking ge
steld op het zeer drukke kruispunt Spui—
Groote MarktstraatKalvermarkt en het
kruispunt WagenstraatGroote Marktstraat.
DE BOTERHEFFING VERLAAGD.
Het bedrag van de heffing en de steunuitkee-
ring op boter, behoudens tusschen tij dsche wij
ziging is voor de week van 12 tot 19 Januari
vastgesteld op 60 cent per K.G. (vorige week
70 cent).
Rotterdam's Raad dringt op
spoed aan.
Nieuw vliegveld gewenscht.
Na een gemeenschappelijke verklaring, na
mens de raadsleden uitgesproken door het oudste
lid. den heer T. Schalekamp, heeft de raad van
Rotterdam Donderdagmiddag besloten B en W.
te machtigen aan de regeering te verzoeken
thans Rotterdam de gevraagde toestemming tot
den aanleg van een luchtvaarthaven in den pol
der Zestienhoven spoedig te verleenen en voorts
te kennen te geven, dat, indien de gevraagde
toestemming wordt verleend, de gemeente be
reid blijft Waalhaven aan defensie af te staan
en mede te werken tot een regeling inzake me
degebruik van dat terrein door defensie gedu
rende den overgangstijd.
De verduistering van balen
garnalen.
Tweede arrestatie verricht.
In verband met de verduistering van 12.000
balen gedroogde garnalen ter waarde van 30.000
gulden, ten nadeele van de Algemeene Veevoe
der Mij., aan de Wijnhaven te Rotterdam, waar
voor de expediteur A. R. in het huis van bewa
ring is opgesloten, is thans nog een tweede
arrestatie gevolgd. De politie van het bureau
Nassaukade heeft aangehouden en in dat bureau
in bewaring gesteld den 42-jarigen J. C. K., een
handelaar in veevoeder, die gedurende ander
half jaar de 12.000 balen in kleine partijtjes
van R. heeft gekocht tegen prijzen, die ver be
neden het normale lagen. K. heeft toegegeven
dat hij vermoedde dat de balen van verduiste
ring afkomstig waren, zoodat er tegen hem een
vervolging wegens heling zal worden ingesteld
van het Weensche theater en daarmee van de
Duitsche. ja Europeesche dramatische kunst.
In de .Presse" verschijnen, dat was een soort
legitimatie voor den Oostenrijkschen Parnas
sus. dat was de eerste mijlpaal op den weg
naar een „naam". De „Neue Freie Presse" was
het. die voor Hugo von Hofmannsthal en
Arthur Schnitzler, naar vele anderen. de
poorten der wereld opende, die de klassieke
feuilletons van Felix Salten opnam. Herman
Bahr ontplooide hier tientallen jarenlang de
volheid van zijn persoonlijkheid in een geeste-
iijk vuurwerk zonder weerga. De heele rijkdom
der muzikale gebeurtenissen In Weenen en
Oostenrijk vond hier zijn kritische, dikwijls tot
muziekgeschiedenis geworden weerklank. De
strijd om Richard Wagner, om Anton Bruck
ner, de tijd van Gustav Mahler, de glansperio
de van de Weensche hofopera, om maar een
paar dingen willekeurig eruit te halen, zijn
hier documentarisch vastgelegd. De on
dergang van de dubbele monarchie deed de
„Neue Freie Presse" op haar grondvesten
schudden: haar gebied werd verkleind, haar
auditorium schrompelde meer en meer in
een. Zoo teerde het blad gedurende den tijd
van het kleine Oostenrijk op zijn ouden naam
en roem en verviel eindelijk ook financieel,
waardoor de politieke weerstand spoedig ver
lamde. Nu stierf de „Neue Freie Presse", drie
en zeventig jaar oud, na een vol menschen-
leven, het leven van een heel rijke persoon
lijkheid.
Dank zij zijn uitstekende materiëele fun
deering en voorbeeldige organisatie kon het
drie jaar jongere „Neue Wiener Tageblatt"
zich tot de omwenteling in het vroege voor
jaar van 1938 op volle kracht handhaven.
Was het aan de „Presse" door haar gebrek
kige financiëele fundeering niet vergund, het
in politiek opzicht uit te houden, het „Neue
Wiener Tageblatt" werkte, trouw aan zijn
traditie, tot aan het uur van zijn gelijkscha
keling als „demokratisches Organ" voor Oos
tenrijk. Dat het alle vijandige stemming ten
spijt, nooit in den ruwen toon van extreme
partijbladen verviel, moet eveneens aan zijn
bijzondere geestelijke scholing, aan zijn echt
Oostenrijksche houding worden toegeschre
ven. De laatste hoofdredacteur van het „Neue
Wiener Tageblatt", de grijze „Hofrat" Emil
Löbl, was niet alleen een journalist van groo
te allure, maar ook één-van de beste kenners
der Oostenrijksche en Europeesche dagblad
geschiedenis. „de laatste groote Weensche
hoofdredacteur". Ook hem is de hechtenis niet
gespaard gebleven. Al had het „Neue Wiener
Tageblatt" ook geen Europeesche versprei
ding, het was ongetwijfeld het meest gelezen
orgaan van Weenen en daardoor van Oosten
rijk, echt het blad van den beschaafden mid
denstand en der nu zoo veel belasterde intel-
leetueelen. Ook hier werd het feuilleton, de
meest typische en liefelijke bloem van de
Weensche journalistiek, gekoesterd en ver
zorgd. ook hier vinden we in alle rubrieken
de groote namen, de groote pennen, de edele
cultuur van geest en hart.
Voorbij
Het „Neue Wiener Journal" had een heel
ander karakter. Dat was het boulevardblad in
grooten stijl, interessant, niet heelemaal be
trouwbaar. steeds wat al te ijverig trachtend
achter de politieke- en theaterschermen te
kijken, niet altijd discreet, niet altijd van fij
nen smaak getuigend, steeds echter levend,
amusant, een „Tratschblatt" (sensatieblad)
van grooten omvang, politiek meer de huik
naar den wind hangend dan „Presse" en
..Tageblatt". Zoo wendde het ..Neue Wiener
Journal" een tijdlang zijn invloed aan als
spreekbuis van de „Heimwehr" (militante
organisatie met fascistischen inslag^ van
Starhemberg. Onrustig van toon, steeds tot
experimenten geneigd, wisselt het karakter
van dit blad in de geschiedenis van het Oos
tenrijksche krantenwezen sterker dan-dat van
eenig ander orgaan. Heel ver was het ver
breid. In een eenvoudig hotel in Boston vond
men het „Journal" evengoed als in de tuin-
paleizen aan den Nijl. In Helsingfors lag het
zoowel als in Dublin en Batavia. Dit „Neue
Wiener Journal" heeft Weenen en Oostenrijk
niet altijd in het ware licht geplaatst: wat
te praatziek, wat te tuk op schandaaltjes, wat
te uiterlijk, wat onbetrouwbaar. Maar ook zijn
deelen bergen een schat van de meest waar
devolle geestelijke goederen, niet het minst
„in musicis".
Het was een typisch Weensche, een groote
stads-pers met heel eigen karakter, die door
deze drie bladen vertegenwoordigd werd, een
pers, die zich met een fijngevoeligheid zonder
weerga vormde naar haar stad en haar pu
bliek, die van haar kant weer het publiek op
de meest aangename wijze onderrichtte en
beïnvloedde. Deze groote Weensche pers. die
den Weeners een beeld van Europa gaf en
Europa een beeld van Weenen, die meehielp
het geestelijk-euitureele beeld van een rijk,
van een levensader van het continent, te tee
kenen. was organisch gegroeid zooals haar
lezerskring, zooals Weenen zelf. Zij was in
haar soort een kunstwerk, met groote liefde
en kunde opgebouwd en verzorgd. Nu worden
ook deze namen geschiedenis, en met hen een
vorm van dagbladhistorie, die. zooals het Oos
tenrijksche keizerlied het noemt, steeds slechts
„mit des Gelstes heitern Waffen" 'met de
luchtige wapenen van den geest) vocht en
overwon.
•Relletjes te Utrecht.
Politie had de handen vol om de orde te
herstellen.
Als protest tegen de opschorting van den be
talingsdog van steungelden op den daarop vol
genden Donderdag, demonstreerden Donderdag
middag ongeveer tweeduizend werkloozen voor
het stadhuis te Utrecht
Een deputatie van vier personen betrad het
stadhuis en verzocht toegelaten te worden tot
den burgemeester, dr. G. A. W. ter Pelkwijk of
wethouder Zegers. De burgemeester achtte geen
termen aanwezig om de deputatie, welke een
verzoekschrift wenschte te overhandigen en
nader toe te lichten, te ontvangen. Het verzoek
schrift werd daarop ter plaatse afgegeven,
/aarna de afgevaardigden zich verwijderden..
Een en ander had echter tengevolge, dat in den
loop van den middag ernstige relletjes voor
vielen, waarbij de politie krachtig moest ingrij
pen om de orde te hei-stellen. Daar de groote
massa demonstranten een ernstige belemmering
vormde voor het verkeer in de nauwe straten
✓an de binnenstad en belangrijk nadeel dreigde
te veroorzaken voor den winkelstand, trachtte
de politie met vaste hand de demonstranten te
verspreiden. Zij sloegen evenwel geen acht op
de bevelen van de politie. Deze ging tot straffe
maatregelen over, toen een der demonstranten
een inspecteur van politie aanviel en men zich
in verschillende stegen,, grenzende aan de groote
woonhuizen, te buiten ging aan wandaden. Ver
schillende demonstranten probeerden in deze
stegen vrachtauto's om te werpen en bakfietsen
bijeen te brengen om met deze barricades de
politie bij het treffen van haar maatregelen
ernstig te belemmeren.
Met den blanken sabel en den gummistok
maakten de agenten schoon schip, waarbij ge
voelige klappen werden uitgedeeld Een" der
demonstranten zakte op den Steenweg ineen. Hij
werd een aangrenzenden winkel binnengedra
gen, waar geneeskundige hulp werd verleend.
Er is geen enkele arrestatie verricht.
