Haarlem's Dagblad zender jaarsveld gestoord ONTPLOFFING h. Een Sinterklaas. Schoonschrift. Nog een bekentenis. RIJK EN GEMEENTEN. Vliegtuigongeluk bij Bandoeng Monteur redt zich Het belangrijkste 56e Jaargang No, 17054 Uitgave Lonrens Coster, Maatschappij voor Courant-Uitgaven en Algem. Drukkerij N.V. Bureaux: Groote Houtstraat 93, bijkantoor Soendaplein 37. Postgirodienst 38810. Drukkerij: Zuider Buiten Spaarne 12. Telefoon: Directie 13082,Hoofdred. 15054 Redactie 10600, Drukkerij 10132, 12713 Admin. 10724, 14825. Soendaplein 12230. Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen Directie: P. W. PEEREBOOM EIS ROBERT PEEREBOOM Hoofdredacteur: ROBERT PEEREBOOM Dinsdag 24 Januari 1939 Abonnementen pet week f 0.25. p. maand f 1.10. per 3 maanden t 3.25. franco per post f3.55. losse nu muien- O cent per ex. Advertentiën1-5 reads f 1.75, elke regel meer I 0.35. Reclame» f 0.60 per regel. Kegelahonueiuentstarieven op aanvraag. Vraag eo aanbod 1-4 regel» f 0.60, elke regel meer f 0.15. Groentje» zie rubriek. Door deze zonderlinge wereld, met al haar hevige geschillen en dreigende gevaren, waart in deze schokkende tijden een soort Sinter klaas rond. Hij is een Engelschman en heet Lord Nuffield. Ik heb al eens meer over hem geschreven, namelijk toen hij ettelijke millioe- nen aan de Universiteit van Oxford had ge schonken om synthese in het werk der natuur wetenschappelijke onderzoekers mogelijk te maken. Voordien en sindsdien heeft deze Britsche Sinterklaas zich door dergelijke da den onderscheiden. Als een ziekenhuis in financiëelen nood verkeerde betaalde hij het tekort. Als een nieuw apparaat in dienst der medische therapie werd uitgevonden liet hij het in massa aanmaken en voorzag er alle ziekenhuizen van. Oorspronkelijk heette deze man maar heel eenvoudig Morris. Hij was met groote tech nische en vooral bedrijfsleiders-talenten be gaafd. Hij ging kleine automobielen bouwen evenals Ford dat in Amerika begonnen was en werd gelijk de groote Henry, een „captain of industry". Voor dien schoonen Engelschen term bestaat geen goede Hollandsche vertaling, maar zij is duidelijk genoeg. Aangezien nu Morris' gaven niet alleen tot de schepping van een groote onderneming leidden die goede en begeerde automobielen aan de markt bracht maar hem bovendien in deze onvol komen maatschappij millioenen winst op leverden, zat hij tenslotte met de millioenen in zijn maag. Dat is altijd een beetje moeilijk te begrijpen voor menschen die geen millioe nen bezitten, maar in den loop der jaren is het mij duidelijk geworden, ook al omdat ik verscheidene dergelijke menschen ontmoet heb. Hun fortuin is hun niet aangewaaid, zij hebben het niet geërfd, maar het is het ge volg van hun arbeid. Die arbeid is altijd hard en inspannend geweest en ligt in hun natuur. Zij zijn dus ongeschikt om een luxueus leven te gaan leiden of hun geld te gaan verbrassen. Dat staat hen volstrekt niet aan. Derhalve beproeven zij tenslotte, met de verworven millioenen iets te doen tot verbetering der menschelijke samenleving, tot verzachting van het lijden van medemenschen en zoo meer. Zij zijn niet allen zoo, maar velen hun ner handelen aldus. Sommigen bedrijven particuliere liefdadigheid op groote schaal, anderen roepen stichtingen in het leven, die naar zij hopen en verwachten zegenrijken invloed zullen .hebben. De Nobelprijzen, het Rockefeller Institute en het Vredespaleis in Den Haag (schenking van den Amerikaan Andrew Carnegie) zijn daarvan drie voorbeel den. Er zouden tallooze andere te noemen zijn. Lord Nuffield, voorheen meneer Morris, is dus niet oorspronkelijk in zijn optreden. Maar zijn strooipartij-met-millioenen kenmerkt zich wel door bizondere veelzijdigheid. Dat geeft hem iets Sinterklaas-achtigs. En nu is hij, na verklaard te hebben dat er zeker geen oorlog komt en daarmee uit de goedheid zijns harten zijn medemenschen weer een beetje bemoedigd te hebben, een reis naar de Britsche Dominions gaan ondernemen om daar zijn goede gaven te schenken. Zuid-Afrika is het eerst aan de beurt en het Hollandsch-sprekende deel der bevolking van dat land moet wel de neiging gehad hebben om te zingen: „Zie ginds komt de stoomboottoen Nuf field's schip de reede van Kaapstad opvoer. Leefde hij een halve eeuw vroeger, zijn paardje zou het dek op en neer gehuppeld hebben. Maar nu was het natuurlijk door een Morris-auto vervan gen, die ergens uit het ruim omhoog getakeld werd. Zijn mildheid heeft niet lang op zich laten wachten en gold in eerste instantie den cricketers. Dat is een zuiver-Engelsche ge dachte. Op deze plaats is al eens verteld hoe groote opvoedende waarde de Brit aan cricket toekent en hoeveel reden daarvoor ook wer kelijk bestaat. Lord Nuffield heeft tienduizend pond sterling aan den Zuid-Afrikaanschen Cricket Bond gegeven met de bedoeling, dat in de toekomst op alle scholen in- Zuid-Afrika onderwijs in dit spel zal worden gegeven. Dat moet de Cricketbond natuurlijk gedaan zien te krijgen. Het Engelsche deel der bevolking zal er zeker voor voelen en dat is al gebleken te Durban, waar de Engelsche Sint de derde Testmatch tusschen Zuid-Afrika en Engeland kwam bijwonen en de menigte hem een ovatie bracht. Het is niet bekend welke volgende geschen ken er uit den zak zullen komen en nog minder wie de begiftigden zullen zijn. Maar als ik denk aan den treurigen staat waarin de lichamelijke opvoeding bij het Neder- landsche onderwijs is komen te verkeeren voel ik de aanvechting, Lord Nuffield na terugkeer van zijn wereldreis te gaan opzoe ken en hem te vragen met de Morris-auto en zijn Zwarten Piet ook eens een tochtje door ons land te komen maken. Hij is toch niet verplicht zich tot het Britsche Gemeenebest te bepalen! Trouwens, als hij hier eenmaal was zouden wij nog wel wat andere wenschen op ons verlanglijstje hebben bovendien! In de huidige wereld doen de daden van dezen man bijzonder weldadig aan. Hij zal zich wel eens vergissen in zijn gaven, zooals ieder mensch zich vergist en fouten maakt, maar hij poogt voortdurend mooie en goede dingen te bereiken. Hij bouwt. Waarschijnlijk is hij een eenzaam man. Zulk« menschen zijn altijd eenzaam. Ik hoop dat hij voldoening van zijn werk zal mogen oogsten, vreugde en g brengen met zijn millioenen. Het is veel, aÏ3 het vervuld wordt. R. (De Vereeniging van Leeraren M.O. Schoonschrijven heeft dezer dagen haar jaarvergadering gehouden.) Letters, statig en verheven. In een zuiver strak verband, Kalm. zorgvuldig neergeschreven, Met geoefend vaste hand. Elke ophaal, nimmer falend, Teeder en toch krachtig fijn, En de neerhaal, smetloos dalend, In een breede forsche lijn. O, er wordt een kunst van schrijven, Zelfs vereerd in dezen tijd, Moge zij behouden blijven, Alle dolle haast ten spijt. Krabbels driftig neergesmeten. Soms slechts op den gis herkend, Die geen letters mogen heeten, Haastig slordig neergepend. Woorden haast vermomd tot §trepen, Nauwlijks meer met schrift verwant, En alleen nog maar begrepen, Door het onderling verband. Zoo wordt al te vaak geschreven, In de jacht van dezen tijd, Maar gelukkig wordt daarneven Nog aan schoonschrift zorg gewijd. P. GASUS. De omroeper van de K. R. O. verzocht hedenochtend de abonnés der radio centrales hun vrienden en bekenden, welke een toestel bezitten, mede te deelen, dat de zender Jaarsveld ge stoord was en slechts zij, die aangeslo ten zijn bij de radiocentrales, dit programma konden beluisteren. Centraal Radio Beheer - Haarlem. (Adv. Ingez. Medj Moord in den Jordaan volkomen opgehelderd. Naar wij vernemen heeft thans ook de 25-jarige schilder, L. K., bijgenaamd Leen de Fluiter, die Zondag werd gear resteerd in verband met den moord op de oude leenvrouw in den Jordaan, een volledige bekentenis afgelegd. Hij had het plan om de oude vrouw te be- j-ooven, besproken met Frans E., den kleinzoon van de oude vrouw. Deze laatste had het plan gemaakt. Zij hebben, zoo vertelde hij verder, niet de bedoeling gehad de vrouw te dooden. Frans E. had een sok medegenomen om hier mede de vrouw den mond te snoeren en de schilder had gezorgd voor het touw om haar te binden. Hij zeide in zijn bekentenis tegenover com missaris Schreuder, dat hij het touw toevallig bij zich had. Ook houdt hij vol, dat hij van de buit, welke f 460 moet hebben bedragen, slechts vijf gulden heeft gehad en niet, zooals F. E. be weert, de helft. Hiernaar wordt nog een nader onderzoek in gesteld. Een eigenaardig geval doet zich in deze zaak voor. Er zijn, zooals begrijpelijk verschillende personen gehoord, en een drietal verklaarden pertinent, dat zij de weduwe Stork nog Zater dagmorgen op de Lindengracht hadden gezien. Uit de verklaringen van de daders kwam ech ter vast te staan, dat zij reeds Vrijdagavond ver moord was. Bezorgdheid te Parijs over de ontwikkeling van den toestand in Spanje. „Temps" oppert bezetting van Minorca en Spaansch Marokko. LONDEN, 24 Jan. fA.N.P.) De bladen melden uit Parijs, dat daar eenige bezorgd heid bestaat bij het vooruitzicht op een mo gelijke overwinning van generaal Franco. Bijna de geheele Fransche pers ziet de mo gelijkheid onder het oog van moeilijkheden, welke zich zouden kunnen voordoen, wanneer Mussolini zou dralen met de ten uitvoerlegging van zijn tegenover Chamberlain afgelegde be lofte, dat de Italianen zich na een overwin ning van Franco uit Spanje zullen terugtrek ken. Inmenging door Frankrijk op dit oogenblik zou een verhoogde Italiaansche inmenging te weeg brengen, hetgeen in het ongunstigste ge val zou leiden tot de vorming van een derde front in Spanje. De „Temps" schrijft in een hoofd artikel, dat Frankrijk eventueel ze kere posities zou moeten innemen waarin compensaties liggen. Er wordt hier. naar verluidt, gedacht aan Mi norca en Spaansche Marokko. In Marokko staan thans meer dan 50.000 man Fransche en inheemsche troepen ter beschikking van den sultan en generaal No- gues. Deze troepen behooren tot alle wa pens. O.m. zijn er drie regimenten van het vreemdelingenlegioen bij. De meeste Moorsche troepen uit Spaansch Marokko worden reeds in Spanje gebruikt, zoodat de bezetting van het gebied van den sultan en de nieuwe bevestiging van zijn ge zag aldaar een betrekkelijk gemakkelijke zaak zou ziir» BIJ PHILIPS-VAN HOUTEN TE WEESP Verscheidene zwaar en lichtgewonden WEESP 24 Januari. Vanochtend omstreeks kwart over tien werd het personeel van de Van Houten's Cacao fabrieken te Weesp, opgeschrikt door het geluid van een ernstige ontploffing. Het bleek, dat deze zich had voorgedaan in de fabriek der N.V. Pharmaceutische Producten Maatschappij PhilipsVan Houten, een onderdeel der N.V. van Houten's Cacaofabrieken. Bij deze explosie, werden vijf personen ernstig gewond, terwijl enkele anderen lichte kwetsuren opliepen. Tot de licht ge wonden behoort ook de directeur der N.V. Philips-Van Houten, de heer Van Marken. Na de ontploffing ontstond er brand, welke zich echter niet ernstig liet aanzien. .Naar men weet vervaardigt de N.V. Philipsvan Houten het z.g.n. dohyfral- product. Omtrent deze ontploffing wordt nader ge meld: De explosie is geschied in het laboratorium, gelegen op de derde verdieping van het groote, uit steen opgetrokken, fabrieksgebouw. Waar schijnlijk heeft men hier te doen met een aether-ontploffing. In het laboratorium werd een groote ravage aangericht. Alles werd door elkaar geworpen, menschen vielen op den grond, terwijl alle ruiten sprongen. Tevens ontstond er brand. Verscheidene personen kregen ernstige brandwonden. De directeur der fabriek, de heer Van Marken, schroeide het hoofdhaar. Een der aanwezigen kreeg brandwonden over liet ge heele lichaam,, terwijl nog drie anderen zwaar gewond werden. Onmiddellijk na het ongeluk rukte de fabrieksbrandweer uit, die er na kor ten tijd in slaagde de vlammen met schuim- blusschers te dooven. De brandweer van Weesp behoefde geen dienst te doen. Behalve een aantal dokters uit Weesp, werd de geneeskundige dienst te Amsterdam gealar meerd, die met twee ambulance-auto's waarin de directeur, dr. Tuntler, en de onder-directeur, dr. Speyer, hadden plaats genomen. Ook de Roode Kruis-auto uit Weesp verscheen op het fabrieksterrein, dat onmiddellijk door de politie werd afgezet. Een der zwaargewonden is naai de Gerardus-Majellastichting te Bussum over gebracht, terwijl vier anderen naar het Burger ziekenhuis te Amsterdam zouden worden ver voerd. Verscheidene autoriteiten o.w. de burge meester van Weesp, gaven van hun belangstel ling bij de hulpverleening, blijk. Het product der fabriek, dohyfral, is een vita- minenhoudende chocolade, welke wordt ver vaardigd volgens een procédé, dat enkele jaren geleden is uitgevonden. lil aansluiting op onze mededeelingen in ons vorig nummer over de begrooting 1939 ver melden wij thans, dat B. en W. prae-advies hebben uitgebracht over het voorstel Wester- veld c.s. inzake het dekken van de tekorten op de rekeningen der gemeente Haarlem over 1936 en 1937. Na het indienen van hun nota van wijzigin gen op de begrooting 1939. waarin de financiee- ring dezer tekorten is geregeld, vinden B. en W. geen reden meer om stappen te doen zooals de heer Wester veld heeft aanbevolen. Zij geven den raad daarom in overweging dit voorstel niet aan te nemen. JET zal niet lang meer duren of Haarlem's Dagblad krijgt 50.000 en meer Groentjes ter plaatsing per jaar. De statistiek van steeds groeiende jaarcijfers bewijst het. Steeds meer profiteeren ervan. Het wetsontwerp inzake hulp aan nood- lijdende gemeenten. Onze Haagsche correspondent schrijft: Een voorloopig verslag, waarin men in hoofd zaak den weerslag pleegt aan te treffen van de gezindheid, waarmee een wetsontwerp bij het onderzoek in de afdeelïngen is begroet, is niet steeds een volstrekt zuivere barometer. Diverse omstandigheden kunnen er toe leiden, dat ten slotte bij de openbare behandeling een aanvan kelijk ongunstig beoordeeld ontwerp, toch een meerderheid behaalt. Als men deze mogelijkehid voor oogen houdt, dient intusschen te worden vastgesteld, dat voorshands de kansen voor de door de Regeering voorgestelde wijziging van de wet van 1933 tot steun aan noodlijdende gemeenten, niet bepaald bijster groot schijnen te wezen. Immers, de medcdeeling in het betreffende Voorloopig Verslag, dat „vele leden" weinig op timistisch gestemd waren ten aanzien van de vraag of de noodlijdende gemeenten er in be- teekenende mate beter aan toe zouden zijn, wanneer de nu door de Regeering uitgedachte middelen om althans aan een gedeelte van de thans financieel van het Rijk afhankelijke ge meenten de zoozeer begeerde zelfstandigheid terug te geven (en om ze tevens uit den finan- cieelen put te helpen), toepassing zouden kun nen vinden. De hier bedoelde „vele leden" acht ten het aan gerechten twijfel onderhevig of voor de heffing van een eigen inkomstenbelasting veel animo zou blijken te bestaan. Zoo wees men er op. dat, ondanks de ontworpen forensenbelas ting, het heffen van nieuwe gemeentelijke in komstenbelastingen, juist in gemeenten, waar de druk het zwaarst is en alle heffingen reeds tot haar maximum zijn opgevoerd de uittocht uit de zwaarst belaste gemeenten een nieuwen stimu lans zou krijgen. Immers, een behoedzame toe passing van de voorgestelde bepalingen zal hier tegen geen redres kunnen bieden, aangezien eigenlijk een dergelijke behoedzaamheid niet goed mogelijk is. Want indien men van de be palingen in kwestie geen ruim gebruik maakt, zullen ze weliswaar in dit opzicht minder scha delijk werken, maar dan zullen ze aan den an deren kant geen oplossing kunnen brengen van de oogenblikkelijke financieele moeilijkheden. Te bedenkelijker is dit „uittochts-gevaar", als men overweegt, dat het juist veelal de meest draagkrachtigen zijn, die er met 't oog op den belastingdruk van door gaan. Afgezien nog van deze en andere, vrij kri tisch gestelde, opmerkingen, bevat het Voorloo pig Verslag één zin, die er op schijnt te wijzen, dat de Kamer dit ontwerp in elk geval niet in openbare behandeling wenscht af te doen, voor dat zij de plannen der Regeering met betrek king tot de gemeentelijke financiën volledig uitgewerkt voor zich heeft. Men achtte het on- gewenscht vóór dien een beslissing over het hier bedoelde wetsontwerp te nemen en deze opvat ting bleek men „vrijwel algemeen" aan te han gen. Ofschoon op het Binnenhof nog volslagen reces- rust heerscht pas over 14 dagen gaat men daar weer aan den slag vermocht ik toch nog eenig nader licht op te steken bij een vooraan staand Kamerlid, dat omtrent dit wetsontwerp goed op de hoogte was. Deze afgevaardigde be vestigde mij de juistheid van mijn vermoeden, dat er voorloopig wel niets van zal komen. Na tuurlijk valt ten dezen niets met zekerheid te voorspellen, doch zooals de zaken thans staan aldus deze afgevaardigde mag men ver wachten, dat in de eerstkomende maanden zelfs dit wetsontwerp niet tot wet zal worden ver heven, ja, dat het niet eens de Tweede Kamer zonder meer zal passeeren. Zulks bovenal tengevolge van het in breeden kring gekoesterde bezwaar, dat de nu ontworpen regeling in tal van gevallen het gevaar van nieuwen belastingdruk met zich meebrengt en dat dan juist voor gemeenten, welken 't finan cieel toch al slecht gaat en waar zich overigens de belastingdruk reeds sterk doet voelen. Eerst zal het kabinet met zijn verdere belas tingplannen voor den dag moeten komen: dan zullen we pas in staat zijn nader te beoordee- len, in hoeverre het hier besproken wetsontwerp tenslotte toch nog eenigen zin zou hebben. Als ge bedenkt, dal zelfs op dit moment de Regeering haar ontwerpen op belastinggebied nog altijd niet heeft ingediend, is het vermoe den gewettigd, dat het misschien eerder na dan voor Paschen zal zijn, alvorens we kunnen na gaan in hoeverre het verstandig zou wezen met het oog op de noodlijdende gemeenten den aan vankelijk voorgeslagen weg te betreden dan wel naar een andere oplossing te zoeken". Dr. E. v. RAALTE. MINISTER COLIJN HERVAT ZIJN AMBTSBEZIGHEDEN. 's-GRAVENHAGE, 24 Januari. Minister Colijn, die gisteravond uit Zwitserland is terug gekeerd, heeft vanochtend zijn ambts-bezighe- den hervat en heeft te half elf den ministerraad gepresideerd. DRIE STADSBEELDEN UIT BARCELONA, de hoofdstad van Catalonië, welke thans iederen dag dichter door de troepen van Franco benaderd wordt. Links een der smalle, drukke winkelstraten van de stad. Boven rechts de Columbus- straat met het monument voor den beroemden Spaanschen ontdekker. Daar onder: de zweef baan, die in een bepaald gedeelte van de stad de tram vervangt. Het woord is aan Victor Cousin: Men kan de menschen al leen regeeren door hen te dienen. Reserve-officier omgekomen. door parachutesprong. BANDOENG. 24 Januari (Aneta). Een militair vliegtuig van het type C 10 is heden bij Bandoeng neerge stort. De bestuurder, een reserve-offi cier, is omgekomen. De monteur wist zich door een sprong met een para chute te redden. De C 10 is een tAveepersoons ver kenner, uitgerust met een Rolls Royce motor. Eden: „Onschendbaarheid van Spanje moet gehandhaafd blijven." Critiek op de houding der Staten, die Franco steunen. De vroegere minister van buitenlandsche zaken, Anthony Eden heeft in zijn kies district bij Coventry een rede gehouden, waarin hij o.a. gezegd heeft, dat Engeland en Frankrijk, door te toonen dat zij stellig be sloten zijn hun belangen in de Middelland- sche Zee en elders te verdedigen, de beste bij drage tot den vrede kunnen leveren. Hoe eer der de wereld begrijpt, dat de democratische staten niet in verwarring gebacht of overdon derd worden zoodat zij capituleeren. des te beter voor alle belanghebbenden Frankrijk en Engeland hebben in Spanje maar één be lang. dat echter zeer gewichtig is: dat de poli tieke onafhankelijkheid en de territoriale on schendbaarheid van Spanje geëerbiedigd blij ven. Sprekende over Franco's meerderheid op het gebied der luchtmacht zeide Eden. dat ieder weet wie deze wapenen levert en blijft leveren. Daarmede de overeenkomsten en ver dragen openlijk schendende, ook de ver dragen met Engeland. Hoe kan, aldus Eden, iemand ontkennen, dat, wanneer Franco wint, dit een buitenlandsche overwinning is? De waarheid is. dat zekere staten, die niet-in- menging beloofd hebben intervenieeren in een mate, die zij voldoende achten om Fran co de overwinning te bezorgen, Zij zeggen, dat indien Frankrijk durft over te gaan tot een fractie van de inmenging die zij begaan, zij den toestand opnieuw zullen bestudeeren. Hoe kan. aldus Eden, een dictatuur van dien aard een basis voor werkelijke vriendschap beteekenen? HEDEN - 12 PAGINA'S HAARLEM EN OMGEVING. Ruk en gemeenten. Het \vetsont\a-erp inzake hulp aan noodlijdende gemeenten. 1 De graven en gravinnen van Holland wor den schoongemaakt en daarna in het Frans Halsmuseum tentoongesteld. 7 BINNENLAND. De moord in den Jordaan is door een beken tenis van den tweeden verdachte geheel opgehelderd. Het rijtijdenbesluit wordt in Februari af gekondigd. 2 De heer Klaas de Vries is Maandag bij een auto-ongeluk ernstig gewond. 3 Tegen twee roekelooze autobestuurders werd in hooger beroep zwaarder straf geëischt 3 De „Nederland" bestelt twee a-rachtschepen. 3 BUITENLAND. De troepen van Franco zijn Barcelona thans zeer dicht genaderd. 5 Chamberlain heeft de rccrutceringscampagne voor den vrÜAvilligcn dienst geopend. 5 De Amerikaansche minister van arbeid acht de a-ooruitzichten voor industrie en arbeid in de Ver. Staten gunstig. 5 SPORT. Uitstekende Nederlandschc prestaties in de rallye van Monte Carlo. 6 Engeland Avint de derde testmatch met in nings en 13 runs. g ARTIKELEN enz. R. P.: Een Sinterklaas. j Van een hijzonderen Brusselschen correspon dent: Nog geen politieke rust in België. 5 J. B. Schuil over Duo. 8 De Burgerlijke Stand van Haarlem is opge nomen op g

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Haarlem's Dagblad | 1939 | | pagina 1