Haarlem's Dagblad Franco's troepen voor Barcelona Nieuwe Spanning in Europa. Chili door catastrofe getroffen. Drukker treinenloop op het „middennet". Paniek maakt zich van de inwoners meester. Stapelkampioen. Het belangrijkste 56c jaargang No. 17055 Uitgave Lourene Cn«ter, Maatschappij voor Courant-Uitgaven en Algem. Drukkerij N.V. Bureaux: Groote Houtstraat 93, bijkantoor Soendaplein 37. Postgirodienst 38810. Drukkerij: Zuider Buiten Spaarne 12. TelefoonDirectie 13082, Hoofdred. 15054 Redactie 10600, Drukkerij 10132, 12713 Admin. 10724, 14825. Soendaplein 12230. Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen Directie: P. W. PEEREBOOM EN ROBERT PEEREBOOM Hoofdredacteur: ROBERT PEEREBOOM Woensdag 25 Januari 1939 Abonnementen per week f0.25. p. maand f 1.10. per 3 maanden f 3.25. franco per post f3.55. losse nummers 6 cent per ex. Advertentiën: 1-5 regels f 1.75, elke regel meer f 0.35. Reclames f 0.60 per regel. Regelabonnementstarieven op aanvraag. Vraag en aanbod 1-4 regels f 0.60. elke regel meer f 0.15. Groentjes zie rubriek. Er is een nieuwe spanning in Europa ont staan nu de val van Barcelona voor de deur staat, de verovering van Catalonië en daarmee de ondergang van het republikeinsche regee- ringsleger worden verwacht en men zich bo vendien weer bezorgd maakt over den loop van zaken in Duitschland. Verleden jaar was het initiatief en waren alle behaalde successen voortdurend voor Duitschland. Italië werd er in 1938 niet beter bij. Integendeel. Maar nu wij 1939 beleven zijn de Italianen aan de beurt en geholpen door hun artillerie en vliegtuigen, die hem een overmacht over de regeeringstroepen verschaffen, heeft generaal Franco na tweeënhalf jaar oorlog eindelijk den weg der overwinning betreden. Het feit dat hij dien niet met eigen krachten heeft kunnen vinden veroorzaakt de groote onrust van deze dagen. In een vorig artikel heb ik er al de aandacht op gevestigd hoe onwaarschijnlijk het is dat Mussolini een door Franco veroverd Spanje, dat eigenlijk met zijn strijdmiddelen bedwongen is, aan eigen lotsbestemming zou overlaten. Dat heeft hij wel beloofd, maar waarom zou hij deze belofte nakomen nadat hij zich van zooveel vorige ook wat die hulp betreft niets heeft aangetrokken? Het is nu heel duidelijk geworden dat men in Frankrijk en Engeland twijfelt aan de Italiaansche ont ruiming van Spanje na een definitieve over winning van Franco en dat men daar toch van zins is, op het nakomen van deze belofte te blijven staan. Te groote Fransche en Engel- sche belangen zijn bij de machtsverdeeling in de Middellandsche Zee gemoeid. De Engel- sche oud-minister van Buitenlandsche Zaken Eden heeft het eenvoudig uitgedrukt, toen hij Maandag zeide dat Engeland en Frankrijk maar één belang in Spanje hebben: een zelf standig Spaansch bewind in dat land. Maar dat zij daaraan dan ook vast zullen moeten houden. Wie even denkt aan de Engelsche en Fransche scheepvaartwegen door de Middel landsche Zee, aan de verbindingen met de koloniën in Afrika en Azië kan zich zonder moeite deze overwegingen voorstellen. Intus- schen gaat Mussolini voort met Frankrijk tot het uiterste te prikkelen, zelfs door uitlatingen als „onze tegenstanders zijn te dom om aan dacht aan hun beweringen te schenken", wordt er van ItaJliaansche zijde alvast gedreigd niet nog veel hooger eischen dan in den laat- sten tijd al gesteld zijn en heeft dit alles in Frankrijk de vanouds bekende uitwerking: herstel van de nationale eenheid. Sommigen zijn van meening dat de Italiaansche dictator een geweldigen bluf toepast. Maar zeker is men daarvan niet en kan men niet zijn. Bovendien zal hij er zich na een beslissende overwinning van Franco op kunnen beroepen dat deze zijn hulp inroept en is het ook denk baar dat Franco dat inderdaad uit eigen be weging zal doen. Want in de rechtsche ge lederen heeft nimmer eenheid geheerscht. Ik herinner eraan dat zij uit zeer uiteenloopen- de groepeeringen zijn samengesteld, die ver schillende denkbeelden hebben omtrent een nieuwe machtsuitoefening in het land. Wij zijn daar nog kort geleden aan herinnerd toen Franco den ex-koning Alfonso in diens bur gerrechten herstelde en een deputatie zijn jongsten zoon prins Juan, als troonpretendent beschouwd, in Italië bezocht. Maar de ex- koning en zijn zoon keerden niet naar Spanje terug. Zoo verkeert men nu in onzekerheid omtrent den verderen gang van zaken in Spanje en ziet tegenover Mussolini's dreigend optreden zich een steeds vastberadener houding in Frankrijk en Engeland afteekenen. Zelfs is de mogelijkheid al geopperd dat de Franschen Spaansch Marokko en het eiland Minorca zouden bezetten, bij wijze van onderpand tegenover het nakomen van Mussolini's be loften. Een dergelijke gang van zaken zou een verscherping van den toestand beteekenen die oorlog tusschen Frankrijk en Italië zou kun nen uitlokken. Ten aanzien van Duitschland is groote be zorgdheid gewekt door het aftreden van Schacht en verscheidene medewerkers van dezen president van de Rijksbank. Dat zij plotseling van hun functies ontheven zijn. even plotseling als indertijd de minister van Buitenlandsche Zaken Von Neurath en de generaals Von Blomberg en Von Fritsch van hun leidende posten verdwenen, kan niet an ders beschouwd worden dan als een overwin ning van de radicale richting. Dat het Duit- sche economische beleid thans nieuwe wegen bewandelt, die met de oude grondslagen der economie spotten kan niet anders dan be zorgdheid wekken. Ook hier heerscht onzeker heid. Wel is de onrust, gewekt door het bericht omtrent groote Duitsche voorjaarsmanoeuvres op 15 Februari, wat geluwd nu dit bericht van morgen officiëel is tegengesproken. Maar het schijnt moeilijk aan te nemen dat Duitschland zich nevens het Italiaansche initiatief met een rustig-afwachtende houding tevreden zal stellen, dat het zijn streven naar de Oekraïne en naar Afrikaansche koloniën voorloopig maar zou laten rusten, dat het in zijn moei lijke economische omstandigheden geen po gingen zou ondernemen om nieuwe welvaarts bronnen te bemachtigen. Nieuwe spanning heerscht in Europa. Na tuurlijk kan alles zich ten goede keeren en er zij aan herinnerd, dat alle oorlogs-geestdrift in het najaar ontbrak en ook nu nog ont Hevige aardbeving teistert het land. United Press meldt uit Santiago de Chili, 25 Januari Een ontzettende aardbeving, die slechts te vergelijken is met die van 4 April 1927, heeft Chili heden geteisterd. Een groot aantal steden is bij deze ramp geheel of gedeeltelijk verwoest. Bij Ternuco ging de aardbeving met een eruptie van de Collupulli gepaard. Uit de eerste berichten blijkt, dat o.a. te Talica en Angoll slachtoffers gevallen zijn.. Ook de stad Conception schijnt zwaar geteisterd te zijn. De stad moet voor de helft verwoest en het aantal slachtoffers zeer hoog zijn. Ook te Talcahuano, Uota en Curico zijn vele gebouwen ingestort. Te Valparaiso loopt de kathedraal gevaar in te storten. Het gebouw wankelt sterk. In deze stad zijn eveneens verscheidene ge bouwen verwoest. Gevreesd wordt, dat enkele Chileensche stadjes en dorpen een voudig weggevaagd zijn. De regeeringsberichten melden, dat volgens voorloopige schatting het aantal dooden honderd bedraagt. breekt. Tusschen dreigen en doen ligt nog een groote afstand. Maar de spanning is er helaas weer. R. P. Het St. Elisabeth's Gasthuis. Bouw van een nieuwe operatiezaal? B. en W. van Haarlem hebben in de me morie van antwoord op het afdeelingsverslag over de begrooting geschreven: ..Hoewel de inrichting van het St. Elisabeth's Gasthuis aan redelijke eischen voldoet, kan niet worden ontkend, dat de voortschrijdende ontwikke ling der medische wetenschap geleidelijke verbetering der outillage binnenkort nood zakelijk maakt". In T928 reeds is een schema gemaakt voor de wenschelijk geachte uitbreiding en ver betering van het Gasthuis. Daaronder be hoorden behalve de bouw van een lijkenhuis (die thans uitgevoerd wordt) ook de bouw van een zusterhuis en een nieuwe operatie zaal. Er schijnt nu kans t,e zijn, dat in de naaste toekomst de mogelijkheid onder oogen gezien zal worden om tot den bouw van een nieuwe operatiezaal te komen. Een besluit is evenwel nog niet door het college van re genten genomen. Ook de plannen zijn nog niet nader uitgewerkt. Jachtvliegtuig haalt meer dan 900 K.M. En kan volgens deskundigen nog 40 K.M. sneller BUFFALO (New Vork) 24 Januari. Alle snelheidsrecords zijn vandaag aan zienlijk overtroffen door een Curtiss- Hawk-jachtvliegtuig, dat in een duik vlucht een uursnelheid van meer dan 920 kilometer heeft bereikt. Het vliegtuig honderd van dit type worden voor de Fransche regee ring gebouwd maakte een proef vlucht. De snelheid was zoo groot, dat de meter haar niet meer kon aanwijzen. De deskundigen zijn van meening, dat het toestel misschien zelfs snelheden van meer dan 960 kilometer zal kunnen be reiken. De bestuurder verklaarde geen onaangename gewaarwordingen te heb ben ondervonden. (Reuter). De nieuwe directeur van het St. Elisabeth's Gasthuis. Voor de functie van geneesheer-directeur van het Elisabeth's Gasthuis te Haarlem hebben zich, naar wij vernemen, een vrij groot aantal sollici tanten aangemeld. Door het college van regen ten zal een aanbeveling gemaakt worden, waar na de benoeming door den Raad zal geschieden. Het is evenwel aan te nemen, dat met de voor bereiding nog eenigen tijd gemoeid zal zijn. Kinderverlamming. In een der ziekenhuizen te Haarlem is een jongeman, uit Heemstede afkomstig, aan kinder verlamming overleden. Ook zijn in de laatste weken te Haarlem weer twee gevallen van deze ziekte bij kinderen ge constateerd. Daar de ziekte voorkwam in een familie waartoe een onderwijzer en een onder wijzeres van een kleuterschool behoorden, zijn maatregelen genomen, dat beiden voorloopig niet op school komen. In Mei een halfuursdienst? (Van onzen G. P. D.-redacteur). Naar verluidt bestaan er bij de directie der Ned. Spoorwegen plan nen om met ingang van 15 Mei, wan neer de nieuwe zomerdienstregeling ingevoerd wordt, wederom aanzienlijke wijzigingen in te voeren, en wel in de eerste plaats het omzetten van den uur- dienst op het middennet in een dienst van grooter frequentie, gaande in de richting van een halfuur-dienst. Hoe wel niet met zekerheid kan worden voorspeld, dat het een halfuur-dienst zal worden blijkt nit den opzet van de aan de orde zijnde wijzigingen, dat het die richting toch wel uit zal gaan. In verband met het verkrijgen van rationeele verbindingen zal de verdere dienstregeling zeer ingrijpend gewijzigd moeten worden. Weliswaar zal niet op iedere andere lijn buiten het middennet de frequentie verdubbeld moeten wor den, maar wel zal men de reisgelegen heid ook op de lijnen buiten het midden net, dat de ruggegraat van ons spoor wegnet is, aanzienlijk uitbreiden. Het groote voordeel van een dergelijke op voering in de frequentie der treinen is in de eerste plaats gelegen in de uitgebreider moge lijkheid voor het publiek om van het eene punt naar het andere te reizen. Voorts zal men het reizigersvervoer over meer treinen kunnen ver spreiden, terwijl de treinen ook nog kleiner - en beweeglijker zullen worden. Tenslotte zou men daardoor ook den omvang der vertragingen kunnen reduceeren. Wij hebben in verband met het bovenstaande, nog geïnformeerd bij den secretaris der Spoor wegdirectie: den heer Wansink, naar den om vang van de eventueele wijzigingen. De heer Wansink kon ons echter alleen mede deelen, dat de Directie der N.S. altijd studeert over mogelijke verbeteringen in de dienstrege ling, zulks ten gerieve van het per trein reizend publiek. Of het bovenstaande juist was, kon de heer Wansink echter noch bevestigen, noch ont kennen. IE personeel zoekt, vraagt dit het eenvoudigst, goedkoopst en snelst door middel van een Groentje in Haarlem's Dagblad. De troepen van generaal Franco zijn Dinsdag Barcelona op iyó K.M. genaderd. De Nationalistische ar tillerie is reeds begonnen de ha vens van de stad te bestoken. Het schijnt dat Franco het plan heeft de stad te omsingelen en alle verbindingen met het achterland af te snijden, alvorens Barcelona binnen te dringen. Er heerscht groot gebrek aan levensmiddelen in de benarde stad. In het havenkwartier van Barcelona heerscht, zoo berichten de vliegers der Nationalistische luchtmacht volgens United Press, een onbe schrijfelijke paniek. Ondanks het feit, dat de De Catalaansche hoofdstad Barcelona uit de lucht gezien. luchtaanvallen voortdurend voortgaan en voor namelijk op de haven gericht blijven, pogen honderden in roeibooten te vluchten. Groote me nigten vertwijfelden verdringen zich voor de weinige in de haven liggende handelsschepen, in de hoop, dat zij daarop nog een plaatsje kun nen krijgen. De vliegers hebben echter waargenomen, hoe talloos velen met geweld van de schepen afge houden werden, daar blijkbaar nergens meer plaats is. Vreeselijk was het schouwspel, dat herhaaldelijk op open zee te zien was. Visschersbooten poogden te ontkomen in de richting van de Fransche kust, doch blijkbaar waren zij veel te zwaar geladen, althans een groot aantal ken terde en zonk. De haven is zwaar geteisterd. Tal van gebou wen en ook vele werven staan in lichte laaie. Ook de vlucht der bevolking over land in noor delijke richting, die tot voor kort nog vrijwel ongehinderd kon geschieden, is volgens de pilo ten volkomen gedesorganiseerd. Files van kilo meters lang staan uren en uren te wachten zonder eenige beschutting of bescherming. Men acht het dan ook zeer onwaarschijnlijk, dat de terugtocht van het republikeinsche leger orde lijk zal kunnen geschieden. De Britsche torpedojager „Greyhound" is naar Havas meldt, vannacht uit Barcelona ter reede van Marseille aangekomen. Met het oog op het stormweer heeft de oorlogsbodem ligplaats ge kozen aan het havenhoofd van Kaap Janet. Van ochtend was het weer gekalmeerd en konden een tiental personen, bedienden of familieleden van 't personeel der Britsche ambassade in Spanje aan land gaan. Het manlijke personeel is in Spanje gebleven en verblijft thans te Gerona. Na een onderzoek der paspoorten hebben de vluchtelingen eenige inlichtingen gegeven over den toestand te Bar celona. Op het oogenblik, dat de Greyhound zee koos, scheen de toestand kritiek. De bevolking bleef echter kalm. De bombardementen uit de lucht stichten het grootste kwaad. De „Grey hound" zelve is ternauwernood ontsnapt aan de bombardementen der rechtsehen. Andere schepen werden getroffen en zonken. De luchtverdedi ging schijnt niet zeer doeltreffend. Naar het schijnt hebben de regeeringstroepen gebrek aan materiaal en munitie. Barcelona, dat verstoken is van licht, wordt slecht geravitailleerd. De indruk der Engelschen is, dat Bar celona het moeilijk lang zal kunnen houden. De Engelsche torpedojager heeft een gedeelte der archieven van de Britsche ambassade in Spanje meegebracht. Deze papieren zullen naar Londen worden gestuurd. (Voor verdere bijzonderheden zie men pag. 5) Het woord is aan Vauvenargues: Het is soms moeilijker één enkel mensch te regeeren dan een groot volk. (Uit Amerika wordt bericht, dat William Fischler uit St. Louis er in 30 uur tijd in geslaagd is. 11300 lucifers te stapelen boven op de halsopening van één enkel bier- fleschje). Juich nu voor William Fischler 's werelds nieuwste held der helden, Voor dertig uur onafgebroken zwoegen niet vervaard, De pers van heel den aardbol moog' het roemrijk feit vermelden, Na al zijn moeite is 't voor haar die kleine moeite waard. Probeert u maar eens honderd lucifers te balanceeren, Zorgvuldig opgestapeld op de opening van een flesch, Wanneer u daarin slaagde, zoudt u stellig triomfeeren, Maar honderddertien maal zoo groot is William's succes. Ik vraag u in gemoede. u dat even voor te stellen, Maar ook weer niet te lang want u wordt duizelig ervan, Wanneer wij over William een oordeel moesten vellen, Dan moet dat. dunkt me. luiden: hij is een bijzonder man. Een wijs man daarbij ook, want niemand zal het tegenspreken, Dat hij zich toelegt op een ongevaarlijk soort van sport, Die zich op den beoefenaar niet anders dreigt te wreken Dan dat hij van 't gestapel zelf tenslotte stapel wordt. Zijn vrienden zullen dringen om het wonder te bekijken, Maar staren er eerbiedig van een flinken afstand naar, Want zelfs het minste tochtje mag niet langs het bouwwerk strijken, Dan stort het werk van dertig uur dramatisch in elkaar. Nou. zeg ééns eerlijk, vindt u zijn prestatie ook niet prachtig, En vindt u William Fischler niet een machtig kampioen? Neen, zeg nu niet, er is in onze wereld toch waarachtig, Wel duizenderlei ernstigers en nuttiger.s to doen. 't Is waar er heerschen overal onzekerheid en zorgen, Het mcnschdom raakt van tijd tot tijd volkomen van do kook. Men vraagt zich angstig af, wat houdt, de toekomst nog verborgen, Dus juich voor William Fischler. want men moet eens lachen ook. P GASUS. RECHTSBIJSTAND Strafzakendagvaarding, contract enz. faïllisspwpvt huur verniel en advies. BUR. KRANEVELD J ACO BI J NEST RAAT 10 - Kantoor 9—5 7—8 Adviseur van diverse Ned. Bonden. (Adv. Ingez. Med.) HEDEN 12 PAGINA'? HAARLEM EN OMGEVING. Pag. Bouw van een nieuwe operatiezaal In het St. Elisabeths Gasthuis? 1 Vrij veel sollicitanten voor directeur van het St. Elisabeths Gasthuis. 1 De overheid vergeet niet! Vele Haarlem mers rekenden op wat geld. maar krijgen het niet. 1 BINNENLAND. De „Marnix" het het in den storm hard te verantwoorden. 3 Bij dc N.V. Nico ter Kuile te Enschedé dreigt een arbeidsconflict. 3 De ontploffing te W'eesp heeft één doode ge- cischt. 7 BUITENLAND. Een hevige aardbeving heeft Chili geteisterd 1 Vreeseljjke toestand in Barcelona. 1 De troepen van Franco zijn Barcelona op op l'/j K.M. genaderd. 5 Het plan bestaat aan de Fransch-Catalaan- sche grens een neutrale zone voor dc vluchtelingen in te stellen. 5 Leden van den Zweedschcn Rijksdag hebben Chamberlain voorgedragen voor den No belprijs voor den vrede. 5 SPORT. Schaakrubriek 6 Sportgesprek van de week: De opleiding van jeugdige voetballers. 6 ARTIKELEN, enz. R. P.: Nieuwe spanning in Europa. 1 J. H. de Bois: Kunst in Haarlem en daar buiten. 3 Brusselsche correspondentie. Spaak krijgt loon naar werken. 5 J. B. Schuil over „Een boete". 6 K. de Jong: Vierde concert der Haarlemsche Bachverecniging. 5 v. H.: Ik wil van jou 'n foto. 6 Van onzen Londensclien correspondent: Gue rilla in Ierland. 7 Van een Berlijnschen medewerker: Na het onverwachte afscheid van dr. Schacht. 11 B. Schuil: Bij het afscheid van Anna Sa- blairollcs. 11 Dc Burgerlijke Stand van Haarlem is opge nomen op g

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Haarlem's Dagblad | 1939 | | pagina 1