Haarlem's Dagblad
Ons Prinsesje wordt Eén
Het Nieuwe Stadium.
De aardbevingsramp
in Chili.
Weerklank op de rede
der Koningin.
Mysterieuze verdwijning
te Utrecht.
Hef belangrijkste
56c Jaargang No. 17059
Uitgave Lourens Coster, Maatschappij voor
Courant-Uitgaven en Algem. Drukkerij IS.V.
Bureaux: Groote Houtstraat 93, bijkantoor
Soendaplein 37. Postgirodienst 38810.
Drukkerij: Zuider Buiten Spaarue 12.
Telefoon: Directie 13082,Hoofdred. 15054
Redactie 10600, Drukkerij 10132, 12713
Admin. 10724, 14825. Soendaplein 12230.
Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen
Directie: P. W. PEEREBOOM EN ROBERT PEEREBOOM
Hoofdredacteur: ROBERT PEEREBOOM
Maandag 30 Januari 1939
Abonnementen per week f0.25, p. maand
f 1.10. per 3 maanden f 3.25. franco per
post f3.55. losse nummen- 6 cent pet ex.
Advertentiën1-5 regels f 1.75. elke re.gel
meer f 0.35. Reclames f 0.60 per regel.
Regelabnnnementstarieveu op aanvraag.
Vraag en aanbod 1-4 regels f 0.60. elke
regel meer f 0.15. Groentjes zie rubriek.
Neville Chamberlain heeft weer een rede
gehouden, ditmaal aan een diner van zaken-
menschen te Birmingham, en hetgeen hij ge
zegd heeft over den vredeswil der volken
wekt gedachten op aan de verschillende
stadia, die wij sinds den grooten oorlog door
gemaakt hebben. Later zal de historieschrij
ver, de gebeurtenissen van dezen tijd op een
afstand beschouwend en dus met koeler over
leg en met meer feitenkennis, dan wij thans
bezitten, die stadia scherper kunnen vaststel
len. Toch is het ook voor ons, die het beleven,
al duidelijk dat er een ontwikkelingsproces
gaande is dat zich in vrij snel tempo doet gel
den. Vrij snel, als men de twintig jaar sinds
den wapenstilstand vergelijkt met de eeuwen
die geen verandering brachten. Er is na 1918
in elk geval voortdurend gestreefd naar nieu
we vormen. De overwinnaars in den wereld
oorlog zijn begonnen met verschrikkelijke
fouten te begaan in de vredesverdragen en
hebben tegelijkertijd gepoogd in den Volken
bond een nieuwe waarborg voor den vrede
tusschen de volken te geven. Dat is mislukt
maar de mislukkig nam veel tijd. In die
periode hebben de politieke leiders der volken,
aanvankelijk met weinig overtuiging, ge
tracht het nieuwe instituut op vaster basis te
brengen. Tenslotte culmineerde dit in het
werk van menschen als Briand, Stresemann,
Austen Chamberlain. Maar toen men, na
Locarno, tot daden zou komen en de Ontwa
peningsconferentie en de Economische We
reldconferentie op touw werden gezet bleek de
fundeering te zwak en bleek vooral dat men
een gruwelijke fout had begaan door de over
wonnen landen in hun normale ontwikkeling
te fnuiken. Niettemin maakte het streven naar
practisch werk de volken wakker en ontstond
in de geheele wereld de campagne tegen den
oorlog die in het Briand-Kellogg Pact, in Lo
carno, in de doeleinden der groote conferen
ties zijn idealen vond. Die geestdrift was ge
doemd tot het ondervinden van geweldige
tegenslagen en teleurstellingen. Maar onge
twijfeld leidde de gewekte afkeer van den
ooi-log tot een blijvenden nieuwen geest in de
wereld. Dat is de geest dien Chamberlain nu
als de vredeswil der volken aanduidt, die -in
September 1938 duidelijk tot uiting kwam en
zich opnieuw toonde bij het bezoek der
Engelsche ministers aan Rome en dien men
niet uitsluitend als oorlogs-angst moet be
schouwen. Want men is niet alleen bang voor
den oorlog maar minacht hem bovendien. De
oude glorie, de oude roem van den krijg zijn
in gifgaswolken, in gedachten aan de weer
loosheid der burgerbevolkingen, aan de beest
achtige methoden van het luchtwapen ver
dwenen. Een Franco, thans winnend in den
Spaanschen burgeroorlog, wordt niet meer als
een held bezongen. De wereld legt gansch an
dere maatstaven aan heldendom aan. De be
koring' van den oorlog is bij de volken dood.
Dat is een geweldige en ingrijpende veran
dering. Zij is van de grootste beteekenis ook
voor de regeeringen voor èlle regeeringen
omdat de onzekerheid omtrent de gevolgen
van een oorlog erdoor is vergroot. Niet alleen
dat men uit de resultaten van 1914-1918 ge
leerd heeft, dat oorlog ook voor den overwin
naar geen materiëele winst meer kan brengen
en hem integendeel blijvende verliezen be
zorgt, maar bovendien moet men zich nu wel
afvragen hoe het met de volharding in den
strijd zou gaan. Zou een oorlog, aanvangend
zonder geestdrift, in de sombere terneerge
slagenheid die overal in September aan den
dag kwam, ondernomen en voortgezet worden
in den geest van zelfopoffering die in de jaren
1914-1918 nog stand wist te houden? Toen
hoopte men aan beide zijden nog, dat de
overwinning al het geleden verdriet, al de
ontzettende verliezen zou vergoeden. Wie ver
wacht dat nu nog van een oorlog? En waarop
moeten de energie en de zelfverloochening
zich nog gronden als men slechts een poel van
nieuwe onafzienbare ellende in het vooruit
zicht ziet?
Dat is inderdaad een groote verandering in
den geest der tijden. De ondernemingen der
staatslieden zijn grootendeels mislukt. Er
wordt zwaarder bewapend dan ooit. Maar in
tegenstelling daarmee zijn de volken wakker
der en afkeeriger van den oorlog dan ooit.
Het is een vreemde en onlogische tegen
stelling.
Maar er zal weer iets anders uit moeten
groeien. Het is een nieuw stadium. Omdat het
nieuw is geeft het al reden tot hoop.
R. P.
Beslag op de persen van het
Nationale Dagblad opgeheven.
'-GRAVENHAGE, 30 Januari. De
Haagsche rechtbank heeft in haar
schikking op het bezwaarschrift, dat
door mr. Van Vessem voor de N.V.
boekdrukkerij voorheen L. van Niftrik
Azn. op 26 Januari tegen de inbeslag
neming van de persen van het natio
nale dagblad was ingediend, de op
heffing van het beslag en de onver
wijlde teruggave der inktbakken,
welke van de persen waren genomen,
bevolen.
Schoonmoeder's verzet.
(Te New York is een vereeniging
van schoonmoeders opgericht met
het doel een eind te maken aan de
voortdurende grappen, die de
schoonmoeders in een verkeerd
daglicht stellen.)
Dus schoonma heeft den handschoen
opgenomen,
Er is toch ook een eind aan haar geduld.
De beker is tot aan den rand gevuld,
Zij weert zich en daar kan ik best in komen.
Zij elscht, dat men de humor in zal toornen,
Waarvan de man nog blijkbaar altijd smult,
Maar die haar gild' als giftig gas omhult,
Laat frissche lucht door schoonma's stede
stroomen.
Tot 't uiterste getergd neemt zij den stap,
Die haar voorgoed moet rehabiliteeren.
Zij zet zich tegen haar belagers schrap,
En, streng vereend, doceert de wetenschap,
Die zelfs geen grappenmaker kan negeeren:
Een schoonmama is om den dood geen grap.
Bur. KRANEVELD
behandelt iedere
RECHTSZAAK.
JACOBIJNESTRAAT 10 ADVIES 0.80.
Adviseur van diverse bonden 95 78.
(Adv. Ingez. Med.)
A. J. KRANENBURG f
Zaterdag is alhier overleden in den ouder
dom van 47 jaar, de heer A. J. Kranenburg,
in leven secretaris der groente-, aardappe
len- en fruithandelaarsvereeniging „Onder
ling Belang" te Haarlem.
De teraardebestelling zal plaats hebben
Woensdag 1 Februari a.s. te 1 uur op de Noor
derbegraafplaats alhier aan den Vergierde-
weg.
WEEKBERICHT
Coöp. Vooruitgang U. A., Haarlem.
De prijzen der blikgroenten werden door ons
nog NIET verhoogd.
Postelein, per 1/1 blik20 ets.
Spercieboonen, per 1/1 blik 22 ets.
Snijboonen P., per 1/1 blik 19 ets.
Snijboonen Extra, per 1/1 blik 24 ets.
Andijvie, per 1/1 blik 18 ets.
Spinazie, per 1/1 blik 18 ets.
Doperwten, per 1/1 blik.22253240 ets.
Tuinboonen, per 1/1 blik 25 ets.
Wortelen, per 1/1 blik 2124 ets.
BOTER, per pond 80 ets.
GROOTE EIEREN, per Stuk 4l/ïcts.
WITTE SUIKER, per pond 22 ets.
MET DIVIDENDBONS.
(Adv. Ingez. Med.)
25 pCt. van de bevolking van het
geteisterde gebied zou ten offer
gevallen zijn.
Een nieuwe aardschok te
Chilian.
SANTIAGO DE CHILI 30 Jan. (Havas-
A.N.P.) Het aantal slachtoffers van
de aardbeving zou 25 procent bedra
gen van de bevolking in het geteister
de gebied, dat 200.000 bewoners telt,
verdeeld over de steden Retiro, Par-
ral, Cauquenes, Quirihue, San Carlos,
Florida, Cabrera. Yumbel, Monte
Aquila, Coelemu. Pengo, Tome en Li-
quen, die geheel verwoest zijn en Con-
cepcion, dat ten deele verwoest is.
De opruimingswerkzaamheden duren in het
geheele gebied voort. De sanitaire toestand is
bijna weer normaal. De levensmiddelen zijn
weer voldoende te krijgen sedert het herstel
van de spoorwegen. Het gevaar voor epide
mieën is voorbij.
De regeering heeft het plan van de diensten
van het leger gebruik te maken voor den
oogst.
Zondagavond om 22.45 pl. tijd, dus
om 3.45 G.M.T., heeft zich, naar
United Press meldt, te Chilian een
nieuwe aardschok voorgedaan. De
muren der huizen, die bij de vorige
beving waren blijven staan, zwaai
den heen en weer, vele huizen stortten
in. Men vreest dat door deze nieuwe
schok andermaal menschenlevens ge-
eischt zullen blijken te zijn, ditmaal
ook onder de reddingsploegen.
De autoriteiten hebben bevolen dat alle
overlevenden Chilian moeten verlaten.
Tot nu toe zijn 2500 slachtoffers, die niet ge
ïdentificeerd konden worden, daar begraven
De autoriteiten hier hebben dringend om
20.000 zakken kalk en gasmaskers verzocht.
De vluchtelingen komen te Santiago per
schip automobiel of vliegtuig aan. Van de
2000, die Zondagmiddag te Valparaiso arri
veerden, hadden 500 de hulp van den ge
neesheer noodig.
Een man en zijn echtgenoote zijn op won
derbaarlijke wijze gered. Zij zaten in een
theater te Chilian, toen de aardbeving het ge
bouw ineen deed storten. Zij werden echter
door een dekbalk gered tegen het neerstor
tende puin. Volgens den man die de kaartjes
van het theater verkocht kon men 48 uur na
de aardbeving nog de kreten van'de slacht
offers, die onder het puin bedolven waren
hooren. Velen van de geredden zijn krankzin
nig geworden.
Het woord is aan
Guinon
Hel zekerste kenteeken van
een minderwaardige natuur
is den schijn aannemen van
over niets verwonderd te zijn.
Naar aanleiding van de door H.M. de Konin
gin uitgesproken radiorede en meer in het
bijzonder als antwoord op de woorden:
„Ik weet, dat de wil tot opbouw, uit
gaande boven alle verdeeldheid, bij
zeer velen aanwezig is.
Ik zou dezen allen willen vragen
voor te gaan en vooraan te gaan bij
bij het te verrichten werk in groot
verband en nationalen zin, teneinde
metterdaad, en met hun bezieling en
voortvarendheid, het bewijs te leve
ren dat dit moet en kan!",
richten ondergeteekenden, onderscheidenlijk
eere-voorzitter en leden van den Raad van
Bijstand van de Stichting „Nationaal Cen
trum zich tot het Neaeriandsche Volk.
Het doel der Stichting is het bevorderen
der nationale gedachte in den ruimsten zin
des woords en de samenbinding van op na
tionalen grondslag staande organisaties in
den lande, waarmede federatief wordt samen
gewerkt tot bereiking van het beoogde doel.
Onder „nationale gedachte" wordt meer
bijzonder verstaan de saamhoorigheid van de
bevolking van Nederland en de handhaving
van haar vrijheden op godsdienstig en politiek
gebied.
Zij staat op godsdienstigen grondslag,
waarin de erkenning ligt opgesloten van God
Almachtig, als bron van alle gezag en houdt
zich buiten elk politiek verband.
Hierbij zal in alle opzichten de godsdienstige
overtuiging van verschillende bevolkings
groepen worden geëerbiedigd.
Zij is er reeds in geslaagd in haar Raad
van Bijstand en Bestuur vertegenwoordigers
van de Protestantsche-, Roomsch-Katholieke-
en Joodsche volksgroep tezamen te brengen.
Teneinde tot de door H.M. de Koningin zoo
vurig gewenschte eenheid te geraken, doen de
ondergeteekenden een dringend beroep op
de bestoren van organisaties, vereenigingen
en bonden, die instemmen met grondslag en
doelstelling van „Nationaal Centrum" zich
zoo spoedig mogelijk ln verbinding te stellen
met het secretariaat, Huize „Schoonoord" te
Zeist, om tot federatief samenwerken te
komen.
Leve de Koningin, leve het Vaderland.
Jhr. Mr. F. Beelaerts van Blokland.
Minister van Staat, Vice President
van den Raad van State.
R. A. Baron van Hardenbroek van
Hardenibroek
Groot-Officier van H.M. de Koningin
Luitenant-Generaal, Chef van den
Generalen Staf.
I. H. Reynders,
Luitenant-Generaal, Chef van den
Generalen Staf.
J. J. G. Baron van Voorst tot Voorst,
Luitenant-Generaal Commandant
van het Veldleger. Adjudant in B. D
van HM. de koningin.
A. Vos,
Vice-Admiraal.
C. Ringeling.
Secretaris-Generaal van het Depar
tement van Defensie.
Jhr. Mr. O. E. W. Six,
Secretaris-Generaal van het Departe
ment van Koloniën
Mr. A. L. Scholtens,
Secretaris-Generaal van het Depar
tement van Sociale Zaken.
Mr. A. J. A. A. Baron van Heemstra.
Oud-Gouverneur van Suriname.
Jhr. Mr. G. A. H Michiels van Kessenich
Lid van de Eerste Kamer der Staten-
Generaal.
H. Blomjous,
Lid van de Eerste Kamer der Staten-
Generaal.
L. H. Sarlouis,
Opperrabijn van Amsterdam.
Complot in Siam uitgelekt.
SINGAPORE. Een officieel radiobericht,
uit Bangkok heeft bijzonderheden medege
deeld omtrent een samenzwering, die ontdekt
is. De opzet was. hetzij ex-koning Prajadhi-
pok of zijn broeder Nagonswarga op den troon
terug te brengen. De politie moest op Zondag
avond het land in een chaos van ongeregeld
heden dompelen. Verscheidene regeeringsper-
sonen, die het regentschap over den jeugdigen
koning die in Zwitserland vertoeft, vervullen
zouden vermoord worden.
Een hooggeplaatst legerofficier, die bij het
complot betrokken was. is neergeschoten bij
zijn arrestatie, daar hij zieh verzette. De gou
verneur van een provinciestad heeft zich bij
ziin transport onder escorte naar de hoofd
stad van het leven beroofd. De burgemeester
van Bangkok en drie leden van den gemeen
teraad hebben hun ambt neergelegd.
Prajadhipok's verblijfplaats is Engeland
de Daily Herald meent te weten, dat de ex-
koning persoonlijk in Kaïro vertoeft, doch dat
zijn familie in Engeland is en Nagonswarga
schijnt zich in Nederlandsch Indië op te hou
den. (United Press).
VRIJZINNIG-DEMOCRATISCHE
VROUWENCLUB.
De Vrijzinnig-Democratische Vrouwen
club van de afdeelingen Bloemendaal, Haar
lem en Heemstede, belegt Donderdagavond een
bijeenkomst in hotel Lion d'Or, waar de heer
E. Geerts Wzn., uit Haarlem zal spreken over:
„Doel en beteekenis van het Buitengewoon
Onderwijs".
(Foto F. Ziegler.)
^Morgen wordt de eerste verjaardag van Prinses Beatrix
gevierd. In verband met dit blijde feest is een nieuwe foto van
de Prinses gemaakt.
Lid van den Indischen Volksraad
reeds twee weken spoorloos
verdwenen.
Politie en familie staan voor
een raadsel.
(Van onzen G P. D.-redacteur).
Een geheimzinnige verdwijning houdt sinds
enkele weken de Utrechtsche recherche bezig,
zonder dat deze er tot nu toe in geslaagd is, licht
te brengen in deze zaak. Op 14 Januari jl. ver
liet de ongeveer 50-jarige heer G. de Raad. die
met zijn vrouw en kinderen enkele maanden
met verlof in Utrecht doorbracht en die in het
begin van Januari benoemd is tot lid van den
Indischen Volksraad, zijn pension om een wan
deling te gaan maken. Men heeft hem inderdaad
op deze wandeling gezien. Daarnais de heer
G. de Raad spoorloos verdwenen en tot nu toe
hebben noch de nasporingen van de recherche,
noch die van de familieleden resultaat opgele
verd.
In verband met de geruchten, welke over deze
mysterieuze zaak de ronde doen, heeft de fami
lie van den heer De Raad, die evenmin als de
recherche een oorzaak voor de plotselinge ver
dwijning heeft kunnen vinden, het beter geoor
deeld om in overleg met de autoriteiten door de
radio de opsporing te laten verzoeken. Vrijdag
jl. is in de politieberichten tot tweemaal toe me-
dedeeling gedaan van de verdwijning van den
heer De Raad. Dit heeft echter tot op heden
evenmin resultaten opgeleverd.
De heer De Raad heeft tijdens zijn verlof en
kele lezingen gehouden voor de Christelijk-Hw-
torische Unie en voor de A.-R. partij. Nadat het
bericht van zijn benoeming tot lid van den
Volksraad was afgekomen, had hij reeds het be
sluit genomen over een maand weer met vrouw
en kinderen naar Indië terug te gaan Mede in
verband hiermede kan de familie van den heer
De Raad niet aannemen, dat hier sprake is van
een vrijwillige verdwijning, temeer omdat hier
voor geen enkele reden bestaat.
De recherche, die sinds 14 Januari op verzoek
der familie de zaak in handen heeft genomen,
is er evenmin in geslaagd een aanknoopingspunt
te vinden. Is de heer De Raad een ongeluk over
komen? Is hij door een plotseling verlies van
zijn geheugen er toe gekomen om te verdwijnen?
Het zijn vragen, waarop het tot op dit oogenblik
niet mogelijk is een antwoord te vinden. Myste
rieus is de zaak zeker, ook omdat zoowel de re
cherche als de familie, die zich direct met Indië
in verbinding heeft gesteld, geen enkel spoor
heeft kunnen vinden, dat naar het verdwenen lid
van den Indischen Volksraad leidt.
Het is mogelijk, dat er misdaad in het spel is.
De recherche betwijfelt dit echter, omdat er dan
toch na een dag of veertien een spoor gevonden
zou moeten zijn. Ook de reeds geopperde moge
lijkheid van zelfmoord wordt om die reden wel
haast als uitgesloten beschouwd.
Spoorloos verdwenen.... Na ruim 14 dagen
van intensief onderzoek, dat zoowel door de po
litie als door de familieleden van den vermiste
is verricht, is men thans vastgeloopen. Noch in
Indië, noch in Utrecht of in andere steden van
ons land heeft men een spoor van den heer De
Raad gevonden. De eenige hoop is thans geves
tigd op de verzoeken om opsporing, welke door
de radio zijn verspreid. Zooals gezegd zijn deze
Vrijdag jl. omgeroepen en de mogelijkheid is
niet uitgesloten, dat alsnog een aanwijzing bij
de Utrechtsche recherche binnenkomt, welke
misschien eenig licht in de mysterieuze verdwij
ning van den heer De Raad, die voorzitter van
de Christelijke Historische Partij in Indië is, kan
brengen.
(Nadruk verboden).
HEDEN- 14 PAGINA'S.
HAARLEM EN OMGEVING.
Pag.
Televisie in nieuwe banen door een uitvin
ding van II. J. Krusemeyer te Bloemen
daal. 2
Huize „Waterland" te Vclsen wordt museum 3
BINNENLAND.
Massa-ontslag van Ncderlandsche arbeiders
in Duitschland. 3
Zaandam krijgt gas van de hoogovens. 3
Op welke wijze zou onderwijsvernieuwing
zijn te bereiken. 3
De Eerste Kamer bewondert het autobus-
noodwetje niet erg. 3
Dr. E. van Raalte: Amerika's machtige Se
naat 10
BUITENLAND.
De stroom van vluchtelingen, aan de
Fransch-Spaanschc grens stelt de Fransche
autoriteiten voor groote moeilijkheden.. 5
In zijn Zaterdag gehouden rede heeft Cham
berlain o.a. gezegd, dat hij den door hem
ingeslagen weg niet betreurt. 5
Waarom Italië in Spanje intervenieerde 10
SPORT.
Criticus over den wedstrijd E.D.O.W.F.C. 5
Engnestangen heeft het wereldrecord over
1500 meter hardrijden op de schaats ver
beterd. 5
ARTIKELEN, enz.
R. P.: Het nieuwe stadium. j
J. H. de Bois: Expositie Oepts in de ..Kerkuil" 2
K. de Jong: Fritz Hirsch Operette. 2
K. de Jong over het Zondagnamiddagconcert
van de H. O. V. 4
De Burgerlijke Stand te Haarlem is opge
nomen op
