Films van
„Duister Sjanghai".
Piloot X
IJmuider Wasscherij
Mannen met vleugels.
Ledenconcert.
ZATERDAG 11 FEBRUARI 1939
HAARLEM'S DAGBLAD
Het ijskoninginnetje Sonja Henie voegt aan
haar ijsprestaties nieuwe lauweren toe in deze
film, waarin ze als partner Tyrone Power
heeft. Dit lichte, luchtige, vroolijke spel in
sneeuw en ijs paart humor aan elegance en
charme. Het ïjsballet, waarin Sonja Henie
het middelpunt is, vertoont misschien het
schoonste, dat een ijsbailet ooit te aanschou
wen gaf.
Het aardige vlotte gegeven van de film is een
prettige, elegante entourage voor de briliante
prestaties van Sonja Henie op de schaats en
haar vaardigheid
op de ski's, in
welke laatste
sport Tyrone Po
wer, als de weinig
staatkundige prins haar evenaart. Een film,
die behalve gezellige ontspanning veel schoons
te genieten geeft en verlangens naar vacantie
in de sneeuw wakker roept.
Cinema
Een beeld uit de film „Duister Sjanghai".
(Palace).
„Duister Shanghai" geeft beelden te zien,
die helaas in China actueel zijn. Ze vervullen
met afschuw en mateloos medelijden. Het
schrijnende van deze film is, dat de gruwelen,
die we hier te zien krijgen, vreeselijke, waan
zinnige werkelijkheid zijn. Niet, zooals dikwijls
in films voorkomt atelierwerk.
Wanneer het drama in de film zijn hoogte
punt bereikt heeft, dan komen de vijandelijke
bommenwerpers de Chineezenwijk bestoken
De ontzettende uitwerking van dat Satanswerk
is niet te beschrijven. Huizen en gebouwen stor
ten in, in hun val alles, menschen en dieren
bedelvend. Niet te blusschen branden ont
staan, ook hier weer met niets ontziende
kracht alles en iedereen vernietigend dat in
hun nabijheid komt. En daar tusschendoor de
wanhopige vluchtelingen, die een brand ont
vluchten om onder een muur bedolven te
worden of met de ergste wonden bedekt bij
het Roode Kruis hulp komen zoeken. Het is
van adembenemende spanning en het wekt
weerzin tegen onze machteloosheid dergelijke
gruwelen niet te kunnen voorkomen en uit
te bannen.
Dolores del Rio is een exotische schoon
heid, de cabaret-zangerees Lenore, die liefde
opvat voor Forbes George Sanders), die ze
eerst had willen dooden, omdat ze dacht, dat
hij den wapensmokkelaar Labello was. Forbes
handelt slechts in diens opdracht. Forbes on
dervindt dat één dag in Shanghai hem wel
driemaal z'n leven heeft, kunnen kosten. Dat
hy er tenslotte nog het leven afbrengt, heeft
hij voor een groot deel aan Lenore te danken,
die hij eerst verdacht hem in een hindernis
te hebben gelokt. Opmerkelijk goed spel van
Dolores en Sanders. Voor de ontspanning zorgt
het vroolijke tweetal June Lang en Dick Bald
win. Een prachtige film van den knappen
regisseur Eugene Forde.
,,Die verduivelde waarheid".
Cary Grant vervult de hoofdrol in de film
„Die verduivelde waarheid".
(Rembrandt).
Een typisch Amerikaansche film is „De ver
duivelde waarheid".
Het verhaal is gebaseerd op een tooneelstuk
van Arthur Richman „The awful Truth". Het
is een film met tal van komische situaties die
de toeschouwers van de eene lachbui in de an
dere doen vallen.
In een tijd als dezen is het gezond eens echt
hartelijk te kunnen lachen en daar zorgen Irene
Dunne en Cary Grant, die de hoofdrollen ver
vullen voortdurend voor.
Het film-scenario is van de geestige Ameri
kaansche schrijfster, Vina Delmar en het ver
haalt ons de ups en downs van het huwelijk der
Warriners (Irene Dunne en Cary Grant), die
hoewel ze in feite veel van elkander houden
door een misverstand tot een -echtscheiding ko
men.
Dan verschijnt mr. Smith ten tooneele. Deze
mr. Smith is hun witte terrier. Het optreden
van dezen hond in de film is buitengewoon aar
dig. Tijdens het echtscheidingsproces willen zij
beiden den hond behouden, maar mr. Smith
wordt tenslotte aan Lucy (Irene Dunne) toege
wezen en Jerry (Cary Grant) krijgt permissie
mr. Smith eens per maand te bezoeken.
Als Jerry weer eens op visite komt, ontmoet
hij daar een oliebaron (Ralph Bellamy), die
Lucy het hof maakt en het komt weer tot zotte
situaties, die ik u echter niet wil verraden!
Belangrijke rollen
zijn overigens die
van tante Patsy (Ce
cil Cunningham),
van den romanti-
schen Franschen zangleeraar van Lucy, Armand
Duvalle (goed getypeerd door Alexander d'Ar-
Rembrandt
cy). De film is grootsch van opzet, heeft een
vlotten dialoog en werd geregistreerd door Leo
McCarey. Het komische samenspel van Irene
Dunne en Cary Grant is verder een waarborg
voor het succes van deze rolprent
Vermelden we nog dat de hond wordt ge
speeld door Skippy, die als „Asta" in de beide
„Thin-man" films een wereldreputatie verwierf.
Op het tooneel:
„The Royal Kilties Band".
Deze Junioren-Band, bestaande uit 17 jonge
lui en 4 meisjes, vormt een welgeslaagd variété
nummer. Zij geven eenige zeer geslaagde Jazz
nummers ten beste en eenige potpourri's van
„popular songs" o.m. van melodieën uit Sneeuw
witje.
De meisjes treden op in eenige solo-nummers
waarvan we vooral het nummer van de Xylo-
phoniste willen noemen, zonder daarmede ech
ter aan de anderen tekort te doen. Er zit
„Schwung" in deze band, alleraardigst zijn de
Schotsche costuums. Het decor doet het zeer
goed. En de lichteffecten dragen eveneens tot
het succes by. Al met al een nummer dat zal
inslaan.
„Piloot X" heet de eerste hoofdfilm, welke
deze week in het Spaarne-theater draait en deze
titel verraadt reeds een spannenden geheim-
zinnigen inhoud. Piloot X is een soort demon
van de lucht: eenige passagiersvliegtuigen wor
den neergeschoten en de schuldige van deze
moorddadige aanslagen in de lucht blijft on
vindbaar. Een scherpzinnig detective stelt een
onderzoek in. Hij veronderstelt dat Piloot X een
ex-oorlogsvlieger is. die bezeten is door verniel-
woede. Deze hypothese is niet bezijden de waar
heid. Eeni
ge oud-oor
logsvlie-
gers wor
den uitge-
noodigd om piloot X op te sporen. Men hoopt
dat piloot X zich onder hen bevindt. Geheimzin
nige mededeelingen bevestigen dat men den
mysterieuzen vlieger op het spoor is, en vele
adembenemende luchtgevechten worden gele
verd. Eén voor één vallen de oorlogsvliegers als
slachtoffer van piloot X. Wie deze X is wordt
aan het slot onthuld en dit blijkt een volkomen
verrassing.
Als tweede hoofdfilm wordt een eveneens
zeer spannende geschiedenis vertoont, nl. een
der avonturen van den bekenden amateur detec
tive Bulldog Drummond.
Spaarne-theater
Wilt U Uw gezondheid en
dat van Uw gezin sparen?
Zendt dan Uw wasch overweeksch
voor 15 ct. per Kilo naar de
Snelliusstr. 39 - IJmuiden. Tel. 4371
(Adv. Ingez. Med.)
Fred Mac.Murray vervult een hoofdrol in de
film Mannen met vleugels".
(Frans Hals.)
Zij, die in luchtvaart belang stellen en
wie doet dat tegenwoordig niet kunnen in
de komende dagen in Frans Hals hun ver
langen stillen. In „Mannen met vleugels"
wordt hun de historie van de aviatiek gege
ven. van de allereerste pogingen (en hun mis
lukkingen) der pioniers tot de hedendaagsche
geperfectioneerde toestellen. De ontwikkeling
van het vliegtuig is
Frans Hals
ontzaglijk snel ge
gaan: enkele tien-
tallen jaren gele
den trachtte men
uit draden, latten en wat doek een toestel te
fabriceeren, dat eenige oogenblikken in de
lucht kon blijven. Nu enorme fabrieken,
knappe ingenieurs, geschoolde arbeiders, uit
voerige berekeningen. Een onbegrijpelijk snelle
ontwikkeling.
Toch geeft „Mannen met vleugels" meer
dan dit, omdat dit enkele gegeven meer dan
voldoende zou zijn voor een documentaire,
maar meer dan onvoldoende voor een speel
film. En een speelfilm draait in Frans Hals.
Fred Mac. Murray, Ray Milland en Louise
Campbell vervullen de hoofdrollen in deze
„geschiedenis van de luchtvaart" Zij maken
er al!e ups and downs van mee, hun leven is
van jongsaf onverbrekelijk met het vliegtuig
verbonden en i n hun leven kennen zij ook
de noodlandingen en de rampen. Het vlieg
tuig brengt hun geluk en ongeluk. Ook deze
„Mannen met vleugels" kunnen niet aan de
moeilijkheden van het leven ontkomen. Daar
voor zijn andere vleugels noodig. En in elk
geval zulke, die niet zoo nauw met oorlog en
vernietiging zijn verbonden. Maar de lotge
vallen, de dramatische levensloop van de
drie hoofdpersonen houden den toeschouwer
gevangen. Men voelt het onontkoombare, dat
ook zij feitelijk als slachtoffer zullen vallen.
Het voorprogramma bevat behalve het we
reldnieuws, waaronder een reportage van de
gebeurtenissen der laatste dagen aan de
Fransch-Spaansche grens, ook een aardige
teekenfilm.
WEEKABONNEMENTEN
dienen uiterlijk Woensdags avonds
betaald te zijn, daar de bezorgers op
Donderdag moeten afrekenen.
MUZIEK.
Haarl. Orkest-Vereeniging.
Van de werken die de officieele gastdirigenten
der H.O.V. en de ééne niet-officieele tot dusver
als „eerste uitvoeringen'' op de programma's
brachten, hebben er slechts twee vrij algemeene
waardeering gevonden, en die twee allebei
van Mozart zijn reeds zeer bejaard. Noch
de „Ouverture voor een Tragedie" van Robert
de Roos, noch het Declamatorium „De Dijk"
van Bertus van Lier, noch de Suite van Koe
berg hebben, voor zoover mij bekend is, bij een
breede schare van hoorders het verlangen naar
een spoedige herhaling kunnen wekken. Met de
Suite voor orkest van Oscar van Hemel is het
al niet veel anders gesteld. De gastdirigent Jan
van Epenhuyzen introduceerde dit stuk Vrijdag
avond, nadat de toelichting in het programma
den componist bij ons geïntroduceerd had als
derde-prijswinnaar onder 125 mededingers in
een te Brussel gehouden compositiewedstrijd.
Dat klinkt nu wel heel mooi ik bedoel die
introductie, niet het eene of andere der be
kroonde stukken maar het zegt tenslotte
maar heel weinig. „Je preisergekrönt ein Werk
ist, desto durcher fallt es", heeft wijlen Hans
von Bülow: eens even scherp als raak opge
merkt. Het is al vaak genoeg bewezen, dat de
„vox populi'' over het blijvend succes van een
kunstwerk in laatste instantie beslist en zich
niet door de uitspraak van een jury of zelfs van
een muziekdictator laat beïnvloeden.
W
De gastdirigent Jan van Epenhuysen.
Ik kom nu op Oscar van Hemel en zijn Suite
terug. Dit werk is niet bekroond en toch viel het
niet erg in den smaak. Ik voor mij kreeg den
indruk dat de componist van huis uit een ge
zonde en krachtige muzikale inborst moet heb
ben gehad, die in zijn Suite blijkt uit de krach
tige en kernachtige rythmische structuur der
snelle deelen, maar dat hij zich heeft laten in-
fetceeren met het mode-virus der pernicieuze
kakophonie. Deze heeft nu alle deelen zijner
Suite aangetast en vergalt voor een onschuldig
of klassiek geschoold oor alle genot, dat de
markante rythmen van het eerste deel, de pi
kante van het Scherzo of de amusante van het
Vivace zouden kunnen verschaffen. En wat de
„fugatisch" behandelde gedeelten betreft: laten
die moderne componisten eens toonen dat ze
fuga met thema-omkeeringen kunnen schrijven,
die ook goed klinkt zooals b.v. de door som
mige modernen gesmade Brahms in zijn as moll-
Fuge gedaan heeft en ik zal in hun beheer-
sching van het contrapunt gaan gelooven.
PROGRAMMA
ZONDAG 12 FEBRUARI.
HILVERSUM I 1875 en 301,5 M
8.53 VARA. 10.00 VPRO, 12.00 AVRO, 5 00
VPRO, 5.30 VARA, 8.00—12.00 AVRO.
8.55 Orgelspel. 9.00 Berichten. 9.05 Tuin-
bouwpraatje. 9.30 Vervolg orgelspel. 9.40 Cau
serie „Van staat en maatschappij". 9.59 Be
richten. 10.00 Zondagsschool. 10.30 Vrijzinnig
Protestantsche Kerkdienst. 11.50 Liefdadig-
heidsoproep. 12.00 Causerie „Levenswaarden,
die terzake doen". 12.20 Berichten, De Twilight
Serenaders. 1.00 Gramofoonmuziek met toe
lichting. 1.30 Causerie „Wat er in Indië ge
beurt". 1.50 Gramofoonmuziek. 2.00 Boekbe
spreking. 2.30 Omroeporkest. 3.15 Causerie
„Het schilderij van de maand". 3.30 Het Riele
Queling-kwartet. 4.20 De AVRO Dance Band.
4.50 Gramofoonmuziek. en berichten ANP. 5.00
Gesprekken met luisteraars. 5 30 Voor de kin
deren. 6.00 Esmeralda. 6.30 Sportpraatje. 6.45
Berichten ANP, gramofoonmuziek. 7.00 VARA-
Kalender. 7.05 Gramofoonmuziek. 7.30 Novi
teiten-orkest en solisten. 8.00 Berichten ANP,
Radiojournaal, mededeelingen. 8 20 Omroep
orkest en soliste. 9.05 Radiotooneel. 9.50 AVRO-
Amusementsorkest, het Kilanea's Hawaiian-
orkest en soliste. 11.00 Berichten ANP, hierna
tot 12.20 Dansmuziek (gr.pl.).
HILVERSUM II 415,5 M.
8.30 NCRV, 9.30 KRO, 5.00 NCRV, 7.45—
11.30 KRO.
8.30 Morgenwijding. 9.30 Gramofoonmuziek.
10.00 Hoogmis. 11.15 Gramofoonmuziek. 12.00
Voordracht namens de Vereenigde Missiona
rissen. 12.20 Gramofoonmuziek. 1.00 Voor
dracht namens de Vereenigde Missionarissen.
12.20 Gramofoonmuziek. 100 Boekbespreking.
1.20 R.K. Harmonie „De Phoenix". 1.50 Gra
mofoonmuziek. 2.00 Godsdienstonderricht voor
ouderen. 2.30 Gramofoonmuziek 3.00 Het Am-
sterdamsch Trio. (3.40—3.50 Gramofoonmu
ziek). 4.15 Ziekenlof. 4.55 Sportnieuws. 5.00 Ge
reformeerde Kerkdienst. Hierna: Orgelconcert.
7.30 Gewijde muziek (gr.pl.). 7.45 Sportnieuws.
7.50 Gramofoonmuziek. 8.00 Berichten ANP,
mededeelingen. 8.15 De KRO New Style Ar
tists en solisten. 8.45 Dialoog. 9.00 Het Meister-
sextett. 9.10 Vervolg van 8.15. 9.40 Het Meister-
sextett. 9.50 Gramofoonmuziek. 10.10 Met
Meister-sextett. 10.20 Gramofoonmuziek. 10.30
Berichten ANP 10.40 Epiloog. 11.00—11.30
Esperantolezing.
DROITWICH 1500 M.
12.50 Falkman en zijn Apache-orkest. 1.30
De Gerard Zangers. 1.50 Gramofoonmuziek.
2.20 Voor tuinliefhebbers. 2.40 BBC-Northern-
orkest. 3.40 Mantovani en zijn Tipica Orches
tra. 4.20 Causerie over de Conferentie te Ma
dras. 440 BBC-Harmonie-orkest. 5.20 Cause
rie „The church in the world" 5.40 BBC-
orkest en solist. 6.30 Filmpraatje. 6.50 Fred
Hartley en zijn sextet. 7.15 Causerie ..Tight
corners". 7.358.10 Viool en piano. 8.15 Kerk
dienst. 9.05 Liefdadigheidsoproep. 9.10 Berich
ten. 9.25 Radiotooneel. 9.55 Radiotooneel met
muziek. 10.50 Epiloog.
RADIO-PARIS 1648 M.
9.00 en 10.00 Gramofoonmuziek 11.20 Hei
Bailly-orkest. 12.00 Gramofoonmuziek. 12.30
Orgelspel. 1.00 Gramofoonmuziek. 1.20 Zang.
I.35 Het Andolfi-orkest. 2.35 Gramofoonmuziek.
3.20 Vocaal kwartet. 3.35 en 5.20 Zang. 5 30 De
Melodians. 6.05 Gramofoonmuziek 7.25 Het
Pascal-orkest. 8.35 Zang. 8.50 Symphoniecon-
cert. 10.50 Gramofoonmuziek. 11.2012.50 J.
Bouillon en zijn orkest.
KEULEN 456 M.
5.20 Havenconcert. 7.50 Solistenconcert. 8.35
Gramofoonmuziek. 10.35 Liedjes bij de luit en
pianosoli. 11.20 Militair orkest. 12.30 Gramo
foonmuziek 1.20 Populair concert. 3.20 Om
roeporkest, Meistersextett. pianoduo en solis
ten. 5.05 Het Rheinische Kamerorkest. 6.50
Gramofoonmuziek. 7.30 Omroeporkest en -kooi
en solisten. 9.5511.20 Hans Bund en zijn or
kest.
BRUSSEL 322 M.
9.00 Gramofoonmuziek. 10.20 Zang en orgel.
II.20 Gramofoonmuziek 11.50 Zang. 12.20 Po
pulair concert. 1.30—2.20 en 2.35 Gramofoon
muziek. 3.20 en 4.25 Omroepsymphonie-orkest.
5.50 Gramofoonmuziek 6.20 Kwartet „Pro
Nova". 7.20 Gramofoonmuziek. 8.20 Omroep
orkest en solisten. 10.30 Populair concert.
11.20—12.20 Gramofoonmuziek.
BRUSSEL 484 M.
9.00 Gramofoonmuziek. 10.20 Radio-orkest
en Gramofoonmuziek. 12.20 Gramofoonmu
ziek. 12.35 Omroepdansorkest. 12.50 Zang. 1.05
Vervolg dansmuziek. 2.20—2.35 Gramofoon
muziek. 2.50 Orkestconcert mmv solist. 4.50 en
5.10 Gramofoonmuziek. 5.30 Lucien Hirsch en
zijn dansorkest. 7.35 Gramofoonmuziek. 8.20
Ralio-orkest en solisten. 10.30 Omroepdans
orkest. 11.2012.20 Gramofoonmuziek.
DEUTSCHLANDSENDER 1571 M.
7.30 Populair solistenconcert. 8.05 Berlijnsch
Philharmonisch orkest en solist (opn.). 9.20
Berichten. 9.50 Strijkkwartet. 10.05 Berichten.
10.20—12.05 Carnavals-programma (opn.).
adio Moors
KRUISSTRAAT 58 TELEF. 14407,
BETERE SERVICE
door
VAKMENSCHEN.
PHILIPS nieuwste serie v.a. ƒ89
Ook op conditiën.
'Adv. Ingez. Med.)
MAANDAG 13 FEBRUARI 1939.
HILVERSUM I. 1875 en 301.5 M.
Algemeen programma, verzorgd
door de VARA. 10.00—10.20 v.m.
VPRO.
8.00 „Esmeralda" (Om 8.16 berichten). 8.30
Gramofoonmuziek. 10.00 Morgenwijding. 10.20
Pianoduetten, 11.00 Declamatie, 11.20 Het VARA
orkest. 12.00 Gramofoonmuziek. (Om 12.15 Be
richten). 2.00 Zang, piano, gitaarduo en gramo
foonmuziek. 3.00 Declamatie. 3.30 „Esmeralda".
4.05 Gramofoonmuziek. 4.30 Voor de kinderen.
5.00 Orgelspel en grampfoonmuziek. 6.10 De
Montmartre Minstreels. 6.28 Berichten. 6.30 Mu
zikale causerie met gramofoonmuziek. 7.00 VA-
RA-kalender. 7.05 Gramofoonmuziek. 7.10 Eco
nomisch overzicht. 7.30 Cello en piano. 8.00 Her
haling SOS-berichten, berichten A.N.P., 8.15
Arbeiders-Zangvereêniging ..De Volksstem", en
solisten. 9.30 „Sylvia" 10 00 Berichten. 10.10
Gramofoonmuziek. 10.15 Het VARA-orkest.
10.45 De Ramblers. 11.15 Gramofoonmuziek.
HILVERSUM H. 415.5 M.
NCR V-Uitzending.
8.00 Schriftlezing, meditatie. 8.15 Berichten,
gramofoonmuziek. (9.30 Gelukwenschen). 10.30
Morgendienst. 11.00 Christelijk, lectuur. 11.30
Gramofoonmuziek. (12.00 Berichten). 12.30 De
Vedelaars en gramofoonmuziek. 2.00 Voor de
scholen. 2.35 Gramofoonmuziek. 3.00 Causerie
over kamerplanten. 3.40 Gramofoonmuziek. 3.45
Bijbellezing. 4.45 Gramofoonmuziek. 5.15 Kin
deruur. 6.15 Gramofoonmuziek. berichten. 6.30
Vragenuur. (700 Berichten). 7.45 Gramofoonmu
ziek. 8.00 Berichten A.N.P., he:-haling SOS-be
richten. 8.15 Christelijke Muziekvereeniging
„Advendo" en gramofoonmuziek. 9.00 Causerie,
„Enkele overwegingen uit het bevolkingsvraag
stuk", 9.30 Zang en piano, 10.00 Berichten A.
N.P., actueel halfuur. 10.30 Gramofoonmuziek.
10.45 Gymnastiekles. 11.00 Gramofoonmuziek.
11.50 Schriftlezing.
DROITWICH 1500 M.
11.25 Zang. 12.10 Gramofoonmuziek. 12.20
Causerie over kerkgeschiedenis. 12.45 Orgelspel.
1.20 Het BBC-Northern-Ireland-orkest m.m.v.
solist. 2.00 Declamatie. 3.20 Leslie Jeffries en
zijn Carlton Hotel Orkest. 4.15 Pianovoordracht.
4.50 Gramofoonmuziek. 5.20 Norbert Wethmar's
trio. 5.40 Het BBC-orkest. 6.20 Berichten. 6.40
Muzikale causerie. 7.00 Gramofoonmuziek. 7.20
Variété—programma. 8.20 Causerie „Children at
school". 8.40 Reginald Pursglove en zijn orkest
en solisten. 9.20 Berichten. 9.45 Politiek over
zicht. 10.00 Voordracht. 10.25 Een sectie van het
Boyd Neel strijkorkest, de BBC-Zangers en so
listen. 11.15 Michael Flome en zijn Band. 11.20
Van Straten en zijn orkest. 11.50 Dansmuziek.
(Gr.pl.)
RADIO PARIS 1648 M.
9.05 Gramofoonmuziek. 10.00 Het Locatelli-
orkest. 10.20 Gramofoonmuziek. 11.20 Gramo
foonmuziek. 12.30 Zang. 1.10 Fernand Warms'
orkest. 2.35 Pianovoordracht. 2.50 Gramofoon
muziek. 3.35 Zang. 3.50 Vioolvoordraeht. 4.40
Gramofoonmuziek. 5.05 Zang. 5.25 Gramofoon
muziek. 6.35 Het Luiks Rogister-kwartet. 7.25
HetCantrelle-orkest. 8.35 Cello en piano. 8.50
Het Nationaal Orkest. 10.55 en 11.20 Gramo
foonmuziek.
KEULEN. 456 M.
5.50 Gramofoonmuziek. 6.30 SA-orkest. 7.50
Trioconcert. 11.20 Fabrieksorkest. 12.35 Het om
roeporkest en soliste. 1.30 Populair concert, 3.20
Klein Amusementsorkest. 5.30 Zang. fluit en
piano. 6.10 Gramofoonmuziek. 7.30 Volksliede-
renconcert. 8.00 Westduitsch weekoverzicht. 8.20
Carnavalsprogramma. 9.35 Gramofoonmuziek.
9.50 Amusementsorkest.
BRUSSEL. 322 M.
12.20 Gramofoonmuziek. 12.50 en 1.30 Het
Omroepdansorkest. 1.50 en 5.20 Gramofoonmu
ziek. 5.35 Zang. 5.50, 6.50 en 7.20 Gramofoon
muziek. 8.20 Het Omroeporkest. 9.20 Het en
semble „De blauwe Vogel". 10.30 Het Omroep
dansorkest.
BRUSSEL 484 M.
12.20 Gramofoonmuziek 12.50 en 1.30 Het Ra
dio-orkest. 1.50 Gramofoonmuziek. 5.20 en 5.55
Het Radio-orkest. 6.35 Het ensemble „Musica
Antiqua". 7.05 Vervolg concert. 7.35 Planovoor
dracht. 8.20 Gramofoonmuziek. 8.30 Reportage,
hierna radiotqoneel. 9.50 Gramofoonmuziek.
10.30 Jean Omer en zijn orkest
DEUTSCHLANDSENDER 1571 M.
7.35 Radiotooneel. 8.20 Het Omroeporkest m.
m.v. solist. 9.20 Berichten. 9.50 Hobo en piano.
10.05 Berichten. 10.20 Omroepdansorkest en so
listen-
Behalve de nieuwigheid der Suite bevatte het
programma alleen bekende werken. Van Epen
huyzen gaf van Debussy's „Prélude a l'Après-
midi d'un Faune" een interpretatie in wat
sneller tempo, dan we gewend zijn, maar be-
heerscht en vrij doorzichtig. Zijn begeleidings
kunst toonde hij in het Cello-Concert van St
Saëns het Eerste: wie kent het tweede?
het concert der concerten voor cello. Vijf en
zestig jaren geleden werd het voor het eerst in
't openbaar gespeeld; nimmer is het overtrof
fen. Mooie thema's, die zich terstond in 't ge
heugen prenten, technische schittering, interes
sante en evenwichtige bouw strijden er in om
den voorrang en welluidend dat het is! Raphael
Lanes, wiens welwillende medewerking een bij
zonderen glans aan dezen avond verleende, speel
de de solo-partij prachtig. Men wist nauwelijks
wat men meer bewonderen zou: de mooie toon-
ontwikkeling, de zuivere intonaties, de schitte
ring van passages- en flageolet-spel, de innig
heid der cantilenes of de soberheid der elk spoor
van effectaandikking vermijdende voordracht.
En Van Epenhuyzen stond den solist voortref
felijk ter zijde, zoodat een samenspel van hoo-
gen rang verkregen werd.
De persoonlijke eigenschappen van den gast
dirigent kwamen wel het best uit bij zijn ver
tolking van Dvorak's Symphonie „Aus der neuen
Welt", die hij geheel uit het hoofd leidde. Zijn
kennis der partituur bleek overtuigend. In de
tempo's bracht hij menige schakeering aan, die
van zijn individueele opvatting getuigde. Het
Largo miste daardoor wel wat van zijn rustig
karakter; anderzijds toonde zijn interpretatie der
Symphonie een levendigheid, die allen sleur ver
meed. Niet geheel gelukte het Van Epenhuyzen
om de juiste klankverhoudingen te vinden. Mis
schien was onwennigheid ten opzichte van de
accoustiek der zaal of van de samenstelling van
ons orkest er de oorzaak van, maar het kwam
meermalen voor dat het strijkersensemble door
de blazers werd overstemd. Dit daargelaten be
vestigden vele eigenschappen van den jongen
dirigent Van Epenhuyzen over 't geheel geno
men de goede indrukken, die we reeds in het
vorige seizoen daarvan ontvingen.
K. DE JONG.
Rassenleer en Wetenschap.
Lezing van prof. F. J. J. Buijtendijk voor
„Geloof en Wetenschap".
Op de bijeenkomst van de vereeniging „Geloof
en Wetenschap", die gisteravond in den Stads
schouwburg werd gehouden, heeft prof. dr. F. J.
J. Buijtendijk, te Groningen, lid van de pauselijke
Academie, een voordracht gehouden over ras
senleer en wetenschap
Nadat spreker de volgende woorden van den
Paus geciteerd had: „De waarde van een mensch
ligt slechts in den adel van zijn ziel" zette hij
uiteen, dat rassenleer geenszins hetzelfde is als
rassenkunde, doch dat zij thans tot een demoni
sche macht in onze samenleving geworden is, die
als een epidemie besmetting wekt.
Uit de vele problemen bij het onderzoek naar
de wetenschappelijke grondslagen van de rassen
leer, nam spreker van een vijftal enkele markan
te elementen nader in behandeling.
Vooreerst 't rasbegrip. Vroeger sprak men uit
sluitend van volkeren; met rassen had men niets
te doen. Na de Fransche revolutie, in het jaar
1829, moet het „rassisme" geboren zijn, toen men
het begrip ras in verband bracht met de ge
schiedenis.
Men moet het echter niet alleen opsporen in
de geschiedenis, doch ook bij den oorsprong, bij
zichzelf. En dan blijkt, dat het voortspruit uit
liefdeloosheid en egoïsme.
Rassenleer onderscheidt hoogere en lagere
rassen, doch die zijn er niet. Er zijn wel hoogere
en lagere dieren al naar gelang de hoogere vrij
heidsgraad en de grootere zelfstandigheid. Bij de
menschen is er overal een gelijke, principieele
vrijheidsgrens. Ook de laagste mensch heeft vrij
heid van wil en daarmee verantwoordelijkheid
voor zijn daden.
Er is dus geen lager ras, er zijn wel lagere
cultuurgemeenschappen. Het begrip ras kan men
dan ook niet zoo maar statisch vatten, doch dy
namisch. Volken ontstaan uit menging van ras
sen, rassen uit menging van volken. Beide zijn
zij menschelijke verschijnselen. Men denkt zich
ras veel te veel als iets constants, doch in Duitsch
land zijn b.v. in drie eeuwen de raskenmerken
belangrijk veranderd. Zoo zijn de Joden een
volk en geen ras. En het „Nordische" ras is een
mengsel van verschillende oudere rassen, waar
in ook semietische elementen.
Een van de consequenties van het denkbeeld
ras ontstaan door inteelt, keuze, isolatie, enz. is
de consequentie, dat het ras, zooals het zich dan
op een gegeven moment voordoet meer dan al
leen lichamelijke kenmerken bezit. Bijzondere
eigenaardigheden, die liggen in het temperament
in de geheele dynamiek. Spreker onderscheidde
vier grondtemperamenten, de flegmatici, de me
lancholici, de cholerici en de sanguinici. Zij kun
nen verschillen in hun optreden, maar hun ka
rakters kunnen daar dwars doorheen gelijk of
ongelijk zijn. De leer der temperamenten kan
niet op rassen worden toegepast. Men heeft het
dikwijls geprobeerd. In alle rassen zijn er van
elk der grondtemperamenten, de typen zijn heel
anders. Een onderzoeker naar de „typologie"
van het ras als houding kwam niet tot werke
lijke rassen. Zij zijn ook immers menschelijke
eigenschappen, die historisch gegroeid moeten
zijn.
Er zijn geen zuivere rassen, alle zijn uit krui
sing ontstaan. Men heeft vastgesteld, dat de
meeste groote menschen geboren werden In de
grensstreken.
Misschien kunnen rassen uit het milieu be
paald zijn of anderszins, toch is de saamhoorig-
heid de positieve waarde van een cultuur, En een
van de eischen, die de cultuurgemeenschap aan
den mensch stelt is de stijlwet, die zich door den
geest uit.
Door het verkeerde „rassisme" werd het groote
probleem van de verhouding tusschen humani
teit en nationaliteit aan de orde gesteld. Humani
teit zonder nationaliteit is leeg. Nationaliteit
zonder humaniteit blind. Boven die twee, die bij
elkaar moeten behooren, is een gemeenschap der
menschen, als kinderen van God.
De voorzitter, mr. P. Vorstman, die in zijn
dankwoord even zijn waardeering uitte voor de
hier nog geoorloofde humor in het wetenschap
pelijk betoog van den inleider, had bij het be
gin van den avond getuigenis afgelegd van de
liefde, de vereering en de dankbaarheid aan
Paus Pius XI, wiens verlies menschelijkerwijze
gesproken onherstelbaar is.
Voor zijn zielerust baden de leden het „Onze
Vader" en het „Wees Gegroet".
NAGEKOMEN PREDIKBEURTEN
VRIJZ. CHRIST. JEUGDGEMEENSCHAP, geb".
Vrijz. Herv., (Vestestraat). Nam. 7.30: Mej.
Dra. C. A. Elink Schuurman, 's Gravenhage.
Jeugddienst.
SANTPOORT
NED. HERV. KERK. V.m. 10: Prof. Dr. G. Se-
venster, uit Leiden.
HALFWEG
NED. HERV. KERK. V.m. 10: Ds. H. O. Molenaar
Bed. H. Doop.
Nam. 6.30: Ds. W. M. A. Kalkman, van Amster
dam, Jeugddienst.
GER. KERK. V.m. 9.30 en nam. 3.30: Ds. E. A,
Groenewegea.
