fa* iuweettfe
van Kleemaketsluutsl
m t
AM. 1
r„,
Nederland bezit 877
millionnairs.
Ueedmpmaöazïjnen
WEERBERICHT
Ochtendbeurs Amsterdam
MASH
JOH. SWAALF
Ledenconcerf.
DONDERDAG 16 F E B R U AR f 1939
H'A'AREEM'S DAGBLAD
2
Gegevens over inkomens en vermogens
in 1937/1938.
Over het jaar 19371938 had 95 pet.
van de aangeslagenen in de inkomsten
belasting een inkomen beneden f 5000.
hun inkomens bedroegen 74 pet. van het
totaal, terwijl zij in verband met het
progressieve tarief slechts 37 pet. bij
droegen in het totaal der inkomstenbe-
belasting in hoofdsom. Daarentgen was
0.02 pet. der belastingplichtigen aan
geslagen voor inkomens van f 100.000
en meer (in totaal 282 personen).
Zij hadden 2 pet. van het totaalinko
men, terwijl zij 14 pet. in het totaal de
zer belasting bijdroegen.
Over hetzelfde jaar was 46 pet. van de ver
mogensbelastingplichtigen aangeslagen voor
vermogens beneden f 30.000. Tezamen bezaten
zij 14 pet. van het totaalvermogen en droegen
9 pet. bij tot de totaalopbrengst der vermogens
belasting in hoofdsom. De 877 millionairs (0.49
pet. van het totaal aantal aangeslagenen) be
zaten tezamen 15 pet. van het totaalvermogen
en betaalden 16 pet. in het totaal dezer belas
ting.
Behalve bovengenoemde cijfers voor alle ge
meenten tezamen komen in de eerste aflevering
van het maandschrift van het Centraal Bureau
voor de Statistiek voor 1939 nog een aantal ge
gevens voor betreffende de 45 gemeenten boven
de 20.000 inwoners en voor de provinciën.
De groote verschillen tusschen den welstand
der bevolking blijken wel hieruit, dat in Bus-
sum 36 pet. en in Kerkrade 65 pet. van alle aan
slagenen in de inkomstenbelasting een inkomen
hadden van f 800f 1400, terwijl in Kerkrade
0.3 pet. en in Bussum 5 pet. van hen een inko
men hadden van f 10.000 en hooger.
Een vermogen van f 16.000f 30.000 bezaten
in Rheden 30 pet. en in Kerkrade 61 pet. van
alle aangeslagenen in de vermogensbelasting ter
wijl in Emmen 2 pet. en in Rheden 13 pet. van
hen een vermogen bezaten van f 200.000 en
hooger.
Van de zes gemeenten boven 100.000 inwoners
is het bedrag der inkomens het grootst in Am
sterdam, daarentegen is het bedrag der vermo
gens het grootst in 's-Gravenhage. Van deze
groep is in laatstgenoemde gemeente ook het
gemiddelde inkomen en vermogen per aangesla
gene het hoogst.
Hoogere cijfers voor het gemiddelde inkomen
worden nog aangetroffen in Bussum (f 3453),
Hilversum (f 2704) en Zeist (f 2643), alsmede
voor het gemiddelde vermogen in Almelo
(f 114.000) en Enschedé f 130.000).
Van de gemeenten boven 20.000 inwoners heeft
Kerkrade het laagste cijfer, zoowel voor het ge
middeld inkomen (f 1500) als voor het gemid
deld vermogen (f 37.000).
Worden alle 1056 gemeenten in het
onderzoek betrokken, dan blijkt in 146
gemeenten het gemiddeld inkomen lager
dan f 1500 te zijn en het gemiddeld ver
mogen lager dan f 30.000. Verder blijkt
in 6 gemeenten het gemiddeld inkomen
hooger dan f 3500 te zijn en in 9 ge
meenten het gemiddeld vermogen hoo
ger dan f 150.000 te zijn.
Prof. Mr. F. G. Schel tenia
overleden.
Woensdagmiddag is, naar wij reeds
in een groot deel onzer vorige oplage
hebben gemeld, in zijn woning te Am
sterdam op 47-jarigen leeftijd overleden
prof. dr. F. G. Scheltema, hoogleeraar
in het staats- en administratiefrecht
aan de gemeente-universiteit te Am
sterdam.
Foppe Gabbe Scheltema werd op 1 December
1891 te Groningen geboren. Hij doorliep daar de
H.B.S., deed staatsexamen en studeerde aan de
rijksuniversiteit aldaar in de rechten. In 1916
promoveerde hij tot doctor in de rechtsweten
schappen. Gedurende een jaar was hij als amb
tenaar aan de provinciale griffie werkzaam,
doch in 1917 vestigde hij zich als advocaat te
Rotterdam, waar reeds spoedig de aandacht op
hem viel, zoodat hij in 1923 benoemd werd tot
hoogleeraar in handelsrecht aan de Leidsche
universiteit, waarna hij in 1927 aan de Amster-
damsche universiteit werd benoemd tot hoog
leeraar in het staats- en administratief recht,
later ook in het handelsrecht en het internatio
nale privaatrecht.
Hij was lid van verschillende staatscommissies,
o.a. voor burgerlijke wetgeving en voor water
staatswetgeving. In 1934 werd hij bovendien
plaatsvervangend raadsheer en plaatsvervan
gend lid van den raad van beroep.
Tal van publicaties zijn, na zijn dissertatie
in 1916 over overheidszorg voor waterstaats
werken, van zijn hand verschenen. O.a. in 1921
„beschouwingen over de grondslagen van het
vereenigingsvecht', in 1925 een praeadvies voor
de Nederlandsche Juristenvereeniging over ad
ministratieve rechtspraak; in 1932 een studie
over wisselrecht, beschouwingen over het grens
gebied tusschen overeenkomsten en testamentaire
beschikkingen, over rechten van tweede en
verdere hypotheekhouders, over hulpverleening
en strandvonderij en over het burgerlijk be
wijsrecht
Als docent was prof. Scheltema bij zijn stu
denten een zeer geziene figuur door zijn pret
tige karaktereigenschappen en zijn vlotte wijze
van voordragen, waardoor hij ook in weten
schappelijke kringen een graag gezien spreker
was. Behalve de genoemde publicaties van groo
teren omvang schreef prof. Scheltema ook ver
scheidene artikelen van kleineren omvang en
gedurende een aantal jaren was hij vast mede
werker van „De Groene Amsterdammer", van
welker redactie hij goruimen tijd deel uit
maakte.
Ruim een jaar geleden moest prof. Scheltema
wegens een ernstige nieraandoening rust ne
men en juist eenige weken geleden scheen het,
dat er een gunstige wending in zijn ziekte was
gekomen. Hij keerde van zijn verblijf buiten de
hoofdstad naar zijn woning in Amsterdam terug,
waar hij Woensdag omstreeks 12 uur toch nog
vrij plotseling is overleden.
KANTONRECHTER-PLAATSVERVANGER.
Bij Kon. besluit van 13 Februari 1939 is be
noemd tot kantonrechter-plaatsvervanger in het
kanton Haarlem: mr. F. A. Davidson, advocaat
«n procureur te Haarlem,
Door eigen coupeur gesneden
en gepast - Vervaardigd op
eigen ateliers, waar vakkennis
en techniek harmonisch samen
werken.
ANEGAN© HAARLEM
(Adv. ingez. Med.)
ARROND. RECHTBANK.
Eerst Nieuwjaarswenschen
aangeboden en daarna gestolen.
Eisch: VA jaar gevangenisstraf.
Het is een prettige gewoonte om elkaar bij de
jaarswisseling een gelukkig en voorspoedig
nieuwjaar te wenschen. Zoo deed ook een 27-
jarige IJmuidenaar, die een caféhouder zijn
beste wenschen aanbood. Deze werden natuur
lijk in dank aanvaard. Er kwam verder ter
sprake dat de caféhouder het café om twee uur
zou sluiten. Dat knoopte de IJmuidenaar goed
in zijn ooren en zoo kwam hij in dienzelfden
Oudejaarsnacht nog eens in het café terug thans
vergezeld van een 22-jarigen jongeman eveneens
uit IJmuiden. Ze namen uit het café eenige geld
stukken mee, die zij uit den electrischen meter
haalden. Ook eenige doosjes cigaretten werden
buit gemaakt.
Pres. tot den oudsten verdachte: Het is fraai om
eerst iemand geluk te wenschen en hem dan te
bestelen.
Verd.: Ik wist niet meer, wat ik deed. Ik was
dronken. Zooiets doet toch geen normaal mensch.
Pres.: Zeg liever: geen eerlijk mensch!
De Officier vond. dat beide verdachten, die
reeds meerdere malen veroordeeld zijn, een
flinke straf noodig hebben. Hij eischte tegen
ieder een gevangenisstraf van 1 jaar en 6 maan
den.
Mr. v. Giffen pleitte voor den eersten ver
dachte een gecombineerde straf en mr. K. A. F.
J. Pliester verzocht clementie voor den tweede.
Uitspraken van de Rechtbank.
Voetganger was oorzaak van aanrijding.
Een 19-jarige Beverwijksche monteur was op
16 October te Heemskerk den Rijksstraatweg
overgestoken zonder uit te kijken. Hierdoor was
een motorrijder tegen hem opgereden. Beiden
werden vrij ernstig gewond. Drie maanden v.w.
eischte de officier 14 dagen geleden. Mr. H. O.
Drilsma pleitte een kleine voorwaardelijke straf.
Door de Rechtbank werd hij tot 3 maanden
voorwaardelijk met 3 jaar proeftijd veroordeeld.
Vreemde wijze van geld ineasseeren.
Een 47-jarige zand- en grinthandelaar uit
Haarlemmermeer en een 33-jarige schilder uit
Amsterdam gingen in den nacht van 25 Novem
ber naar een landbouwer in de Haarlemmer
meer, die him nog geld schuldig zou zijn.
Ze waren echter nogal hardhandig in hun op
treden want de schipper sloeg de vrouw van den
landbouwer tegen den grond.
Voor hem vroeg de officier 14 dagen geleden
3 maanden en voor de zandhandelaar 1 maand
gevangenisstraf. Mr. dr. A. F. H. Schreurs pleit
te voor den zandhandelaar en drong op clemen
tie aan.
De schipper werd heden door den Rechtbank
tot 6 weken gevangenisstraf veroordeeld en de
zandhandelaar tot een voorwaardelijke gevan
genisstraf van 1 maand en tot een boete van f 30.
„VOOR DE KUNST".
Liedcrenavond door Ria Focke.
De weerstoestand van hedenmorgen 7.20 uur
Weer:
Wind:
Den Helder: lichte regen WZW matig
Vlissingen: betrokken WZW krachtig
De Bilt: nevelig WZW matig
Groningen: motregen WZW matig
Maastricht: betrokken ZW zwak
VOORBEURS TE AMSTERDAM.
Te Amsterdam kenmerkte de wisselmarkt
zich door een zeer kalmen handel. De omzet
ten waren van geringe afmetingen en de
fluctuaties waren klein. De Nederlandsche gul
den was niet veel verandez-d maar toch goed
prijshoudend. De vreemde valuta's werden op
ongeveer het vorige peil ingezet, gaven daarna
even kleine teekenen van verbetering, doch
nadien zakten zij weer in tot of zelfs iets be
neden het openingspeil. Maar met dat alles
kon geen groote belangstelling worden gewekt.
Het Britsche pond, dat zich na op circa
8.72 3/4 te zijn ingezet, kon verheffen tot een
niveau van circa 8.72 5/8 a 8.72 7/8. waarbij
ponden op termijn werden verhandeld met
een disagio van circa 3/4 cents voor 1 maand
cn circa 11.7/8 cent voor 3 maanden. De Ame-
rikaansche dollars bewogen zich tusschen
1.86 3/16 en 1.86 1/4 en vertoonden voorts niets
bijzonders. Fransche francs werden afgedaan
in de omgeving van 4.93 met de gebruikelijke
marges tusschen bied en laatkoersen, terwijl
Belga's werden genoemd op een niveau vèm
circa 31.40. Het disagio voor beide laatstge
noemde deviezen op termijn was zoo goed als
onveranderd gebleven. Zwitsersche francs ran
geerden in de nabijheid van 42.30, terwijl
Duitsche marken werden vernomen tegen
74.70 a 74.75.
De Scandinavische deviezen werden een
kleinigheid lager geadviseerd. De effectenhan
del was tijdens het niet-officieele ochtend
verkeer van bescheiden afmetingen. Voor lo
cale aandeelen bestond een vaste stemming
en meerendeels werd boven de prijzen van gis
teren gehandeld. Voor Amerikaansche shares
bestond weinig animo. De koersen waren over
het algemeen iets hooger in overeenstemming
met Wallstreet, doch van een noemenswaar
dige verbetering was geen sprake.
Koersen van dc Ochtendbeurs te Amsterdam
'an heden van 10.30 tot 11.25 uur.
Kon. Olie 308 3/4—310 3/4
H.V.A. 417
Amst. Rubber 198200
Philips 202—204
Beth. Steel 50 7/851
U. S. Steel 44 3/4—45
Republic Steel. 15 7/1615 11/16
Anaconda 22 1/8
North Am. Aviation 13 3/414
Temperat.
in gr. C.:
Minimum
hedennacht
in gr C.:
Neersl. afgel.
etmaal
in m.M.:
Den Helder: 6 5 0.2
Vlissingen: 6 5
De Bilt: 6 5
Groningen: 6 4 0.4
Maastricht: 6 6
Verwachting geldig van hedenavond tot mor
genavond ongeveer 19 uur:
Voor het geheele land: Meest matige
Westelijke tot Noordwestelijken wind,
aanvankelijk nog zwaar bewolkt tot be
trokken, later opklarend, mogelijk en
kele regenbuien, iets kouder.
THERMOMETERSTAND
Hoogste gisteren 46 F.
Laagste hedennacht 44 F.
Hoogste heden 45 F.
Het gebied van hoogen luchtdruk, op den
oceaan behoudt zijn enorme uitgestrektheid en
begint zich thans over de Britsche eilanden uit
te breiden.
Het maximum van den luchtdruk over de
Alpen neemt in beteekenis af. De invloed van
de diepe depressie in het Noorden doet zich
thans tot in onze omgeving gevoelen.
In Zweden en het Oostzeegebied is de tempe
ratuur zeer hoog en plaatselijk tien graden boven
normaal. In het Noordwesten langs de Noorsche
kust en in Schotland en Ierland werd het
daarentegen kouder. Het weer klaarde daarbij
op, en kreeg een buiig karakter
In onze omgeving in. Noord-Frankrijk en in
Duitschland bleef het somber en betrokken
zonder neerslag van beteekenis.
De vliegtuigopstijgingen in Duitschland ge
ven alle hoogè atmospheerteinperaturen aan.
Op de hooge stations in de Alpen en het
Schwarzwald is de temperatuur eveneens be
trekkelijk hoog en de lucht bijna geheel onbe
wolkt. (Zugpitze 9 gr., Jungfraujoch 9 gr.
met zeer zwakke winden).
In het Middellandsche Zeegebied is de lucht
druk nog langzaam stijgende. Het is te ver
wachten dat de wind iets zal ruimen en dat het
weer zal opklaren en minder zacht zal worden
met wellicht enkele lichte regenbuien.
BAROMETERSTAND
Hedenmorgen 10 uur 765 m.M.
Stand van gister 768 m.M.
Neiging; Achteruit.
Opgave van:
CAREL v. HUIZEN. Opticien
KI. Houtstraat 13 Tel. 14112
HOOG WATER TE ZANDVOORT
Vrijdag v.m. 2.00 uur; n.m. 14.19 uur.
Strand berijdbaar van 7.0012.00 uur.
Belangrijke Telefoonnummers
Politie: 11850.
Brandweer: 15333.
Ongevallendienst (Brandweerkazerne)
Ged. Oude Gracht: 14141.
vier deurs Sedan f 25ÖU."
TEL. 10663, HAARLEM
(Adv Ingez Med.)
Rla Focke.
Maandag 20 Februari a.s. zal de altzangeres
Ria Focke in den Stadsschouwburg optreden
voor de vereeniging „Voor de Kunst". Deze
avond zal door den burgemeester en mevrouw
de Vos van Steenwijk worden bijgewoond.
Onze oud-stadgenoote zal liederen zingen
van Schubert, Brahms, Wolf en van haar echt
genoot Free Focke, die haar dezen avond zal
begeleiden. Ria Focke—v. d. Spoel genoot haar
opleiding aan het Amsterdamsche Conservato
rium en bij mevr. Rose Schonberg. Zij is op
het oogenblik werkzaam aan de Staats-Opera
te Berlijn, waar zij geëngageerd is voor de eer
ste opvoering van Richard Strauss' opera
„Dafne". Verder zal zij daar nog optreden in
..Die Walktire" van Wagner. Zeer waarschijn
lijk zal zij ook optreden bij de Wagner-Fest-
spiele te Bayreuth. Ria Focke maakt deel uit
van de Opera-klasse onder leiding van mr.
Joh. den Hertog.
Lage bewolking op Schiphol.
Twee toestellen konden niet landen.
De zeer lage bewolking, welke in den laten
Woensdagmiddag en avond boven Schiphol
hing. was oorzaak, dat twee toestellen niet op
de Amsterdamsche luchthaven konden lan
den. Om half zes verscheen het lijnvliegtuig
van den dienst Londen-Amsterdam-Berlijn
van de Deutsche Lufthansa boven het vlieg
veld. Aangezien dalen te riskant was, kon geen
toestemming daartoe gegeven worden, waarop
de piloot besloot door te vliegen naar Hanno
ver, waarschijnlijk om er de voor Amsterdam
bestemde passagiers af te zetten.
Het K. L. M. toestel Kievit van den dienst
Londen-Rotterdam-Amsterdam, dat om kwart
over acht op Schiphol moest aankomen, is in
verband met de slechte weersgesteldheid op
Waalhaven blijven staan.
FRANKEN'S PERSONEEL VEREENIGING.
Men schrijft ons:
Gisteravond hield Franken's Personeel-Ver
eeniging haar eersten kienavond in het gebouw
St. Bavo.
Een gezellige sfeer heerschte in de mooi ver
sierde zaal.
Een keur van prijzen welke en door de ver
eeniging en door verschillende gevers be
schikbaar gesteld waren, werden vlot verkiend
De band „The Jolly Jokers" zorgde voor de
noodige afwisseling.
Er kan niet anders gezegd worden dan dat
ook deze avond bijzonder goed geslaagd is.
GELOOF EN WETENSCHAP.
De veertiende bijeenkomst van dit seizoen
der vereeniging Geloof en Wetenschap wordt
Vrijdagavond 24 Februari in den Stads
schouwburg gehouden. Henk Schaer zal voor
dragen: De Apocalypsis (Openbaring) van
den H. Johannes. Arnold Pennock (piano) zal
de voordracht inleiden.
VROUWENGROEP LIBERALE
STAATSPARTIJ.
De Vrouwengroep in de Liberale Staats
partij, afdeeling Haarlem en omstreken, hield
Dinsdagmiddag haar jaarvergadering in café
Lido. Mevrouw E. W. Venemavan Doorn en
mevrouw J. van der SluysEyssen traden uit
het bestuur. Zij werden opgevolgd door de da
mes A. E. C. Kool en P. S. Waller Zeper; me
vrouw C. A. B. LeendertzLoman werd als af
gevaardigde van Bloemendaal in het bestuur
gekozen, omdat in het afgeloopen jaar de
Vrouwengroep aldaar met de Haarlemsche
werd vereenigd.
Na het huishoudelijk gedeelte hield mevr.
E. van den Bosch—De Jongh. voorzitster van
het hoofdbestuur van het Nederlandsch Pad-
vindstersgilde, een lezing over: „De Liberale
Staatspartij en de Jeugd". Deze voordracht
werd door de talrijke aanwezigen met 0aan-
dacht gevolgd erugaf aanleiding tot een leven
dige gedachtenwisseling.
VRIJZINNIG DEMOCRATISCHE JONGEREN
ORGANISATIE.
In een door de Vrijz. Dem. Jongeren Organi
satie gehouden bijeenkomst heeft de heer A.
Jongbloed, adj.-directeur van Maatschappelijk
Hulpbetoon te Haarlem, gesproken over Steun-
uitkeering.
Hij gaf een duidelijke uiteenzetting van de
zeer ingewikkelde steunregeling.
De voorzitter, de heer D. J. A. Geluk, dankte
den spreker voor zijn interessante lezing.
BAZAR TEN BATE VAN HET T.B.C.-FONDS.
De bazar, die Zaterdag I'S en Zondag 19
Februari a.s. in het gebouw „Odeon" aan de
Jansstraat gehouden zal worden, ten bate van
het T.B.C.-fonds van de Ver. tot Bev. van de
Gezondh. in de Grafische Vakken, zal Zater
dagmiddag officieel geopend worden. Bij deze
opening zal medewerking worden verleend
door heb Grafisch Mannenkoor Johez, o.l.v
den heer Scheffer. Dit koor zal ten gehoore
brengen „Israël" van L. C. Keeroweer, „Le
Retour" van A. Dietrich en „De Liefste Plek'
van Joh. Löser.
Na deze opening zal de Bazar toegankelijk
zijn voor het publiek tot 's avonds 11 uur, ter
wijl Zondag de gelegenheid tot een bezoek be
staat van 2 tot 10 uur.
Zaterdag en Zondagavond zal de band „The
Jollie Jokers" musiceeren.
Zondagmiddag zal de Mandolineclub „Apol
lo" een concert geven. Zondagavond zal dan
tevens de trekking plaats vinden van de loterij,
waarvan alle loten reeds geplaatst zijn.
Uit prominente figuren, uit het Grafisch be
drijf te Haarlem, heeft zich een Eere-Comité
gevormd dat als volgt is samengesteld:
Mr. A. J. Enschede, B. F. Enschede, A. D
Huijsman, directeuren van de Firma Joh. En
schede Zonen, Ph. Mees, Dir.-Hoofdredac-
teur Opr. Haarl. Courant. P. W. Peereboom
Directeur Haarlem's Dagblad, R. Peereboom
Dir.-Hoofdred. Haarlem's Dagblad, M. A. Rei-
nalda, Dir. Uitg. Mij. Tjeenk Willink Zoon,
Jhr. Mr. B. W. F. Riemsdijk, Dir. Firma Joh.
Enschede Zoon, J. Th. Ruygrok, Drukkerij
Ruygrok Co., de Alg. Ned. Typografenbond
en de Ned. Lito-, Foto en Chemigrafenbond.
Dit comité beveelt dezen bazar bij allen ten
zeerste aan en spreekt de verwachting uit dat
velen van de gelegenheid gebruik zullen ma
ken, om dit bij uitstek sociale werk naar
krachten te steunen.
Dc ruime keuze en de groote verscheiden
heid, de onderscheidene attracties, zullen ze
ker bijdragen tot het stimulccrcn van het
bezoek.
DE VRIJE KATHOLIEKE KERK.
Zondag 19 Februari zal Mgr. Ir. F. A. Brandt,
Wij-Bisschop der Ned. Diocese, deze gemeen
te bezoeken. Des ochtends om half elf zal Z.H.
Eerw. in de St. Raphaëlskerk Popellaan
Kinheimpark te Bloemendaal een Hoogmis op
dragen en het H. Vormsel toedienen.
VEEMARKT TE AMSTERDAM.
Ter veemarkt waren Woensdag aangevoerd
259 vette kalveren: le kw. 5864, 2e kw. 50—
56, 3e kw. 40—48 ct. per KG levendgewicht
94 nuchtere kalveren f 58 per stuk, 147
varkens: vleeschvarkens, wegende van 90—
110 KG 5657. zware varkens 5556. vette
varkens 5455 ct. per KG slachtgewicht.
Aangevoerd l wagon geslachte runderen uit
Denemarken.
SYNAGOGEDIENSTEN.
Nederl. Israel. Gemeente
Sabbath:
Vrijdagavonddienst te 5 uur.
Ochtenddienst te 8 uur.
Middagdienst te 1 uur.
Avonddienst te 6.01 uur.
Werkdagen
Ochtenddienst te 7 uur.
Avonddienst te 7.45 uur.
Talmoed Torah:
Sabbath niet.
Werkdagen 's avonds te 7.15 uur.
Zondag 's avonds te 7 uur.
De diensten op de Werkdagen, alsmede Tal
moed Torah, worden verricht in het Ge
meentegebouw, Lange Wijngaardstraat 14.
De diensten op Sabbath vinden plaats ter
Synagoge, Lange Begijnestraat 11.
MUZIEK.
Haarl. Orkest-Vereeniging.
Het ledenconcert van Woensdag 15 Februari
bracht ons de verrassing, waarnaar we reeds we
kenlang reikhalzend hadden uitgezien: een gast-
dirigent van werkelijke beteekenis. Goede eigen
schappen hadden de meeste anderen ook getoond:
de een in meerdere, de andere in mindere mate.
Maar eerst in de persoon van Toon Verhey
stond de geboren en getogen dirigent voor ons
orkest, de man die niet alleen weet wat hij wil,
maar die de geestelijke kracht bezit om dien wil
te verwezenlijken.
Toon Verhey dirigeert de Symphonie van
A. Bruckner.
In mijn verslag over het eerste gastdirigenten-
concert wees ik op de- moeilijkheid voor een
vreemden dirigent om in een paar repetities het
aan zijn leiding toevertrouwde orkest geheel
naar zijn eigen inzichten te kneden. Verhey heeft
dat gekund. Het moet naar ik vernam bij de
eerste repetitie een wijle gespannen hebben
dat deed liet vóór twee jaren tusschen Toscanini
en het Residentie-Orkest eveneens maar ook
Toon Verhey won reeds in den loop van den
eersten ochtend het pleit: het orkest gehoorzaam
de, en de gehoorzaamheid ging allengs over in
bewondering, in geestdrift. De orkestleden zelf
beseften dat dit dirigeeren iets anders was, iets,
dat ongekende uitzichten opende.
Ditzelfde hebben we allen Woensdagavond be
seft. Het leek een ander orkest dan het gewone,
dat orkest, dat daar voor ons musiceerde met
een volmaaktheid, als we slechts van eerste
rangsorkesten gewend zijn. Nu waren er geen
onzuiverheden of onduidelijkheden: alles sloot
precies, alles klonk prachtig, alles was evenwich
tig. Maar het was niet alleen eminent vakman
schap van den leider, dat hier overtuigend bleek.
Wie een Symphonie van Bruckner zóó weet te
geven, dat de aandacht en de goedkeuring der
hoorders niet tot een aantal los van elkaar
staande en door den orkestklank bekorende of
imponeerende momenten beperkt blijven, maar
dat de hoorder alle lengten en leegten vergeet
en gefascineerd blijft van de eerste tot de laat
ste noot: wie dat weet te bewerken moet tot de
groote dirigenten gerekend worden. Gefascineerd:
ja, dat was het publiek, dat na de symphonie in
laaiende geestdrift den dirigent telkens weer te
rugriep en toejuichte; dat waren de orkestleden
zelf, die in huldebetuigingen niet bij het audito
rium achterbleven.
Ik mag daarbij nu nog memoreeren de fijn ge
ciseleerde uitvoering van Bach's Suite in b kl. t.
en de schoone begeleiding van Bach's Vioolcon
cert in E gr. t., waarvan de solopartij door de
Engelsche vióliste Orrea Pernel met prachtige
toonontwikkeling, vlekkelooze zuiverheid, en,
wat vooral het heerlijke Adagio betreft, met
warm muzikaal gevoel gespeeld werd. Ik mag er
op wijzen, dat Verhey alles, ook het Vioolconcert
uit het hoofd dirigeerde en daarbij een volledige
kennis der partituren toonde. De grootste en
meest verblijdende verrassing was toch zijn uit
beelding van Bruckner's Derde Symphonie,
waarbij ik levendig herinnerd werd aan de wijze
van werken, waardoor Bruno Walter verleden
week Mahler's Eerste volledig tot de hoorders
had doen doordringen. Om op een vergelijking
uit een van mijn vorige verslagen terug te ko
men: Antoon Verhey's gebaar is niet deductief,
maar inclusief en constructief, evenals dat van
Bruno Walter.
Dc tweede kennismaking wacht ons a.s. Zon
dagnamiddag. Ik zou allen echten muzieklief
hebbers, die Woensdagavond piet aanwezig wa
ren, willen raden: laat U niet afschrikken door
de idee „Volksconcert", maar gaat dat hooren
en genieten. Voor wie er wel aanwezig waren,
mag mijn opwekking overbodig heeten: die zullen
uit zich zelf wel gaan, al was 't alleen om die
Bruckner Symphonie nogmaals zóó te hooren
vertolken. Ik hoop dan over dit kolossale werk
wat meer in bijzonderheden te treden.
K. DE JONG,
