Haarlem's Dagblad
Het bezoek
Imredy.
Bollenzorgen.
Hitier pleit
Duitsche staatssecretaris
Brinkmann
R.K. Faculteit
te München
gesloten.
van Lebrun
aan Londen
Het Belangrijkste
56e Jaargang No. 17076 1
Uitgave Lonrens Coster, Maatschappij voor
Courant-Uitgaven en Algem. Drukkerij N.V.
Bureaux: Groote Houtstraat 93, bijkantoor
Soendaplein 37. Postgirodienst 38810.
Drukkerij: Zuider Buiteu Spaarne 12.
TelefoonDirectie 13082, Hoofdred. 15054
Redactie 10600, Drukkerij 10132, 12713
Admin. 10724, 14825. Soendaplein 12230.
Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen
Directie: P. W. PEEREBOOM EN ROBERT PEEREBOOM
Hoofdredacteur: ROBERT PEEREBOOM
Zaterdag 18 Februari 1989
Abonnementen per week f0.25. p. maand
f 1.10. per 3 maanden I 3.25. franco per
post f3.55. losse nummers 6 rent per ex.
Advertentiën1-5 regels f 1.75, elke regel
meer f 0.35. Reclames f 0.60 per regel.
Regelabonuemrntstarieven op aanvraag.
Vraag en aanbod 1-4 regels f 0.6O. elke
regel meer f 0.15. Groentjes tie rubriek.
De Hongaarsche minister-president dr.
Imredy heeft zich genoodzaakt gezien af te
treden, omdat hij na een uitvoerig onderzoek
van familiepapieren tot de voor hem afgrij
selijke ontdekking was gekomen dat een van
zijn vier overgrootvaders een Jood was. Wel
iswaar werd deze overgrootvader honderd
vijfendertig jaar geleden, op den prillen leef
tijd van zeven, reeds tot Christen gedoopt,
maar dat kon de situatie niet redden. Want
deze nazaat van dat jongetje uit den jare
1804, deze belangrijke nazaat die het onlangs
tot leider der regeering van zijn land had
gebracht, stond juist op het punt anti-Jood-
sche wetgeving in te dienen. Daar zijn lang
niet alle Hongaren het mee eens. De linker
zijde wil er niet aan. En bestrijders van den
premier hadden hem „beschuldigd" van dien
Joodschen overgrootvader, hetgeen de premier
in een betoog van een half uur bestreden had
alvorens hij zelf een onderzoek naar zijn
voorvaderen had ingesteld. Erg roekeloos van
hem. Later stelde hij het onderzoek in. kwam
tot de ijselijke ontdekking dat zij gelijk had
den en trad toen maar af. Veel anders kon
deze ontwerper van anti-Joodsche wetten
eigenlijk toen ook niet meer doen. Men kan
zich eenigszins indenken dat zijn critici zei
den, dat een man met een Joodschen over
grootvader bezwaarlijk voor het front der
natie kon verschijnen met zoo'n wet.
Voor dr. Imredy zelf schijnt dit een leer
zame ervaring. Het is niet bekend geworden in
hoeverre hij er leering uit getrokken heeft,
maar aangezien het plegen van harakiri niet
tot de Hongaarsche gewoonten behoort zal hij
zich met zijn overgrootvader en daarmee
deels met zichzelf dienen te verzoenen. Den
overgrootvader verder verloochenen zal hem
weinig baten. Er schijnt geen andere keuze
te resten dan zich te schamen.
Misschien zal het geval-Imredy tot waar
schuwend voorbeeld strekken voor vele men-
schen die, in de huidige beminnelijke en ver
draagzame Europeesche sfeer aangestoken
door anti-semietische propaganda, de neiging
gevoelen daaraan- op actieve wijze uiting te
gaan geven. Lang niet iedereen weet wie zijn
vier overgrootvaders en zijn vier overgroot
moeders waren. En er kunnen altijd critici
opdagen die zooiets wel weten, omdat zij zelf
erg belangstellend zijn in familiehistories van
anderen of omdat zij den een of anderen man
kennen die er een liefhebberij van maakt ze
te bestudeeren. Weinigen brengen het tot
premier. Maar al heeft men geen overheids
positie, men kan toch op min of meer opval
lende wijze, zij het maar in den kennissen
kring, lucht geven aan anti-semietische ge
voelens. En dan is de uitwerking wel van zeer
fatalen aard als plotseling iemand langs zijn
neus opmerkt: „Je verbaast mij. Jouw over
grootmoeder was immers van Joodschen
bloede?Wat zeg je?Wist je dat
niet?Maar man, dan moet je dat toch
eens nakijken...."
Het is geenszins onwaarschijnlijk dat der
gelijke gevallen zich voordoen, aangezien in
den loop der laatste eeuw de vermenging van
Joodsch met „Arisch" bloed zich op zeer groote
schaal in Europa heeft voorgedaan. Juist in
die eeuw was men namelijk in Europa zeer
veel verdraagzamer jegens de Joden gewor
den dan in vroegere minder verlichte eeuwen,
had men hun vrijwel overal gelijke rechten
verzekerd en bestond ook bij velen geenerlei
bezwaar meer tegen gemengde huwelijken.
Deze negentiende eeuwsche opvattingen heb
ben tot den opzienbarenden val van den
Hongaax-schen minister-president Imredy ge
leid.-En trouwens ook tot zijn persoonlijke
aanwezigheid in dit tranendal. Want liadde
hij niet dezen overgi-ootvader maar een Aiï-
schen gehad even Arisch als de overige drie
dan zou hij een ander mensch, een andere
persoonlijkheid geweest zijn. Wellicht een veel
minder begaafde persoonlijkheid, die het
maatschappelijk tot niets biaonders gebracht
zou hebben.
Deze overwegingen kunnen aanleiding geven
tot overpeinzingen omtrent de practische ge
volgen eix ook omtrent de innerlijke waarde
van de huidige anti-semietische politiek in
vele Eui'opeesche landen. Ik meen die verder
aan den lezer zelve te kunnen overlaten. Maar
de uitlating van den voorzitter der Hongaar
sche regeeringspartij tot welke Imredy be
hoort: „Dit bericht heeft ons allen met ont
steltenis vervuld" wil ik hier toch aan toevoe
gen als laatste staaltje van den inderdaad
absurden gedachtengang, die zich heeft doen
gelden.
R. P.
Franco zou de Italiaansche
schuld delgen.
Om te bewijzen dat Spanje
onafhankelijk is.
LONDEN, 17 Febr. (Havas). Volgens den
diplom atieken redacteur van de „Evening
Standard" zou uit berichten uit Rome kunnen
worden opgemaakt, dat Franco op het oogen-
blik zijn schuld aan Italië delgt om de wereld
te bewijzen, dat Spanje onafhankelijk van
iederen buitenlandschen invloed is. De ambas
sadeur van Franco te Rome zou belangrijke
bedragen storten, die de Spaansch-Italiaan-
#che handelsbalans vrijwel in evenwicht zou
den brengen.
(De Nederlandsche en Engelse
bollenkioeekers voeren besprekin
gen in verband met het voorne
men, dat Engeland zou hebben om
het invoerrecht van Nederlandsche
bollen te verdubbelen).
Het gaat ook voor den braven bollenkweeker,
In dezen zwaren tijd niet steeds naar wensch,
Die bollen-bolleboozen hebben zeker.
Hun vele zorgen zooals ieder mensch.
Er is nu weer een vraagstuk bijgekomen,
Voor onzexx Nederlandschen bolexport,
Men heeft in Engeland zich voorgenomen,
Dat het tarief hiervoor verdubbeld wordt.
Men voelt den ernst van dit gevaar ten volle,
Dit werd voor onze kweek een hard gelag,
Men streeft ernaar, dat d' export onzer bollen
Naar Engeland geen ex-sport worden mag.
Men is hierover aan het confereer en,
In bollenpraat, maar niet in bollepraat,
Ik hoop dat het ten goede nog zal keeren,
Na een vriendschappelijk en wijs beraad.
Zonder op 't resultaat vooruit te hollen,
Durf ik vertrouwen, dat in elk geval.
Uit overleg van zooveel knappe bollen.
Nog wel iets goeds en schoons opgroeien zal.
P. GASUS.
Tramlijn Haarlem—Zand voort.
Bestaat 3 Juli a.s. 40 jaar.
Het zal 3 Juli 1939 40 jaar geleden zijn, dat
de electrische tramlijn HaarlemZandvoort
gegund werd.
De exploitatie beiustte aanvankelijk bij de
E.N.E.T., die later door de N.Z.H. is overge
nomen.
27 Juli 1899 werd de ceintuurbaan geopend,
die nu opgelost is in eênige autobuslijnen. 5
October 1900 volgde de gunning van de tram
lijn HaarlemBloemendaal, die nu ook ver
vangen is door autobussen.
De tramlijn HaarlemAmsterdam werd 4
October 1904 geopend. Die bestaat dit najaar
dus 35 jaar.
Mgr. M. P. J. Möllmann 70 jaar.
voor verkeersveiligheid.
,,Duitsche verkeer eischt in zes
jaar evenveel dooden, als de
oorlog van 1870 kostte
Berlijnsche auto-fenfoon-
stelling geopend.
Rijkskanselier Hitier heeft gisterochtend de
internationale automobiel- en motorrijwielten-
toonstelling te Berlijn geopend.
Hitler zeide in zfjn toespraak, dat op het ge
bied der auto-industrie nog eenige belangrijke
taken vervuld moeten worden. Het is minder
zaak klanten te zoeken dan de bestaande klanten
tevreden te stellen. De behoefte aan auto's is
enorm groot. Om daaraan te voldoen is een lage
prijs noodzakelijk.
De productie van modellen moet geordend
worden. Hitier deelde mede besloten te hebben,
kolonel von Schell te benoemen tot gevolmach
tigde voor de oplossing van deze vraagstukken.
Von Schell moet in het kader van het vierjaar-
plan de verordeningen uitvaardigen, die voor de
betreffende instanties bindend zijn.
Hitier wees op de beteekenis van den „volks
wagen" en zeide in verband daarmede dat de
toeneming van het motorverkeer dwingt tot
uitgebreide maatregelen tegen de verkeers
onveiligheid. Het Duitsche verkeer eischt in zes
jaar evenveel dooden als de oorlog van 1870 ge
kost heeft. Dat is een onhoudbare toestand. De
menschen die verantwoordelijk zijn voor den
dood van 7000 en de verwondingen van 30.000
tot 40.000 medemenschen per jaar, benadeelen
het volk. Het is on-nationaal-socialistisch, roe
keloos tegenover anderen te zijn. Bovendien is
het uit economische standpunt zinneloos in een
tempo te rijden, dat tot dubbel, drie- en vier
voudig bandenverbruik en tot groot brandstof-
fenverbruik leidt. De staat is vastbesloten
beroovers van auto's en dergelijke misdadige
elementen onbarmhartig uit te roeien.
Ook rijksminister Göbels voerde het woord.
Hij zeide onder meer, dat in 1938 583.145 motor
voertuigen geproduceerd zijn, een stijging van
9 procent tegenover 1937. Het totale aantal mo
torvoertuigen bedraagt thans 3.364.503. Ook de
uitvoer is gestegen, van 11.000. voertuigen in 1932
tot 78.116 in 1938. In de auto- en motorindustrie
zijn 139.000 menschen werkzaam.
De opening der tentoonstelling werd bijge
woond door vrijwel alle ministers en het diplo
matieke corps. De Führer reed bij zijn aankomst
door een haag van 20.000 leden van de N.S.K.K.
Mgr. M. P. J. Möllmann.
Vandaag viei*t de Hoogeerw. heer Mgr. M. P.
J. Möllmann in een goede gezondheid in zijn
woning aan den Zijlweg 170 zijn zeventigsten
verjaardag. Reeds vroeg waren talrijke blijken
van belangstelling binnengekomen in den
vorm van bloemstukken, brieven en telegram
men. In den loop van den morgen kwamen
vele geestelijken uit Haarlem en omstreken
den jubilaris persoonlijk hun gelukwenschen
aanbieden.
lijdende aan
zenuwinstorting.
Van goed ingelichte zijde wordt ver
nomen, dat de staatssecretaris van het
rijksministerie van Economische Zaken,
Brinkmann, die wegens ongesteldheid
niet heeft kunnen deelnemen aan de
laatste zitting der bank voor interna
tionale betalingen, zijn verlof voor on-
bepaalden tijd heeft moeten verlengen.
Zijn gezondheidstoestand maakt het
waarschijnlijk dat hij langen tijd niet op
zijn post zal kunnen zijn.
Naar Reuter in welingelichte kringen
verneemt, is het aan twijfel onderhevig
of Brinkmann nog bij de rijksbank zal
terugkeeren. Hij is lijdende aan een
zenuwinstorting, welke, naar het schijnt
veroorzaakt is door overwerk en zorg.
CENTRALE RADIO ONTVANGST
Wilt U een nieuw toestel koopen.
Voor een prijs waarvan U beeft?
Luistert dan eerst bij een kennis,
Die CENTRALE RADIO heeft.
HAARLEM - TELEFOON 10010.
(Adv. Ingez. Med.)
Met toestemming ra® H. M. de Koningin worden door den A. N. W. B. op ver
schillende wegen, loopende door het Koninklijk Domein, waarschuwingsborden
geplaatst ter aanduiding van het gevaar, dat overstekende herten en reeën voor
automobilisten kunnen opleveren. Het eerste bord werd Vrijdag geplaatst tusschen
kilometerpaal 28 en 29 op den straatweg Amersfoort-—Apeldoorn.
Frits Schuurman herbenoemd bij
het Residentie-Orkest.
Omtrent het concertseizoen 19391940 kan
reeds worden medegedeeld, dat Fritsch Schuur
man zijn werkzaamheid als dirigent-directeur
van het Residentie-Orkest in dat seizoen zal
voortzetten.
Ook prof. Georg Szell zal wederom een reeks
concerten dirigeeren.
De studenten zouden colleges
geboycot hebben.
In Katholieke kringen in München
is sensatie gewekt door de aankon
diging, dat op bevel van den minister
van onderwijs, dr. Rust, de Katholieke
theologische faculteit der München-
sche universiteit is gesloten.
Verklaard wordt hier, dat de stu
denten de colleges hebben geboycot
van een door Rust aangestclden
hoogleeraar. Men verzekert, dat de
boycot ingesteld is op bevel van het
bureau van kardinaal Faulhaber en
dit de reden is geweest voor de slui
ting der faculteit.
De veete tusschen den staat en de
katholieke kerk schijnt verband te
houden met vele controversen tus
schen professoren, die door den staat
zijn aangesteld en andere professoren,
ten aanzien van de regeeringscam-
pagne tegen de religieuze scholen.
Kardinaal Faulhaber bevindt zich
op het oogenblik te Rome.
Candidaten van den Vrijz.-Dem.
Bond.
De Raadsverkiezingen te Haarlem.
De afd. Haarlem van den Vrijz. Dem. Bond
belegt op Dinsdag 21 dezer een ledenvergadering
in hotel .Royal", alhier.
Er zal daar een bespreking worden gehouden
over het vaststellen van een advies voor het te
houden referendum over de candidatenlijst voor
de a.s. Gemeenteraadsverkiezing. In dit verband
zal aan de vergadering een voorloopige lijst,
vermeldende een 20-tal candidaten, worden
overgelegd.
Gewijzigde controle bij Spoor
wegen.
Naar wij vernemen zal Maandag a.s. op het
centraal station te Utrecht een wijziging wor
den ingesteld in de controle op de reizigers. Bij
wijze van proef zal gedurende eenigen tijd geen
controle meer plaats vinden van vertrekkende
reizigers. Bij betreden van het perron zullen de
kaartjes dei-halve niet meer worden geknipt. De
controle op arriveerende reizigers zal echter ge
handhaafd blijven.
Groote brand te Ouderkerk aan
den IJsel.
Vrijdagavond om zeven uur is door tot dus
verre onbekende ooi-zaak brand uitgebroken
in de oude graanmalerij met pakhuis van de
firma Baas aan den IJseldijk te Koudekerw
aan den IJsel. Het vuur vond gretig voedsel in
de groote voorraden graan, welke in het pak
huis waren opgeslagen. In korten tijd stond
't complex in lichter laaie. Aan blusschen viel
niet te denken. De schade bedraagt enkele
tonnen.
De firma Baas heeft een nieuwe moderne
graansilo in aanbouw, zoodat het belangrijke
opslagbedrijf spoedig kan worden hervat.
RUBENSTENTOONSTELLING TE
ROTTERDAM.
Vrijdagmiddag heeft burgemeester mr. P. J.
Oud. in zijn functie van voorzitter der com
missie voor het museum Boymans te Rotter
dam, de tentoonstelling van teekeningen van
Petrus Paulus Rubens geopend.
Het woord is aan
C. Taylor:
Wie zich geheel aan sport
wijdt, is als iemand, wiens
kleeding geheel uit franje en
wiens eten geheel uit saus
bestaat.
Nief alleen een weelderig
maar ook een artistiek
onthaal
(Van onzen Londenschen correspondent).
Een officieel bezoek van den President van
de Fransche Republiek en Madame Lebrun aan
Londen zal straks opnieuw getuigen van de
hartelijke verstandhouding tusschen Engeland
en Frankrijk. De Fransche regeering heeft
verleden jaar bij het bezoek van Koning
George en Koningin Elisabeth laten zien dat
wat men de hooge gasten bereidt geen aan
eenschakeling behoeft te zijn van gala-ritten
en feestmalen en plechtige visites aan de
historische bezienswaardigheden van den
staat of ontvangsten in zijn pronkzalen. De
Fransche geest maakte van het bezoek van
het Engelsch vorstelijk paar een gebeurtenis
ook van artistieke beteekenis De Koning en
de Koningin werden er in hooge mate door be
koord en de Britsche regeering schijnt op haar
beurt niet achter te willen blijven en zich te
hebben voorgenomen het Fransche staats
hoofd en zijn echtgenoote niet alleen een
weelderig en schitterend maar ook een ar
tistiek onthaal te bereiden. De plaats van dat
onthaal, het tooneel voor het schouwspel, moet
worden de binnenplaats van het Foreign
Office in Whitehall.
Ter gelegenheid van het hooge bezoek zal
het Foreign Office Court door een vermaard
architect zijn omgezet in een theater, ruim en
magnifiek van bouw en versiering. Het werk
er voor is al aan den gang. Een van de gevel
rijen van het vierkante binnenplein is de
aangewezen plaats voor het tooneel. Het
hoofdnummer van het program van dezen
artistieken avond in het verblijf van President
en Mevrouw Lebrun zal worden de balkon
scène uit Shakespeare's Romeo and Juliet. En
voor de balkonscène kan een bestaand balkon
in die gevelrij gebruikt worden.
Voor andere nummers in het program kan
de hulp van de Foreign Office-architectuur
niet worden gebruikt. Deze nummers zullen
worden uitgevoerd door Sacha Guitry en door
Seymour Hicks, den geridderden Engelschen
tooneelspeler die in komedie uitmunt, en door
Cecily Courtnidge en Jack Hulbert. het kluch
tig echtpaar, dat volstrekt onweerstaanbaar
is en den grootsten kniesoor onbedaarlijk kan
doen lachen.
De Koning en de Koningin zorgen er voor
dat hun gasten zich in Buckingham Palace
thuis zullen voelen. De vertrekken voor hun
verblijf worden geheel veranderd De be
staande meubels worden vervangen door de
kostbare antieke Fransche meubels, die in
Windsor Castle zijn. De Fransche chef van het
Londensch paleis raadpleegt per telefoon zijn
collega in het Elysee opdat de gerechten en
de dranken, die aan de gasten zullen worden
voorgezet, in overeenstemming zijn met hun
smaken.
HEDEN: 16 PAGINA'S
HAARLEM EN OMGEVING.
pag-
Jubileerende tramlijnen in Haarlem en om
geving. i
Bioscopen. 8
BINNENLAND.
De aan de „Sibajak" toegebrachte schade is
uiterst gering. 3
BUITENLAND.
Hitier pleit voor verkeersveiligheid. 1
De R.K. Faculteit te München is gesloten. 1
Franco zou de Italiaansche schuld delgen. 1
Tusschen Londen. Parijs en de beide Spaan-
schc regeeringen worden besprekingen ge
voerd. 5
Een verdacht man is nabij Mussolini's villa
gearresteerd. 5
SPORT.
Damrubrick. g
ARTIKELEN, enz.
R. P.: Imredy.
1
Van onzen Londenschen correspondent: Het
bezoek van Lebrun aan Londen.
A. D. L.: Amsterdamsche aspecten. 2
P. v. d. Hem: Maskers. 3
Dr. W. G. N. van der Sleen: Per auto en boot
door Zuid-Afrik3. 7
J. II. de Bois: Litteraire Kantteckcningen 7
Financieel Economisch Weekoverzicht: Een
run op de exportmarkten. 9
K. de Jong over het concert van Em. Fcuer-
mann. jj
J. B. Schuil: Mevr. Koote-Gerrese voor
„Weten en Werken" u
Jhr. dr. J. C. Mollerus: De Gouden Koepel als
leidsman. jj
Van onzen Berlijnschen correspondent: Ber-
lijnsche automobieltentoonstelling geopend 15
Ruiterlijke Bekentenissen. Kan ik paard
rijden? 3
De Burgerlijke Stand van Haarlem is opge
nomen op 23
