Haarlem's Dagblad
KARDINAAL PACELLI WORDT PIUS XII
Paus Pius XII.
Geestdriftige tooneelen op het Sint Pietersplein
Eerste radiorede
van Pius XII
levend
Ongemeen felle brand in de
Haarlemmermeer
Opslagplaatsen
van zaadhandel totaal afgebrand
Hef Belangrijkste
56e Jaargang No. 17087
Uitgave Lonrens Coster, Maatschappij voor
Courant-Uitgavenen Algem. Drukkerij N. V.
Bureaux: Groote Houtstraat 93, bijkantoor
Soendaplein 37. Postgirodienst 38810.
Drukkerij: Zuider Buiten Spaarne 12.
TelefoonDirectie 13082, Hoofdred. 15054
Redactie 10600, Drukkerij 10132, 12713
Admin. 10724, 14825. Soendaplein 12230.
Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen
Directie: P. W. PEEREBOOM EN ROBERT PEEREBOOM
Hoofdredacteur: ROBERT PEEREBOOM
Vrijdag 3 Maart 1939
Abonnementen per week f 0.25. p. maand
f 1.10. per 3 maanden f 3.25. franco per
post f3.55. losse nummers 6 cent per ex.
Ad vertent iën 1-5 regels f 1.75, elke regel
meer f 0.35. Reclame» f 0.60 per regel.
Regelabonnementstarieven op aanvraag.
Vraag en aanbod 1-4 regel» f 0.60, elko
regel meer f 0.15. Groentje» rie rubriek.
Het Conclave der tweeënzestig kardinalen
van de Roomsch-Katholieke Kerk, vergade
rend in het Vaticaan te Rome, is tot een bui
tengewoon snelle beslissing gekomen. Binnen
24 uur nadat de deuren gesloten waren hield
het zijn derde stemming, waarbij de kardi-
naal-camerlengo Eugenio Pacelli, staatssecre
taris van Pius XI, de vereischte meerderheid
van minstens 2/3 behaalde. Hij aanvaardde de
benoeming en even later, te half zes Donder
dagmiddag, stegen de witte rookwolkjes op.
De oudste kardinaal-diaken verscheen buiten
op de loggia en deelde aan de op het St. Pie
tersplein verzamelde menschenmassa het feit
mede met de gebruikelijke woorden „Habemus
Pontificem" (wij hebben een Paus) en de bij
voeging dat de nieuwe Paus den naam Pius
XII gekozen had. Met langdurig gejuich werd
deze mededeeling ontvangen. Zoo had zich
dan toch het zeldzame geval voorgedaan, dat
de staatssecretaris van den vorigen Paus hem
was opgevolgd.
Toevalligerwijze werd de kardinaal Eugenio
Pacelli, die op 2 Maart 1876 als zoon van een
advocaat te Rome geboren werd en die zelf
ook in de rechten heeft gestudeerd, juist op
zijn 63en verjaardag tot Paus gekozen. En als
tweede toeval mag vermeld worden dat hij
in deze maand precies veertig jaar priester is:
In Maart 1899 werd hij daartoe gewijd.
Zijn levensgeschiedenis is zeer zeker die van
een man van buitengewone begaafdheden en
werkkracht. Er blijkt uit dat men deze eigen
schappen reeds in den jongen priester ont
dekte en erkende: reeds op 33-jarigen leeftijd
werd hij benoemd tot leeraar in de jurispru
dentie aan de pauselijke academie Nobili
Ecclesiastici en vijf jaar later werd hij secre
taris der congregatie voor Kerkelijke Zaken.
Zijn diplomatieke gaven leidden in 1917, het
jaar waarin hij tevens titulair aartsbisschop
van Sardi werd, tot zijn benoeming als nun
tius te München. Van 1920-1929 was hij
nuntius te Berlijn. De concordaten van den
Pauselijken Stoel met Beieren (1924), Pruisen
(1930) en tenslotte met het Derde Rijk van
Hitier (Juni 1933) worden aan zijn beleid en
werkzaamheid toegeschreven. Toen het Con
cordaat met Duitschland tot stand kwam was
hij al sinds eenige jaren staatssecretaris van
Paus Pius XI, die hem op 16 December 1929
'tot kardinaal benoemd en eenige maanden
later met het staatssecretariaat belast had.
Het is bekend dat Paus Pius XI hem de
grootste waardeering toedroeg en hem als zijn
opvolger beschouwde. En die omstandigheid
Is van veel belang.
Want daaruit leidt de wereld thans af, dat
het Conclave door de benoeming van den
kardinaal Pacelli de voortzetting, in een ook
voor de R.K. Kerk moeilijken tijd, van het
beleid van den vorigen Paus heeft willen ver
zekeren. Anderzijds vindt men deze meening
ook bevestigd in de naamskeuze door den
nieuwen Paus: evenals zijn voorganger heeft
hij Pius willen heeten.
Er zijn verder beschouwingen geleverd over
de vraag, of als Paus een kardinaal gekozen
zou worden die als zieleherder op den voor
grond trad of een kardinaal die zich vooral
als diplomaat en politicus had onderscheiden.
Van meer dan één zijde wordt nu de meening
verkondigd, dat de laatste voorkeur den door
slag heeft gegeven. Maar onbetwist is dit
standpunt niet, aangezien de veelzijdig-
begaafde nieuwe Paus vooral tijdens zijn
nuntiatuur in Duitschland ook als zieleherder
diepen indruk zou hebben gewekt. Zeker is dat
deze verschillende taken in het Pausdom ver-
eenigd zijn. De vorige Paus, van wien bij zijn
benoeming geen roep als diplomaat en poli
ticus uitging, heeft op deze gebieden dan ook
niettemin veel en belangrijk werk verricht.
Vice-versa kan men hetzelfde van zijn op
volger verwachten.
De nieuwe Paus heeft veel gereisd, ook in
Zuid-Amerika en in de Vereenigde Staten.
Natuurlijk kent hij Duitschland door zijn
langdurige werkzaamheid in dat land bijzon
der goed. Merkwaardig is zijn buitengewone
talenkennis: de Italiaansche bladen vermel
den dat hij acht talen vloeiend spreekt, na
melijk Italiaansch, Latijn, Duitsch, Fransch.
Engelsch, Spaansch, Portugeesch en Hon-
gaarsch. Wie dit verneemt moet wel onwille
keurig denken aan de leiders der regeeringen
van zoovele landen, die zich alleen maar in
hun eigen teal kunnen uitdrukken en door
dit gebrek aan ontwikkeling zooveel minder
begrijpen van den volksaard der naties, waar
mee zij in vaak zoo belangrijk diplomatiek en
politiek contact komen.
Als niet-Katholïek kan men daarom niet
onverschillig tegenover de Pauskeuze staan.
Wie dit doet toont daarmee, de belangrijke
invloeden en verhoudingen in de wereld niet
te begrijpen. Het beleid en het woord van den
Paus doen hun directen invloed gelden op
ettelijke millioenen menschen. Het feit bij
voorbeeld dat de nieuwe Paus zich een uitge
sproken tegenstander van de rassenleer
heeft getoond hetgeen overigens geheel in
de lijn der R.K. Kerk ligt is van onloochen
bare beteekenis. De vreugde waarmee vooral
de Fransche, Engelsche en Amerikaansche
bladen zijn benoeming begroeten stemt tot
nadenken. En als ik een eenvoudiger omstan
digheid naar voren breng: het feit dat Pius
XII een zeer welsprekend en zelfs brillant
redenaar is kan men niet onderschatten.
Den 262en Paus wacht zeer zeker een zware
taak. Men heeft hem veeleer als een man van
soepel beleid en groote volharding dan als
een doordrijvende krachtfiguur gekenschetst.
Staatssecretaris eugenio pacelli is Donderdag,
juist op den dag, dat hij ook den 63-jarigen leeftijd be
reikte, tot Paus gekozen. Hij heeft den naam Pius XII aangenomen.
De stemming, die de benoeming van Pacelli tot Paus tengevolge
heeft gehad, geschiedde om 17 uur 30 Romeinsche tijd. Enkele
oogenhlikken na de telling der stemmen stegen witte rookwolken op
uit den schoorsteen der Sixtijnsche kapel, waarmede den volke
bekend gemaakt werd dat de kerk een nieuwen Paus had. Terstond
bevestigden de luidsprekers op de basiliek en op den zuilengang het
heugelijke nieuws. De ontzaglijke menigte belangstellenden, die van
heinde en verre waren samengestroomd om deze historische oogen
hlikken bij te wonen, barstte in luid en blij gejuich uit.
Het gejuich duurde den geheelen tijd tot op het oogenblik waarop
de oudste kardinaal-diaken in de loggia verscheen, om 17 uur 25
Nederlandschen tijd, teneinde den naam van den gekozene bekend te
maken. Een diepe stilte daalde neer over de massa en duidelijk
weerklonk de stem van den kardinaal over het onmetelijke Sint
Pietersplein met de mededeeling dat de zeereerbiedwaardige heer
Eugenio Pacelli tot Paus was gekozen en zich den naam Pius XII
had gegeven. Toen barstte het gejuich: „Viva il papa!" pas goed uit.
„Habemus Pontificem" (Wij hebben een Paus.) Met deze woorden
werd het gunstige resultaat der stemming in de radio bekend
gemaakt.
(Men zie voor het vervolg van deze berichtgeving de vagina buitenland).
Deze tijd schijnt ook meer voor het eerste
geëigend. Van belang zal natuurlijk ook zijn.
welken kardinaal hij tot staatssecretaris kiest.
Die benoeming is nog niet bekend gemaakt.
R. P.
Mr. F. F. baron de Smeth door
auto aangereden.
Toestand van den Hofmaarschalk zeer
ernstig.
's GRAVENHAGE 3 Maart. In den
afgeloopen nacht omstreeks twee uur
is de kamerheer en Hofmaarschalk van
H.M. de Koningin mr. F. F. baron de
Smeth op de Koningskade ter hoogte
van den Dierentuin bij het oversteken
van den rijweg door een personenauto
aangereden en tegen den grond ge
worpen.
Baron dc Smeth brak daarbij het
rechterbeen, terwijl het linkerbeen
werd versplinterd. Bovendien kreeg hij
een schedclfractuur. In zeer ernstigen
toestand is het slachtoffer door den G.
G. D. naar het ziekenhuis aan den
Zuidwal vervoerd.
Voor nader onderzoek is de auto, welke werd
bestuurd door een 31-jarigen bewoner van de
Prinses Mariestraat, door de politie in beslag
genomen. Omtrent de schuldvraag is nog niets
vastgesteld.
4
Een hartstochtelijk pleidooi
voor den vrede
VATICAANSTAD. 3 Maart (Reuter-
A.N.P. i Vanmiddag te negen minu
ten over twaalf (Italiaanschen tijd)
sprak ZJL Paus Pius XII zijn eerste
boodschap tot het geheele katholieke
volk uit voor de radio.
De Heilige Vader sprak vier en een
halve minuut, waarna hij zijn zegen
gaf. Hij hield een hartstochtelijk plei
dooi voor den vrede tusschen alle lan
den, alsmede rechtvaardigheid, liefde
en eensgezindheid. Hij bad, zeide hij,
dat alle volken mogen komen tot wel
vaart en vooruitgang in de bescha
ving. De Paus sprak met een heldere,
duidelijke stem.
Na den Pauselijken zegen werd een
korte Latijnsche hymne gezongen.
(Aan de Zuid-Afrikaansche kust is
op een diepte van veertig vadem
een visch van de groep crossop-
terygii gevangendie men reeds
millioenen jaren uitgestorven
dacht).
Geen mensch op aard heeft een compleet idee,
Van wat in diepste diepten van de zee,
Aan primitieve wezens wel mag leven.
Dat nog voor ons verborgen is gebleven.
Wat weten we van dit gebied van nacht.
Waar nooit de zon den flauwsten lichtstraal
bracht,
Wij menschen die soms dreigen te vergeten.
Hoe bitter weinig wij tenslotte weten.
Daar is in Afrika een visch gevischt.
Waarvan men meende, dat hij zeer beslist,
Millioenen jaren reeds was uitgestorven,
Nu heeft dat dier een theorie bedorven.
Is het een houding voor een visschenras,
Dat, menschelijk bezien, verdwenen was.
Om zoo opeens weer stomweg op te duiken,
Levend gevangen in de visschersfuiken?
Maar wacht, wij geven nog zoo gauw niet prijs,
Wat ons bezielde, waar is het bewijs,
Heeft dit bericht uit Afrika wel waarde,
En moeten wij het klakkeloos aanvaarden?
Terwijl er toch geen twijfel aan kan zijn:
Crossopterygii is vischlatijn.
P. GASUS.
Het woord is aan....
Allard Pierson:
Menschenkennis is een ar
tistieke kennis, en artistieke
kennis is op geen enkel ge
bied mogelijk zonder liefde
voor het voorwerp dier
kennis.
Brand te Hirakata gebluscht.
OSAKA, 3 Maart. (Domei). De
materieele schade te Hirakata, waar een
arsenaal in de lucht is gevlogen, is niet
zoo groot als aanvankelijk gemeld.
Het aantal totaal vernielde huizen
bedraagt 250, voorts zijn 100 huizen ge
deeltelijk vernield. Er staan in Hira
kata 5.950 huizen. Er zijn 18 menschen
gedood. 135 worden vermist en 562 zijn
gewond. De meeste vluchtelingen zijn
naar de stad teruggekeerd en de brand
is gebluscht.
Italiaansche voorjaarslichting
onder de wapenen.
Naar Reuter uit Rome meldt zijn gisteren de
lichtingen 1915 tot en met 1918 onder de wape
nen geroepen. De schattingen van het aantal op
geroepen manschappen varieeren tusschen 60000
ën 200.000. Van officieele zijde wordt gesproken
van de volkomen normale oproeping van de
lichting 1918 en manschappen van de drie voor
gaande jaren, die vroeger als ongeschikt zijn af
gekeurd. Tengevolge van het lager geboortecij
fer gedurende den wereldoorlog zijn deze vier
lichtingen de kleinste.
In niet-Italiaansche kringen meent men te
weten, dat de noodzakelijkheid van handhaving
der legersterkte de eenige reden voor het op
roepen der lichtingen is. Men gelooft, dat an
dere lichtingen gedemobiliseerd zijn.
Hedenmorgen heeft een groote brand gewoed in dc opslagplaatsen van den
zaadhandel Van WijkCat/, aan den Cruquiusdijk te Haarlemmermeer. De
schuren zijn totaal afgebrand, terwijl ook een woonhuis een prooi der
vlammen werd.
Een brand van ongewone afmetingen heeft
hedenmorgen in de Haarlemmermeer gewoed.
De opslagplaatsen en voorraadschuren van den
zaadhandel van N.V. Van WijkCatz aan den
Cruquiusdijk zijn een prooi der vlammen ge
worden terwijl ook het woonhuis van den heer
Van Wijk door de in allerijl gealarmeerde brand
weer van Hoofddorp en Heemstede niet kon
worden behouden. Het vuur greep zoo snel om
zich heen, dat reeds ruim een uur na het ont
dekken van den brand omstreeks 10 uur
van de voorraadschuren niet veel meer over
was. De brand is ontstaan door een explosie in
den meeltrommel in de droogkamer van de
werkplaats waar het meel wordt gedroogd. Het
vuur werd onmiddellijk opgezogen door den
exhauster en binnen enkele minuten stond het
silo-pakhuis in lichterlaaie. De vlammen vonden
gretig voedsel in het mosterdzaad, dat daar in
groote hoeveelheden was opgeslagen. Een van
de arbeiders trachtte nog met een eigen blusch-
apparaat het vuur te bedwingen, doch de vlam
men waren reeds te fel dan dat deze poging met
succes kon worden bekroond. De naast het silo
pakhuis gelegen tarwe-schuur vatte eveneens
vlam en reeds ver in den omtrek kon men den
rooden gloed van de fel-oplaaiende vlammen
zien.
(Zie ook pag. 2.).
Opvarenden van de „Banger"
gered.
Radio Corporation meldt, dat het Britschc
vrachtschip „New Foundland' bij zware zee de
150 leden der bemanning van het Canadeesche
schip „Ranger" aan boord heeft genomen. Men
tracht het schip naar Halifax op te sleeDen.
HEDEN- 16 PAGINA'S
HAARLEM EN OMGEVING.
pag-
Een groote brand heeft in de Haarlemmer
meer gewoed. 1 en 2
BINNENLAND.
Het rijtijdenbesluit zal vermoedelijk deze
maand worden afgekondigd. 2
De Twentsche bank keert weer 5l/s procent
dividend uit. 3
Ook voor andere kantongerechten hooge
boetes geëischt tegen wilde busonderne
mingen. 3
Minister Romme somt maatregelen, welke
in voorbereiding zijn, op. 3
De Vrouwenvredesgang wordt op 17 Mei te
terdam gehouden. 4
BUITENLAND.
KARDINAAL PACELLI IS TOT PAUS GE
KOZEN. pag. 1 en 5
Er /al waarschijnlijk geen proces tegen
Schuschnigg gevoerd worden. 5
ARTIKELEN, enz.
R. P.: Paus Pius XII 1
J. B. Schuil: Ballet Tilly Svlon. 2
v II.: Nieuwe Engelsche film over het leven
van Koningin Victoria. 6
Voor de Jeugd n
De Burgerlijke Stand van Haarlem is opge
nomen op 13
