Haarlem's Dagblad
Wilde bus
móét verdwijnen
VLEKKEN
Vrede in Spanje?
Ps&f. de. ie.}.
BELGISCHE
PARLEMENT
ONTBONDEN
Lichtbewaking.
bent u modern?
h. m. bakker
De Bilt voorspelt:
Weinig regen in
de lentemaanden
Negenhonderd
Het Belangrijkste
56e Jaargang No. 17090
Uitgave Lonrena Coster, Maatschappij voor
Courant-Uitgaven en Algem. Drukkerij N.V.
Bureaux: Groote Houtstraat 93, bijkantoor
Soendaplein 37. Postgirodienst 38810.
Drukkerij: Zuider Buiten Spaarne 12.
Telefoon: Directie 13082,Hoofdred. 15054
Redactie 10600, Drukkerij 10132, 12713
Admin. 10724, 14825. Soendaplein 12230.
Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen
Directie: P. W. PEEREBOOM EN ROBERT PEEREBOOM Hoofdredacteur: ROBERT PEEREBOOM
Dinsdag 7 Maart 1939
Abonnementen per week f 0.25. p. maand
f 1.10. per 3 maanden f 3.25. franco per
post f3.55. losse nummers 6 cent per ex.
Advertentiën: 1-5 regels f 1.75, elke regel
meer f 0.35. Reclames f 0.60 per regeL
Regelabonnemrntstarieven op aanvraag.
Vraag en aanbod 1-4 regels f 0.60. elk®
regel meer f 0.15. Groentje* zie rubriek.
De jongste gebeurtenissen in Spanje duiden
op een spoedigen vrede. Na het aftreden van
den president der republiek, Azana, die zich
niet met Negrin's plannen voor verder verzet
kon vereenigen, heeft thans de premier zelf
het veld moeten ruimen. Hij is met den minis
ter van Bultenlandsche Zaken del Vayo naar
Toulouse vertrokken en een nieuwe regeering
is gevormd onder leiding van generaal Miaja,
den verdediger van Madrid. Die regeering
heeft den steun van verscheidene ministers
uit Negrin's kabinet en ook van Martinez
Barrio, president van de Cortes en waarne
mend president van de republiek sinds Aza-
na's aftreden. Zij stelt zich ten doel, den
vrede te sluiten. Dat blijkt uit verklaringen
van Barrio en ook uit een manifest dat de
Nationale Verdedigingsraad te Madrid, geleid
door kolonel Cassado, heeft uitgevaardigd.
„Spanje voor de Spanjaarden" is het leid
motief van dit manifest, dat zich beroept op
het afwijzen van alle buitenlandsche hulp en
verklaart dat er geen buitenlanders in het
republikeinsehe gebied zijn. Het vraagt waar
borgen voor de onafhankelijkheid des lands
en zekerheid dat geen misdaden zullen worden
gepleegd na het sluiten van den vrede. De
slotwoorden „Leve de republiek!" schijnen
slechts een hoop te uiten die niet in overeen
stemming is met het overige.
Veel moet in Spanje achter de schermen
gebeurd zijn dat nog niet tot de buitenwereld
is doorgedrongen. Er zullen binnenkort wel
ophelderingen komen. Op dit oogenblik is men
geneigd in te stemmen met de opmerking
van de Daily Telegraph, „dat de langdurige
burgeroorlog, die door een militairen opstand
ontketend is, door een anderen militairen
opstand ten einde zal worden gebracht".
In de Fransche pers komt de meening tot
uiting, dat zoowel Franco als Cassado den
wensch zouden koesteren een vrede te sluiten,
„gegrondvest op verzoening, onafhankelijkheid
en vrijheid". Franco zou nu spoedig aan Rome
moeten mededeelen, dat hij de Italiaansche
troepen niet meer noodig heeft. De meerder
heid in Spanje wil terugkeer tot de traditio-
neele politiek van geheele onafhankelijkheid.
Dit alles klinkt blijmoedig, maar het schijnt
nog wel wat moeilijk in die vooruitzichten van
vrijheid en onafhankelijkheid maar zoo plot
seling te gelooven. Zal Mussolini zich daarbij
neerleggen? Zal anderzijds Engeland, dat
sinds langen tijd groote economische belangen
in Spanje heeft, iets anders kunnen doen dan
die handhaven? Trouwens: van wie zal Franco
den financieelen steun krijgen, noodig om het
uitgeputte land weer op de been te helpen?
Men zal het begrip „onafhankelijkheid" dan
ook wel moeten beperken tot een toestand
waarbij geen vreemde troepen meer in Spanje
aanwezig zijn en waarin het vrijheid bezit
aangaande het beheer van zijn bezittingen en
koloniën. Volkomen vrijheid in het sluiten van
verdragen schijnt ondenkbaar voor een firma
met zooveel schuldeischers, die na den vrede
zal moeten beginnen met nieuwe schulden
te maken. En het wereldsche optimisme om
trent hooge staatsschulden geldt niet voor
kleine mogendheden. Het is trouwens zelfs in
het geval van Duitschland, dat nu openlijk zijn
economische nooden erkent, al ongegrond ge
bleken. Spanje is geen groote mogendheid. Het
is een uitgeputte staat-van-den-tweeden-rang.
Nog meer vragen rijzen. Als generaal Franco
de gaven bezit om een uitgeput volk in een
verwoest land tot herleving en nieuwen bouw
te brengen, en dus tot veel grooter energie en
een veel hooger ontwikkelingspeil dan het in
de laatste eeuwen bezeten heeft, dan moet hij
toch ook een soort régime stichten. Welk? De
absolute monarchie, de constitutioneele mo
narchie, het fascisme, de militaire dictatuur?
Dat is niet duidelijk. Het is sinds den aanvang
van den burgeroorlog bekend dat zijn eigen
aanhang ten zeerste verdeeld is.
Worden de Spanjaarden het in meerderheid
weer niet eens dan zullen zij niet van
buitenlandsche inmenging verlost raken. En
het bepalen van hun régime zonder goed
keuring van hen, die als hun geldschieters
zullen moeten optreden schijnt niet een
voudig. Franco's kansen op economischen bij
stand liggen evenwel juist aan de Engelsche
en Fransche zijde en degenen die hem mili
tair geholpen hebben en daarvoor hun be
looning verwachten zijn de Italianen en
in minder mate de Duitschers.
Het is nog altijd een wespennest. Terwille
van millioenen eenvoudige Spanjaarden die
ontzettend geleden hebben door den oorlog en
er nog door lijden menschen die van de
zoogenaamde ideologieën geen woord begrij
pen en vergeefs vragen in rust en vrede te
mogen leven en werken kan men niet
anders hopen dan dat aan het bloedvergieten
een einde komt en er een of andere bestuurs
vorm gevonden wordt die hun althans een
bescheiden bestaan, met zooiets als levens
zekerheid voor hun kinderen, waarborgt. Zij
vormen geen partij. Maar zij zouden zich
kunnen aaneensluiten onder den naam „De
slachtoffers" met geen ander program dan:
„Een beetje naastenliefde gevraagd".
R. P.
Een 102-jarige overleden.
EDE, 7 Maart. In den ouderdom van ruim
102 jaar is gisteren te Ede overleden mevrouw
Maria Strunk, weduwe van J. van Ankum.
De overledene had op 31 December onder
groote belangstelling haar 102den verjaardag
gevierd.
Anders zullen Spoorwegen
sterk moeten gaan inkrimpen
Mocht het parasitaire deel van het busvervoer, dus het vervoer
per wilde bus, niet spoedig radicaal worden onderdrukt, dan zak de
Directie der Spoorwegen in een snel tempo voorstellen moeten
indienen tot rigoureuze inkrimping van het spoorwegnet.
Op de door de wilde bussen aangetaste trajecten over het geheele
land zijn de spoorwegontv«mgsten met minstens 25 procent gedaald
en het daardoor ontstane verlies kunnen de Spoorwegen niet lang
meer dragen.
Groote schade
van parasitair vervoer
ondervonden
Bas en spoor geen
natuurlijke vijanden
Deze mededeeling deed prof. dr. ir. J.
Goudriaan, president-directeur der Nederland-
sche Spoorwegen heden in een bijeenkomst in
verband met den jaardag van de Rotterdamsche
Kamer van Koophandel, in welke bijeenkomst
hij een belangrijke rede heeft gehouden over
„de toekomst der Nederlandsche Spoorwegen".
Wie verwachtingen over die toekomst wil
uitspreken, aldus zeide prof. Goudriaan o.m.,
moet beginnen met een analyse van het heden
en van het jongste verleden. De bedrijfsresul
taten der Nederlandsche. Spoorwegen over de
laatste jaren zijn niet rooskleurig. De verliezen
over 1935, 1936 en 1937 beliepen resp. 28, 30 en
32 millioen. Over 1938 zal het verlies vermoede
lijk ongeveer 22,5 millioen zijn. Voor optimisme
is daardoor echter geen enkele reden. De oogen-
schijnlijke verbetering van het resultaat is uit
sluitend toe te schrijven aan de financieele
reorganisatie, welke per 1 Januari 1938 heeft
plaats gehad, en aan het wegvallen van enkele
debetposten, die met de reorganisatie samen
hangen.
De indruk, welken de gepubliceerde verlies-
saldi op de publieke opinie maken, acht spreker
voor het bedrijf hoogst ongunstig en bedrijfs
economisch gesproken hoogst onrechtvaardig.
Spr. gaf cijfers over de dalingen van het goe
deren- en personenverkeer en over de verplaat
sing van een deel van het passagiersvervoer
naar de bussen. Voor een zeer groot deel zijn
beide bondgenooten. In de eerste plaats is de
bus een krachtig hulpmiddel om het transver
sale verkeer loodrecht op de spoorlijn tot ont
wikkeling te brengen, maar ook evenwijdig met
de spoorlijn heeft de bus een belangrijke taak.
Belangenconflict met de bussen.
Het belangenconflict ontstaat eerst wanneer
de bus, met de eerste twee taken niet tevreden,
zich voor een kleiner of grooter deel tracht
meester te maken van het verkeer tusschen de
spoorwegstations, en dit gevaar wordt nog
ernstiger wanneer de bus zich om de bediening
der tusschengelegen plaatsen in het geheel niet
bekommert, maar zich uitsluitend bezig houdt
met het vervoer tusschen twee plaatsen, welke
ook rechtstreeks door den spoorweg worden be
diend. De verspilling is dan in vollen gang.
Het spoorwegverkeer heeft er geen belang bij
om via dochterondernemingen het autovervoer
van personen ter hand te nemen indien daar
tegenover slechts de muurvaste en duurzame
zekerheid bestond, dat het parasitaire deel van
het busvervoer radicaal werd onderdrukt.
Mocht deze zekerheid niet kunnen
worden verkregen aldus spr. dan
vrees ik, dat de directie der N. S. in
een tamelijk snel tempo voorstellen zal
moeten indienen tot rigoureuze in
krimping van het spoorwegnet. Men mag
het publiek niet in den waan laten dat
Op 2 April
verkiezingen
Koning Leopold heeft gisteren
den Belgischen Senaat en Kamer
ontbonden. Er zijn verkiezingen
uitgeschreven op 2 April.
Tot den verkiezingsdatum blijft
het demissionnaire kabinet-Pierlot
in functie.
(Men zie verder pag. 5.)
het duurzaam mogelijk zal zijn beide
middelen van vervoer in vrije concur
rentie naast elkaar op een zelfde traject
op economische wijze te exploiteeren.
Het ingrijpen van den minister van justitie
gedurende de periode van 5 tot 14 November
1938 heeft uiterst interessant feitenmateriaal
geleverd over de derving aan inkomsten door de
spoorwegen tengevolge van het wilde-bus-ver-
keer.
Op het traject AmsterdamDen Haag
v.v. steeg de verkoop van enkele reis
kaarten derde klasse met meer dan
100 pet., het aantal retours met 18 pet.,
tusschen Amsterdam en Utrecht stegen
de enkele reizen met ruim 35 pet., re
tours met 18 pet. Op grond van deze
cijfers mag men veilig aannemen, dat de
spoorwegontvangsten op de aangetaste
trajecten over het geheele land zijn ge
daald met minstens 25 pet., of tusschen
de 6 en 10 millioen gulden.
Prof. Goudriaan besprak het vraagstuk van
het additioneele vervoer, dat in aanzienlijke
mate kan bijdragen tot verbetering van de re
sultaten der spoorwegen, indien deze additio
neele verkeersquote tegen bijv. gehalveerden
prijs niet zou leiden tot instorting van het ge
heele prijsniveau. Een eerste stap op dezen weg
is gezet door invoering der avondretours en
goedkoope kaarten op bepaalde dagen op ver
schillende trajecten. Toch ligt, naar spr.'s ge
voel, in de moderne tarieftechniek van de elec-
triciteitsbedrijven met hun vastrechttarief, dat
in Nederland zulk een ontzaglijke verbreiding
heeft gevonden, het voorbeeld van de wijze waar
op het spoorwegtarief voor het particuliere per
sonenvervoer moet worden aangevuld.
Grooter snelheid, kleinere
eenheden.
Ook op ander gebied zijn maatregelen in
voorbereiding, die kunnen worden samengevat
in de formule: grooter snelheid, grootere fre
quentie. kleinere eenheden. Voor de uitvoering
van dit program zal het noodig zijn te beschik
ken over een meer gevarieerd park van rollend
materieel, waarin ook plaats aan den enkelen
wagen wordt ingeruimd. Het ligt in de bedoeling
het electrische materieel van de lijn Amster
dam-Dordrecht zoodanig te verbouwen, dat er
ruimere zitplaatsen komen. Ten aanzien van de
controle wil men gaan in de richting van het
Zwitsersche stelsel, om niet alleen de ingangs
controle maar ook de uitgangscontrole op de
stations geheel op te heffen, wat echter slechts
bereikt kan worden wanneer alle rijtuigen zijn
voorzien van op elkaar aansluitende doorgangen.
Het streven van de spoorwegdirectie zal er op
gericht zijn, alles wat niet zuiver railvervoer is
zooveel mogelijk over te geven aan derden.
Voor de toekomst der Nederlandsche Spoor
wegen is het. volstrekt noodzakelijk, dat zoo
spoedig mogelijk de rentabiliteit van het bedrijf
wordt hersteld. Men mag daarbij geen duim
breed afwijken van de beproefde beginselen van
gezond en solide bedrijfsbeheer. Dit moet ge
schieden door vermindering van uitgaven en
vermeerdering van inkomsten, maar de laatste
factor is kwantitatief en kwalitatief de belang
rijkste. En nu is het ongelukkige, waar een be
drijf als de spoorweg staat en valt met moge
lijkheid van massavervoer, dat het vervoerbe-
bedrijf vooral sedert de verschijning van den
motor op den weg geen enkel natuurlijk privi
lege bezit. Vele kleine aftappingen veroorzaken
tenslotte een ontzaglijk bloedverlies en men zal
moeten kunnen verdragen dat het bedrijf zich
tegen deze aftappingen teweer stelt telkens wan-
neer kan worden aangetoond, dat daarmede de
economie van de Nederlandsche vervoersvoorzie
ning in ernstige mate wordt benadeeld.
Zeer groote mate van veiligheid.
Het aantal jaarlijks op den weg gedoode per
sonen loopt tusschen de 700 en 800. Het aantal
gedoode spoorwegreizigers heeft in geen»jaren
de 5 overschreden. Niets zou spr. aangenamer
zijn, dan wanneer men er toe wilde medewerken
om de eenige smet, die op het veiligheidsblazoen
der spoorwegen kleeft, nl. de 40 a 50 gedooden
per jaar op de onbewaakte overwegen, te doen
verminderen door het op grootere schaal aan
brengen der automatische lichtbeveilingen.
Ondanks alles ziet de directie van de N. S.
den motor op den weg geenszins als haar vijand,
maar veeleer als een bondgenoot. Vooral in de
zen tijd, waarin nationale eenheid meer dan ooit
noodzakelijk is, mogen de N.S. met worden tot
een symbool van nationale ruzie.
(De Spoorwegen zullen eerlang bij
de 75 gevaarlijkste onbewaakte
overwegen in ons land flikkerlicht-
installaties aanbrengen).
Het óverwegen overwégen,
Leidt weder tot een nieuw systeem,
Er is weer wat meer licht verkregen,
In dit belangrijke probleem.
Het is een kostbaar vraagstuk tevens,
Hetgeen de statistiek bewijst
Van 't groote aantal menschenlevens,
Dat dit probleem reeds heeft geëischt.
Men brengt niet overal al daadlijk,
Verlichting van het risico,
Het ergste deel maakt men onschaadlijk,
En laat de rest voorloopig zoo.
Bij de gevaarlijkste van allen,
Gaat u een flikkerlichtje op,
In vijfenzeventig gevallen
Licht men u voor: pas op en stop!
't Is ongetwijfeld te waardeeren,
Dat men tot dezen stap besloot,
Het risico van 't snelverkeeren.
Werd op die punten veel te groot.
Zij, die een beetje aandacht wijden
Aan het verkeer, en overleg
Betrachten, kunnen dan bij 't rijden
Met d' overweg best overwég.
P. GASUS.
bakker heeft exclusieve be
hangsels tegen lage prijzen.
GEN. CRON1ESTRAAT 135 TELEFOON 11637
Vertrouwde vakkundige behangers beschikbaar
(Adv. ingez. Mea.j
En normale
temperatuur
Op grond van de berekeningen en in
overeenstemming met de onder
staande uiteenzettingen kan, door het
K. N. M. I. in de Bilt worden mede
gedeeld, dat de komende lentemaan
den Maart, April en Mei, gemiddeld
over het geheele land met een waar
schijnlijkheid van 80 pet. te droog
zullen zijn, terwijl de temperatuur met
dezelfde waarschijnlijkheid normaal
zal zijn, d.w.z., dat de afwijking van de
gemiddelde lentelcmperatuur kleiner
zal zijn dan 0.7 graden.
De seizoensverwachtingen van het K.N.M.I.
hebben betrekking op de gemiddelde afwij
king, berekend voor het geheele seizoen en
het geheele land. Er kunnen plaatselijke en
tijdelijke verschillen optreden, die niet te
voorspellen zijn bij den huidigen stand van
het onderzoek. De afgeloopen winter gaf hier
van een voorbeeld.
Over den geheelen winter genomen slaagde
de temperatuurverwachting, maar nóch de
recordkoude van December, nóch de record-
warmte van Januari kon worden voorzien.
Ook de regenval voldeed, over den geheelen
winter en het geheele land berekend, aan de
verwachting, maar de vaak grillige verdeeling
van den neerslag over ons land valt ook bui
ten de mogelijkheden, die de seizoensverwach
ting alsnog biedt:
Deze geeft de groote lijnen, maar niet de
vaak sterke fluctuaties. Men mag niet con-
cludeeren, dat deze verwachtingen waarde
loos zijn. Voor al diegenen, die het algemeene
karakter van het seizoen willen kennen, is
reeds nu de seizoenverwachting bruikbaar.
Wij denken hier bijv. aan de waterleiding
bedrijven, die reeds sinds enkele jaren ge
baat zijn met 'n neerslagverwachting voor het
geheele jaar. Het instituut hoopt de seizoens
verwachtingen op den duur met meer zeker
heid en zoo mogelijk op korten termijn te
kunnen geven, waarmede de bruikbaarheid
zal worden vergroot.
Het woord is aan
Bismarck
Alle menschelijke inrich
tingen zijn onvolkomen, in de
hoogste mate staatsinrich
tingen.
VAN 15 MEI
TOT 8 OCTOBER
's-GRAVENHAGE, 7 Maart. -
Bij Koninklijk Besluit is bepaald,
dat de zomertijd dit jaar zal be
ginnen op 15 Mei en zal eindigen
op 8 October.
De extra uitkeering voor de
H. o. v.
Uit het potje der Frans Hals-tentoonstelling.
Eenige maanden geleden hebben wij reeds
medegedeeld, dat Gedeputeerde Staten van
Noord-Holland geen bezwaar hadden tegen het
besluit van den Haarlemschen Raad om het saldo
van de Frans Halstentoonstelling (f 20.000) in
een fonds voor Kunsten en Wetenschappen te
storten en daarvan dan een gedeelte te bestem
men voor een extra uitkeering aan de H.O.V.
ter gelegenheid van het 125-jarig bestaan.
B. en W. hebben bij de behandeling der be
grooting medegedeeld, dat zij het voornemen
hadden ter zijner tijd aan den Raad voor te
stellen f 1500 aan de H.O.V. te geven.
Het desbetreffende voorstel van B. en W, zal
nu zeer waarschijnlijk in de eerstvolgende
raadsvergadering behandeld worden. Dit is mo
gelijk geworden omdat nu ook de suppl. begroo
ting 1937 waarin de instelling van dit fonds is
vastgelegd, door Ged. Staten is goedgekeurd.
Wij vernemen dat er op het college
van B. en W. aandrang is uitgeoefend
een hooger bedrag dan f 1500 aan de
H.O.V. te geven.
Het college heeft deze quaestie wel
reeds besproken, maar een besluit is nog
niet genomen.
Uit het voorstel dat B. en W. aan den Raad
zullen doen zal binnen korten tijd blijken of het
college als nog aan het verzoek gevolg gegeven
heeft.
Ook bestaat de mogelijkheid, dat er, als B. en
W. zich tot de f 1500 mochten bepalen, uit den
Raad een voorstel komt om hooger bedrag dan
f 1500 aan de H.O.V. te geven. Mr. H. O. Drilsma
die indertijd in den Raad het eerst deze quaestie
besproken heeft, voelt daarvoor veel, maar zal
alleen tot het indienen van een voorstel over
gaan als hem gebleken is, dat er een redelijke
kans van aanneming door den Raad bestaat.
Gandhi heeft zijn vasten geëindigd.
BOMBAY, 7 Maart (Reuter-A.N.P.) Te 14.25
uur heeft Gandhi zijn vasten geëindigd en heeft
hij, na het lezen van een brief van Thakore
Saheb, een glas sinaasappelsap gebruikt.
exemplaren van het boekje
door C. HOEING,
zijn reeds door onze kantoren
verkocht.
Wij hebben er nog honderd
over. U wilt er toch zeker ook
een hebben? Wacht dan niet
en haal het even bij Haarlem's
Dagblad, Groote Houtstraat 93
of bijkantoor Soendaplein 37.
Prijs slechts 10 cent.
HF.DEN: 12 PAGINA'S
HAARLEM EN OMGEVING.
pag-
Zal de II. O. V. uit liet potje der Frans Hals
tentoonstelling meer dan f 1500 krijgen? 1
9 Maart wordt wethouder A. G. Boes te Haar
lem 75 jaar. 2
Er zijn nu te Haarlem 1156 werkloozen min
der dan in 1936. 1
Oprichting van een nieuwe confectiefabriek
te Haarlem. 2
BINNENLAND.
Belangrijke rede van prof. dr. ir. J. Gou
driaan over de toekomst der Nederland
sche Spoorwegen. 1
Natuurmonumenten wil de Wolfhezerbos-
schen aanknopen. 3
BUITENLAND.
Generaal Miaja heeft een nieuwe Spaansche
republikeinsehe rcgcering gevormd. 5
Miron Cristca, patriarch en minister-pre
sident van Roemenië is overleden. 5
Het Belgische parlement is ontbonden. 5
Koning Leopold heeft een beroep op het
Belgische volk gedaan tot eendrachtige
binnenlandschc samenwerking. 5
SPORT.
Schaakrubriek 6
ARTIKELEN, enz.
R. P.: Vrede in Spanje. 1
J. B. Schuil over „Schijn en werkelijkheid"
en over de lezing van mevr. Ina Boudier
Bakker voor de Huisvrouwen. 2
Mr. E. Elias: Ik ontdek Amerika. 3
H. D. Vertelling: Een eeuw. 4
A. C. Muller-Idzcrda: De vroegste aller
tulpen. 4
Jhr. dr. J. C. Mollcrus: Haarlem moet in En
geland en Duitschland propaganda maken 7
Van onzen Londenschen correspondent: Goed
nieuws uit Engeland. il
De Burgerlijke Stand van Haarlem is opge
nomen op g