NEDERLAND
IN MEMORIAM OOSTENRIJK.
-eeJUtc Cko&uJ
Voorjaarsstemming\
die U óók vindt in de
étalages van Magazijn
Nederland.
Zoekt daar een nieuw
costuum van goede snit
en goede stof uit
Vaat JUuste Vetkuut
GARAGE RABO
Z
Ook al griep?
AKKERTJES
V R TT D A G 10 M AART 1939
HAARLEM'S DAGBLAD
6
Schuschnigg's volksstemming.
Bij den llden Maart, den dag erAnschluss'
en Salzburg, hun tegenstanders voornamelijk
in en om Weenen en Tirol. Toch koesterde
Schuschnigg gegronde hoop, minstens twee
derde der stemmen voor een vrij en onafhan
kelijk Oostenrijk te winnen. Ruw bere
kend, kan men zeggen, dat een derde der be
volking links stond, van de communisten tot
de rood-getinte burgerlijke partijen, een der
de achter de regeering en dat tenslotte één
derde bij Groot-Duitschland zwoer, die ech
ter absoluut niet allemaal nationaal-socia-
listisch gezind waren: zoo menige Groot-
Duitscher wilde noch van het socialisme, noch
van den totalitairen staat iets weten!
dat het linksche. het roode derde deel in dit
geval vóór Oostenrijk gestemd zou hebben, was
absoluut zeker
HET Derde Rijk moest weten, hoe deze
stemming over de vrijheid van Oosten
rijk zou zijn afgeloopen: ze zou de aansluiting
eens en vooral onmogelijk gemaakt hebben.
Nu was het oogenblik gekomen om toe te
slaan. De Fransche kabinetscrisis, de Engel-
sche onverschilligheid, de Italiaansche trouw.
Men moest het hebben zien aankomen in
Parijs, in Rome en in Londen. Het bezoek,
nee de oproeping van Schuschnigg naar
Berchtesgaden was het sein geweest (het trio
Guido SchmidtVon PapenSeiss Inquart
had voortreffelijk werk geleverd!) Hitler's
dreigende rede in den Rijksdag, Schussnigg's
treffend antwoord vol mannenmoed, vrijheids-
wil en besef een deel te zijn van Europa, het
plotselinge besluit om te laten stemmen. De
lawine was niet meer te stuiten.
f25.-f50.-f35.-
N.V.KLEEDINGMAGAZIJNEN
KATTENBURG CS
Sffj ROTTERDAM DEN HAAG UTRECHT GOES
w HAARLEM ZIERIKZEE BERGEN OP ZOOM
HAARLEM.- CROOTE HOUTSTRAAT
(Adv. Ingez. Med.)
/{rif EP/
tjmncin:
HOLLAND—AMERIKA LIJN.
Burgerdijk Rott. n. New-Orleans 9 te Antw.
Blommersdijk 8 v. Rott. te Norfolk.
Veendam 8 v. Rott. te New York.
Edam N.-Orleans n. Rott. 9 te Amsterdam.
Lochmonar Vancouver n. Rott. 8 te Balboa.
Dinteldijk Rott. n. Vancouver 8, 29 m. O. v. Niton
Statendam 7 van New York te Cristobal.
HALCYON LIJN.
Stad Arnhem 8 v. Civita Vecchia te Morphou-
baai voor Rott./Vlaardingen.
Vredenburg 9 v. Vlaardingen n. Pepel.
HOLLAND—AUSTRALIë LIJN.
Meerkerk (uitreis) 9 v. Suez.
Gaasterkerk (uitreis) 9 te Fermantle.
HOLLAND—AFRIKA LIJN.
Nijkerk (thuisreis) 9 te Antwerpen.
HOLLAND—WEST-AFRIKA LIJN.
Brand (thuisreis) 8 v. Havre n. Duinkerken.
HOLLAND—OOST-AZIë LIJN.
Abbekerk (uitreis) 7, 25 mijl Z. v. Niton.
Arendskerk (uitreis) 9 te Hamburg.
Zuiderkerk (thuisreis) 9 van Port Sudan.
KON. NED. STOOMBOOT MIJ.
Colombia, Amst. n. Pt. Limon 8 v. Madeira.
Fauna 9 van Amsterdam naar Rott.
Nereus 9 van Amst. naar Rotterdam.
Mars 9 van Amsterdam naar Rott.
Juno Stamboul n. Amst. p. 9 Ouessant.
Bennekom Chili n. Amst. 8 v. Curagao te L'pool.
Socrates 8 van Curagao n. Santa Marta.
Agamemnon 8 v. Amst. n. Hamburg.
Crijnssen Amst. n. Barbados 8 v. Dover.
Hebe 8 v. Vigo n. Malaga.
Orpheus 8 v. Amsterdam n. Kopenhagen.
Saturnus 8 v. Tunis n. Alexandrië.
Venus 9 v. Hamburg n. Amsterdam.
KON. HOLLANDSCHE LLOYD.
Eemland (thuisreis) 8 van Santos.
MEYER CO.'S SCHEEPV. MIJ.
Agajnemnon 9 v. Otaru te Rotterdam.
Polydorus 9 v. Batavia te Amsterdam.
Patroclus Japan n. Rotterdam 8 v. Hongkong.
Benlomond Hongkong n. Rott. 8 te Londen.
Sarpedon Japan n. Rott. 9 te Marseille.
Glenearn Japan n. Amst. 8 te Singapore.
City of Bedford 7 van Dairen n Rott.
Alcinous Gdynia n. Batavia 8 van Sabang.
Neleus Japan n. Amsterdam 7, 600 mij] ZZW v.
Land's End vertr. 16 van Londen.
Benlawers Japan n, Rott. 9 v. Madras.
Eurymedon, Batavia n. Amst. p. 9 Gibraltar.
ROTTERDAM—ZUID-AMERIKA LIJN.
Sirrah (thuisreis) 8 v. Santos.
Alcyon (thuisreis) 8 v. Funehal.
ROTTERDAMSCHE LLOYD.
Kertosono 9 (5 n.) v. Hamburg te Bremen.
Sibajak (uitreis) 9 te Southampton.
Dempo (thuisreis) 9 v. Gibraltar.
Buitenzorg (uitreis) 9 te Singapore.
Sitoebondo (uitreis) p. 8 Kaap Bon.
Weltevreden (thuisreis) p. 9 Ouessant 10 (8
v.m.) te Rott. verwacht.
Tosari (thuisreis) 8 v. Belawan.
Kota Nopan (uitreis) 9 v. Port Said.
Straat Soenda Rott. n. Batavia p. 8 Madeira.
STOOMVAART MIJ. NEDERLAND.
Poelau Laut (uitreis) 9 v. Suez.
Joh. v. Oldenbarnevelt (thuisr.) p. 9 Ouessant.
11 (8 v.m.) te IJmuiden en (12 midd.) te Am
sterdam verwacht.
Enggano 8 van Amsterdam te Hamburg.
Poelau Bras (thuisreis) 8 te Marseille.
Marn. v. St. Aldegonde 9 v. Amst. te Batavia
Soemba (thuisreis) 8 van Belawan.
WIJK LIJN.
Katwijk Rott, n. Susak p. 8 Finisterre.
EXAMENS.
Apothekersassistentsexamen.
Geslaagd mej. A. J. D. Ouwerkerk te Heem
stede.
Academische Opleiding.
Geslaagd aan de Gem. Universiteit van Am
sterdam voor het candidaatsexamen economie:
de heer M. van der Mei.
zonder Chauffeur alleen
GASTHUIS VEST 11 - HAARLEM - TEL 17266
Verzekerde Wagens
(Adv. ingez. Mea.j
STADS-BIBLIOTHEEK EN LEESZAAL.
De aanwinsten op het Prinsenhof.
Aanwinsten.
Rechtswetenschappen
Spaander. Handelsrecht. 14e dr.
Yzonides. Het recht van vergadering.
Technische Wetenschappen
Alders. Jongens en techniek.
Damstra en Walrave. Technische handlei
ding voor aspirant radio-telegrafisten,
ten.
Fokkema. De stoomturbine.
Planès-py en Gely. De universeele gemodu
leerde meetzender Eco „type AW 3".
Tonkes. Electriciteit in de auto.
Toonkunst:
Pollmann. Het goede Nederlandsche volks
lied.
Letterkunde:
Noort, Van. De letterkundige inleiding;
practische handleiding bij de samen
stelling en bij verdere studie.
Nylen, Van. Gedichten 1904—1938.
Ostayen, Van. Self-Defense.
Aardrijks-, Land en Volkenkunde:
Beschrijving van de provincie Zuid-Holland
behoorende bij de waterstaatskaart,
bew. bij den algemeenen dienst van den
rijkswaterstaat.
Kwast. Beknopt leerboek der economische
aardrijkskunde, 2 dln.
Mjöberg. Borneo.
Zwerftochten door ons land.
1. Noord-Holland.
2. Zuid-Holland.
3. Hei en bos.
Engelschc Romans.
Blackwood. The centaur
Buck. The mother.
Cronin. Hatter's castle.
Mare, de la. The return.
Strauss. The unseemly adventure.
TOT NOTARIS BENOEMD.
Bij Koninklijk besluit is benoemd tot no
taris binnen het arrondissement Alkmaar, ter
standplaats der gemeente Hoorn (vac. J. Til-
lema) de heer J. Kerkhoven, candidaat*
notaris te Bloemendaal
Er wordt steeds weer gevraagd,
waarom de Oostenrijker zichzelf en
Soldaten van het Oostenrijksche leger, den Hitler-groet brengend, marcheeren
door de straten van Weenen met de hakenkruisvlag in hun midden.
zijn vrijheid niet met de wapens in
de hand verdedigde. Het duidelijke
SeipelDollfussSchuschnigg.
EIJ den uiterlijken kwam een innerlijken
strijd, die in deze 20 jaar van jaar tot
jaar en tenslotte van maand tot maand hef
tiger werd. Tusschen sociale en nationale,
tusschen linksche en rechtsche uitersten gin
gen de groote kanseliers van Oostenrijk hun
weg. doelbewust en moedig, hoeders van een
kostbare erfenis. De lijn loopt direct van
Seipel over Dollfuss naar Schuschnigg: Seipel
de geleerde staatsman van Europeesch for
maat in het priesterkleed, Dollfuss. de po
pulaire, uit den kleinen boerenstand opge
komen en eindelijk voor Schuschnigg, leer
ling van Seipel, de fijnbesnaarde, uit een
oud-Oostenrijksch officierengeslacht. Marte
laren alle drie: Seipel stierf, door een socialist
aangeschoten, indirect aan de gevolgen van
dezen aanslag, die zijn ziekte ongunstig be
ïnvloedde: Dollfuss lieten de natiqpaal-socia-
lister. in de kanselarij zonder hulp van dok
ter of priester verbloeden: over het lot van
Schuschnigg durven Mussolini of Chamber
lain zelfs niet te fluisteren. Alle drie verant-
(Door een bijzonderen medewerker).
ELFS de tijd schijnt in deze ontwor
telde periode uit zijn voegen te
zijn geslagen. Voor den één
kan het een eeuwigheid geleden
lijken, dat het Oostenrijksche drama, zich af
speelde, alweer eenige malen bedolven, be
graven onder jongere, actueelere gebeurte
nissen, reeds aan de geschiedenis en de ver
getelheid prijs gegeven, een ander kan het
nog steeds ongehoord en ongelooflijk voor
komen, bijna als was het pas gisteren gebeurd
en nog steeds niet volledig begx-epen. Maar
of dit jaar nu snel of langzaam voorbijging
of de wonde ïxog brandt of reeds heelde, de
gebeurtenis was belangrijk genoeg om bij den
eersten verjaardag van dezen tragischen
datum de herinnering wakker te roepen.
Het is nu dus een vol jaar geleden, dat
Oostenrijk als zelfstandige staat heeft opge
houden te bestaan. Dat Oostenrijk, dat als
overblijfsel van het niet-Hongaarsche deel
van de dubbele monarchie zich bijna twintig
Jaar lang dapper en bewust van zijn traditie
gehandhaafd had. Steeds nog had er een
glans van vergane glorie over deze kern van
het Habsburgsche rijk gelegen. Hoe veleix
weten tegenwoordig nog iets van de be-
teekenis en den dieperen zin, de waarach
tig Europeesche gezindheid en houding van
de groote Oosteni'ijksch-Hongaarsche mo
narchie. waarvan een Fransche staatsman
gezegd heeft: „Als dit Oostenrijk niet bestond
dan moest men het maken!" Nu, men heeft
het, geheel en a! tegen dezen verstandigen
raad in, kapot geslagen, heeft nu ook de
laatste rest laten vernietigen en deze onder
gang schikte en schokt nog het continent.
Dat deze oude monarchie geen doode, aan
gevreten en vermolmde boom was, bewees
de wereldoorlog. Vier lange jaren hield deze
eerwaardige stam in een onverwacht weer
standsvermogen tegenover den vreeselijksten
storm stand. Alleen ware vaderlandsliefde en
onvoox-waai'delijke overgave aan een patriot
tisch ideaal doen op zoo'n manier strijden,
als de volken van Oostenrijk-Hongarije ge
streden hebben. Onvergetelijk bovenal de
woede en vastberadenheid bij de oorlogsver
klaring* door het lid van het driemanschap.
Italië, in 1915. toen keizer Frans Joseph daar
over aan zijn volken schreef: „Een trouw
breuk, zooals in de geschiedenis nog niet is
voorgekomen
Het eigenlijke slachtoffer van den wereld
oorlog was Oostenrijk. „Austria delenda est"
(Oostenrijk moet vernietigd worden), was
was het parool geweest. Men verdeelde, men
scheurde uiteen en wist niet, dat men daar
mee Europa verdeelde en uit zijn scharnieren
lichtte. Het nieuwe, het kleine Oostenrijk werd
zoo groot ais Bulgarije of Portugal, het ver
loor meer dan 24 millioen inwoners (Hon
garije niet meegerekend) en smolt tot een
staat van 6V2 millioen ineen; bovendien nog
met een hoofdstad, waarin bijna 2 millioen,
dus bijna een derde van de heele bevolkipg
leefde. Daarbij legde men dit laatste strikje
Oostenrijk de geheele oorlogsschuld van de
monarchie op. verhinderde het echter ook,
den weg der „bevrijde" volken te gaan en
zich, als bijna geheel Duitsch-sprekend ge
bied. bij de Duitsche republiek aan te sluiten.
Maar al te gauw zag men dit zwarte schap
tot een zorgenkind opgroeien, zag ook in. dat
men althans dit restje Oostenrijk onder alle
omstandigheden, moest behouden, als men
niet de 'laatste brug naar het Oostenrijk wilde
afbreken en de „draaischijf van Europa" wilde
verliezen. Zoo ontfermde men zich over dit
Oostenrijk, dat spoedig de sympathie der
wereld wist te winnen, schold het de schul
den kwijt, sloot er leeningen mee. En zie.
langzaam, hee-I langzaam herstelde het kleine
land zich, schoot wortel, droeg voor het eerst
bloesem en vruchten. Steeds bewuster maakte
de bondsstaat zic-h tot den drager der traditie
van het groote Oostenrijk, steeds duidelijker
kwam deze kleine staat te staan in het licht
van een geestelijke groote mogendheid, steeds
beslister schakelde deze „tweede Duitsche
staat" zich in de Europeesche gemeenschap
in.
woordelijke overtuigde Katholieken, vervuld
van de zending van Oostenrijk en haar be
teeken is voor Europa.
Tusschen Scylla en Oharybdis door werd
gekoerst. Eerst tegen links. De brand van het
paleis van justitie in Weenen, in 1927, was
werkelijk een vuurslgnaal, het vreeselijke
voorspel van de dingen, die in Februari 1934
gebeurden. Slechts met de sterkste machts
middelen van den staat kon men de links
radicale strijdorganisaties de baas worden,
vervreemdde echter daardoor de machtige
sociaal-democratie zoo zeer van zich, dat men
haar toen niet meer tijdig genoeg voor den
eindstrijd tegen rechts kon oproepen. In den
ban van het Italiaansche fascisme staande
van den heldhaftigen kleinen kanselier,
weliswaar ook verbitterde tegenstanders van
het nationaal-socialisme, oefenden een gewel
digen invloed uit op het staatsbeleid. Deze
vriendschap redde in Juli 1934 Oostenrijks
onafhankelijkheid, bezegeld door het bloed
van den heldhaftigen kelinen kanselier.
Schuschnigg trachtte eerst de fascistische
Heimwehr, dezen staat in den staat, uit te
schakelen, aan de uitvoerende macht onder
geschikt te maken en zoo het karakter van
den Oostenrijkschen staatsvorm (een stan
denstaat op autoritairen grondslag) steeds
duidelijker te maken, een vorm, die zich tus
schen een nationaai-socialistische dictatuur
in het noorden en een fascistische dictatuur
in het zuiden dictatorialer voor moest doen,
dan ze ooit bedoeld was.
Zoo verviel de Heimwehr. zoo verkoelde de
Italiaansche vriendschap. Daarbij kwam nog
de afmattende strijd tegen de nationaal-so-
eialisten, tegen methodes die men t-ot nutoe
in Oostenrijk niet gekend had, maar vooi-al
ook de aantastbaai'heid van gesloten verdra
gen en onbetrouwbaarheid in het houden van
aangegane verplichtingen, dat novum in de
huidige politiek. Daar was de door alle Oos
tenrijksche patriotten steeds met wantrouwen
beschouwde overeenkomst met het Derde Rijk
van Juli 1936, dan waren er de fameuze Ro-
meinsche protocollen, Stresa en alle her
haalde garanties voor de onafhankelijkheid
en staatkundige zelfstandigheid van Oosten
rijk uit de meest bevoegde monden in het
noorden, zuiden en westen. Daarbij het on-
schokbare gerechtvaardigde geloof van den
Oostenrijker in de levensvatbaarheid ook van
het kleine land, in zooverre het zich maar on
bedreigd kon ontwikkelen, een met veel moeite
en spaarzaamheid opgestelde begrooting, het
eerlijke streven zijn schulden te betalen en de
schilling te handhaven! En bij al het posi
tieve, de zekere lichtgeloovigheid en zorge
loosheid, het „leben und leben lassen" (leven
en laten leven) van den Oostenrijker, dat hij
ook bij anderen veronderstelde en waardoor
hij nooit volkomen doortastte. Zoo hoopte hij
nog steeds, geloofde nog steeds, tot het laat
ste toe: het zal wel gaan, er zal wel een won
der gebeuren, of. om met den kanselier te
spreken, God zal Oostenrijk wel beschermen.
Dan was er ook de groote tegenstelling tus
schen Weenen, de wereldstad, en de „Lander"
(provincies). Het vérziende Weenen wist, wat
hem en Oostenrijk onder de nationaai-socia
listische heerschappij te wachten stond, de
„Lander", vooral de jeugd, die sedert jaren
voor het nationaal-socialistisch ideaal en zijn
ideologie met tromgeroffel warm gemaakt
was, maar ook de klein-burgerlijke intelligen
tie uit de provinciesteden, dat waren de gang
makers van het Derde Rijk. Zoo zaten de na-
tionaal-socialisten over het algemeen in de
„Lander", vooral in Karinthië, Stiermarken
antwoord luidt: was het eenmaal zoo
ver, dat het Derde Rijk zijn goed
uitgeruste oorlogsmachine tegen het
kleine broederland richtte, dan was
het te laat, dan was de teerling ge
worpen. Ieder leven, dat dan zou zijn
geofferd, zou vergeefs geofferd zijn.
Daarom beval bondspresident Miklas ais
opperbevelhebber van de Oostenrijksche
weermacht, dat men het Duitsche leger geen
tegenstand mocht bieden (voor de met de
Duitschers zeker niet stamverwante, op den
oorlog vooi'bereide Tsjechen bleef enkele
maanden later ook niets anders over). Zoo
voltrok zich de aansluiting van Oostenrijk
met tanks en vliegeskadefs, stormbrigades en
politietroepen.
Europa voegde een nieuw protest bij zijn
vroegere protesten. Dat was al. De dans ging
voort.
Zeker, men heeft ook Oostenrijk gelijkge
schakeld. in alles en iedereen, men heeft het
onderste boven gekeerd en het bovenste on
der. Geest, cultuur, humor, menschelijkheid,
critiek, charme, persoonlijkheid, openheid van
den Weener, dit alles en meer nog, wat het
geestelijk bezit van den Oostenrijker ken
merkt, is dat nu verdwenen? Kan het eigen
lijk wel verdwijnen? Men kan het bedelven,
men kan het smoren, men kan het bespotten
en men kan het miskennen; men kan het
echter niet uitroeien en niet vergiftigen. Men
kan zelfs den naam Oostenrijk verbieden: die
klinkt uit iedere wals van Strauss, uit ieder
lied van Schubert en uit iedere melodie van
Mozart, klinkt duizendvoudig uit werk en
poëzie. Want steeds is het nog de geest, die
het omhulsel kiest, steeds is nog het gevoel
alles. En waar was meer geest, waar meer ge
voel dan juist in dit Oostenrijk?
En er was ook reeds eenmaal een Ostmark,
dat tot een Oostenrijk opbloeide.
(Nadruk verboden).
Die hoofdpijn, dal gevoel van
ziek zijn en die pijnen overal
zullen dan snel verdwijnen mei
Volgens recept van Apotheker Uumont
(Adv. Ingez. Med.)
(Adv. Ingez. Med.)
In Salzburg sloeg een dichte menigte den doortocht van de naar Weenen
opmarcheerende Duitsche weermacht gade.
