Haarlem s Dagblad Hitler's verblijf te Praag Een Kwart-eeuw geleden. KEIP Weer een treinbotsing. Bollepraat. Slowakije buiten de Duitsche grenzen. Blom&van der Aa Hervorming van het Britsche kabinet? Het Belangrijkste 56e Jaargang No. 17099 Uitgave Lourens Coster, Maatschappij voor Courant-Uitgaven en Algera. Drukkerij N.V. Bureaux: Groote Houtstraat 93, bijkantoor Soendaplein 37. Postgirodienst 38810. Drukkerij: Zuider Buiten Spaarne 12. TelefoonDirectie 13082, Hoofdred. 15054 Redactie 10600, Drukkerij 10132, 12713 Admin. 10724, 14825. Soendaplein 12230. Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen Directie: P. W. PEEREBOOM EN ROBERT PEEREBOOM Hoofdredacteur: ROBERT PEEREBOOM Vrijdag 17 Maart 1939 Abonnementen per week f0.25. p. maand f 1.10. per 3 maanden f 3.25. franco per post f3.55. losse nummers 6 cent per ex. •Vdvertentiën1-5 regel» f 1.75, elke regel meer f 0.35. Reclames f 0.60 per regel. Kegelabonnementstarieven op aanvraag. Vraag en aanbod 1-4 regels f 0.60, elke regel meer f 0.15. Groentjes zie rubriek. Het is vandaag een kwart-eeuw geleden dat de vrouw van den Franschen minister van financiën Joseph Caillaux zich liet aandienen bij den hoofdredacteur van het dagblad Le Figaro, Gaston Calmette, en op zijn vraag naar de reden van haar bezoek een revolver uit haar mof trok en hem neerschoot. Dien zelfden avond trad Caillaux af, dienzelfden nacht stierf Calmette en eenige maanden later sprak een Parijsche jury Mme. Caillaux vrij. Maar de geweldige sensatie, die het geval in Maart 1914 gewekt had, was toen allang ver dwenen. Men lette nauwelijks meer op het proces, want de Europeesche oorlog was uit gebroken. In dit nummer zijn de omstandigheden waaronder de moordaanslag op Calmette ge schiedde in herinnering gebracht. Maar die herinnering zal vele andere wakker roepen. Zoowel bij alle lezers die toen al volwassen menschen waren en zich dus rekenschap ga ven van het maatschappelijk gebeuren om hen heen, als bij ons. Dit wordt zeker een jaar van tallooze her denkingsartikelen. Zoo wil het de gewoonte: na vijfentwintig jaren roept men niet alleen de blijde gebeurtenissen uit het verleden op maar ook de rampen. En 1914 was het ramp jaar, waarin Europa zich op den noodlottigen weg begaf, waarop het sindsdien voorttobt. Er zullen nu ongetwijfeld ook nieuwe boeken ver schijnen over de ineenstorting van het Euro peesche bestel, die vijf en twintig jaar geleden werd ingeluid met een reeks hevige persoon lijke gebeurtenissen, die een plotselingen cli max vond in den moord op den Oostenrijk- schen aartshertog Franz Ferdinand en zijn ge malin, Sophie von Hohenberg, te Serajewo. Over al die dingen is al veel beweerd, over den moord te Serajewo zijn riemen papier vol geschreven en over het beleid van de leiders der groote mogendheden in dien critieken tijd niet minder. Namen als die van graaf Berch- told, ïswolsky, Von Bethmann Hollweg, Vi- jiani, Edward Grey en vele andere acteurs in de groote tragedie zullen weer naar voren ko men nevens den naam van dien hoofdrol speler die, thans tachtigjarige, nog immer in ons midden vertoeft. En voor de jeugd van nu Bullen zij een onwezenlijken klank hebben al te de man. in Doorn niet de eenige overgeble ven leidende figuur uit dien tijd. Kwam een van zijn voornaamste generaals, veldmaar schalk Von Mackensen, hem niet onlangs nog bezoeken? Was Sir John Simon, nu Engelsch minister van financiën, ook toen al niet mi nister? Zoo zijn er nog vele anderen. JaOok Caillaux, dien ik in den aanvang noemde: nu nog steeds, na een veelbewogen leven waarin hij zelfs eenige jaren politieke gevangenis straf onderging, een der voornaamste finan- ciëele experts van Frankrijk, senator en voor zitter van de senaatscommissie Voor de financiën. Maar voor de jeugd-van-nu zijn die oude leiders uit 1914 toch allemaal oude mannen, dien men voorzoover zij nog leven een bui tengewoon uithoudingsvermogen moet toe schrijven. En de oorlog van 1914-1918 moet voor degenen die toen nog niet op deze aarde rondwandelden al een even onwezenlijke his torie zijn: een uitbarsting in het verleden die een zonderling-rustige, vlak vóór 1914 ten minste zoo levende wereld in wilde beroering bracht en verscheurde en minstens tien mil- lioen jonge menschen vernietigde Die jonge menschen van toen! Ja, hoe vaak is het wel herhaald dat zij de bloem vormden van de jeugd van zoovele naties? Tallooze malen! Daar was ieder van overtuigd, en met reden, want in de moderne legers herbergt men de physiek-gezondste individuen en laat hen aanvoeren door diegenen onder hen die niet alleen physiek maar ook geestelijk sterk zijn. En de oorlog vernietigt die laatsten nog grondiger dan de eersten, want de statistieken uit de jaren 19141918 hebben steeds weer aangetoond dat het percentage dooden onder de jonge oficieren alle andere ver overtrof. Dat is trouwens heel begrijpelijk. Men ver nietigde niet alleen gezonde arbeidskracht maar ook talent, begaafdheid tot leiden, op- bouwen, ontdekken, exploreereneen ge weldige kwantiteit aan bekwaamheden die Europa later tot zijn nadeel zou derven. Daar herinner ik nu aan omdat het feit bijdraagt tot de verklaring der ellenden, sinds 191B en nu nog steeds doorgemaakt. Het gemis van die jeugd-van-toen, die nu een zoo geweldig belangrijke plaats in Europa zou innemen wordt veel zwaarder gevoeld dan wij plegen te beseffen. Het is een kwart-eeuw geleden, dat ramp jaar. Het kan ons eigenlijk niet verwonderen dat 1939 geen jubileumjaar mag heeten en zelfs niet kan spreken van herstel. R. P. Telefonisch onderhoud met Mussolini voor zijn vertrek Hitier heeft gistermiddag president Hacha op den Burcht te Praag ontvan gen. De ex-president werd met mili taire eerbewijzen begroet. De chef van het protocol, Von Dörnberg begeleidde den president naar Hitier. Officieel wordt medegedeeld, dat minister Van Ribbentrop tevoren een bezoek aan Hacha had gebracht en hem het decreet van den Führer over de stichting van het rijksprotectoraat Bohemen en Moravië had over handigd. Hitier ontving voorts de vertegenwoordigers van het Praagsche gemeentebestuur en van de Duitsche bevolkingsgroep. De eerste burge meester, Klapka, verzocht den Führer de stad en het Tsjechische volk onder zijn bescher ming te nemen. Hitier dankte in een korte toespraak en beloofde de stad Praag en de landen Bohemen en Moravië een lange periode van vrede en cultureele ontwikkeling. Naar verluidt heeft Hitier gister avond alvorens Praag te verlaten, een telefonisch onderhoud gehad met Mussolini. Verslagenheid onder de bevolking. Havas bericht, dat de bevolking van Praag zeer treurig gestemd is. Op veler gelaat staat wanhoop te lezen. Een groote menigte trekt voorbij het graf van den onbekenden soldaat en vrou wen leggen bloemen neer. Velen hebben tranen in de oogen. In de stad zijn Duitsche en Tsjechische vlaggen uitgestoken en Duitsche militaire vliegtuigen vliegen boven de stad. Führer ontving Hacha en het gemeentebestuur van Praag GAAT VERBOUWEN, Zooals reeds vele malen in den loop van bijna 30 jaren gaat KEIP, de vakopticus, Zijn winkelaan den tijd aanpassen. Rappe handen en bekwame leiding zullen onze zaak modemiseeren. Het zal ons een groot genoegen doen U binnen enkele weken in onze gemoderniseerde zaak te mogen ontvangen. Gedurende de ver bouwing gaat de verkoop gewoon door. Een verbouwingsuitverkoop wordt niet gehouden doch geven wij van NU TOT DE HEROPENING EEN VERBOUWINGS KORTING VAN 10%. Merkartikelen zijn uitgezonderd. (Adv. Ingez. Med.) Amerikaansche démarche verwacht. Regeering der Ver. Staten zal Duitschland haar misnoegen laten blijken. WASHINGTON, 7 Maart (Reuter) Naar vernomen wordt zal de regeering van de Vereenigde Staten alles doen wat in haar vermogen ligt om haar misnoegen te uiten over de laatste yerovering van Duitschland. D-trein rijdt te Geldermalsen op stilstaand treinstuk. Groote materieele schade, geen persoonlijke ongelukken. Hedenmorgen is de D-trein, die uit Zuid-Duitschland komende over Nij megen en Geldermalsen reed in de richting Utrecht, op het stations-empla cement te Geldermalsen om kwart over negen in botsing gekomen met een stil staand treinstuk. Bij deze botsing, welke met groote materieele schade gepaard ging, deden zich geen persoonlijke on gelukken voor. De D-trein, welke moest stoppen in Gelder malsen kwam door een verkeerden wisselstand in botsing met een stilstaand treinstuk, be staande uit een locomotief, bagagewagen en een derde klas rijtuig, dat gereed stond om het ge deelte van den D-trein bestemd voor Rotterdam en Den Haag, dat ter plaatse wordt afgekoppeld naar het eindpunt te brengen. De botsing ging met een geweldigen klap ge paard. In het stilstaande treinstuk bevonden zich geen passagiers. Deze worden pas toegela ten, wanneer de internationale trein is gearri veerd en het treinstel voor het gedeelte, bestemd voor Rotterdam, is gerangeerd. De reizigers van den internationalen trein voelden een hevigen schok, wer den door elkaar geworpen, vielen omver, doch zonder dat zich hierbij persoon lijke ongelukken voordeden. Het stationspersoneel bleek erger geschrok ken dan de in den trein gezeten reizigers. Velen van hen kwamen tenminste lachend den trein uit. Het materieel heeft ernstig geleden, evenals de rails. De reizigers vervolgden hun reis met de later vertrekkende electrische treinen. Door omlegging, hetgeen ter plaatse mogelijk is, ondervindt het doorgaande treinverkeer slechts een geringe vertraging van nog geen vijf minuten. Het opruimingswerk Is in vollen gang. Uit Bohemen waren talrijke Duitschers naar Praag gekomen om den Führer te zien, meer dan duizend jongelieden van de Duitsche para militaire organisatie hebben gisteren voor den Führer gedefileerd. De meesten van hen wa ren gekleed in zwarte broek en grijs hemd. Het schijnt, dat de bevolking vreest voor schaarschte van sommige artikelen, zooals stoffen, confectie, kleeding en schoeisel en de winkels, welke door gendarmen worden be waakt worden bestormd. Een der meest gelezen bladen van Bohemen, de .A-Z." is tot nader order verboden. Volgens United Press is het moeilijk het land te verlaten. Honderden vreemdelingen strandden, omdat de treinen niet verder gin gen dan de grens of omdat ieder, die Bohemen wil verlaten, volgens de reisbureaux een spe ciaal visum van de geheime politie moet heb ben. Tal van Tsjechische joden bestormen de vreemdelingen om hun juweelen tegen be- lachelijken prijs te koop aan te bieden. Ook bieden zij alles wat zij maar geven konden voor paspoorten, zich niet' realiseerende, dat deze door de strenge controle op ieder, die het land wil verlaten waardeloos zouden zijn. In de geheele stad vinden huiszoekingen plaats naar verborgen wapens in het bijzonder in door communisten bewoonde huizen. Het is voor ieder zelfs voor diplomaten on mogelijk Praag zonder visum van de geheime politie te verlaten. Buitenlandsche visa zijn zeer moeilijk te verkrijgen en de consulaten worden overstroomd met aanvragen. De ach terblijvende Joden, die geen hoop hebben het land onmiddellijk te verlaten, wachten hulpe loos en gelaten af dat de Neurenbergerwetten in werking zullen treden. Voor iedere Jood- sche zaak in Praag en waarschijnlijk in ge heel Bohemen is een commissaris aangesteld. Er komen reeds veel berichten binnen over zelfmoorden van Joden én ook van Tsjechen. Hacha spreekt tot de Tsjechen. PRAAG, 17 Maart (Havas). President Hacha heeft gisteravond door middel van de radio een oproep gericht tot het Tsjechische volk. Hij zeide o.a.: „Tot mijn droefheid zie ik, dat mijn vrees niet ongerechtvaardigd was. De gebeurtenis sen hebben bewezen, dat hetgeen wij dachten dat een oplossing was, slechts een korte epi sode was in onze geschiedenis. Wij laten aan het nageslacht over de verantwoordelijkheid vast te stellen. Ik voel dat het onze plicht is, het heden moedig te aanvaarden, doch ook met verstand alles te doen, teneinde datgene, wat ons van ons erfdeel is overgebleven, misschien rijker na te laten aan de geslachten, die na ons zul len komen. Ten aanzien van het buitenland zal Duitsch land ons vertegenwoordigen en beschermen op grondslag van onze gemeenschappelijke be langen. Wat betreft onze binnenlandsche vei ligheid, deze zullen wij door eigen organisaties verzekeren. Ons economische leven zal zich ontwikkelen in overeenstemming met Duitschland". Hitier te Brünn. BRÜNN 17 Maart (D. N. B.). Hitler is te Brünn aangekomen. Sedert gisteren zijn talrijke Duitsche troepen de stad binnengerukt. Zij zullen voor den Führer defileeren. De berichtendienst uit Bohemen en Moravië staat thans onder zeer strenge controle. Naar verluidt wordt de verblijfplaats van Hitler in de stad streng geheim gehouden en wordt hij streng bewaakt. Nader meldt het D. N. B.: Over Olmütz is Hitier te Brünn aangekomen. Overal in de stad waaien de Duitsche vlaggen. De Führer werd op het station verwelkomd door de militaire bevelhebbers, gouwleider Bürckel en rijksstad- hoouder Seyss-Inquart. Hitier reed vervolgens onder groote geestdrift van het Duitsche deel der bevolking naar het raadhuis. Ook de Roemeensche troepen zullen Roethenië binnenvallen. Bezetting van aantal dorpen. BOEKAREST 17 Maart (Havas-A. N. P.). De Roemeensche autoriteiten hebben besloten de door Roemenen be woonde dorpen van de Subkarpathische Oekraine te bezetten. De Roemeensche troepen zullen zon der verwijl de grens ovcr.schri.jden. De dorpen, welke bezet zullen worden zijn: Biserica Alba met 3200 inwoners, Apsa de Jos met 8300 inwoners, Apsa de Mij lie met 6000 inwoners en Slatino Ocna met 3000 inwoners, alsmede enkele gehuchten. Dit besluit van de Roemeensche regee ring schijnt genomen te zijn, nadat zij inlichtingen had ontvangen uit de Sub karpathische Oekraïne, dat groote wan orde heerschte in het land en dat benden terroristen het leven der Roe meensche bewoners in gevaar brachten. Het (Een Engelsch herbergier beweert, volgens de Tel., erin geslaagd te zijn in een derde van den norma len tijd een narcisbol met extra groote bloemen te hebben doen bloeien, door hem met bier in plaats van met water te begieten). Onze brave bollenkweeker Ledigt in zijn levensstrijd, En vooral in dezen tijd, Menigen zeer zuren beker Ditmaal wordt er een geboden, Door een Engelsch herbergier, Die gevuld met bitter bier, Ver is van een drank der goden. Deze man, een leek der leeken, Wist, al klinkt het nog zoo dol, Een soort onder-d'olie-bol, Tot een prachtnarcis te kweeken. Andren mochten het aanschouwen, Herbergierig bierlatijn, Schijnt het niet alleen te zijn, Dus men moet erop vertrouwen. Nu moet u niet daadlijk denken, Dat ons bollenkweekerdom, Enkel en alleen daarom, Ook den bollen bier zal schenken. Neen, men blijft het water eeren, Zonder zulk een dwaze gril, Maar als Alcoholland wil, Kan het Engeland nog leeren. Als het waarlijk kamp moet geven, In de lijn van zooiets dols, Kweekt het straks een bol met Bols, En dan zul je wat beleven. P. GASUS. Duitsch dreigement aan het adres van Zuid-Afrika. JOHANNESBURG 17 Maart (Reuter). Het blad „Rand Daily Mail" bericht, dat de Duit sche gezant in Zuid Afrika een in krachtige be woordingen gesteld protestschrijven heeft ge zonden aan de regeering van Zuid Afrika, om namens zijn regeering te protesteeren tegen de weigering van het immigratie-bureau grooter faciliteiten te verleenen aan de Duitsche immi gratie in Zuid-West Afrika. Naar verluidt zou de brief een nauwkeurig omschreven bedreiging inhouden voor het geval de huidige politiek zou worden voortge2 Onafhankelijk, doch onder protectoraat. Neurenbergsche wetten niet van toepassing op de Tsjechen, verklaart Goermg. LONDEN, 17 Maart. (Havas). De spe ciale correspondent van de „Daily Mail" Ward Price, heeft een onderhoud gehad met Goering, waarin deze hem o.a. heeft gezegd, dat, zooals reeds geproclameerd was, de Tsjechische provincies Bohemen en Moravië onder Duitsch protectoraat binnen de grenzen van het Duitsche rijk zullen komen. Slowakije zal buiten deze grenzen blijven, doch onder protecto raat van Duitschland. Het onderscheid is, dat Slowakije geheel onafhankelijk zal blijven, terwijl de autonomie van de Tsjechische provincies onderworpen is aan de controle van Duitschland. In Slowakije zullen alleen Duitsche garnizoe nen gelegd worden, wanneer de Slowaaksche regeering dit vraagt. De bijzonderheden van het plan, volgens het welk Duitschland de onafhankelijkheid van Slo wakije zal verdedigen moeten nog nader wor den geregeld. Goering verklaarde verder, dat Duitschland de geheele economische productie van Slowakije zal absorbeeren. Vandaag zal de naam van den rijks-protector bekend worden gemaakt. En Goering meent, dat de keus door iedereen zal worden goedgekeurd. Aan de Tsjechen wordt een autono mie verleend, welke veel grooter is, dan die, welke de Sudeten onder de Tsjechen hadden. De Tsjechen zullen zich over al in Duitschland kunnen vestigen, Duitschland zal de Tsjechische regee ring helpen sociale instellingen op te richten naar nationaal-socialistisch voorbeeld, zooals „Kraft durch Freude". De Tsjechen zullen evenwel niet mogen die nen in het Duitsche leger, hun eenige gewapende macht zal de politie zijn. Reeds heeft Goering opdracht gegeven maat regelen te nemen tot het snel doen verdwijnen van de werkloosheid, welke thans Bohemen en Moravië teistert. Goering verklaarde verder, dat de inlijving van de Tsjechische pixjvincies naar zijn meening onvermijdelijk is gemaakt door de gebeurtenis sen. Er zal geen wijziging komen in de bedoe lingen van den Führer, dat het Duitsch staats- j burgerschap beperkt is tot hen, die van Duitsch ras zijn. Hieruit vloeit voort, dat de wetten van Neurenberg in Bohemen en Mora vië slechts voor Duitschers gelden. Huwelijken tusschen Tsjechen en Jo den zijn derhalve toegestaan. Ten aanzien van de voordeelen, welke de be zetting voor Duitschland afwerpt, zeide Goering, dat Duitschland niet veel heeft aan de Tsjechi sche vliegtuigen, aangezien deze van slechter kwaliteit zijn dan de Duitsche. Wel stelt Duitschland belang in enkele goede vliegtuig fabrieken. Tenslotte zeide Goering, dat Duitsch land geen langdurige voorbereiding heeft gemaakt voor de bezetting. Goe ring zelf heeft eerst Zaterdagochtend gehoord, dat de ontwikkeling der zaken ingrijpen van Duitschland noodig maakte. (Zie ook pag. 5).. woord is aan De Zakenwereld: Een manier om zelf niet vooruit te komen isvoort durend anderen neer te halen. IK BIED U: De Vernieuwde „A tot Z" polis van BLOM VAN DER AA Voor inboedels en Woonhuizen Prospectus kosteloos verkrijgbaar. Hoofdkantoor - Amsterdam(C.) Beursplein 5 Telefoon 47944 (7 lijnen) Inlichtingen te verkrijgen bij den districts-lnspecteur, den Heer 3. ALBERTI Jr., te HAARLEM. Mr. Cornelisstraat 15 rood - Telef. 12519 (Adv. Ingez. Med.) Regeering op grooter basis zou het doel zijn LONDEN. 17 Maart. (Reuter). De Lobby-correspondent van Reuter be richt, dat gisteravond in parlements- kringen werd gesproken over een po ging van Lord Halifax tot hervor ming van de regeering. welke gesteund zou worden dcor een groot aantal conservatieve leden, die op de echter- ste banken zetelen. Het doel van deze wijziging zou zijn een kabinet op wijder grondslag te vormen, met medewerking van Eden en Churchill. Hieruit blijkt het verlangen van de parle mentsleden. zich te verzetten tegen de Duit sche politiek Ook wordt gesproken over de mogelijkheid van het inveeren van een verplichten mili tairen dienst. Sedert gisteren is onder de leden van de conservatieve partij, die op de achtsterste banken van het parlement hun plaats heb ben en onder de oppositie een strooming merkbaar een sterk frant vormen tegen de Duitsche politiek en er zijn geen aanduidin gen, dat de vooraanstaande leden van de conservatieve partij veel van meening ver schillen. De minister-president Is diep getroffen door de ontwikkeling van den toestand. HEDEN* 16 PAGTNA'S HAARLEM EN OMGEVING. pag- De A. R. lijst voor de raadsverkiezingen. 15 BINNENLAND. De regeering verleent steun voor vlootver- nleuwing. 3 .Seboga-werk" moet het stempelen vervan gen. 3 De directe belastingen laten de schatkist niet in den steek. 3 Inkomens en Vermogens in ons land. 3 BUITENLAND. Ook Slowakije wordt een Duitsch protec toraat. 5 De Hongaren hebben de bezetting van Roe thenië verder voortgezet. 5 De sterkte der Britsche defensie. 5 SPORT. C. J. Groothoff: De 29ste BelgiëHolland wedstrijd. 8 ARTIKELEN, enz. R. P.: Een kwart eeuw geleden. 1 W. Glastra Szn.: VUf en twintig jaar ge leden. e Voor de Jeugd. 9 J. B. Schuil over het bewegingskoor Els Keezer. 15 De Burgerlijke Stand van Haarlem ls opge nomen op 13

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Haarlem's Dagblad | 1939 | | pagina 1