Haarlem s Dagblad
Hitler's verblijf te Praag
Een Kwart-eeuw
geleden.
KEIP
Weer een treinbotsing.
Bollepraat.
Slowakije buiten de
Duitsche grenzen.
Blom&van der Aa
Hervorming van het
Britsche kabinet?
Het Belangrijkste
56e Jaargang No. 17099
Uitgave Lourens Coster, Maatschappij voor
Courant-Uitgaven en Algera. Drukkerij N.V.
Bureaux: Groote Houtstraat 93, bijkantoor
Soendaplein 37. Postgirodienst 38810.
Drukkerij: Zuider Buiten Spaarne 12.
TelefoonDirectie 13082, Hoofdred. 15054
Redactie 10600, Drukkerij 10132, 12713
Admin. 10724, 14825. Soendaplein 12230.
Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen
Directie: P. W. PEEREBOOM EN ROBERT PEEREBOOM
Hoofdredacteur: ROBERT PEEREBOOM
Vrijdag 17 Maart 1939
Abonnementen per week f0.25. p. maand
f 1.10. per 3 maanden f 3.25. franco per
post f3.55. losse nummers 6 cent per ex.
•Vdvertentiën1-5 regel» f 1.75, elke regel
meer f 0.35. Reclames f 0.60 per regel.
Kegelabonnementstarieven op aanvraag.
Vraag en aanbod 1-4 regels f 0.60, elke
regel meer f 0.15. Groentjes zie rubriek.
Het is vandaag een kwart-eeuw geleden dat
de vrouw van den Franschen minister van
financiën Joseph Caillaux zich liet aandienen
bij den hoofdredacteur van het dagblad Le
Figaro, Gaston Calmette, en op zijn vraag
naar de reden van haar bezoek een revolver
uit haar mof trok en hem neerschoot. Dien
zelfden avond trad Caillaux af, dienzelfden
nacht stierf Calmette en eenige maanden later
sprak een Parijsche jury Mme. Caillaux vrij.
Maar de geweldige sensatie, die het geval in
Maart 1914 gewekt had, was toen allang ver
dwenen. Men lette nauwelijks meer op het
proces, want de Europeesche oorlog was uit
gebroken.
In dit nummer zijn de omstandigheden
waaronder de moordaanslag op Calmette ge
schiedde in herinnering gebracht. Maar die
herinnering zal vele andere wakker roepen.
Zoowel bij alle lezers die toen al volwassen
menschen waren en zich dus rekenschap ga
ven van het maatschappelijk gebeuren om
hen heen, als bij ons.
Dit wordt zeker een jaar van tallooze her
denkingsartikelen. Zoo wil het de gewoonte:
na vijfentwintig jaren roept men niet alleen
de blijde gebeurtenissen uit het verleden op
maar ook de rampen. En 1914 was het ramp
jaar, waarin Europa zich op den noodlottigen
weg begaf, waarop het sindsdien voorttobt. Er
zullen nu ongetwijfeld ook nieuwe boeken ver
schijnen over de ineenstorting van het Euro
peesche bestel, die vijf en twintig jaar geleden
werd ingeluid met een reeks hevige persoon
lijke gebeurtenissen, die een plotselingen cli
max vond in den moord op den Oostenrijk-
schen aartshertog Franz Ferdinand en zijn ge
malin, Sophie von Hohenberg, te Serajewo.
Over al die dingen is al veel beweerd, over
den moord te Serajewo zijn riemen papier vol
geschreven en over het beleid van de leiders
der groote mogendheden in dien critieken tijd
niet minder. Namen als die van graaf Berch-
told, ïswolsky, Von Bethmann Hollweg, Vi-
jiani, Edward Grey en vele andere acteurs in
de groote tragedie zullen weer naar voren ko
men nevens den naam van dien hoofdrol
speler die, thans tachtigjarige, nog immer in
ons midden vertoeft. En voor de jeugd van nu
Bullen zij een onwezenlijken klank hebben al
te de man. in Doorn niet de eenige overgeble
ven leidende figuur uit dien tijd. Kwam een
van zijn voornaamste generaals, veldmaar
schalk Von Mackensen, hem niet onlangs nog
bezoeken? Was Sir John Simon, nu Engelsch
minister van financiën, ook toen al niet mi
nister?
Zoo zijn er nog vele anderen. JaOok
Caillaux, dien ik in den aanvang noemde: nu
nog steeds, na een veelbewogen leven waarin
hij zelfs eenige jaren politieke gevangenis
straf onderging, een der voornaamste finan-
ciëele experts van Frankrijk, senator en voor
zitter van de senaatscommissie Voor de
financiën.
Maar voor de jeugd-van-nu zijn die oude
leiders uit 1914 toch allemaal oude mannen,
dien men voorzoover zij nog leven een bui
tengewoon uithoudingsvermogen moet toe
schrijven. En de oorlog van 1914-1918 moet
voor degenen die toen nog niet op deze aarde
rondwandelden al een even onwezenlijke his
torie zijn: een uitbarsting in het verleden die
een zonderling-rustige, vlak vóór 1914 ten
minste zoo levende wereld in wilde beroering
bracht en verscheurde en minstens tien mil-
lioen jonge menschen vernietigde
Die jonge menschen van toen! Ja, hoe vaak
is het wel herhaald dat zij de bloem vormden
van de jeugd van zoovele naties? Tallooze
malen! Daar was ieder van overtuigd, en met
reden, want in de moderne legers herbergt
men de physiek-gezondste individuen en laat
hen aanvoeren door diegenen onder hen die
niet alleen physiek maar ook geestelijk sterk
zijn. En de oorlog vernietigt die laatsten nog
grondiger dan de eersten, want de statistieken
uit de jaren 19141918 hebben steeds weer
aangetoond dat het percentage dooden onder
de jonge oficieren alle andere ver overtrof.
Dat is trouwens heel begrijpelijk. Men ver
nietigde niet alleen gezonde arbeidskracht
maar ook talent, begaafdheid tot leiden, op-
bouwen, ontdekken, exploreereneen ge
weldige kwantiteit aan bekwaamheden die
Europa later tot zijn nadeel zou derven. Daar
herinner ik nu aan omdat het feit bijdraagt
tot de verklaring der ellenden, sinds 191B en
nu nog steeds doorgemaakt. Het gemis van
die jeugd-van-toen, die nu een zoo geweldig
belangrijke plaats in Europa zou innemen
wordt veel zwaarder gevoeld dan wij plegen
te beseffen.
Het is een kwart-eeuw geleden, dat ramp
jaar. Het kan ons eigenlijk niet verwonderen
dat 1939 geen jubileumjaar mag heeten en
zelfs niet kan spreken van herstel.
R. P.
Telefonisch onderhoud met
Mussolini voor zijn vertrek
Hitier heeft gistermiddag president
Hacha op den Burcht te Praag ontvan
gen. De ex-president werd met mili
taire eerbewijzen begroet. De chef van
het protocol, Von Dörnberg begeleidde
den president naar Hitier.
Officieel wordt medegedeeld, dat
minister Van Ribbentrop tevoren een
bezoek aan Hacha had gebracht en
hem het decreet van den Führer over
de stichting van het rijksprotectoraat
Bohemen en Moravië had over
handigd.
Hitier ontving voorts de vertegenwoordigers
van het Praagsche gemeentebestuur en van de
Duitsche bevolkingsgroep. De eerste burge
meester, Klapka, verzocht den Führer de stad
en het Tsjechische volk onder zijn bescher
ming te nemen. Hitier dankte in een korte
toespraak en beloofde de stad Praag en de
landen Bohemen en Moravië een lange periode
van vrede en cultureele ontwikkeling.
Naar verluidt heeft Hitier gister
avond alvorens Praag te verlaten, een
telefonisch onderhoud gehad met
Mussolini.
Verslagenheid onder de
bevolking.
Havas bericht, dat de bevolking van
Praag zeer treurig gestemd is. Op veler
gelaat staat wanhoop te lezen. Een
groote menigte trekt voorbij het graf
van den onbekenden soldaat en vrou
wen leggen bloemen neer.
Velen hebben tranen in de oogen.
In de stad zijn Duitsche en Tsjechische
vlaggen uitgestoken en Duitsche militaire
vliegtuigen vliegen boven de stad.
Führer ontving
Hacha en het
gemeentebestuur
van Praag
GAAT VERBOUWEN,
Zooals reeds vele malen in den loop van
bijna 30 jaren gaat KEIP, de vakopticus,
Zijn winkelaan den tijd aanpassen.
Rappe handen en bekwame leiding zullen
onze zaak modemiseeren. Het zal ons
een groot genoegen doen U binnen enkele
weken in onze gemoderniseerde zaak te
mogen ontvangen. Gedurende de ver
bouwing gaat de verkoop gewoon door.
Een verbouwingsuitverkoop wordt niet
gehouden doch geven wij van NU TOT
DE HEROPENING EEN VERBOUWINGS
KORTING VAN 10%.
Merkartikelen zijn uitgezonderd.
(Adv. Ingez. Med.)
Amerikaansche démarche
verwacht.
Regeering der Ver. Staten zal Duitschland
haar misnoegen laten blijken.
WASHINGTON, 7 Maart (Reuter)
Naar vernomen wordt zal de regeering
van de Vereenigde Staten alles doen
wat in haar vermogen ligt om haar
misnoegen te uiten over de laatste
yerovering van Duitschland.
D-trein rijdt te Geldermalsen
op stilstaand treinstuk.
Groote materieele schade,
geen persoonlijke ongelukken.
Hedenmorgen is de D-trein, die uit
Zuid-Duitschland komende over Nij
megen en Geldermalsen reed in de
richting Utrecht, op het stations-empla
cement te Geldermalsen om kwart over
negen in botsing gekomen met een stil
staand treinstuk. Bij deze botsing, welke
met groote materieele schade gepaard
ging, deden zich geen persoonlijke on
gelukken voor.
De D-trein, welke moest stoppen in Gelder
malsen kwam door een verkeerden wisselstand
in botsing met een stilstaand treinstuk, be
staande uit een locomotief, bagagewagen en een
derde klas rijtuig, dat gereed stond om het ge
deelte van den D-trein bestemd voor Rotterdam
en Den Haag, dat ter plaatse wordt afgekoppeld
naar het eindpunt te brengen.
De botsing ging met een geweldigen klap ge
paard. In het stilstaande treinstuk bevonden
zich geen passagiers. Deze worden pas toegela
ten, wanneer de internationale trein is gearri
veerd en het treinstel voor het gedeelte, bestemd
voor Rotterdam, is gerangeerd.
De reizigers van den internationalen
trein voelden een hevigen schok, wer
den door elkaar geworpen, vielen omver,
doch zonder dat zich hierbij persoon
lijke ongelukken voordeden.
Het stationspersoneel bleek erger geschrok
ken dan de in den trein gezeten reizigers. Velen
van hen kwamen tenminste lachend den trein
uit.
Het materieel heeft ernstig geleden, evenals de
rails.
De reizigers vervolgden hun reis met de later
vertrekkende electrische treinen.
Door omlegging, hetgeen ter plaatse mogelijk
is, ondervindt het doorgaande treinverkeer
slechts een geringe vertraging van nog geen
vijf minuten.
Het opruimingswerk Is in vollen gang.
Uit Bohemen waren talrijke Duitschers naar
Praag gekomen om den Führer te zien, meer
dan duizend jongelieden van de Duitsche para
militaire organisatie hebben gisteren voor den
Führer gedefileerd. De meesten van hen wa
ren gekleed in zwarte broek en grijs hemd.
Het schijnt, dat de bevolking vreest voor
schaarschte van sommige artikelen, zooals
stoffen, confectie, kleeding en schoeisel en de
winkels, welke door gendarmen worden be
waakt worden bestormd.
Een der meest gelezen bladen van Bohemen,
de .A-Z." is tot nader order verboden.
Volgens United Press is het moeilijk het
land te verlaten. Honderden vreemdelingen
strandden, omdat de treinen niet verder gin
gen dan de grens of omdat ieder, die Bohemen
wil verlaten, volgens de reisbureaux een spe
ciaal visum van de geheime politie moet heb
ben. Tal van Tsjechische joden bestormen de
vreemdelingen om hun juweelen tegen be-
lachelijken prijs te koop aan te bieden. Ook
bieden zij alles wat zij maar geven konden
voor paspoorten, zich niet' realiseerende, dat
deze door de strenge controle op ieder, die
het land wil verlaten waardeloos zouden zijn.
In de geheele stad vinden huiszoekingen
plaats naar verborgen wapens in het bijzonder
in door communisten bewoonde huizen.
Het is voor ieder zelfs voor diplomaten on
mogelijk Praag zonder visum van de geheime
politie te verlaten. Buitenlandsche visa zijn
zeer moeilijk te verkrijgen en de consulaten
worden overstroomd met aanvragen. De ach
terblijvende Joden, die geen hoop hebben het
land onmiddellijk te verlaten, wachten hulpe
loos en gelaten af dat de Neurenbergerwetten
in werking zullen treden. Voor iedere Jood-
sche zaak in Praag en waarschijnlijk in ge
heel Bohemen is een commissaris aangesteld.
Er komen reeds veel berichten binnen over
zelfmoorden van Joden én ook van Tsjechen.
Hacha spreekt tot de Tsjechen.
PRAAG, 17 Maart (Havas). President
Hacha heeft gisteravond door middel van de
radio een oproep gericht tot het Tsjechische
volk. Hij zeide o.a.:
„Tot mijn droefheid zie ik, dat mijn vrees
niet ongerechtvaardigd was. De gebeurtenis
sen hebben bewezen, dat hetgeen wij dachten
dat een oplossing was, slechts een korte epi
sode was in onze geschiedenis. Wij laten aan
het nageslacht over de verantwoordelijkheid
vast te stellen.
Ik voel dat het onze plicht is, het heden
moedig te aanvaarden, doch ook met verstand
alles te doen, teneinde datgene, wat ons van
ons erfdeel is overgebleven, misschien rijker
na te laten aan de geslachten, die na ons zul
len komen.
Ten aanzien van het buitenland zal Duitsch
land ons vertegenwoordigen en beschermen op
grondslag van onze gemeenschappelijke be
langen. Wat betreft onze binnenlandsche vei
ligheid, deze zullen wij door eigen organisaties
verzekeren.
Ons economische leven zal zich ontwikkelen
in overeenstemming met Duitschland".
Hitier te Brünn.
BRÜNN 17 Maart (D. N. B.). Hitler is te
Brünn aangekomen.
Sedert gisteren zijn talrijke Duitsche troepen
de stad binnengerukt. Zij zullen voor den
Führer defileeren.
De berichtendienst uit Bohemen en Moravië
staat thans onder zeer strenge controle.
Naar verluidt wordt de verblijfplaats
van Hitler in de stad streng geheim
gehouden en wordt hij streng bewaakt.
Nader meldt het D. N. B.: Over Olmütz is
Hitier te Brünn aangekomen. Overal in de stad
waaien de Duitsche vlaggen. De Führer werd
op het station verwelkomd door de militaire
bevelhebbers, gouwleider Bürckel en rijksstad-
hoouder Seyss-Inquart. Hitier reed vervolgens
onder groote geestdrift van het Duitsche deel
der bevolking naar het raadhuis.
Ook de Roemeensche troepen
zullen Roethenië binnenvallen.
Bezetting van aantal dorpen.
BOEKAREST 17 Maart (Havas-A.
N. P.). De Roemeensche autoriteiten
hebben besloten de door Roemenen be
woonde dorpen van de Subkarpathische
Oekraine te bezetten.
De Roemeensche troepen zullen zon
der verwijl de grens ovcr.schri.jden.
De dorpen, welke bezet zullen worden
zijn: Biserica Alba met 3200 inwoners,
Apsa de Jos met 8300 inwoners, Apsa
de Mij lie met 6000 inwoners en Slatino
Ocna met 3000 inwoners, alsmede enkele
gehuchten.
Dit besluit van de Roemeensche regee
ring schijnt genomen te zijn, nadat zij
inlichtingen had ontvangen uit de Sub
karpathische Oekraïne, dat groote wan
orde heerschte in het land en dat
benden terroristen het leven der Roe
meensche bewoners in gevaar brachten.
Het
(Een Engelsch herbergier beweert,
volgens de Tel., erin geslaagd te
zijn in een derde van den norma
len tijd een narcisbol met extra
groote bloemen te hebben doen
bloeien, door hem met bier in
plaats van met water te begieten).
Onze brave bollenkweeker
Ledigt in zijn levensstrijd,
En vooral in dezen tijd,
Menigen zeer zuren beker
Ditmaal wordt er een geboden,
Door een Engelsch herbergier,
Die gevuld met bitter bier,
Ver is van een drank der goden.
Deze man, een leek der leeken,
Wist, al klinkt het nog zoo dol,
Een soort onder-d'olie-bol,
Tot een prachtnarcis te kweeken.
Andren mochten het aanschouwen,
Herbergierig bierlatijn,
Schijnt het niet alleen te zijn,
Dus men moet erop vertrouwen.
Nu moet u niet daadlijk denken,
Dat ons bollenkweekerdom,
Enkel en alleen daarom,
Ook den bollen bier zal schenken.
Neen, men blijft het water eeren,
Zonder zulk een dwaze gril,
Maar als Alcoholland wil,
Kan het Engeland nog leeren.
Als het waarlijk kamp moet geven,
In de lijn van zooiets dols,
Kweekt het straks een bol met Bols,
En dan zul je wat beleven.
P. GASUS.
Duitsch dreigement aan het
adres van Zuid-Afrika.
JOHANNESBURG 17 Maart (Reuter). Het
blad „Rand Daily Mail" bericht, dat de Duit
sche gezant in Zuid Afrika een in krachtige be
woordingen gesteld protestschrijven heeft ge
zonden aan de regeering van Zuid Afrika, om
namens zijn regeering te protesteeren tegen de
weigering van het immigratie-bureau grooter
faciliteiten te verleenen aan de Duitsche immi
gratie in Zuid-West Afrika.
Naar verluidt zou de brief een nauwkeurig
omschreven bedreiging inhouden voor het geval
de huidige politiek zou worden voortge2
Onafhankelijk, doch
onder protectoraat.
Neurenbergsche wetten niet van
toepassing op de Tsjechen,
verklaart Goermg.
LONDEN, 17 Maart. (Havas). De spe
ciale correspondent van de „Daily Mail"
Ward Price, heeft een onderhoud gehad
met Goering, waarin deze hem o.a. heeft
gezegd, dat, zooals reeds geproclameerd
was, de Tsjechische provincies Bohemen
en Moravië onder Duitsch protectoraat
binnen de grenzen van het Duitsche rijk
zullen komen. Slowakije zal buiten deze
grenzen blijven, doch onder protecto
raat van Duitschland. Het onderscheid
is, dat Slowakije geheel onafhankelijk
zal blijven, terwijl de autonomie van de
Tsjechische provincies onderworpen is
aan de controle van Duitschland.
In Slowakije zullen alleen Duitsche garnizoe
nen gelegd worden, wanneer de Slowaaksche
regeering dit vraagt.
De bijzonderheden van het plan, volgens het
welk Duitschland de onafhankelijkheid van Slo
wakije zal verdedigen moeten nog nader wor
den geregeld.
Goering verklaarde verder, dat Duitschland de
geheele economische productie van Slowakije zal
absorbeeren. Vandaag zal de naam van den
rijks-protector bekend worden gemaakt.
En Goering meent, dat de keus door iedereen
zal worden goedgekeurd.
Aan de Tsjechen wordt een autono
mie verleend, welke veel grooter is,
dan die, welke de Sudeten onder de
Tsjechen hadden.
De Tsjechen zullen zich over
al in Duitschland kunnen vestigen,
Duitschland zal de Tsjechische regee
ring helpen sociale instellingen op te
richten naar nationaal-socialistisch
voorbeeld, zooals „Kraft durch Freude".
De Tsjechen zullen evenwel niet mogen die
nen in het Duitsche leger, hun eenige gewapende
macht zal de politie zijn.
Reeds heeft Goering opdracht gegeven maat
regelen te nemen tot het snel doen verdwijnen
van de werkloosheid, welke thans Bohemen en
Moravië teistert.
Goering verklaarde verder, dat de inlijving
van de Tsjechische pixjvincies naar zijn meening
onvermijdelijk is gemaakt door de gebeurtenis
sen. Er zal geen wijziging komen in de bedoe
lingen van den Führer, dat het Duitsch staats-
j burgerschap beperkt is tot hen, die van Duitsch
ras zijn.
Hieruit vloeit voort, dat de wetten
van Neurenberg in Bohemen en Mora
vië slechts voor Duitschers gelden.
Huwelijken tusschen Tsjechen en Jo
den zijn derhalve toegestaan.
Ten aanzien van de voordeelen, welke de be
zetting voor Duitschland afwerpt, zeide Goering,
dat Duitschland niet veel heeft aan de Tsjechi
sche vliegtuigen, aangezien deze van slechter
kwaliteit zijn dan de Duitsche. Wel stelt
Duitschland belang in enkele goede vliegtuig
fabrieken.
Tenslotte zeide Goering, dat Duitsch
land geen langdurige voorbereiding
heeft gemaakt voor de bezetting. Goe
ring zelf heeft eerst Zaterdagochtend
gehoord, dat de ontwikkeling der zaken
ingrijpen van Duitschland noodig
maakte.
(Zie ook pag. 5)..
woord is aan
De Zakenwereld:
Een manier om zelf niet
vooruit te komen isvoort
durend anderen neer te
halen.
IK BIED U:
De Vernieuwde „A tot Z" polis
van BLOM VAN DER AA
Voor inboedels en Woonhuizen
Prospectus kosteloos verkrijgbaar.
Hoofdkantoor - Amsterdam(C.)
Beursplein 5 Telefoon 47944 (7 lijnen)
Inlichtingen te verkrijgen bij den
districts-lnspecteur, den Heer
3. ALBERTI Jr., te HAARLEM.
Mr. Cornelisstraat 15 rood - Telef. 12519
(Adv. Ingez. Med.)
Regeering op grooter
basis zou het doel zijn
LONDEN. 17 Maart. (Reuter). De
Lobby-correspondent van Reuter be
richt, dat gisteravond in parlements-
kringen werd gesproken over een po
ging van Lord Halifax tot hervor
ming van de regeering. welke gesteund
zou worden dcor een groot aantal
conservatieve leden, die op de echter-
ste banken zetelen. Het doel van deze
wijziging zou zijn een kabinet op
wijder grondslag te vormen, met
medewerking van Eden en Churchill.
Hieruit blijkt het verlangen van de parle
mentsleden. zich te verzetten tegen de Duit
sche politiek
Ook wordt gesproken over de mogelijkheid
van het inveeren van een verplichten mili
tairen dienst.
Sedert gisteren is onder de leden van de
conservatieve partij, die op de achtsterste
banken van het parlement hun plaats heb
ben en onder de oppositie een strooming
merkbaar een sterk frant vormen tegen de
Duitsche politiek en er zijn geen aanduidin
gen, dat de vooraanstaande leden van de
conservatieve partij veel van meening ver
schillen.
De minister-president Is diep getroffen
door de ontwikkeling van den toestand.
HEDEN* 16 PAGTNA'S
HAARLEM EN OMGEVING.
pag-
De A. R. lijst voor de raadsverkiezingen. 15
BINNENLAND.
De regeering verleent steun voor vlootver-
nleuwing. 3
.Seboga-werk" moet het stempelen vervan
gen. 3
De directe belastingen laten de schatkist
niet in den steek. 3
Inkomens en Vermogens in ons land. 3
BUITENLAND.
Ook Slowakije wordt een Duitsch protec
toraat. 5
De Hongaren hebben de bezetting van Roe
thenië verder voortgezet. 5
De sterkte der Britsche defensie. 5
SPORT.
C. J. Groothoff: De 29ste BelgiëHolland
wedstrijd. 8
ARTIKELEN, enz.
R. P.: Een kwart eeuw geleden. 1
W. Glastra Szn.: VUf en twintig jaar ge
leden. e
Voor de Jeugd. 9
J. B. Schuil over het bewegingskoor Els
Keezer. 15
De Burgerlijke Stand van Haarlem ls opge
nomen op 13