Haarlem's Dagblad
Ook Washington spreekt
een scherp oordeel uit.
In Rep en Roer.
Hitler's houding scherp veroordeeld
Lof der reinheid.
RECHTSBIJSTAND
l/tiie-tiid-avaud
Roethenen blijven verzet bieden
Het Belangrijkste
56e Jaargang No. 17100
Uitgave Lourens Coster, Maatschappij voor
Courant-Uitgaven en Algem. Drukkerij N.V.
Bureaux: Groote Houtstraat 93, bijkantoor
Soendaplein 37. Postgirodienst 38810.
Drukkerij: Zuider Buiten Spaarne 12.
TelefoonDirectie 13082, Hoofdred. 15054
Redactie 10600, Drukkerij 10132, 12713
Admin. 10724, 14825. Soendaplein 12230.
Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen
Directie: P. W. PEEREBOOM EN ROBERT PEEREBOOM
Hoofdredacteur: ROBERT PEEREBOOM
Zaterdag 18 Maart 1939
Abonnementen per week f0.25. p. maand
f 1.10. per 3 maanden f 3.25. franco per
post f3.55. losse nummers 6 cent per ex.
Advertentiën1«5 regels f 1.75. elke regel
meer f 0.35. Reclames f 0.60 per regel.
Regelahonuementstarieven op aanvraag.
Vraag en aanbod 1-4 regels f 0.60. elke
regel meer f 0.15. Groentjes zie rubriek.
Hitler's verovering van Tsjecho-Slowakije
heeft de wereld in rep en roer gebracht. Hij
heeft zijn toezeggingen van Münehen, deels
met zijn handteekening bekrachtigd, deels ge
daan jegens den Britschen minister-president
en bevestigd in zijn rede in het Sportpalast
te Berlijn, totaal verloochend. Chamberlain
heeft er gisteren aan herinnerd dat hij in dat
Sportpalast zich aldus uitdrukte: „Ik heb den
heer Chamberlain de verzekering gegeven, dat
als dit probleem opgelost zou zijn, Duitsch-
land geen andere territoriale begeerten in
Europa meer bezit"en later in deze woor
den: „Wij willen geen Tsjechen in ons Rijk".
Ja, dat herinnert de gansche wereld zich.
Ook weet men dat zes maanden geleden in de
door Hitier mede-onderteekende overeen
komst van Münehen deze clausule werd opge
nomen: „De definitieve vaststelling der gren
zen zal geschieden door een internationale
commissie" en dat onmiddellijk daarna die
vaststelling is geschied.
Gij zult zeggen: deze dingen weet niet alleen
de buitenwereld, maar ook het Duitsche volk.
Inderdaad. De rede in het Sportpalast is ook
door Duitschland gehoord en ook in de Duit
sche bladen gepubliceerd. Evenals de overeen
komst van Münehen.
Maar zooeven ontvangen wij het bericht, dat
de rede die Chamberlain gisteren te Birming
ham heeft gehouden en waarin hij aan dit
alles herinnerde en zijn diepe teleurstelling
uitsprak over de mislukking van zijn toena
deringspolitiek nog niet.hi de Duitsche bladen
is vermeld. Men heeft haar, althans tot dusver,
verzwegen. Wie denkt aan de geestdrift waar
mee Chamberlain en Daladier in September te
Münehen ontvangen werden, aan de ovaties
hun gebracht en de hulde hun betoond, zelfs
in de bladen, vraagt zich niettemin af: „Wat
denkt het Duitsche volk nu, zelf wetend dat
de gegeven en onderteekende beloften niet
zijn nagekomen?"
Er heerschen nu weer groote spanning en
onrust in Europa. Opnieuw zijn wij allen
teleurgesteld in de hoop op verdere ontwikke
ling van een korte periode van rust en ont
wakend vertrouwen. Voor de zooveelste maal
wordt die door een nieuwen hevigen schok ge
volgd. En het is niet te ontkennen dat deze
schok heviger is dan al zijn voorgangers, om
dat nu geen sprake meer kan zijn van herstel
van een onrecht of fout van het verdrag van
Versailles. Voor de eerste maal heeft Hitier
een niet-Duitsch volk, een volk zelfs van
gansch ander ras, onder zijn macht gebracht
en het logische gevolg is dat men geen grens
meer ziet aan zijn streven naar machtsuit
breiding en zich afvraagt, welke andere kleine
volken nu aan de beurt zullen zijn.
Het baat niet tegenover deze trieste be
schouwingen schuilevinkje te spelen! Zij
treden vanzelf naar voren. Men denkt aan de
tijden van Napoleon's veroveringstochten door
Europa. Die leidden tot even zooveel bloedige
oorlogen. Tot dusver zijn de oorlogen uitge
bleven bij Hitler's veroveringstocht, maar als
men de geweldige bewapeningen der andere
groote mogendheden ziet en nu Chamberlain
hoort vaststellen dat zijn verzoeningspolitiek
is mislukt en Daladier hoort vragen om vol
machten voor zijn regeering, „om Frankrijk
tot één werkplaats voor de defensie des lands
te maken" voelt men het dreigende gevaar wel
zeer nabij.
Natuurlijk blijft er hoop. Men moet zich niet
te zeer uit het veld laten slaan door de onmid
dellijke reacties op een gebeurtenis als de ver
overing van Tsjecho-Slowakije. De eerste da
gen brengen altijd de hevigste reacties. Als
men in Engeland zegt „de verzoeningspolitiek
is dood" dan is het alternatief niet „dus komt
er oorlog", want er zijn allerlei diplomatieke
tusschenwegen denkbaar. Weer herinner ik
eraan dat de volken zelve zeer sterk tegen den
oorlog zijn, dat September een volkomen af
wezigheid van geestdrift en strijdlust heeft
getoond, ook in Duitschland.
Het schijnt dat Hitier straks zijn Rijksdag
bijeen zal roepen en opnieuw een rede uit-
sprekfigi. Zeer veel zou daarvan kunnen afhan
gen. Er zou kunnen blijken dat hij nu toch
neg- in een andere richting gaat dan door
zoo velen sinds de bezetting van Tsjecho-Slo
wakije gevreesd wordt. Of dat zich althans
aanwijzingen voordeen, die daarop hoop
geven.
!De terugroeping van den-Britschen gezant
te Berlijn, Sir Neville Henderson, voor het uit
brengen van rapport, zooals het officieel heet,
moet kennelijk als een protest opgevat wor
den en zal wellicht gevolgd worden door de
wederkeerige terugroeping van den Duitschen
gezant te Londen. Men moet deze dingen
evenwel niet zien als een verbreking van de
diplomatieke betrekkingen, want die betee-
kenis hebben zij niet.
Chamberlain heeft als naar gewoonte in zeer
correcte, weloverwogen termen maar daai'om
toch zeer duidelijk gesproken. De oud-minister
Duff Cooper heeft evenwel in het Lagerhuis
scheldwoorden gebezigd. Het wil mij voor
komen dat dit niet getuigt van het enorme
verantwoordelijkheidsbesef tegenover millioe-
nen menschen, dat ook een afgevaardigde be
hoort te bezitten. En zeker een oud-minister,
al is hij dan geen lid der regeering meer.
R. P.
DE ESPERANTO-TENTOONSTELLING.
De bekende Esperanto-pionier de heer Haber-
rnehl, de eerste Esperantist te dezer stede, heeft
een hoogstbelangrijke collectie Esperanto litera
tuur en correspondentie (verzameld in 3 lijvige
albums) voor de Esperanto-tentoonstelling te
Haarlem ter beschikking gesteld.
T N een te Birmingham gehouden rede heeft de Britsche minister-
president, Neville Chamberlain, het jongste optreden van
Duitschland in Midden-Europa ernstig veroordeeld. Chamberlain
vroeg zich af, welke verzekeringen van Hitier, nu deze in strijd met
de overeenkomst van Münehen gehandeld heeft, nog geloofd
konden worden.
Op pagina 5 vindt men een uitvoerig verslag van deze belangrijke
rede.
De Britsche gezant te Berlijn is teruggeroepen voor het uit
brengen van een rapport.
De Britsche pers keurt eenstemmig de rede,
welke Chamberlain heeft gehouden, goed, al
dus meldt Reuter. De drie voornaamste pun
ten, welke in het commentaar naar voren
komen, zijn:
De algemeene voldoening, dat de
minister-president het bruut ge
weld, waarmede Hitier de vooruit-
zichten op het tevreden stellen heeft
vernield, niet vergoeilijkte.
De hoop, dat woorden gevolgd zul
len worden door daden welke Duitsch
land zullen doen aarzelen voor de
toekomst.
Het aanvaarden van Chamberlain's
verklaring, dat hij door den Führer is
bedrogen en derhalve niet kan wor
den gelaakt voor de gebeurtenissen.
De Times schrijft, dat zij, die Chamberlain
door middel van de radio hebben gehoord,
zoowel in Engeland als daarbuiten, de kracht
moeten hebben gevoeld van zijn verklaring
over het snelle breken van de beloften van
Münehen. De Britsche ambassadeur te Berlijn,
Henderson, zal zonder twijfel helpen het ant
woord te geven op de vraag, welke Chamber
lain stelde, doch zelf niet beantwoordde, n.l.
of deze inval de laatste is van een reeks, welke
bekend is, of de eerste van een nieuwe feeks.
De „Daily Telegraph" zegt dat de politiek
van tevredenstellen van Chamberlain ieder
een heeft getoond, dat Engeland oprecht tot
vrede geneigd is, en Hitier alle kans heeft ge
geven zijn handelwijze te wijzigen. Deze po
litiek heeft een resultaat gehad dat iedereen
betreurt, doch dat niets verandert aan het be
sluit van Engeland den vrede te zoeken. Wat
veranderen zal is niet het doel, doch de mid
delen en de regeering moet thans deze nieu
we middelen toepassen.
Franscli commentaar.
PARIJS, 18 Mrt. (Havas) Ten aanzien van
Chamberlain schrijft Bourgues in de Petit Pa-
risien, dat Chamberlain den Führer woorden
heeft toegevoegd, waaruit de kwade trouw
van den man, met wien hij te Godesberg en
Berchtesgaden heeft gesproken, blijkt. Zelfs
een gentleman als Chamberlain kon dit niet
nalaten
NEW YORK, 18 Maart (Reuter). De rede
van Chamberlain heeft in de Vereenigde Sta
ten een diepen indruk gemaakt. De „New York
Times" schrijft, dat de Duitsche regeering
slecht ingelicht is, wanneer zij denkt, dat de
rede van Chamberlain en de verklaring van
Summer WeRes slechts woorden zijn.
dan Uw stok lang Is.
zegt het spreekwoord
Wanneer Gij Uw toekom
stig home gaat inrichten,
koopt er niet „op los'
Overlegt U eerst eens met
ons. Spoedig zult U be
merken dat wanneer met
zorg en overleg gewerkt
wordt, ook met een matig
budget een smaakvol en
behaaglijk interieur ge
schapen kan worden
GR.HOUTSTRAAT 155 TEL'. 11159 HAARLEM
(Adv. Ingez. Med.)
Duitschland maakte zich schuldig aan
willekeurige toepassing van geweld".
Met goedkeuring van Roosevelt
heeft Sumner Welles, die optreedt als
Amerikaansch minister van buiten-
landsche zaken, een verklaring afge
legd, welke als volgt luidt:
„De regeering der Vereenigde Sta
ten heeft bij tal van gelegenheden
haar overtuiging uitgesproken, dat
alleen door een internationale steun
aan een program van orde, gebaseerd
op wet, de wereldvrede verzekerd kan
worden.
Deze legeering is gebaseerd op en
toegewijd aan de beginselen van men-
schelijke vrijheid en democratie en
zij kan niet nalaten bekend te maken
dat dit land de daden, welke geleid
hebben tot een tijdelijke vernietiging
der vrijheden van een vrij en onaf
hankelijk volk, waarmede van den dag
dat de republiek Tsjecho-Slowakije
haar onafhankelijkheid verkreeg het
volk der Vereenigde Staten bijzonder
hechte vriendschapsbetrekkingen
heeft onderhouden, veroordeelt.
Het standpunt der regeering van de Ver
eenigde Staten is consequent duidelijk ge
maakt. Zij heeft den nadruk gelegd op de
noodzakelijkheid der eerbiediging van de hei
ligheid van verdragen en plechtige beloften
en voor de niet-inmenging door eenige natie
in de binnenlandsche aangelegenheden van
andere naties en zij heeft herhaaldelijk haar
veroordeeling uitgesproken over de politiek
van militaire agressie.
Ilct is duidelijk, dat daden van moed
willige wetteloosheid en van willekeu
rige toepassing van geweld de struc
tuur zelve van de moderne beschaving
bedreigt.
Een gebiedende noodzaak voor de
inachtneming der door de Ameri-
kaansche regeering bepleite beginse
len wordt duidelijk gedemonstreerd
door de ontwikkelingen, welke zich in
de laatste drie dagen hebben voorge
daan".
Bij het afgeven dezer verklaring zeide 'Wel
les, dat. de kwesties verband houdende met de
betrekkingen der Vereenigde Staten en de
vroeger Tsjecho-Slowaaksche regeering
thans in studie zijn en dat minis
ter Morgenthau waarschijnlijk Zaterdag
een verklaring zal afleggen over de handels
overeenkomst met Tsjecho-Slowakije.
Welles voegde hier aan toe voor het oogen-
blik niets te zeggen te hebben over de schul
den van Tsjecho-Slowakije aan de Ver
eenigde Staten.
Een opdracht aan Phillips.
Welles zeidt, dat Phillips, de Amerikaansche
ambassadeur te Rome, bij Ciano heeft geïnfor
meerd naar de houding van Italië, doch dat hij
het depatement van staat nog niet op de
hoogte had gesteld van het antwoord, dat hij
heeft ontvangen.
Welles onthulde, dat zijn verklaring is uit
gegeven ondanks het feit, dat de regeering
der Vereenigde Staten geen mededeeling heeft
ontvangen van eenige buitenlandsche regee
ring ten aanzien van de ontwikkeling in
Midden-Europa
Tweeledig doel.
De verklaring van Sumner Welles wordt
door politieke kringen te Washington ge
acht een tweeledig doel te hebben. In de
eerste plaats heeft de regeering der Ver
eenigde Staten besloten, zich tot tolk te ma
ken van het beleedigde wereldgeweten. Voorts
zou Sumner Welles, door te onderstreepen,
dat deze daden hebben geleid tot „een tijde
lijke vernietiging van de vrijheden en de on
afhankelijkheid" van Tsjecho-Slowakije,
hebben willen doen uitkomen, dat de Ver
eenigde Staten niet geneigd zijn. de ver
nietiging van Tsjecho-Slowakije als defini
tief te aanvaarden.
In leidende kringen te Washington
is men namelijk van meening, dat het
Tsjechische volk ondanks het nazi-
juk den strijd voor de onafhankelijk
heid niet zal opgeven. Volgens som
mige commentaren zou de verkla
ring van Sumner Welles te ver
staan geven, dat de regeering der
Vereenigde Staten bereid zou zijn.
alle pogingen der Tsjechen in dien
geest te steunen. Dit zou de niet-er-
icenning van den door Duitschland
geschapen staat van zaken kunnen
inhouder
(Een Engelsch blad verzekert zijn
lezers, dat het in Nederland een
heel gewoon schouwspel is, huis
vrouwen met een stofzuiger de
straat voor haar woning te zien
schoonmaken)
Wij hebben dan toch maar een reputatie,
Van reinheid die geen ander evenaart,
Der huisvrouw, schoonste bloem van onze
natie,
Wordt in dat blad de hulde niet gespaard,
't Is prachtig om langs straten en langs
wegen,
De brave huisvrouw aan den slag te zien,
Wanneer zij bezig is met zuigen, vegen
En kloppen met haar snorrende machien.
De Britten weten niet, hoe nu, na jaren,
Onszelf dat heerlijk schouwspel nog ontroert,
Wij plegen er bewondrend naar te staren.
Waar onze weg ons ook langs straten voert
Daar staan zij met haar allen op de keien.
En zingen er een vroolijk liedje bij,
De schoonheid van haar rijen en haar reien,
Verleent het werk een glans van feestgetij.
Ik kan de Engelschen oprecht beklagen,
Dat men dit schouwspel in hun land
niet kent.
Wij zouden dit gemis niet kunnen dragen,
Zoo zijn w' eraan gehecht en aan gewend.
In één ding moeten wij ons voor hen buigen,
Dat leeren wij wel duidelijk hierdoor,
Op 't punt van dagbladstof uit duimen
zuigen,
Zijn zij ons schoone landje stukken voor
P. GASUS
DAGVAARDING. HUURZAKEN. REQUEST enz.
BUR. KRANEVELD
JACOBIJNESTRAAT 10 TELEF. 20707
Kantoor 9—5, 'sav. 78. Avdies 0.80
(Adv. Ingez. Med.)
Het woord i» aan
Huyghens:
De wereld is 't thooneel dacr
op de menschen mommen.
Veel staan op sprekens rol,
veel dienen der voor stommen.
GEEF UW VROUW EEN TRAP,
maar kijk uit dat achterop het stempel van
betrouwbaarheid staat.
„KLOMPENCENTRALE".
(Adv. Ingez. Med.)
WOENSDAG 12 APRIL:
ui den Stadsschou-wlMcg.
Noteert U den datum!
t t AARLEM'S DAGBLAD organiseert
Woensdag 12 April een Vrijen
Tijd-avond in den Stadsschouwburg. Dat
wordt een zeer bijzondere avond In
vele reportages hebben wij reeds de ant
woorden op onze vraag „Wat doet U in
Uw vrijen Tijd?" neergelegd. Op 12 April
zullen verscheidene personen, die hun
vrijen tijd besteden aan Muziek, Too-
neel, Dansen en andere liefhebberijen,
U zelf hun antwoord geven. Een unieke
avond wacht U dus Noteert U den
datum 12 April. Binnenkort volgen
nadere bijzonderheden.
Duitschland heeft ons verraden".
j
^U2HORO^-,V1,.VV. AX^( e 1
'I, j-VMUKACEVO V AJ
Mgr. Wolosjin naar Belgrado.
BOEKAREST, 18 Maart. (Havas) Van
de Roemcensch-Oekrainsche grens wordt
gemeld, dat nog steeds wordt gevoch
ten in de Subkarpathische Oekraine.
De stad Scvlus is gisteren drie keer van
bezitter veranderd, de Oekrainers zouden
veertig Hongaren gevangen hebben
genomen.
De tegenstand in de Oekraine wordt geleid
door kolonel Huszar; omtrent generaal Prchala
is niets meer vernomen.
De Hongaren zijn doorgedrongen tot Tiatsavo,
20 km. ten oosten van Sighet. Het dorp Asa de
Jos wordt bewaakt door een Roemeensche mili
tie van 150 gewapende vrijwilligers.
Uit Sighet aan de Roemeensch-Oekrainsche
grens wordt gemeld, dat mgr. Wolosjin gister
avond naar Belgrado is vertrokken. Hij heeft een
telefoongesprek gevoerd met zijn minister van
buitenlandsche zaken, Revay, die zich op het
oogenblik te Weenen bevindt. Deze gaf den raad
den tegenstand in de Oekraïne voort te zetten,
aangezien „Duitschland nog geen beslissing had
genomen".
- Mgr. Wolosjin heeft een deel van de Oekrain-
sche schatkist, eenige millioenen Tsjechische
kronen, bij zich.
De ministers Braitchaiko en Dolinai zijn naar
Boedapest vertrokken om met de Hongaarsche
regeering te onderhandelen.
Een groot aantal leiders van de Sij hebben bij
Sighet de grens overschreden. Zij hebben toe
stemming gekregen naar Jöego Slavië te gaan.
Een der leiders van het propagandabureau
van het Jong-Oekrainsche propaganda-bureau
heeft een correspondent van Reuter medegedeeld
Auto in het Merwedekanaal
gereden.
I)e vier inzittenden verdronken.
VREESWIJK. 18 Maart. Doordat de
bestuurder van een auto hedenmorgen
trachtte een wielrijder te passeeren is
hij geslipt en in het Merwedekanaal
gereden.
Hierbij zijn vier personen verdron
ken: twee dames en twee heeren.
De auto was uit Hilversum afkomstig
en op weg naar den voetbalwedstrijd
BelgiëNederland.
De inzittenden .varen de 34-jarige heer
W. Schonbergen en zijn 31-jarige echt-
genoole. Verder de 42-jarige L. Hijman
met diens 42-jarige echtgenoote
dat in een telefoongesprek met Weenen hem
werd medegedeeld, dat de Sitsj, de Ookrainsche
nationalistische organisatie, vol moest houden
in de Subkarpathische Oekraine, aangezien Duit
sche troepen op weg waren om hen te helpen.
Hij vocgtlc hieraan toe, dat volgens
inlichtingen van de westgrens, daar geen
schijn van Duitsche troepen te merken
is en hij concludeerde hieruit, dat de
Duitschers de Roethenen hebben ver
raden.
Naar het Hongaarsche telegraafagentschap
meldt, hebben gisteravond ook ten n.o. van Koe-
roesmezoe de Hongaarsche torepen de Poolsche
troepen ontmoet.
CENTRALE RADIO-ONTVANGST
'n Toestel hebt U niet meer noodig
U steekt U niet in den Beer,
U wordt lid van de Centrale,
Dat is alles en niet meer.
HAARLEM - TELEFOON 10010.
(Adv. Ingez. Med.)
HEDEN: Ifi PAGINA'S
HAARLEM EN OMGEVING.
BINNENLAND.
De K.N.S.M. keert zes procent dividend uit. 3
Er itjn weer twee dooden op een onbewaak-
t m overweg te betreuren. 3
BUITENLAND.
Chamberlain heeft in een redevoering te Bir
mingham ernstige verwijten tot Hitler ge
richt wegens zijn optreden in Centraal-
Iïuropa. 1 en 5
Dc Britsche gezant tc Berlijn is voor het uit
brengen van rapport naar Londen ont
boden. 5
ARTIKELEN, enz.
It. P.: In rep en roer. i
Mr. E. Elias: Ik ontdek Amerika. 3
K. de Jong: Concert te Aerdenhout. 4
J. H. de Bois: Litteraire kantteekeingen. 7
Mr. E. Elias: Een Amerikaansch probleem:
De trouw. 7
M. G. Köper-Botjc: Skiën in Zuid-Afrika. 7
E. E. J.-P.: Modeshow op Voorjaarsbeurs. 8
Financieel Economisch Weekoverzicht: Geen
sprake van paniek op de beurzen. 9
I)e Burgerlijke stand van Haarlem is opge
nomen op
