Haarlems Dagblad
Frankrijk
Italië's
kwesties"
Mussolini's rede
Het valt mee.
Lichtreflex.
Rechtsbijstand
met
BERICHT
2de tentoonstelling
„Wat doet U in
Uw vrijen tijd?"
kan een keerpunt vormen"
Het Belangrijkste
56e Jaargang No. 17107
Uitgave Louren» Coster, Maatschappij voor
Courant-Uitgaven en Algem. Drukkerij N.V.
Bureaux: Groote Houtstraat 93, bijkantoor
Soendaplein 37. Postgirodienst 38810.
Drukkerij: Zuider Buiten Spaarne 12.
Telefoon: Directie 13082,Hoofdred. 15054
Redactie 10600, Drukkerij 10132, 12713
Admin. 10724, 14825. Soendaplein 12230.
Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen
Directie: P. W. PEEREBOOM EN ROBERT PEEREBOOM Hoofdredacteur: ROBERT PEEREBOOM
Maandag 27 Maart 1939
Abonnementen per weck f 0.25. p. maand
f 1.10. per 3 maanden f' 3.25. franco per
posl f3.55. losse nummers 6 cent per ex.
Adverlenliën1 -5 regels f 1.75, elke regel
meer f 0.35. Reclames f 0.60 per regel.
Regelabonnementstarieven op aanvrang.
Vraag en aanbod 1-4 regels f 0.60. elke
regel meer f 0.15. Groentjes zie rubriek.
Dit blijkt de uitwerking van Mussolini's
jongste redevoering te zijn.. Het valt mee. En
degenen die geloofd hebben in de volledige
beteekenis van de eischen, nu bijna vier maan
den geleden door Italiaansche senatoren tij
dens een rede van Ciano uitgeschreeuwd:
„Tunis, Corsica, Nice!" hebben wel alle
aanleiding zich opgelucht te voelen. Maar
die eischen zijn nooit officieel gesteld. Wel
bleek later een tweede groep naar voren te
komen: een collectie van veel bescheidener
aard. Die beoogde geen gebiedsvergrooting,
maar slechts economische bevoorrechting in
Fransch Somaüland met verwerving van de
aandeelen in den spoorweg DzjiboetiAddis
Abeba, verbetering van het statuut waaronder
de Italiaansche bevolkingsminderheid in Tunis
leeft en deelneming in het bestuur der Suez-
Kanaalmaatschappij alsmede verlaging van de
zeer hooge kanaaltarieven. Deze verzameling
eischen werd evenmin in officiëele redevoe
ringen te berde gebracht. Wel daarentegen in
de Italiaansche kranten. En het schijnt nu dat
Italië haar formeel op het tapijt gebracht
heeft in een op 17 December 1938 aan Frank
rijk gerichte nota. Op die nota beriep de
Koning van Italië zich dezer dagen in zijn
Troonrede, maar er is niet meer van bekend
geworden dan dat Italië er een verdrag in
opzegde. Als het er tevens zijn „tweede groep
eischen" in stelde kan men er zich over ver
bazen dat Parijs nooit de volledige tekst heeft
gepubliceerd. Welke diplomatieke redenen
daarvoor bestonden is niet duidelijk. Misschien
stond er nóg meer in, maar dat schijnt on
voldoende motief om niet dit gedeelte open
baar te maken.
Aan de territoriale Italiaansche eischen in
zake Tunis, Corsica en Nice heb ik er zij
met bescheidenheid aan herinnerd nooit
geloofd. Integendeel heb ik in een artikel op
deze plaats, op 30 December, gevraagd: „Is
Frankrijk misschien van zins straks Fransch
Somaüland aan Italië te verkoopen hetgeen
heel iets anders is dan „afstaan" en de aan
deelen in den spoorweg Dzjiboeti-Addis Abeba
eveneens? Zal men dan, met Engeland, de
tarieven van het Suezkanaal herzien en den
Italiaanschen immigranten in Tunis hun zin
geven? En zullen we dan van Tunis, Corsica,
Savoye niets meer hoor en?"
Mussolini's Zondag gehouden rede bevestigt
eigenlijk de juistheid dezer vragen. Men hoort
er niets meer in over territoriale eischen in
zake Tunis, Corsica en Savoye. De twee laatst
genoemde Fransche gebieden zijn. zelfs heele-
maal niet genoemd. De „'tweede groep eischen"
is overgebleven, waarbij de indruk wel gewekt
moet worden dat de kleine kolonie Fransch
Somaüland met haar hoofdplaats Dzjiboeti
het hoofdgerecht vormt. Er is nog niet van
verkoop gesproken, maar die mogelijkheid
blijft. Het is in elk geval een zaak waarover
men onderhandelen kan en dat geldt voor de
belde andere punten, die heelemaal geen
„casus belli" zouden kunnen inhouden, even
eens. Over dat statuut in Tunis valt natuurlijk
te praten en wat de tarieven van het Suez
kanaal betreft kan Mussoüni rekenen op de
goede wenschen van alle betrokken scheep
vaartmaatschappijen. Zij gaan gebukt onder
die hooge tarieven. En vooral de Engelsche
maatschappijen ergeren er zich verschrikke
lijk aan, omdat 46 pCt. van de aandeelen der
maatschappij in het bezit van Engeland is,
zoodat de scheepvaartmaatschappijen de
hooge tarieven voelen ais een zware belasting,
die hun eigen staat op hen heft. De Rotter-
damsche Lloyd, de Maatschappij Nederland en
nog eenige andere Nederlandsche scheep
vaartfirma's hebben natuurlijk ook het groot
ste belang bij verlaging der tarieven.
Men kan vragen: waarom heeft Mussoüni
vier maanden van spanning en opwinding
veroorzaakt door de eerste groep eischen niet
tegen te spreken als het hem toch slechts om
de tweede te doen was? Hier zal men aan de
methoden moeten denken die de dictatuur
gewend is te bezigen en die altijd een zekere
spanning in het binnenland beoogen te wek
ken en te handhaven. Men is altijd onderweg
naar een of ander doel, dat niet bescheiden
gesteld kan worden. In zijn vermaarde ge
sprekken met, Emil Ludwig, door dien auteur
te boek gesteld, heeft Mussoüni indertijd ver
klaard: „Ik ontken dat de menigte zichzelf
kan regeeren. Leidt men haar echter, dan
moet het zijn aan twee teugels: enthousiasme
en interesse. Wie slechts één van tweeën ge
bruikt, loopt gevaar".
Welnu, is het niet zeer aannemelijk dat „de
tweede groep" door den Duce alleen aan den
teugel der interesse verbonden werd en onge
schikt geacht om het enthousiasme van zijn
Italianen op te wekken? En heeft hij den teu
gel van hun enthousiasme thans niet kunnen
aanleggen door hun de Spaansche overwin
ning in geestdriftige termen voor te houden?
In December was die nog niet behaald.
De propaganda, het invloed uitoefenen op
de openbare meening in. het binnenland, is
steeds een factor van groote beteekenis in de
redevoeringen der dictatoren. Daar getuigt
Mussolini's jongste rede ook overvloedig van.
En men moet dit bedenken als men verschei
dene van zijn uitlatingen leest. Hij is van oor
deel „dat een lange periode van vrede voor
de beschaving noodzakelijk is". Maar dat kan
niet gezegd worden zonder eraan toe te voe
gen: ..Ik zou een eeuwigen vrede als een ramp
voor de beschaving der menschheid beschou
wen", zonder alweer nieuwe bewapening aan
te kondigen, zonder de Middellandsche Zee als
Italië's „levensruimte" te betitelen met een
(In Engeland bereidt men een toet
voor, die het voeren van een rood
achterlicht op fietsen verplicht zal
stellen).
Het is helaas een kwaal van vele landgenooten,
Dat zij ons landje zien als op een tweede plan.
Wij zetten, klagen zij, nou nooit eens iets
op pooten,
Waaraan het buitenland een voorbeeld
nemen kan.
Wanneer wordt nu bil ons iets werklijk
nieuws geschapen,
Waarmee de buitenwereld blijde wordt verrast,
Wij wachten rustig af, om dingen na te apen,
Die in het buitenland al worden toegepast.
Die meening heerscht; al steunt ze niet
op goede gronden,
Misschien dat van 't ontstaan de oorzaak
wezen kan,
Wanneer er in ons land iets nieuws wordt
uitgevonden,
Dan maken w' er niet gauw iets
wereldschokkends van.
Een Nederlander schreeuwt niet spoedig
van de daken,
Welk resultaat het werk zijns breins heeft
voortgebracht,
En schiet daarbij tekort in het reclame maken,
Maar niet in vaardigheid, al wordt dit
vaak gedacht.
Zoo af en toe komt niettemin een feit
naar voren,
Al is het op zichzelf misschien in waarde klein,
Waarvan het goed is dat die twijfelaars eens
hooren,
Hoe Nederland een ander kan ten voorbeeld
zijn.
Wij mopperen nog graag op
rij wielach terlichten
Hoezeer daardoor 't verkeer toch veiliger
verkeert,
Welnu, die zijn op Engeland, naar de berichten.
Als lichtend voorbeeld van ons land
gereflecteerd.
P GASUS.
KRANEVELD - JACOBIJNESTRAAT 10.
Kant. 9—5 'S av. 7—8 u. TELEF. 20707.
(Adv. Ingez. Med.)
recht voor de Joego-Slaven maar geen vermel
ding van Frankrijk. Enzoovoorts. En natuur
lijk wordt het gevaar van een coalitie tegen de
totalitaire staten scherp naar voren gebracht
en gedreigd met een tegenaanval zoo die
mocht plaats vinden.
De slotsom van zijn rede zal wel in de heele
wereld zijn en blijven: Het is meegevallen.
R. P.
Mussolini geeft
JJ
ze aan: Tunis,
Djiboeti en Suez
Een belangrijk deel van de rede, die Mussolini gisteren te Rome
heeft uitgesproken, was gewijd aan de verhouding tot Frankrijk.
De kwesties met dit land dragen de namen Tunis, Djiboeti en
Suez. Als Frankrijk elke bespreking weigert zal de kloof tusschen
beide landen steeds dieper worden. De „Spaansche barricade" met
Frankrijk achtte Mussolini zoo goed als beslecht.
De Duce achtte de as-politiek ongeschokt en zeide ten aanzien
van het gebeurde in Midden-Europa, dat dit niet kon uitblijven.
Nadat Mussolini de Adriatische Zee en de Middellandsche Zee als
„levensruimte" van Italië had aangeduid, kondigde hij aan, dat de
Italiaansche bewapening verder zal worden opgevoerd.
In Parijs is men van oordeel, dat deze rede den toestand niet ern
stiger en niet beter heeft gemaakt. Frankrijk staat niet afwijzend
tegenover het voeren van besprekingen.
In politieke kringen te Londen valt eenig optimisme waar te
nemen.
Voor verdere bijzonderheden zie men pag. 9.)
Het woord is aan
Amiel:
Ik geloof dat onze hoogere
natuur onze mare natuur is.
Eden wenscht een
niet-partijenregeering.
Kabinet op zoo breed
mogelijke basis.
De vriegere Britsche minister van buitenland-
sche zaken, Eden, heeft te Grimsby een rede
voering gehouden, waarin hij aandrong op de
vorming van een „niet-partijenregeering" op de
breedst mogelijke basis. Een dergelijke regeenng
zoo zeide Eden, zou een tweeledig doel hebben:
ten eerste organisatie van Engeland's Industrie,
rijkdom en menschenmaterjaal teneinde een
maximale militaire krachtinspanning in den
kortst mogelijken tijd naar voren te brengen
enen ten tweede aanvaarding van een krachtige
buitenlandsche politiek door vereeniging van
de vredelievende naties om weerstand te bie
den aan daden van agressie, gelijk Halifax
Maandag j.l- leek te voorspellen. De boodschap
van het volk aan de leiders, aldus Eden, is rond
uit en dringend. Van de kracht van Engeland's
optreden zou de vrede kunnen afhangen en er
is geen uur te verliezen.
Zij, die zich met ingang van 1 April
per kwartaal abonneeren, ontvangen
de in Maart nog te verschijnen nummers
gratis.
DE ADMINISTRATIE.
WEEKBERICHT
Coöp. Vooruitgang U.A., Haarlem.
Versche Roomboter per pond 79 ets.
Boterhamworst per iy2 ons 10 ets.
Bloedworst per 1 Vz ons 10 ets.
Lunchworst per iy2 ons 10 ets.
Leverworst per 1j/2 ons 10 ets.
Nierworst per 1' ons 10 ets.
Gehakt per 1 ons 10 ets.
Ontbijtspek per 1 ons 10 ets.
Vet Spek per 1 ons 8 ets.
Lever per 1 ons 14 ets.
MET DIVIDENDBONS.
(Adv. Ingez. Med.)
Hedenmorgen werd de tweede tentoonstelling
„Wat doet U in uw vrijen tijd?" in de Tijdingzaal
van Haarlem's Dagblad in de Groote Houtstraat
voor het publiek opengesteld.
Zooals wij reeds meldden draagt deze exposi
tie een nationaal karakter. Op de tafel in het
midden van de zaal zijn molens (waarvan één
echt malen kan), vliegmachines, en schepen van
vroeger en nu opgesteld. Op de foto beneden
wordt u een overzicht van de tentoonstelling ge
boden. De foto links geeft de schilderij van H. M,
de Koningin weer, door den heer C. Stetsen,
ambtenaar, in vrije uren vervaardigd. De geheele
wand van de zaal is gesierd door schilderijen
van nationaal karakter.
Spanning een weinig
verminderd.
LONDEN, 27 Maart (Reuter). In 1
het commentaar van de Britsche pers
op de rede van Mussolini komt alge
meen een ontspanning tot uiting. De
meeste bladen zijn van meening dat
de rede den toestand niet erger maakt,
hoewel de toestand er ook niet door
verbeterd wordt. De „Daily Herald" is
van meening, dat de internationale
spanning een weinig verminderd is.
Ook wijzen alle bladen erop, dat Mussolini
een langdurige periode van.vrede voor Europa
noodzakelijk oordeelt en de „Daily Mail"
voegt hieraan toe, dat Italië niet is bezield
met dien geest van avontuur, welke onlangs
bij het andere einde der as tot uiting is ge
komen.
De „Times" schrijft, dat de rede met
behulp van een kundige diplomatie
een keerpunt kan vormen in den gang
van zaken in Europa. Mussolini heeft
een nieuw punt van uitgang gevon
den.
De „News Chronicle" schrijft, dat de rede
van den Duce heftig van uitdrukking was.
doch zijn toespelingen op de huidige vraag
stukken waren gematigd. Hij gaf het ver
langen naar een langdurigen vrede te kennen
en aangezien vrede noodzakelijk is voor de
economische ontwikkeling van het Italiaan
sche rijk. gelooft het blad, dat de Duce wer
kelijk een oorlog wil vermijden. Indien Frank
rijk evenwel wil onderhandelen over de Ita
liaansche verlangens, dan mag het zich
hierdoor niet laten verleiden, haar waak
zaamheid te laten verslappen.
De „News Chronicle" en de „Manchester
Guardian" beschouwen beide de woorden
van Mussolini ten aanzien van de Adriatische
Zee als een waarschuwing aan Duitschland.
hier uit te blijven.
De „Daily Telegraph" merkt op. dat Mus
solini slechts Tunis. Djiboeti en Suez heeft
aangeduid als geschilpunten, doch dat hij
zijn eischen niet heeft omschreven. Hij wacht
af tot Frankrijk de onderhandelingen zal
openen.
PARIJS, 27 Maart (Havas). Ten aanzien
van de Italiaansche eischen schrijft Bourgues
in de „Petit Parisien" dat Frankrijk aan Ita
lië niets heeft te vragen. Indien de regeering
te Rome het noodig vindt te onderhandelen,
dan kan zij op het Palazzo Farnese iemand
vinden, die kennis kan nemen van haar ver
langens en zij heeft ook een ambassadeur te
Parijs, die deze verlangens op het Quai d'Or-
say kenbaar kan maken. Italië blijft de zee,
welke de zuidkust van Frankrijk, Corsica.
Noord-Afrika en Syrië bespoelt, beschouwen
als een „levensruimte" voor haar. Italië moet
niet vergeten, dat de Middellandsche Zee
voor Frankrijk van even groot belang is als
voor Italië, om gelijke redenen.
Tenslotte schrijft Bourgues: „Wij weten,
dat de leuze: „wee den zwakke" een treurige
wet is geworden in den tijd, waarin wij leven.
Wij moeten derhalve zorgen niet zwak te zijn".
De Kérillis schrijft in de „Epoque", dat de
groeiende macht van Duitschland Mussolini
slechts kan verontrusten, doch hij kan niet
meer stilstaan op den weg, waarop Ciano,
Farinacci en Starace hem hebben gedreven.
Hij kon niet erkennen, dat hij in zijn bere
keningen is gedwarsboomd door het dyna
misme. den leugen en de list van Duitsch
land, om de waarheid voor zijn volk te ver
bloemen moet hij nieuwe successen aankon
digen.
Het oordeel van
de Britsche pers
Saint Brice schrijft in Le Journal, dal Mus
solini geen olie op het vuur heeft geworpen
hij heeft gezegd dat Italië vrede n00<^|.
In de „Figaro" schrijft Dormesson, dat Mus
solini heeft gesproken .van kracht ab het
eenige element, dat in zijn oogen waarde
heeft in de internationale betrekkingen. De
gebeurtenissen van de laatste veertien dagen
hebben hem maar al te zeer gelijk gegeven.
Daladier moet hem evenwel de kracht van
Frankrijk in herinnering brengen.
Japan billijkt de Italiaansche verlangens
TOKIO 27 Maart (Domei). Op een vraag
van een buitenlandsch journalist, heeft de
woordvoerder van het departement van buiten
landsche zaken, sprekende over de redevoering
van Mussolini, geantwoord, dat Japan sympa
thie koestert voor de wettige eischen en aspira
ties van Italië.
De woordvoerder zeide voorts niet te weten
van een beweerde militaire alliantie tusschen
Japan. Duitschland en Italië.
W ERGEET U dat Groentin in Haar-
lem'sDagblad niet. Het is beste en
eenvoudigste manier om iets over
bodigs op te ruimen, of iets te vragen,
dat U noodig hebt.
In 1938 zijn er 47068 geplaatst.
HEDEN: 14 PAGINA'S.
HAARLEM EN OMGEVING.
Is vestiging van groote bedrijven altijd een
voordeel voor een gemeente? 2
BINNENLAND.
>Iet Duitschland is een handelsverdrag af
gesloten. 3
1938 was geen gunstig jaar voor onzen
export. 3
De invoer van bloembollen in de Ver. Staten 13
BUITENLAND.
Mussolini noemde in zijn rede te Rome
Tunis, Djiboeti en Suez de geschilpunten
met Frankrijk. 9
Frankrijk zal de Spaansche republikeinschc
vloot aan Franco uitleveren 9
Frankrijk is niet ongeneigd tot „praten" met
Italië. g
SPORI
Criticus over den wedstrijd Haarlem-Ajax 5
ARTIKELEN, enz.
R. P.: Het valt mee. j
Dr. P. H. Schroder: Postaal genoegen. J3
J. B. Schuil: Bonte Avond Avadia. 13
I)e Burgerlijke Stand van Haarlem is opge
nomen op