Haarlems Dagblad Frankrijk Italië's kwesties" Mussolini's rede Het valt mee. Lichtreflex. Rechtsbijstand met BERICHT 2de tentoonstelling „Wat doet U in Uw vrijen tijd?" kan een keerpunt vormen" Het Belangrijkste 56e Jaargang No. 17107 Uitgave Louren» Coster, Maatschappij voor Courant-Uitgaven en Algem. Drukkerij N.V. Bureaux: Groote Houtstraat 93, bijkantoor Soendaplein 37. Postgirodienst 38810. Drukkerij: Zuider Buiten Spaarne 12. Telefoon: Directie 13082,Hoofdred. 15054 Redactie 10600, Drukkerij 10132, 12713 Admin. 10724, 14825. Soendaplein 12230. Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen Directie: P. W. PEEREBOOM EN ROBERT PEEREBOOM Hoofdredacteur: ROBERT PEEREBOOM Maandag 27 Maart 1939 Abonnementen per weck f 0.25. p. maand f 1.10. per 3 maanden f' 3.25. franco per posl f3.55. losse nummers 6 cent per ex. Adverlenliën1 -5 regels f 1.75, elke regel meer f 0.35. Reclames f 0.60 per regel. Regelabonnementstarieven op aanvrang. Vraag en aanbod 1-4 regels f 0.60. elke regel meer f 0.15. Groentjes zie rubriek. Dit blijkt de uitwerking van Mussolini's jongste redevoering te zijn.. Het valt mee. En degenen die geloofd hebben in de volledige beteekenis van de eischen, nu bijna vier maan den geleden door Italiaansche senatoren tij dens een rede van Ciano uitgeschreeuwd: „Tunis, Corsica, Nice!" hebben wel alle aanleiding zich opgelucht te voelen. Maar die eischen zijn nooit officieel gesteld. Wel bleek later een tweede groep naar voren te komen: een collectie van veel bescheidener aard. Die beoogde geen gebiedsvergrooting, maar slechts economische bevoorrechting in Fransch Somaüland met verwerving van de aandeelen in den spoorweg DzjiboetiAddis Abeba, verbetering van het statuut waaronder de Italiaansche bevolkingsminderheid in Tunis leeft en deelneming in het bestuur der Suez- Kanaalmaatschappij alsmede verlaging van de zeer hooge kanaaltarieven. Deze verzameling eischen werd evenmin in officiëele redevoe ringen te berde gebracht. Wel daarentegen in de Italiaansche kranten. En het schijnt nu dat Italië haar formeel op het tapijt gebracht heeft in een op 17 December 1938 aan Frank rijk gerichte nota. Op die nota beriep de Koning van Italië zich dezer dagen in zijn Troonrede, maar er is niet meer van bekend geworden dan dat Italië er een verdrag in opzegde. Als het er tevens zijn „tweede groep eischen" in stelde kan men er zich over ver bazen dat Parijs nooit de volledige tekst heeft gepubliceerd. Welke diplomatieke redenen daarvoor bestonden is niet duidelijk. Misschien stond er nóg meer in, maar dat schijnt on voldoende motief om niet dit gedeelte open baar te maken. Aan de territoriale Italiaansche eischen in zake Tunis, Corsica en Nice heb ik er zij met bescheidenheid aan herinnerd nooit geloofd. Integendeel heb ik in een artikel op deze plaats, op 30 December, gevraagd: „Is Frankrijk misschien van zins straks Fransch Somaüland aan Italië te verkoopen hetgeen heel iets anders is dan „afstaan" en de aan deelen in den spoorweg Dzjiboeti-Addis Abeba eveneens? Zal men dan, met Engeland, de tarieven van het Suezkanaal herzien en den Italiaanschen immigranten in Tunis hun zin geven? En zullen we dan van Tunis, Corsica, Savoye niets meer hoor en?" Mussolini's Zondag gehouden rede bevestigt eigenlijk de juistheid dezer vragen. Men hoort er niets meer in over territoriale eischen in zake Tunis, Corsica en Savoye. De twee laatst genoemde Fransche gebieden zijn. zelfs heele- maal niet genoemd. De „'tweede groep eischen" is overgebleven, waarbij de indruk wel gewekt moet worden dat de kleine kolonie Fransch Somaüland met haar hoofdplaats Dzjiboeti het hoofdgerecht vormt. Er is nog niet van verkoop gesproken, maar die mogelijkheid blijft. Het is in elk geval een zaak waarover men onderhandelen kan en dat geldt voor de belde andere punten, die heelemaal geen „casus belli" zouden kunnen inhouden, even eens. Over dat statuut in Tunis valt natuurlijk te praten en wat de tarieven van het Suez kanaal betreft kan Mussoüni rekenen op de goede wenschen van alle betrokken scheep vaartmaatschappijen. Zij gaan gebukt onder die hooge tarieven. En vooral de Engelsche maatschappijen ergeren er zich verschrikke lijk aan, omdat 46 pCt. van de aandeelen der maatschappij in het bezit van Engeland is, zoodat de scheepvaartmaatschappijen de hooge tarieven voelen ais een zware belasting, die hun eigen staat op hen heft. De Rotter- damsche Lloyd, de Maatschappij Nederland en nog eenige andere Nederlandsche scheep vaartfirma's hebben natuurlijk ook het groot ste belang bij verlaging der tarieven. Men kan vragen: waarom heeft Mussoüni vier maanden van spanning en opwinding veroorzaakt door de eerste groep eischen niet tegen te spreken als het hem toch slechts om de tweede te doen was? Hier zal men aan de methoden moeten denken die de dictatuur gewend is te bezigen en die altijd een zekere spanning in het binnenland beoogen te wek ken en te handhaven. Men is altijd onderweg naar een of ander doel, dat niet bescheiden gesteld kan worden. In zijn vermaarde ge sprekken met, Emil Ludwig, door dien auteur te boek gesteld, heeft Mussoüni indertijd ver klaard: „Ik ontken dat de menigte zichzelf kan regeeren. Leidt men haar echter, dan moet het zijn aan twee teugels: enthousiasme en interesse. Wie slechts één van tweeën ge bruikt, loopt gevaar". Welnu, is het niet zeer aannemelijk dat „de tweede groep" door den Duce alleen aan den teugel der interesse verbonden werd en onge schikt geacht om het enthousiasme van zijn Italianen op te wekken? En heeft hij den teu gel van hun enthousiasme thans niet kunnen aanleggen door hun de Spaansche overwin ning in geestdriftige termen voor te houden? In December was die nog niet behaald. De propaganda, het invloed uitoefenen op de openbare meening in. het binnenland, is steeds een factor van groote beteekenis in de redevoeringen der dictatoren. Daar getuigt Mussolini's jongste rede ook overvloedig van. En men moet dit bedenken als men verschei dene van zijn uitlatingen leest. Hij is van oor deel „dat een lange periode van vrede voor de beschaving noodzakelijk is". Maar dat kan niet gezegd worden zonder eraan toe te voe gen: ..Ik zou een eeuwigen vrede als een ramp voor de beschaving der menschheid beschou wen", zonder alweer nieuwe bewapening aan te kondigen, zonder de Middellandsche Zee als Italië's „levensruimte" te betitelen met een (In Engeland bereidt men een toet voor, die het voeren van een rood achterlicht op fietsen verplicht zal stellen). Het is helaas een kwaal van vele landgenooten, Dat zij ons landje zien als op een tweede plan. Wij zetten, klagen zij, nou nooit eens iets op pooten, Waaraan het buitenland een voorbeeld nemen kan. Wanneer wordt nu bil ons iets werklijk nieuws geschapen, Waarmee de buitenwereld blijde wordt verrast, Wij wachten rustig af, om dingen na te apen, Die in het buitenland al worden toegepast. Die meening heerscht; al steunt ze niet op goede gronden, Misschien dat van 't ontstaan de oorzaak wezen kan, Wanneer er in ons land iets nieuws wordt uitgevonden, Dan maken w' er niet gauw iets wereldschokkends van. Een Nederlander schreeuwt niet spoedig van de daken, Welk resultaat het werk zijns breins heeft voortgebracht, En schiet daarbij tekort in het reclame maken, Maar niet in vaardigheid, al wordt dit vaak gedacht. Zoo af en toe komt niettemin een feit naar voren, Al is het op zichzelf misschien in waarde klein, Waarvan het goed is dat die twijfelaars eens hooren, Hoe Nederland een ander kan ten voorbeeld zijn. Wij mopperen nog graag op rij wielach terlichten Hoezeer daardoor 't verkeer toch veiliger verkeert, Welnu, die zijn op Engeland, naar de berichten. Als lichtend voorbeeld van ons land gereflecteerd. P GASUS. KRANEVELD - JACOBIJNESTRAAT 10. Kant. 9—5 'S av. 7—8 u. TELEF. 20707. (Adv. Ingez. Med.) recht voor de Joego-Slaven maar geen vermel ding van Frankrijk. Enzoovoorts. En natuur lijk wordt het gevaar van een coalitie tegen de totalitaire staten scherp naar voren gebracht en gedreigd met een tegenaanval zoo die mocht plaats vinden. De slotsom van zijn rede zal wel in de heele wereld zijn en blijven: Het is meegevallen. R. P. Mussolini geeft JJ ze aan: Tunis, Djiboeti en Suez Een belangrijk deel van de rede, die Mussolini gisteren te Rome heeft uitgesproken, was gewijd aan de verhouding tot Frankrijk. De kwesties met dit land dragen de namen Tunis, Djiboeti en Suez. Als Frankrijk elke bespreking weigert zal de kloof tusschen beide landen steeds dieper worden. De „Spaansche barricade" met Frankrijk achtte Mussolini zoo goed als beslecht. De Duce achtte de as-politiek ongeschokt en zeide ten aanzien van het gebeurde in Midden-Europa, dat dit niet kon uitblijven. Nadat Mussolini de Adriatische Zee en de Middellandsche Zee als „levensruimte" van Italië had aangeduid, kondigde hij aan, dat de Italiaansche bewapening verder zal worden opgevoerd. In Parijs is men van oordeel, dat deze rede den toestand niet ern stiger en niet beter heeft gemaakt. Frankrijk staat niet afwijzend tegenover het voeren van besprekingen. In politieke kringen te Londen valt eenig optimisme waar te nemen. Voor verdere bijzonderheden zie men pag. 9.) Het woord is aan Amiel: Ik geloof dat onze hoogere natuur onze mare natuur is. Eden wenscht een niet-partijenregeering. Kabinet op zoo breed mogelijke basis. De vriegere Britsche minister van buitenland- sche zaken, Eden, heeft te Grimsby een rede voering gehouden, waarin hij aandrong op de vorming van een „niet-partijenregeering" op de breedst mogelijke basis. Een dergelijke regeenng zoo zeide Eden, zou een tweeledig doel hebben: ten eerste organisatie van Engeland's Industrie, rijkdom en menschenmaterjaal teneinde een maximale militaire krachtinspanning in den kortst mogelijken tijd naar voren te brengen enen ten tweede aanvaarding van een krachtige buitenlandsche politiek door vereeniging van de vredelievende naties om weerstand te bie den aan daden van agressie, gelijk Halifax Maandag j.l- leek te voorspellen. De boodschap van het volk aan de leiders, aldus Eden, is rond uit en dringend. Van de kracht van Engeland's optreden zou de vrede kunnen afhangen en er is geen uur te verliezen. Zij, die zich met ingang van 1 April per kwartaal abonneeren, ontvangen de in Maart nog te verschijnen nummers gratis. DE ADMINISTRATIE. WEEKBERICHT Coöp. Vooruitgang U.A., Haarlem. Versche Roomboter per pond 79 ets. Boterhamworst per iy2 ons 10 ets. Bloedworst per 1 Vz ons 10 ets. Lunchworst per iy2 ons 10 ets. Leverworst per 1j/2 ons 10 ets. Nierworst per 1' ons 10 ets. Gehakt per 1 ons 10 ets. Ontbijtspek per 1 ons 10 ets. Vet Spek per 1 ons 8 ets. Lever per 1 ons 14 ets. MET DIVIDENDBONS. (Adv. Ingez. Med.) Hedenmorgen werd de tweede tentoonstelling „Wat doet U in uw vrijen tijd?" in de Tijdingzaal van Haarlem's Dagblad in de Groote Houtstraat voor het publiek opengesteld. Zooals wij reeds meldden draagt deze exposi tie een nationaal karakter. Op de tafel in het midden van de zaal zijn molens (waarvan één echt malen kan), vliegmachines, en schepen van vroeger en nu opgesteld. Op de foto beneden wordt u een overzicht van de tentoonstelling ge boden. De foto links geeft de schilderij van H. M, de Koningin weer, door den heer C. Stetsen, ambtenaar, in vrije uren vervaardigd. De geheele wand van de zaal is gesierd door schilderijen van nationaal karakter. Spanning een weinig verminderd. LONDEN, 27 Maart (Reuter). In 1 het commentaar van de Britsche pers op de rede van Mussolini komt alge meen een ontspanning tot uiting. De meeste bladen zijn van meening dat de rede den toestand niet erger maakt, hoewel de toestand er ook niet door verbeterd wordt. De „Daily Herald" is van meening, dat de internationale spanning een weinig verminderd is. Ook wijzen alle bladen erop, dat Mussolini een langdurige periode van.vrede voor Europa noodzakelijk oordeelt en de „Daily Mail" voegt hieraan toe, dat Italië niet is bezield met dien geest van avontuur, welke onlangs bij het andere einde der as tot uiting is ge komen. De „Times" schrijft, dat de rede met behulp van een kundige diplomatie een keerpunt kan vormen in den gang van zaken in Europa. Mussolini heeft een nieuw punt van uitgang gevon den. De „News Chronicle" schrijft, dat de rede van den Duce heftig van uitdrukking was. doch zijn toespelingen op de huidige vraag stukken waren gematigd. Hij gaf het ver langen naar een langdurigen vrede te kennen en aangezien vrede noodzakelijk is voor de economische ontwikkeling van het Italiaan sche rijk. gelooft het blad, dat de Duce wer kelijk een oorlog wil vermijden. Indien Frank rijk evenwel wil onderhandelen over de Ita liaansche verlangens, dan mag het zich hierdoor niet laten verleiden, haar waak zaamheid te laten verslappen. De „News Chronicle" en de „Manchester Guardian" beschouwen beide de woorden van Mussolini ten aanzien van de Adriatische Zee als een waarschuwing aan Duitschland. hier uit te blijven. De „Daily Telegraph" merkt op. dat Mus solini slechts Tunis. Djiboeti en Suez heeft aangeduid als geschilpunten, doch dat hij zijn eischen niet heeft omschreven. Hij wacht af tot Frankrijk de onderhandelingen zal openen. PARIJS, 27 Maart (Havas). Ten aanzien van de Italiaansche eischen schrijft Bourgues in de „Petit Parisien" dat Frankrijk aan Ita lië niets heeft te vragen. Indien de regeering te Rome het noodig vindt te onderhandelen, dan kan zij op het Palazzo Farnese iemand vinden, die kennis kan nemen van haar ver langens en zij heeft ook een ambassadeur te Parijs, die deze verlangens op het Quai d'Or- say kenbaar kan maken. Italië blijft de zee, welke de zuidkust van Frankrijk, Corsica. Noord-Afrika en Syrië bespoelt, beschouwen als een „levensruimte" voor haar. Italië moet niet vergeten, dat de Middellandsche Zee voor Frankrijk van even groot belang is als voor Italië, om gelijke redenen. Tenslotte schrijft Bourgues: „Wij weten, dat de leuze: „wee den zwakke" een treurige wet is geworden in den tijd, waarin wij leven. Wij moeten derhalve zorgen niet zwak te zijn". De Kérillis schrijft in de „Epoque", dat de groeiende macht van Duitschland Mussolini slechts kan verontrusten, doch hij kan niet meer stilstaan op den weg, waarop Ciano, Farinacci en Starace hem hebben gedreven. Hij kon niet erkennen, dat hij in zijn bere keningen is gedwarsboomd door het dyna misme. den leugen en de list van Duitsch land, om de waarheid voor zijn volk te ver bloemen moet hij nieuwe successen aankon digen. Het oordeel van de Britsche pers Saint Brice schrijft in Le Journal, dal Mus solini geen olie op het vuur heeft geworpen hij heeft gezegd dat Italië vrede n00<^|. In de „Figaro" schrijft Dormesson, dat Mus solini heeft gesproken .van kracht ab het eenige element, dat in zijn oogen waarde heeft in de internationale betrekkingen. De gebeurtenissen van de laatste veertien dagen hebben hem maar al te zeer gelijk gegeven. Daladier moet hem evenwel de kracht van Frankrijk in herinnering brengen. Japan billijkt de Italiaansche verlangens TOKIO 27 Maart (Domei). Op een vraag van een buitenlandsch journalist, heeft de woordvoerder van het departement van buiten landsche zaken, sprekende over de redevoering van Mussolini, geantwoord, dat Japan sympa thie koestert voor de wettige eischen en aspira ties van Italië. De woordvoerder zeide voorts niet te weten van een beweerde militaire alliantie tusschen Japan. Duitschland en Italië. W ERGEET U dat Groentin in Haar- lem'sDagblad niet. Het is beste en eenvoudigste manier om iets over bodigs op te ruimen, of iets te vragen, dat U noodig hebt. In 1938 zijn er 47068 geplaatst. HEDEN: 14 PAGINA'S. HAARLEM EN OMGEVING. Is vestiging van groote bedrijven altijd een voordeel voor een gemeente? 2 BINNENLAND. >Iet Duitschland is een handelsverdrag af gesloten. 3 1938 was geen gunstig jaar voor onzen export. 3 De invoer van bloembollen in de Ver. Staten 13 BUITENLAND. Mussolini noemde in zijn rede te Rome Tunis, Djiboeti en Suez de geschilpunten met Frankrijk. 9 Frankrijk zal de Spaansche republikeinschc vloot aan Franco uitleveren 9 Frankrijk is niet ongeneigd tot „praten" met Italië. g SPORI Criticus over den wedstrijd Haarlem-Ajax 5 ARTIKELEN, enz. R. P.: Het valt mee. j Dr. P. H. Schroder: Postaal genoegen. J3 J. B. Schuil: Bonte Avond Avadia. 13 I)e Burgerlijke Stand van Haarlem is opge nomen op

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Haarlem's Dagblad | 1939 | | pagina 1