1938 een slecht jaar
voor onzen export.
HANDELSVERDRAG
met Duitschland
FACTOREN
MAANDAG 27 MAART 1939
H A A R i; EM'S DAGBtA'C
3
Industriëele bedrijvigheid
was toegenomen.
Blijkens mededeeling van het cen
traal bureau voor de statistiek ver
toonde de bedrijvigheid in onze indus
trie in het afgeloopen jaar aanvanke
lijk een beeld van weifeling, waarop
een lichte achteruitgang volgde. In
den nazomer trad echter eenige ver
betering in, welke in de maanden
daarna vrijwel stand hield, al maakte
de toestand in het algemeen den in
druk van onzekerheid. Vergeleken bij
het vorige jaar stond de werkgelegen
heid dooreengenomen op iets hooger
peil.
- Tot de werkverruiming hebben de bouw
vakken en de metaalindustrie het meeste bij
gedragen. De eerste waren gebaat bij de be
langrijke toeneming der openbare werken, ter
wijl voorts de geldruimte en de moeilijkheid
-om rendabele belegging te vinden den woning
bouw sterk bevorderden. Verschillende takken
der metaalindustrie trokken voordeel van de
uitbreiding der defensiemaatregelen en even
eens van de vermeerdering der openbare wer
ken. In de belangrijkste metaalbranche, den
scheepsbouw, kwamen de orders geleidelijk
langzamer binnen. Niettemin bleef de bedrij
vigheid er, hoewel afgenomen, op een hoop
peil.
In een aantal industrieën van verbruiks-
artikelen, die voor de binnenlandsche markt
werken, werd aanvankelijk nog de reactie on
dervonden op de groote inkoopen, die afne
mers in de periode na de depreciatie van den
gulden gedaan hadden. De prijsdaling op ver
schillende grondstoffenmarkten werkte deze
terughoudendheid sterk in de hand. Tegen het
najaar trad een kentering in. Vele grossiers
en kleinhandelaars gingen over tot aanvulling
van hun geslonken voorraden, daartoe o.a. ge
dreven door het oorlogsgevaar en de prijs
stijging op sommige markten. Bovendien be
gonnen verschillende industrieën meer en
meer de doorwerking te gevoelen van de uit
breiding der defensie-maatregelen; v.nl.. was
dit het gev^l in sommige kleeding- en textiel-
groepen en in enkele branches der voedings-
en genotmiddelen.
Dan nog verminderde voor sommige be
drijfstakken, o.a. als gevolg van de internatio
nale politieke spanning, de druk der buiten-
landsche concurrentie, hoewel deze later ge
deeltelijk weer toenam. Een rem voor verdere
opleving in vele industrieën van verbruiksarti-
kelen bleef intusschen nog altijd de beperkte
koopkracht van vele, al kwam hierin het
laatste jaar voor sommige bevolkingsgroepen
verbetering, hetgeen uiteraard een aantal
branches ten goede kwam.
Een jaar van achteruitgang was
1938 voor vele onzer exportbedrijven.
Economische onzekerheid, politieke
spanning, waardedaling van valuta's,
scherpe buitenlandsche concurrentie
en handelspolitieke maatregelen de
den gezamenlijk groote afbreuk aan
den uitvoer, die dan ook over bijna
de gcheele linie terrein verloor
Tegen het najaar bleek het, alsof eenig her
stel intrad, doch daarna volgde weer achter
uitgang, waarvan daling van het pond sterling
een der oorzaken was. Vergeleken bij 1937 gaf
het eerste kwartaal 1938 nog hoogere uitvoer-
cijfers te zien, de verdere kwartalen lagere.
Over het geheele jaar gerekend daalde de ge
zamenlijke export van fabrikaten en half
fabrikaten tegenover 1937 van 6.787 tot 6.029
millioen k.g. en van 780 tot 721 millioen gul
den. Hij bleef echter nog boven dien van 1936
(5.800 millioen k.g. en 498 millioen gulden).
Uitzonderingen op den achteruitgang vorm
den o.m. de uitvoer van machines en derge
lijke, vaartuigen, instrumenten, cacaoproduc-
ten, bacon, touw, wollen manufacturen en
confectie-kleeding. welke toenam, en van gist
en bier, die ongeveer gelijk bleef. Voor som
mige artikelen (o.a. confectiekleeding) leid
den de internationale verschuivingen tot ver
mindering van buitenlandsche concurrentie en
verruiming van den afzet.
„Prinses Beatrix" te water
gelaten.
Vlissingen, 25 Maart. De tewaterlating
van een groot schip van de werf „De Schelde"
vormt zooals steedis voor geheel Vlissingen
een feestelijke gebeurtenis. En vooral was er
reden tot bijzondere vreugde, nu Z.K.H. Prins
Bernhard zich bereid had verklaard, de laat
ste aanwinst van de Stoomvaartmaatschap
pij Zeeland, het motorschip „Prinses Beatrix",
aan zijn element toe te vertrouwen.
Evenals enkele maanden geleden, toen H.M.
de Koningin dezelfde plechtigheid verrichtte
bij de tewaterlating van het m.s. „Koningin
Emma", hetwelk, naar men zich herinneren
zal, gedurende eenige uren hardnekkigen
tegenstand bood, was ook nu weer de stad met
vlaggen getooid en was al tijdig een groote
menschenmassa op de been om den hoogen
bezoeker een welkom toe te roepen.
Het nieuwe schip.
De hoofdafmetingen van het nieuwe schip,
een zusterschip van de „Koningin Emma",
zijn: lengte 115.80 meter, breedte 14.33 meter,
holte 8.53 meter. De maximum diepgang is
4.12 meter. De inhoud bedraagt circa 4100
bruto registerton. Het maximum aantal pas
sagiers is bepaald op circa 1800. De beman
ning zal uit 58 koppen bestaan. De proef
tochtsnelheid is vastgesteld op 23 mijl. Bouw
en inrichting maken het mogelijk het schip
te gebruiken voor toeristenvaarten gedurende
de zomermaanden in de Europeesche zeeën.
Aankomst van den Prins.
Om één uur, komende van Beveland, welk
eiland hij in de ochtenduren had bezocht,
arriveerde Prins Bernhard. hartelijk toege
juicht door het publiek, aan de werf, in ge
zelschap van den Commissaris der Koningin,
jhr. mr.- J. W. Quarles van Ufford, diens echt-
genoote, zijn adjudant, kapitein J. K. H. de
Roo van Alderwerelt en den burgemeester
van Vlissingen, den heer C. A. van Woelderen.
Nadat verschillende redevoeringen waren
gehouden, nam Prins Bernhard de laatste be
letselen voor de te water lating weg.
DE OPBRENGST DER FIKA-COLLECTE.
De F.I.K.A.-collecte, welke Zaterdag in
de hoofdstad is gehouden heeft bijna negen
duizend gulden opgebracht.
Voor langeren duur dan
gewoonlijk afgesloten.
Sinds 13 Maart j.l. werden te Ber
lijn tusschen een Nederlandsche en
een Duitsche delegatie de onderhan
delingen over de regeling van het
Nederlandsch-Duitsche handelsver
keer voortgezet.
De besprekingen, welke in vriend-
schappelijken geest werden gevoerd,
hebben op 25 Maart tot een volledige
overeenstemming geleid.
Het nieuwe verdrag treedt den lsten April
1939 in werking. In vertrouwen op de stabili
teit in de ontwikkeling der economische be
trekkingen tusschen Nederland en Duitsch
land werd het verdrag, in tegenstelling met
vroegere regelingen, welke voor een korteren
termijn golden, voor het eerst voor een lange
re periode, n.l. tot 31 December 1940, afgeslo
ten.
Tevens hebben de Nederlandsch-Duitsche
regeeringscommissies de betalingscontingen-
tën voor het 2e kwartaal 1939 voor den uit
voer van Nederland en koloniën naar Duitsch
land vastgesteld
BELANGRIJK CONGRES VAN ARTSEN
AUTOMOBILISTEN.
De vereeniging van artsen-automobilisten,
welke meer dan 2700 leden telt, houdt ter ge
legenheid van haar vijftienjarig bestaan op
Woensdag 17 Mei a.s. in het Grand Theater
Gooiland te Hilversum een wetenschappelijk
verkeerscongres, uitsluitend toegankelijk voor
leden en genoodigden.
De bekende Parijsche professor Lahy zal
een voordracht houden over de psychotechni
sche keuring voor chauffeurs, terwijl de even
eens internationaal zeer beroemde professor
Erik Widmark uit Lund (Zweden) zal spreken
over de methode en de beteekenis van de
alcoholbepaling in het bloed bij verkeers
ongevallen.
Handelsbesprekingen met Polen
De regeeringspersdienst meldt:
Daar de besprekingen te 's-Gravenhage
tusschen een Nederlandsche en een Poolsche
delegatie inzake het wederzij dsche handels
verkeer nog niet ten einde zijn gekomen, is
voorloopig besloten, dat de bestaande rege
lingen, welke na 31 Maart a.s. zouden ver
vallen, over en weer nog gedurende een maand
na dien datum zullen worden toegepast.
Johanna Naber gehuldigd.
Ter gelegenheid van haar 8flsten verjaardag.
Zaterdagmiddag is op feestelijke wijze
in het gebouw van het internationaal archief
voor de vrouwenbeweging te Amsterdam de
verjaardag van de schrijfster Johanna W.
A. Naber gevierd.
Vele vereersters van de schrijfster en be
langstellenden, w.o. afgevaardigden van de
Amsterdamsche vrouwen studenten organi
satie en de U. S. A., waren in het gebouw
verzameld, toen de jarige, omgeven door
familieleden, arriveerde. Een eere-wacht van
leerlingen van de Amsterdamsche huishoud
school bracht haar een zanghulde en ver
volgens werd haar een groote, door de meis
jes zelf gebakken taart met tachtig kaarsjes
aangeboden. Mej. Rosa Manus las vervolgens
een telegram van de Koningin voor, waarin
Hare Majesteit mej. Naber haar hartelijke
gelukwenschen aanbiedt. Op. verzoek van de
jarige werd hierop door alle aanwezigen het
Wilhelmus gezongen.
Mej. Rosa Manus, presidente van het inter
nationaal archief voor de vrouwenbeweging
sprak vervolgens de gelukwenschen van het
bestuur van deze instelling uit.
Mevrouw J. M. Sterck—Proot nam hierna
het woord om een kort historisch overzicht
te geven van hetgeen mejuffrouw Naber in
haar leven heeft gedaan voor de vrouwenbe
weging en als schrijfster.
Tot slot sprak nog mevrouw A. M. Koek
Mulder, oud-lid van den gemeenteraad van
Amsterdam een kort woord.
Mevrouw KoekMulder overhandigde de
jarige een couvert met inhoud en een album
met handteekeningen van vereersters.
Met enkele woorden dankte me
juffrouw Naber voor de hulde, die haar dezen
middag gebracht was en zij maakte bekend,
dat zij het plan had de couvert met inhoud
op een klein gedeelte na. te willen geven aan
het internationaal archief voor de vrouwen
beweging.
(Adv. Ingez. Medj
Een loterijkwestie.
Voor den Haa/gschen kantonrechter, mi).
Terveer, diende de zaak tegen de leiders van
de Société Anonyme „Fatum", welke gevestigd
is te Etterbeek bij Brussel. Door middel van
spraarstrooken, welke hier te lande werden
uitgegeven door de spaarbriefbank „De Toe
komst". zou „Fatum" de wet op de staats
loterij ontduiken. Het ging hier dus wederom
om een geval van „enten op de staatsloterij".
Ten laste gelegd was, dat de afkoopsommen
der spaarbrieven in ons land werden uitbe
taald.
Als gemachtigde voor de drie verdachten
trad op mr. J. H. Rolandus Hagedoorn, te Den
Haag.
Ter zitting werden vijf getuigen gehoord.
Het O. M. beschouwde de dagvaarding als
bewezen. Komende tot de strafmaat zeide
mr. Hollander, dat iedere straf een slag in
de lucht was. De directie van „Fatum" ver
toeft niet in Nederland. Hij eischte toch de
maximumstraf van f 3000 subs, drie maanden
hechtenis, tegen ieder der verdachten, met
vernietiging van de in beslaggenomen beschei
den.
Na uitvoerig pleidooi van den verdediger
werd de uitspraak bepaald op 6 April. De kan
tonrechter zal dan schriftelijk vonnis wijzen.
BEGRAFENIS VAN HENDRIK HESSELS.
Zaterdag te 12 uur werd op de Algemeene
Begraafplaats te Heemstede het stoffelijk
overschot ter aarde besteld van Hendrik Hes
sels, in leven 24 jaar lang zaalbediende van het
teekencoll^ge „Kunst zij ons doel".
Aan de groeve sprak de heer H. F. Boot,
voorzitter van „Kunst zij ons doel" eenige
woorden. Spr. wees op de opgewektheid waar
mede Hendrik Hessels altijd zijn taak had
vervuld, en zeide dat het wel zeer moeilijk zal
zijn om een opvolger te vinden. Drie genera
ties lang nam de familie Hessels de functie
van zaalbediende van het teekencollege waar.
namelijk sedert 1821.
Het heele bestuur van „Kunst zij ons doel"
en vele leden waren gekomen om Hendrik
Hessels uitgeleide te doen. Vele bloemstukken
getuigden van de genegenheid die den over
ledene bij zijn leven werd toegedragen.
NUT EN SPORT.
Dr. J. E. baron De Vos van Steenwijk, burge
meester van Haarlem is beschermheer gewor
den van de Haarlemsche Pluimvee- en Konij-
nenfokkersvereeniging „Nut en Sport".
EXAMENS.
Stuurlieden-examen.
Geslaagd voor 3en stuurman groote handels
vaart: E. van Eijken, J. W. Hessel, D. J Smit
en J. F. v. d. Bosch.
in het werkloosheidsvraagstuk
Nederlandsche Unie van
Accountants bespreekt de
kwesties.
De Nederlandsche Unie van accountants hield
Zaterdagmiddag in een der zalen van hotel „De
Wittebrug", te 's-Gravenhage, een bedrijfswe-
tenschappelijke samenkomst. Op deze samen
komst werd het woord gevoerd door prof. J. van
Gelderen en door prof. dr. ir. H. Gelissen, resp
over „monetaire- en niet-monetaire factoren in
het werkloosheidsvraagstuk" en over de „elec-
triciteitsvoorzienmg in Nederland".
Prof. van Gelderen, sprekende over mone
taire en niet-monetaire factoren in het werk
loosheidsvraagstuk zette uiteen, dat er bij alle
overeenstemming in. het constateeren van het
feit der onaanvaardbaar omvangrijke werkloos
heid in ons land nog steeds veel verschil van
inzicht blijkt te bestaan ten aanzien van de
oorzaken van dit verschijnsel en dientengevolge
ook ten opzichte van de beste therapie.
Alleen die politiek kan volgens spr. slagen,
welke is gebaseerd op het onderling verband
tusschen staats- en volkshuishouding eener-
zijds en binnenlandsch en buitenlandsch prijs
niveau anderzijds. Zulk een poitiek moet ook
kwantitatief zoo omvangrijke maatregelen om
helzen, dat zij tegen den omvang van het euvel
opgewassen zijn. Zonder durf is dat niet moge
lijk. De volgorde, welke moet worden aanvaard
in overeenstemming met het verloop van zaken
in de vroegere „normale" opwaartsche conjunc
tuur, is deze: voorop sta de investeeringswerk-
zaamheid van de overheid, die naast de bewape
ning nog tal van nationale objecten heeft. Hier
toe wordt op korten termijn geld geleend, zoodat
de staatsschuld aanvankelijk stijgt. Intusschen
onthoudt men zich van voortijdig herstel eener
sluitende begrooting ten laste van de volkshuis-
houding-in-herstel. De circulatie zal hierdoor
stijgen, de bedrijvigheid progressief toenemen.
Eenmaal op gang kunnen een druk op den gul
den en een daling van zijn koers niet uitblijven,
die, mits beheerscht, (waartoe onze goudvoor
raad ons volkomen in staat stelt) per saldo
slechts voordeel kan opleveren. Dan eerst is het
stadium gekomen om, nu de Staatsinkomsten
weer gaan stijgen, de budgetpositie opnieuw te
overzien en voor zoover noodig te saneeren en de
Staatsïnvesteering geleidelijk weer in te krim
pen. Een nieuwe evenwichtstoestand dient te
worden nagestreefd, doch een, waarbij het be
drijfsleven tevoren het grootste deel der thans
braakliggende productieve krachten heeft op
gezogen.
De bedreiging der groote nationale goederen,
van veel ruimer beteekenis dan de stoffelijke
nood, welke de voortduring der huidige werk
loosheid inhoudt wettigt in ons land een groot-
scheepsche actie, welke door consequentie en
durf dezen binnenlandschen vijand van ons
volksbestaan eindelijk de baas wordt.
Elcctricitcitsvoorzicning in
Nederland.
Prof. dr. ir. H. Gelissen sprak daarna over de
electriciteitsvoorziening in Nederland.
Prof. Gelissen besprak hierbij ook het koppel-
vraagstuk en zeide o.m., dat het te verwachten is.
dat successievelijk een nieuwe 150.000 volt ring
tot stand zal komen over Lutterade. Geertrui-
denberg, Dordrecht, Rotterdam, Den Haag,
Leiden, Velsen, Amsterdam, Utrecht, Nijmegen,
Venlo, Roermond, Lutterade. Daarnaast is een
ring in het Noord-Oosten van een spanning van
100.000 volt gedacht, die met eerstgenoemden
ring verbonden zal worden.
De kosten hiervoor zijn door prof. van Sta
veren begroot op f 50.000.000 en de jaarlijksche
lasten op f 4.000.000. De productie zal evenwel
nog zeer moeten groeien om via een besparing
op reserve de mogelijkheid te scheppen een deel
dezer f 4 millioen terug te krijgen.
Auto-ongeluk bij Heiloo.
Chauffeur gedood.
Vanochtend is op den Rijksstraat
weg tusschen Limmen en Heiloo een
kleine personenauto tegen een truck
gebotst.
In de personenauto waren gezeten
de pastoor van Tuitjenhorn en de
chauffeur. De chauffeur werd op slag
gedood. De pastoor werd ernstig ge
wond naar een ziekenhuis overge
bracht.
GEHEIME ZENDER IN BESLAG GENOMEN.
De politie te Hengelo heeft in de woning
van zekeren S. aan de Wilbeststraat aldaar
een complete zendinstallatie ontdekt, op het
oogenblik dat deze in bedrijf was. De geheele
installatie, waaronder een pick-up versterker
en een sei'ie gramofoonplaten werd in beslag
genomen.
Op het politiebureau werd S. een verhoor
afgenomen, waarbij hij verklaarde uit louter
liefhebberij reeds geruimen tijd op een golf
lengte van pl.m. 4f)0 meter te hebben uitge
zonden.
Hr. Ms. kruiser
„Sumatra is Zaterdag van een kruistocht in de Middellandsche Zee
Helder teruggekeerd. Het schip in de haven
m
20 stuks 15 ets.
(Adv. Ingez. Med.)
Inbreker was al te actief.
Negentien inbraken in vijf nachten.
De Haagsche politie heeft een 25-jarige
man gearresteerd, die bekende zich in de
laatste tien dagen aan vele inbraken en po
gingen daartoe te hebben schuldig gemaakt.
Omstreeks vier uur 's nachts, zag een nacht
waker op de Kwartellaan een man, die hem
verdacht voorkwam. Hij wees hem aan een
paar rechercheurs, die in een auto surveil
leerden. De man kon geen logische verkla
ring omtrent zijn nachtelijke wandeling
geven, waarom de rechercheurs hem aanhiel
den en naar het hoofdbureau van politie
medenamen. Daar bleek, dat de man zich
de laatste tien dagen had schuldig gemaakt
aan negentien inbraken en pogingen tot in
braak. Daar hij alleen werkte en een blanco
strafregister had, was het zeer moeilijk den
dader van al deze inbraken te arresteeren.
Bovendien gebruikte hij geen werktuigen en
had nog niets van de buit verkocht. Zijn
operatieterrein heeft hij voortdurend ver
plaatst.
Nog dienzelfden nacht heeft de politie een
huiszoeking verricht, waarbij men op 's mans
opklapbed een groot gedeelte van den buit
uitgestald vond; een hoeveelheid zilver en
een aantal tafelmessen waren in een kast op
geborgen. Het bleek, dal de man zeer bru
taal werkte: hij vernielde als regel glad-in-
lood-ruitjes en opende zoo de deur. Als dat
niet mogelijk was. opende hij een raam. waar
bij hij zich er niet aan stoorde, of de be
woners thuis waren. In vele gevallen bleef
het bij een poging, daar de deur op het nacht
slot was en hij geen kans zag op andere ma
niet binnen te dringen.
Op het geld 11a. dat hem in handen is ge
vallen, zijn vrijwel alle voorwerpen in beslag
genomen.
Tijdelijke verruiming van den
bacoimitvoer.
Van bevoegde zijde deelt men ons mede,
dat onze uitvoer van baconvarkens naar En
geland in de eerstkomende weken aanmerke
lijk zal kuniren worden opgevoerd.
In verband daarmede wordt het uit de
markt, nemen van zware varkens door de
Nederlandsche Veehouderij Centrale binnen
kort gestaakt.
Er kunnen derhalve geen zware varkens
meer aan deze centrale ter levering kunnen
worden aangeboden.
De op 25 Maart reeds opgegeven zware var
kens zullen echter wel worden afgenomen.
Tuinbouw en bloemen teelt krijgen
laboratoria.
De verwezenlijking van de plannen tot het
oprichten van een laboratorium voor den tuin
bouw in het Westland en voor de bloementeelt
te Aalsmeer is niet ver af meer. Vermoedelijk
kan binnen enkele maanden het definitieve
besluit van het departement van Economische
Zaken worden tegemoetgezien.
Het laboratorium voor den tuinbouw zal
worden gesticht in het Zuidhollandsche glas-
district. Volgens mededeelingen van den rijks-
landbouwconsulent, ir. J. J. Riemens, gedaan
in een vergadering van de Coöperatieve fruit
en groentenveiling te Naaldwijk, bevinden de
plannen zich in een vergevorderd stadium en
kan de beslisssing binnen enkele dagen worden
verwacht. Het laboratorium zou grootere capa
citeit krijgen dan het reeds bestaande labo
ratorium van den proeftuin te Naaldwijk.
Daar de besprekingen met de betrokken in
stanties echter nog niet geheel ten einde ;djn,
bestaat de mogelijkheid, dat de beslissing lan
ger op zich zal laten wachten. Van bevoegde
zijde deelde men Het Volk evenwel mede. dat,
hoe de besprekingen zich ook zullen ontwikke
len, beide laboratoria er zeker zullen komen.
Als basis voor de voorlichting aan den tuin
bouw is een laboratorium, aldus het oordeel
in bevoegde kringen, onmisbaar. Voorlichting
immers moet op onderzoek zijn gebaseerd. De
tuinbouw heeft er behoefte aan. even goed als
de industrie. Deze laatste bevindt zich in de
positie zelf voor de laboratoria te kunnen zor
gen. De grootbedrijven zijn kapitaalkrachtig
genoeg om zulks te financieren. De tuinbouw
daarentegen, met zijn overwegend kleinbedrijf,
is daartoe niet in staat. Het spreekt derhalve
welhaast vanzelf, dat de overheid zich hier
voor een taak ziet gesteld, waaraan zij zich
niet mag onttrekken, evenmin als de bedx-ijven
zelf.
In het buitenland wordt op dit gebied reeds
veel tot stand gebracht. Nederland, liever ge
zegd, de Nedex-landsche tuinbouw, mag daar
bij niet achter blijven. Toen na de crisis van
1896 de noodzaak werd ingezien van juiste
voorlichting, heeft het rijk consulenten aan
gesteld, die deze als taak op hun schouders
kregen gelegd. Scholen en proeftuinen voltooi
den de tot dan toe bestaande tekortkomingen,
die in een tijd van voorspoed niet worden ge
voeld, maar onmiddellijk aan den dag treden
wanneer het den tuinder minder goed gaat.
Tuinbouwbedrijfsschool.
Het laboratorium voor de bloementeelt zal te
Aalsmeer verrijzen en ten dienste staan van de
bloemisterij in geheel Nederland. Eenige vei-
lingsbesturen hebben reeds belangrijken fi-
nancieelen steun toegezegd. Ook zal in Aals
meer een tuinbouwbedrijfsschool worden ge
sticht. Op het laboratorium zal o.m. grond
onderzoek worden gedaan, plantenziektenkun-
dige vraagstukken onderzocht en bestudeerd
enz, wetenschappelijk gevormd personeel zal
zich er mee bezighouden.
