Haarlem's Dagblad
Val van Madrid.
OOK HAARLEM'S MARIONETTENTHEATER..
Moderniseering.
flat doet U ia
Uw vtUjta igdV'
„Onduldbare Hongaarsche
inmenging".
Overgave van Valencia verwacht
Franco's troepen maken
snelle vorderingen.
56e Jaargang No. 17109
Uitgave Lnnrena Coster. Maatschappij voor
Courant-Uitgaven en Algem. Drukkerij N. V.
Bureaux: Groote Houtstraat 93, bijkantoor
Soendaplein 37. l'ostgirodienst 38810.
Drukkerij: Zuider Buiten Spaarne 12.
Telefoon: Directie 13082,Hoofdred. 15054
Redactie 10600, Drukkerij 10132, 12713
Admin. 10724, 14825. Soendaplein 12230.
Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen
Directie: P. W. PEEREBOOM EN ROBERT PEEREBOOM
Hoofdredacteur: ROBERT PEEREROOM
Abonnementen per week f 0.25. p. m.innd
f L.10. per 3 maanden f 3.25. franco per
post f3.55. loser nummers 6 rent per ex.
Advertentiën: 1-5 regels f 1.75, elke regel
meer f 0.35. Reclames f 0.60 per regel.
Regelahonuementstarieven op aanvraag.
Vraag en aanbod 1-4 regels f 0.60. eiko
regel meer f 0.15. Groentjes eie rubriek.
Nu de Spaansche hoofdstad zich aan gene
raal Franco heeft overgegeven, na een beleg
van tweeënhalf jaar, moet men den Spaan
schen burgeroorlog als definitief beëindigd
beschouwen. In den loop der jaren is deze
afschuwelijke strijd, die land en volk heeft
uitgeput, tienduizenden slachtoffers gevergd
en vernielingen op geweldige schaal veroor
zaakt, meer en meer gekenmerkt als een
strijd tusschen fascisme en communisme. De
Italiaansche en Duitsche propaganda hebben
die voorstelling van zaken met zulk een hard
nekkigheid verbreid, dat zeer veel menschen
ook in ons land haar hebben aanvaard. Zij is
trouwens eenvoudig en vergemakkelijkt het
partijkiezen. Maar zij is niet juist. Ik herinner
er nog eens aan dat in het Spaansche repu-
blikeinsche parlement, de Cortes, gekozen
vlak vóór de burgeroorlog uitbrak, de com
munisten slechts een nietige minderheid uit
maakten. Zij hadden bij de verkiezingen maar
5 pCt. van de stemmen behaald. In de laatste
periode van den strijd, waarin de Nationale
Verdedigingsraad van Casados tegen de com
munisten optrad, is nog eens in feite gebleken
dat zij aan den republikeinschen kant in de
minderheid waren. Trouwens, noch president
Azana, noch Negrin, noch generaal Miaja of
Companys of anderen die prominente leiders
van het linksche Spanje waren, zijn commu
nisten. „Linksch" is in Nederland allerminst
synoniem met communistisch. In Spanje ook
niet en men zou dat toch ook heelemaal niet
kunnen verwachten van een Roomsch-Katho-
liek land, waarin de invloed van de Kerk door
de eeuwen heen altijd zoo groot is geweest.
De Franco-partij was ook volstrekt geen
fascistisch front maar bestond bij het uitbre
ken van den burgeroorlog grootendeels uit
monarchisten, deels voorstanders van het her
stel van Alfonso's dynastie, deels „legitimis
ten", ook wel als Carlisten aangeduid. Het
herstel der monarchie blijft dan ook een
groote mogelijkheid zooals uit Alfonso XIII's
weloverwogen uitlatingen en uit die van zijn
zoon, den opvolgenden troonpretendent prins
Juan, gebleken is. Al maanden geleden heeft
Franco's regeering de Koninklijke familie in
haar Spaansche burgerrechten en bezittingen
hersteld. Maar het is nog niet geheel duide
lijk in welken koers het régime der overwin
naars zich zal ontwikkelen.
Dat het als zoodanig „een nieuwe bedreiging
voor Frankrijk zal vormen" is voorshands niet
aan te nemen. Generaal Franco zal zich niet
alleen in de eerstvolgende jaren maar voor
zeer langen tijd moeten toeleggen op het her
stel van een uitgeput, verarmd, gebroken volk,
inplaats van anderen te kunnen bedreigen. En
dat zal een geweldige taak zijn. Er zal nog
moeten blijken of Fi-anco daarvoor de be
kwaamheden -bezit. Een oorlogvoerende gene
raal is niet bepaald hetzelfde als de bouwer
van een nieuwe volkseenheid en volkswelvaart,
vooral niet als die eenheid en welvaart uit
verbittering, rouw en ruïnes te voorschijn ge-
t-ooverd moeten worden. Zooals de toestand
nu is heerschen honger en andere ontbering
in vele streken van Spanje. Het lenigen van
den nood is Franco's eerste en al heel zware
opgaaf. Zonder hulp van buiten zal hij daarin
al moeilijk kunnen slagen. En bij het verdere
herstel van zijn land zal zulke hulp nog wel
dringender vereischt worden. Zoo kan men
het veelbeteekenend achten dat de Times
vanmorgen schrijft: „Het is de overweging
waai'd of de Britsche regeering niet aan moet
bieden, bij dit onpartijdige werk van barm-
hartigheid te helpen".
Eenigen tijd geleden heeft Franco decreten
gepubliceerd waarin hij opsomde hoeveel
linkschen hij nu wel zou gaan sti-affen. Het
geheel maakte zeer sterk den indx-uk van een
wraakneming op groote schaal. Wellicht zal
buitenlandsche invloed die althans weten te
beperken. Als men denkt aan zooveel eenvou
dige menschen, die onder bevel van hun wet
tig gekozen regeering jarenlang gestreden en
zich de grootste opofferingen en beproevingen
getroost hebben, vaak met een zelfverlooche
ning die ieder eerlijk mensch in onpartijdig
heid bewonderen moet, dan voelt men diep
het onrecht dat deze menschen nu nog eens
zou gaan bestraffen.
Het Spaansche volk als geheel moge bevrijd
worden van de nachtmerrie waarin het ge
leefd heeft en in den eenvoud die het in zijn
breede lagen kenmerkt, een gelukkiger tijd
tegemoet gaan. Dat is een simpele wensch,
van mensch tot mensch geuit met terzijde
stelling van alle politiek enbrr, dat
wooi-d!ideologieën.
R. P.
De Minister van Onderwijs in het
Frans Hals Museum.
Dinsdag bezocht dc Minister van Onderwijs.
Kunsten en Wetenschappen het Frans Hals
museum ter bezichtiging van de aldaar ge-
exposeerde portretten van de Graven en Gra
vinnen van Holland. De minister was vergezeld
van den heer E. A. Kuipers, referendaris aan
het Departement van Onderwijs, Kunsten en
Wetenschappen.
Ter ontvangst waren aanwezig de burgemees
ter van Haarlem, de wethouder van onderwijs
en de directeur van het Museum. Laatstgenoem
de gaf alle gewenschte inlichtingen over de pas
volbrachte schoonmaak der schilderijen.
De minister verklaarde zich zeer voldaan over
het aanschouwde en maakte na de bezichtiging
der tentoonstelling nog een rondgang door het
Museum, waarbij vooral aan de Halsen veel
aandacht werd gewijd.
De expositie is inmiddels gesloten, de por
tretten der Graven en Gravinnen worden weder
naar het Stadhuis teruggebracht.
zal aan den VRIJEN TIJD-AVOND van Haarlem's Dagblad op WOENSDAG
12 APRIL in den Stadsschouwburg medewerken. U zult echter op dien avond nog
veel meer kunnen zien enhooren. Een rijk gevariëerd programma van tooneel,
muziek, goochelen, dansen, voordrachten enz., is samengesteld, om U in de
gelegenheid te stellen zelf te kunnen beoordeelen, waartoe nuttig bestede vrije
tijd kan leiden. Natuurlijk zult U dezen avond niet willen missen en als U dan
nog weetdoch daarover een volgend maal meer.
(Te Haarlem wordt de oude, door
■paarden getrokken arrestanten
wagen, vervangen door een auto).
De tijd gaat voort, de arrestantenwagen,
Moet, zooals aile andre dingen, mee,
Hij krijgt, als zooveel ouderen van dagen,
In d' ouden vorm tenminste, zijn congé.
Al heeft voor -hem de snelheid niet veel
waarde,
Ook hij wijkt in den tijd dat, zoogezegd,
In elk verkeer welhaast de kracht der
paarden,
Het voor de paardenki'acht heeft afgelegd.
Hij gaat nu van gehots en knarsend rijden,
Met hoefgeklepper accompagnement,
Tot vlot en machinaal geruischloos glijden,
In het verkeer niet meer zoo licht herkend
Maar de benzine en de rubber banden,
Veranderen slechts den uiterlijken schijn,
Terwijl het slot. de geblindeerde wanden.
Hoe nieuw ook, altijd nog de oude zijn.
Gelijk blijft ook de route van zijn ritten,
Als hij vernieuwd naar zijn bestemming rijdt.
Dan appreciëeren zij die hem „bezitten"
Hem hoogstens als gedwongen fraaiigheid
Zij zullen droef gelaten redeneeren:
Of er nu wordt gemend of gechauffeerd,
Als ik met dezen wagen moet verkeeren.
Dan is het toch met mij verkeerd verkeerd.
P. GASUS.
Wat doet U in Uw vrijen tijd
UW KAMERS ZELF BEHANGEN? Goed, maar
dan Uw behang bij BAKKER gekocht. Enorme
keuze, goedkoop engratis x-andjes afsnijden.
H. M. BAKKER Gen. Cronjéstraat 135,
TELEFOON 11657.
(Adv ingez. Med.)
HET HAARLEMSCHE HAVEN-
EN INDUSTRIE TERREIN.
Aanleg begint nu spoedig.
ONDERHANDELING OVER VESTIGING
VAN BEDRIJVEN.
De voorbereiding van den aanleg van het
haven- en industrie-terrein in den Waarder-
polder te Haarlem is thans zoover gevorderd,
dat te vei"wachten is, dat zeer binnenkort met
de uitvoering van het werk begonnen kan
worden.
Zooals men weet heeft het Werkfonds zijn
financieele medewerking aan de gemeente
Haarlem toegezegd. Voor de werkverruiming
in deze stad is het object ook van veel be-
teekenis.
Het gemeentebestuur is vol goeden moed dat
zich in de nabijheid van de haven belangrijke
industrieën zullen vestigen. Er wordt naar
wij vernamen ook onderhandeld met de
N.V. Firma J. J. Beynes. Indertijd hebben wij
medegedeeld, dat er sprake van was. dat dit
groote Haarlemsche bedrijf naar Zwolle zou
worden verplaatst. Van dat voornemen is toen
afgezien, maar wel werd het wenschelijk ge
acht. dat er een nieuwe fabriek zal worden
gebouwd. Reeds eenigen tijd geleden zijn
onderhandelingen met de gemeente Haarlem
begonnen over de vestiging van deze nieuwe
fabriek op een terrein in de nabijheid van de
te graven 'naven.
Men weet ook dat de Centrale Werkplaats
der Nederlandsche Spoorwegen binnenkort
wordt uitgebreid. Het is de bedoeling de nieu
we werkplaatsen zoo te bouwen dat door aan
sluiting op te maken wegen gemeenschap ver
kregen wordt met het haven- en industrie
terrein.
Tot de nieuwe industrieele inrichtingen dit
er over denken zich te Haarlem te vestigen,
behoort o.a. een bedrijf voor het maken, van
kleine motoren.
BEZOEKER OP ONZE
TENTOONSTELLING
De 1000ste bezoeker van onze tentoon
stelling „Wat doet U in Uw vrijen tijd?"
is hedenmorgen de Tijdingzaal van
Haarlem's Dagblad binnen komen wan
delen. De groote belangstelling, welke
men voor deze expositie van in vrije
uren vervaardigde werkstukken aan den
dag legt, duurt dus onverzwakt voort. In
twee dagen tijds. Maandag en Dinsdag,
zagen 979 bezoekers de tentoonstelling:
hedenmorgen vroeg reeds werd het eer
ste lOOOtal overschreden. Vandaag is
het Woensdag, en waarschijnlijk staat
ons hedenmiddag veel belangstelling
van de jeugd te wachten. Hoe meer zie
len hoe meer vreugd! Het motto luidt
immers „Vrije tijd, blije tijd". Men kan
dat niet te vroeg leer en beseffen.
Slowaaksch standpunt zal morgen
aan Boedapest kenbaar
worden gemaakt.
Sano Mach, de leider van den Slowaakschen
propagandadienst en lid van de regeering van
Bratislava heeft in een telefoongesprek met den
vertegenwoordiger van Havas verklaard:
„De Hongaarsche inmenging in Slo
wakije is ontoelaatbaar. Zelfs indien de
kwestie van de Hongaarsch-Slowaak-
sche grens zou moeten worden opge
worpen, zou het onmogelijk zijn deze
op te lossen langs den weg, welken
Hongarije heeft ingeslagen. Wij zouden
Hongarije een strategische grens in het
Oosten kunnen toestaan, doch op voor
waarde dat het niet een zuiver Slo
waaksch gebied, dat is afgestaan door
de scheidsgerechterlijke uitspraak van
Weenen. benadeelt. Dat is het standpunt
der Slowaaksche regeering. Dit stand
punt zal Donderdag ter kennis van de
Hongaarsche regeering worden ge
bracht".
Volgens inlichtingen uit goede bron te Bra
tislava zouden de Hongaren in Oostelijk Slowa
kije een gebied hebben opgeëischt. dat zich uit
strekt tot de spoorlijn, die via Slnvenske No-
vemesto naar het Zuiden en Medzilaborce naar
het Noordexx, Bratislava met Przsmyl en War
schau verbindt.
Dit zou de strategische grens zijn, waarop
Sano Mach heeft gezinspeeld.
Havas voegt hieraan toe, dat de volgende fei
ten te Bratislava aanleiding tot commentaar
geven
1) Ondanks de door Duitschland beloofde be
scherming, schijnt dit land zich niet te inte
resseeren voor den Hongaarschen aanval op de
Oostelijke grens van Slowakije.
2) Goebbels is Dinsdagmiddag te Boedapest
aangekomen en toch is een Slowaaksche delega
tie denzelfden dag uit Boedapest vertrokken
3) Volgens sommige, zij het niet bevestigde,
geruchten zou ook graaf Ciano zich incognito
naar Boedapest hebben begeven.
4) De Slowaaksche zaakgelastigde te War
schau is Dinsdag te Bratislava teruggekeerd.
5) De Duitschers leggen in Slowakije een ver
sterkte linie aan, welke loopt door het Javorni-
ky-gebergte en de Witte Karpathen.
Deze lijn kan beschouwd worden ales dekking
voor Weenen en het vroeggre Oostenrijk in geval
van een uit l^et Oosten komenden aanval.
6) Volgens zekere geruchten zou Polen haast
maken met den aanleg van een versterkte linie
r.ftn de Poolsch-Slowaaksche grens.
Het midden der versterkte zone zou Zako
pane zijn, waar de versterkingen bijna gereed
zouden zijn.
Met hei oog op de afwezigheid van nauwkeu-
riger inlichtingen zijn te Bratislava verontrus
tende geruchten in omloop. Doch een punt
schijnt vrijwel zeker te zijn, nl. dat Italië op is
gekomen voor zijn voornaamsten cliënt in Mid
den-Europa: Hongarije.
Groote Houtstraat Vereeniging.
Viering van het 30-jarig bestaan.
De Groote Houtstraatvereeniging houdt op
Maandag 3 April haar jaarvergadering in
restaurant ..Brinkman" op het Houtplein.
Op de agenda staat o.m. Verkiezing van twee
bestuursleden wegens aftreden van de heeren
J. Voogd en G. M Oord: Voorstel tot herden
king van het 30-jarig bestaan der vereeniging
in Juni a.s.
O.a. Almeria bezet.
De troepen van generaal Franco
zijn gisteren Madrid binnengetrokken.
De stad werd nog denzelfden dag ge
heel bezeL
Vanitioi-gen hebben de Nationalis
ten, naar United Press meldt, Almeria
aan de Zuidkust van Spanje geno
men.
Verwacht werdt, dat thans ook Va
lencia zich spoedig zal overgeven.
Voorts heeft de militaire commandant van
Ciudad Real heden naar Burgos getelegra
feerd. dat het garnizoen van Ciudad Real zich
had aangesloten bij Franco.
Groepen communisten hebben getracht het
gebouw van het civiele gouvernement in deze
<=tad te heroveren doch de Phalangisten. bij
gestaan door de bevrijde gevangenen, die zich
bewapend hadden, slaagden er in na een
hevig vuurgevecht waarbij ook machinege
weren in actie kwamen de communisten te
overmeesteren Thans zijn de Phalangistei*
meester van de stad. aidus United Press.
De zender van Cuenca meldt dat de zooge
naamde 5e ccionne ook deze stad heeft ge
nomen en deelt mede. dat de Phalangisten
?e'->or honderden burgers de stad ver
overd hebben en de leiders arresteerden. Ver
scheiden groepen anarchisten, die zich verzet
ten. werden geëlimineerd.
De opmarsch ten noorden en ten zuiden
van de hoofdstad wordt voortgezet. Volgens
de laatste bei-ïchten zijn de legers van den
Verdedigingsraad geheel gedesorganiseerd.
In Guadalajara ï-ukken de troepen van
Franco snel op in de richting van Cifuentes
en aan het front bij Toledo trekken de troepen
uit Navarra naar het zuiden, eveneens in
snel tempo.
De Italiaansche bladen wijden heele pagi
na's aan de bezetting van Madrid en noemen
deze gebeurtenis de „definitieve ineenstorting
van het communisme en de roode barbaarsch-
heid in Spanje".
De bladen wijzen op de vreugde, welke hier
mede in heel Italië is verwekt en zeggen, dat
ook de Italiaansche legionairs met
groote geestdrift door de Madrilcnen zijn ver
welkomd. Spanjaarden en Italianen, vereenigd
in opoffering en roem, hebben een schitte
rende overwinning behaald op do communis
tische strijdkrachten, schrijft de „Messagero"
Vanmorgen hebben de studenten een vreug-
debetooging gehouden voor de Spaansche
ambassade te Rome. De gezant verscheen op
het balcon. bedankte de studenten en zeide
dat het fascisme in Spanje gezegevierd heeft
en er orde en beschaving gebracht heeft.
Morgen zal in geheel Italië gevlagd worden.
(Voor nadere berichten zie men pag. 5)
De toestand in West-Polen.
Van Duitsche zijde worden nieuwe incidenten
gemeld.
BROMBERG. 29 Maart. (DNB) Het Duitschr
Nieuwsbureau meldt: De anti-Duitsche betoogin
gen, welke te wijten zijn aan de actie van dc
West-Poolsche couranten, en van den Poolschen
bond voor het Westen, worden voortgezet. In het
stadje Margonin (district Colmar) zijn des nachts
in alle Duitsche huizen de ruiten ingeslagen
Twee bedienden van de in- en verkooporganisa
tie Weissenhöhe zijn, toen zij van hun werk huis
waarts gingen, door Polen overvallen en met
messteken zwaar gewond. Dergelijke voorvallen
worden ook uit andere plaatsen gemeld.
1
Het woord is aan
Jean Dolent:
Wat wij moeten zoeken is:
werkelijkhedendie dc too-
vcrkracht van droometi
hebben.
De schoolstaking te Enschedé.
Conflict geëindigd.
Vanmorgen hebben alle leerlingen van de
Hoogere Textielschool te Enschedé, die gisteren
in verband met de directeursbenoeming in sta
king waren gegaan, zich weer aan de school
aangemeld. De wethouder van Onderwijs en de
voorzitter en twee leden van de Commissie van
Toezicht waren mede in de school aanwezig.
In de hall van het schoolgebouw heeft de
wethouder een ernstige toespraak tot de leerlin
gen gehouden. Hij wees erop dat de daad moet
worden betreurd en afgekeurd. De commissie
van Toezicht en het gemeentebestuur kunnen be
ter een oordeel vellen dan de leerlingen, die de
zaak heel anders bekijken. Het is gebleken dat
de leerlingen allen solidair zijn en dat er geen
leiders kunnen worden aangewezen. Het ge-
meentbestuur heeft daarom besloten allen de
kans te geven, hun verontschuldigingen over het
gebeurde aan te bieden.
Opdat men zich nog eens rustig zal kunnen
bezinnen, zouden degenen, die gisteren zijn weg
gebleven. vandaag nog niet tot de lessen worden
toegelaten. Zij krijgen gelegenheid schriftelijk
van hun spijt over het gebeurde te doen blijken.
Daarop hebben de betrokken leerlingen, on
geveer honderd in getal, zich naar een zaal in
de stad begeven, waar zij een vergadering heb
ben gehouden Besloten werd een stuk op te
stellen waarin de ondoordachte handelingen van
gisteren worden betreurd en verontschuldigingen
worden aangeboden. Dit stuk werd door allen
onderteekend en zal aan het gemeentebestuur
en aan den dix-ecteur der school worden aange
boden.
Hiei-mee kan deze gebeurtenis als geëindigd
beschouwd worden. Donderdag 2ullen de lessen
weer normaal worden hervat.
Rome geïrriteerd over Frankrijk^
terughoudendheid.
„Frankrijk moet snel in contact met Italië
treden." luidt de opvatting.
ROME, 29 Maart 'Havas). In fascistische
kringen te Rome merkt men een zekere ge
prikkeldheid over de reserve, welke in offl-
cieele Fransche kringen in acht wordt geno
men na de rede van den Duce. Men verwon
dert zich erover, of veinst verwondering, dat
Frankrijk nog niet heeft geantwoord op wat
men in deze kringen noemt de „toenadering
tot Frankrijk", welke toenadering het karak
ter heeft van een waarschuwing.
Men geeft thans Frankrijk den raad
spoedig met Italië in contact te treden
aangezien dit land anders miss-hien
een minder groote gematigdheid in
zijn eischen zou kunnen toonen.
De ..Regime FascLsta" hoopt, dat Frankrilk
de noodzakelijkheid zal voelen toe te geven
aan de Italiaansche eischen. iendien mep. niet
wil dat de eischen een punt van verwijdering
vormen.
„La Stampa" schrijft, dat men met Italië
niet kan spotten en dat Frankrijk de eerste
stap moet doen Voor het geva! dat Frankrijk
zou weigeren te onderhandelen en zou zeg
gen: „Laten wij met de wapens een definitieve
regeling tot stand brengen", schrijft hetzelfde
blad dat mer. in dit geval rekend op de kracht
van de as Rome-Berlijn Verder wijst het blad
ex-op, dat de rede van den Duce de bruggen
tusschen beide landen niet heeft afgebroken.
Japanners bezetten Woening.
Na hevig gevecht de stad binnengetrokken
TOKIO, 29 Maart (Domei.) De Japansche
troepen hebben de omsingeling van Wocning aan
de rivier Sioe voltooid en zijn de stad, na een
hevig voorafgaand artillerievuur en gevecht van
man tegen man. binnengetrokken.
HF.DEN12 PAGINA'S
HAARLEM EN OMGEVING
pag.
Maakt dc Haarlemsche politie teveel hekou-
ringen? Neen! antwoordt de Commissaris
De minister van onderwijs bezocht het Frans
Halsmuseum te Haarlem.
BUITENLAND.
De troepen van generaal Franco hebben Ma
drid gisteren bezet. Ook de val van Va
lencia wordt thans verwacht. pag 1 en i>
Een officieuze Duitsche „vermaning" aan Po
len inzake incidenten in West-Polen. 5
ARTIKELEN, enz.
R. P.: Val van Madrid. j
v. H.: Rondgang door onze tentoonstelling. 2
T H. de Bois: Kunst in Haarlem en daar
buiten. 3
De N. J. H. C. viert haar tienjarig bestaan. 3
Dr. P. H. Schroder over „IIet sprookje der
rechtvaardigheid. 5
K. de Jong: Het zesde concert der Haarlem
sche Bachvereeniging. 0
Vr S.: In Engeland. 0
W. Kolkman: De bevoegdheid van den
Franschen president. u
De Burgerlijke Stand van Haarlem is opge
nomen 0D j
