Bij de Haarlemsche Schilders.
Victoria-Wafer
R00DE STER
Hij is
er wèg van!
De schoonheid van Lelies.
ZATERDAG 1 APRIL1 1939
T3
Een avond de gast van „Kunst Zij Ons Doel"
De eerste teekenavond in 1821, een teekening van P. Barbiers.
Het teekencollege Kunst zij ons Doel" is een
van de oudste vereenigingen in onze stad; reeds
118 jaar hebben de Haarlemsche schilders, door
dien hechten band vereend, tezamen veel lief
en leed gesmaakt en gedragen. Eerst in een
Poortgebouw en later in de Waag hebben zij,
week aan week, broederlijk naast elkaar op de
banken van het teekenlokaal gezeten om zich
verder in de kunst te bekwamen en tegelijk te
wedijveren wie van de modellen de mooiste
schets kon maken. Thuis is gezwoegd om het
beste werk te kunnen inzenden voor de onder
linge tentoonstellingen, die een prikkel zijn ge
bleken .om voort te schrijden op het doornige
pad der kunst. Na dien ingespannen arbeid wa
ren de societeitsuurtjes een welkome ver
strooiing. Bij een biertje of een thee werden de
vakbelangen besproken en als die waren afge
handeld en ook de specialisten in het tappen
van geestigheid waren uitgepraat, kwam de
sjoelbak op tafel of werden de kaarten geschud.
Óp de feestavonden vierde de jolijt hoogtij; dan
schalden de vroolijke liederen en leek het of het
leven van een artist alleen zonneschijn is. Dan
waren de zorgen die menigeen kwelden verge
ten, dan dacht men niet aan de noodzakelijk
heid dat wilde men overmorgen nog wat te eten
hebben er morgen een kooper voor een schil
derstuk of teekening moest komen opdagen.
Dan denkt de artist, die al eenigen tijd door
pech is achtervolgd omdat hij geen werk aan
den man kon brengen, niet meer aan het feit,
dat hij zelf zijn schoenen met een touwtje aan
elkaar moest rijgen om naar dit feest te gaan,
hij lacht weer en is vast overtuigd, dat morgen
de kunstkoopers tot andere gedachten zullen
komen!
De voorzitter H. F. Boot achter het teekenbord.
Dat 118-jarig bestaan van het genootschap be
wijst reeds, dat „men", die vaak denkt dat wei
nig menschen zoo na-ijverig op eikaars succes
zijn als artisten, het weer bij het verkeerde eind
heeft!
Natuurlijk heeft elke kunstenaar bij den
een is het wat meer verborgen dan bij den an
der in zijn hart de begeerte steeds hooger te
klimmen, maar de overgroote meerderheid kan
het ook best hebben als het een meer-begaafden
collega gelukt een treed je hooger te komen. De
leden beseffen samen den plicht te hebben de
kunst te dienen en dat is een hecht cement voor
de samenvoeging.
Er wordt belang gesteld in het werk van an
deren, al is het natuurlijk wederkeerig ook
bemoedigend voor ieder dat de anderen óók
interesse hebben voor zijn werk!
In het college zijn vakmenschen en dilettan
ten vereenigd, die combinatie maakt dat in het
algemeen alleen de goede dilettanten, zij die
wat in de mars hebben, er zich thuis gevoelen.
Wie op een teekenavond als amateur stuntelig
werkt naast een man van het vak, die met rake
lijnen het model op het papier tot leven brengt,
voelt zich niet op zijn plaats. Om het klaar te
spelen in 1% a 2 uur van een levend model een
behoorlijke schets te maken, moet men in elk
geval over vakkennis beschikken. Bovendien
wordt niemand toegelaten tot de teekenavon
den voor hij voldoende proeven van bekwaam
heid heeft afgelegd. Dit wordt gedaan om ze
kerheid te krijgen dat er alleen menschen ko
men die het. laten wij het voorzichtig, maar
toch duidelijk zeggen, om het teekenen te doen
is.
Verder is het voor ieder op de teekenavonden
„verboden toegang". Het was dan ook een uit
zondering op dien regel, dat het bestuur ons
noodigde een avond op de Waag door te bren
gen om daardoor een indruk te krijgen van het
doen en laten daar.
Wij moeten smalle wenteltrappen bestijgen.
Er wordt namelijk geteekend op de tweede ver
dieping; een ruim lokaal, onder een zoldering
met zware eiken balken. Een echt artisten-
milieu.
Op banken in halve maan-vorm geplaatst
zitten een 25-tal dames en heeren te teekenen,
elk met een teekenbord op schraag voor zich.
Op een kleine verhooging staat het naakt-model,
het gelaat naar den muur gekeerd. De zaal-com
missarissen van dezen avond om beurten
moeten de teekenaars den stand van het model
bepalen hebben beslist, dat het model van
hedenavond op den rug geteekend moet worden,
de handen naar boven gericht. Het is een jong
meisje, haar lenig lichaam glanst onder het felle
licht van de lampen. Het is stil in het lokaal,
er wordt alleen geteekend. Wat het oog ziet,
tracht de hand met het zwarte krijt op het pa
pier in forsch getrokken lijnen vast te leggen.
De eene teekenaar werkt vlugger dan de an
der, maar op alle borden ziet men de figuur
groeien.
Het worden natuurlijk geen doorwerkte tee-
keningen, daarvoor is de tijd te kort. Maar het
doel is ook alleen de vormen juist weer te ge
ven, de lijnen van het lichaam.
Een schilder of teekenaar die een mensch
gekleed goed wil afbeelden moet eerst geleerd
hebben een naaktfiguur te teekenen. Dat is
zoo vertelt men mij dan ook de reden waar
om hier de gelegenheid wordt gegeven tot deze
gezamenlijke oefening. Nu eens staat een meisje
op het platform, dan weer een vrouw, of een
jongen of man.
I
Is het zoo vroegen wij aan een der bestuurs
leden die ons vergezelde gemakkelijk om
steeds goede modellen te krijgen? Het antwoord
was: het gaat. Het eigenaardige is, dat het moei
lijker is om mannen bereid te vinden om naakt
te poseeren dan vrouwen. Laat ik er meteen
bij zeggen, dat het publiek in het algemeen een
verkeerden indruk heeft over de modellen. Veel
al wordt gedacht datnu ja ieder begrijpt mij
Maar dat is absoluut verkeerd. Natuurlijk zal
er wel eens een enkele onder zijn op wier le
vensgedrag wat is aan te merken, doch dat is
een uitzondering en komt trouwens onder
andere kringen óók voor. Het als model staan
is een vak. Er bestaan vooral in Amsterdam
geheele huisgezinnen van, Het meisje dat
nu hier vanavond als model is vertelde mij juist,
dat zij in deze week niet minder dan 35 gul
den verdiend heeft. Het is evenwel zwaar werk,
ook al lijkt het gemakkelijk. Dat onbewegelijk
staan eischt een enorme inspanning van de
spieren èn pas n'a veel oefening gelukt het.
Maar om aan zoo'n hooge verdienste te komen
moet er heel wat uren gestaan worden, want
in den regel wordt niet meer dan f 1.50 per uur
betaald.
De meeste modellen komen uit Amsterdam,
maar ook in Haarlem hebben wij eenige goede.
Dankbare objecten haalt men ook uit het woon
wagenkamp, echter karakteristieke Zigeuner-ty
pen, maar die willen niet anders' dan gekleed
poseeren.
In den loop der jaren hebben hier al heel wat
modellen op het platform geslaan. Er zijn er
onder die eerst geteekend zijn als jong meisje
met ontluikende schoonheid, daarna als vrouw
in den bloei van het leven om tenslotte ook nog
als oud afgeleefd vrouwtje het schildersoog te
Voorkom verkoudheid
Doe onmiddellijk enkele druppels jj.
Karsote op Uw zakdoek, adem de
damp in; de bacterlén worden dan "L
direct gedood. F 0.70 en F1per flac \Y$t
KARSOTE 'ëM
(Adv. Ingez. Med.)
bekoren. De geheele gang van een menschen-
leven
Ook de teekenaars wisselden gedurig, al
waren er velen die van de jonkheid tot grijs
heid ons college zijn trouw gebleven. In deze
teekenbanken hebben in den loop der jaren ver
schillende bekende kunstenaars gezeten. O.a.
Bosboom, P. Barbiers. Gabriel, de Haas, A.
Mauve, Verschuur, Louis Raemakers, Mathieu
Wiegman, H. Heuff, J. H. Breitner en Herman
Kruyder.
In het bezit van het college is een schets van
P. Barbiers van den eersten teekenavond. Dat
was dus in een Poortgebouw, want in 1841 kreeg
men pas de beschikking over de Waag.
Er is in de 118 jaar niet veel veranderd, het
is of er nog dezelfde banken staan. Alleen de
verlichting is veel verbeterd. In den eersten tijd
brandde boven elk teekenbord een walmend
olielampje, terwijl ook het model slechts spaar
zaam verlicht was. Nu werpen groote electri-
sche lampen een zee van licht in het vertrek.
Vanavond is er geen groote opkomst bij het
teekenen, maar dat komt omdat het seizoen vrij
wel ten einde is. In het begin van den winter
zijn er dikwijls meer dan 30 zoodat het dringen
wordt om een plaatsje te krijgen, maar als het
voorjaar komt zakt de liefhebberij wat af.
Blijkbaar lokt dan de vrije natuur meer.
Ons oog ging over de schare teekenaars.
Eigenaardig, dachten we hardop, dat er geen
uiterlijke artistentypen bij zijn.
Het bestuurslid lachte. „Ja, de tijd van de
lange haren en de losse dassen hebben wij alle
maal achter den rug."
Het model liet de handen zakken. „Ik kan
niet meer", zuchtte het meisje, „de stand is erg
lastig". Dat was het sein voor de pauze. Er werd
thee geschonken. Even later zagen wij het mo
del, in een mantel gehuld, op den rand van het
platform in drsk gesprek met de dames-leden
van het teekengezelschap.
Na de pauze zou er nog drie kwartier ge
teekend worden. Maar eenige vlugge werkers
waren al klaar en zakten al vast af naar de
benedenzaal waar op Zaterdagavond sociëteit
gehouden wordt. „Sociëteit" is een groot woord
voor een gezellig onderonsje, met een genoege-
lijk praatje en een spelletje. Eerst worden de
nieuwe boeken en tijdschriften op kunstgebied
doorgebladerd. Een boekhandelaar zorgt, dat er
elke week nieuwe voorraad is, ook al zijn er
onder de bezoekers niet veel die zijn klanten
kunnen worden. Zoo blijven zij toch op de
hoogte wat er op kunstgebied in binnen- en
buitenland voorvalt.
Tegen 11 uur klinkt het sein voor het sjoelen.
De meesten doen mee en zetten hun 5 cent. Er
wordt verwoed gestreden om de pot die onder
de twee beste gooiers „zware jongens" noe
men ze die verdeeld wordt. Intusschen heeft
een groepje kaartliefhebbers zich om een speel
tafeltje geschaard.
De knecht beheert het buffet, maar veel zaken
doet hij niet. De beste momenten zijn als onder
de aanwezigen een gelukkigè is, die pas een
schilderstuk verkocht heeft. Dan is hij vroolijk
en dan moeten de kameraden daarin deelen.
De Bavo laat hier 12 slagen hooren. Dan is het
middernacht en wordt de sociëteit opgeheven.
De band die meer dan 100 kunstbroeders
in „Kunst Zij Ons Doel" samenbindt is een
hechte. Er is een echte geest van saamhoorig-
heid, van waarachtige vriendschap. Die blijkt
niet het minst in dagen van crisis, als in het
bijzonder de kunstenaars moeilijke tijden door
maken. Veel kunnen wij er niet van zeggen,
maar dit is zeker: als één schilder nog iets heeft
om van te eten, dan zal de ander niet van gebrek
omkomen.
Iorentzpleiol9 Tel:i25i4
(Adv. Ingez. Med.)
Een heerlijke drank.
(Adv. ingez. Med.)
Zooals er nu geteekend wordt. Op de eerste bank
der oudste leden van
links ziet men den heer H. J. YVcsseling, een
„Kunst Zfj Ons Doel".
De economische beteekenis der
Joodsche immigratie.
10.000 Nederlandsche arbeiders te werk
gesteld.
Ook voor Nederland is het belangwekkende
vraagstuk over de economische beteekenis der
Joodsche immigratie aan de orde gesteld door
het Comité voor Bijzondere Joodsche Belan
gen. dat tot tweemaal toe 'een onderzoek
heeft ingesteld naar de economische activi
teit der Joodsche uitgewekenen hier te lande
de resultaten van het laatste onderzoek zijn
gedateerd Juli 1938.
Het Joodsche bevolkingsdeel van Duitsch-
land had zich parallel met de industrieele
ontwikkeling ontplooid en in belangrijke tak
ken van industrie, techiek en internationaal
goederen- en kapitaalverkeer een belangrijke
positie opgebouwd. Men heeft hier te doen
met een deskundige en vrij kapitaalkrach
tige groep, welke Duitschland binnen een
korten tijd moest verlaten.Juist van deze groep
is een belangrijk deel naar Nederland geko
men, waarvan de oorzaak eenerzijds moet
worden gezocht in het feit dat deze krin
gen steeds een nauwe economische relatie
met de Hollandsche zakenwereld onderhiel
den, anderzijds in de omstandigheid, dat ves
tiging in Nederland aantrekkelijk was wegens
de hier geldende rechtszekerheid en de de
mocratische wereldbeschouwing.
Sedert 1933 zijn door de Duitsche immi
granten hier te lande 300 bedrijven op in
dustrieel gebied opgericht. Over het alge
meen zijn het kleine en middelgroote onder
nemingen, onder welke zich echter ook een
bedrijf met 200 arbeiders bevindt.
Van 140 van de 300 industrieele bedrij
ven. van welke het Comité over de nauw
keurige gegevens beschikt, staat vast, dat zij
gezamenlijk aan rond 5000 Nederlandsche
arbeiders werkgelegenheid verschaffen. Daar
uit heeft men kunnen berekenen, dat de 200
in Nederland gevestigde bedrijven, die aan
vijf of meer menschen arbeid geven in to-
taal 6000 Nederlandsche arbeiders hebben
geplaatst. In 150 kleine bedrijven met min
der dan vijf arbeiders zijn ongeveer 500 per
sonen te werk gesteld. De door immigranten
gevestigde groothandelsbedrijven geven bo
vendien een levensonderhoud aan rond 1000
Nederlandsche employé's. Rekent men hierbij
nog de zeer belangrijke categorie der door
deze bedrijven in het leven geroepen indi
recte of secundaire werkgelegenheid, dan
komt men in totaal tot een aantal van
10.000 personen, die hun tewerkstelling heb
ben te danken aan de vestiging van nieuwe
bedrijven door immigranten. Het overwegende
deel van deze tewerkstelling vormt volledige
werkverruiming, daar hier geen sprake kan
zijn van werkverschuiving.
BIBLIOTHEEK EN LEESZAAL.
Aanwinsten van het Filliaal.
In het Filiaal „Huis te Zaanen", van de
Stadsbibliotheek en leeszaal zijn de volgende
aanwinsten ter beschikking gekomen:
Opvoeding; Onderwijs; Padvinderij;
Luchtbescherming
CALCAR, VAN. Maakt de kinderen ge
lukkig; Fröbels' opvoedingsleer.
RAMBONNET. Padvinders.
GIDS voor de luchtbescherming' 1939.
Levende Natuur:
„LEVENDE NATUUR. DE": 1910—'13.
LUISTER, DE, van het land, door Bernink
e.a.
VIJVERBERG.— Vogel-idyllen; 4 dln.
Nederlandsche letterkundei;
A-saga, E-legende, O-sprook.
HOFDIJK. Kennemer legenden.
SALAMANDER-BOEK. Het.
TIELROOY. Littérature hollandaise
contemporaine.
Nederlandsche en in het Ncderlandsch ver
taalde romans.
BEREND. Ria's Amerikaansche tournee.
BORDEWIJK. Karakter.
CHATEAUBRIAND. DE Atala.
SCHAAF, NINE VAN DER. De uitvinder.
Engelsche romans.
BENNETT. The grand Babyion hotel.
HOUGHTON. Chaos is come again.
YOUNG. The crescent moon.
PROGRAMMA VAN DE HAARLEMSCHE
RADIO CENTRALE OP ZONDAG 2 APRIL
Progr. I: Jaarsveld en Hilversum I.
Progr. n- Hilversum II.
In verband met plaatselijk slechte ontvangst
noodzakelijke wijzigingen voorbehouden.
Progr. III; Keulen 8.35, Diversen 9.05, Keu
len 10.05, Ned. Brussel 10.20, Fransch Brus
sel 11.20, Ned. Brussel 12.20, Parijs Radio
2.05, Ned. Brussel 2.35, Keulen 3.20, Diversen
4.50. London Regional 6.20. Keulen 6.50, Ned.
Brussel 7.30, Keulen 7.50. Boedapest 8.20.
Keulen 8.30. Ned. Brussel 9.20. Keulen 10 50.
Progr. IV: Ned. Brussel 8.30, Parijs Radio
10.00, Diversen 10.50, London Regional 11 15.
Droitwich 12.20. Diversen 2.20, Droitwich 2.40,
Ned. Brussel 3.20. Droitwich 3.40. London Re
gional 5.20, Droitwich 6.20, London Regional
10.25, Droitwich 10.50, Fransch Brussel 11.00,
Parijs Radio 11.20.
Progr. V: 8.30 v.m.12.00 n.m. Diversen.
PROGRA3UVIA VAN DE HAARLEMSCHE
RADIO-CENTRALE.
op Maandag 3 April 1939.
Progr. I Jaarsveld en Hilversum I.
Progr. II Hilversum II.
Progr. III 8.00 Keulen. 9.20 Parijs Radio. 9.30
Radio PTT Nord. 9 50 Pauze. 10.00 Parijs Radio,
pl.m. 10.50 Radio PTT Nord. 11.20 Keulen. 12.20
Ned. Brussel, 2.20 London Regional, pl.m. 2.45
Radio PTT Nord. 3.20 Keulen. 4.20 London Re
gional, 5.20 Fransch Brussel, 6.20 London Regio
nal. pl.m. 7.05 Keulen, pl.m. 7.30 Ned. Brussel,
7.50 Motala, 8.20 London Regional, 10.20 Ned.
Brussel, 10.30 Keulen. 11.05 Parijs PTT.
Progr. TV: 8.00 Ned. Brussel, 9.20 Diversen,
10.35 London Regional, pl.m. 11.20 Droitwich.
12.20 London Regional, 1.05 Fransch Brussel,
1.20 London Regional. 2.20 Droitwich, 10.00 Di
versen, 10.20 Droitwich.
(In verband met plaatselijke slechte ontvangst
noodzakelijke wijzigingen voorbehouden).
Progr. V: 8.007.00 Diversen
7.008.00 Eigen gramofoonplatenconcert.
We beginnen de week met een populair pro
gramma.
1 A waltz was born in Vienna. L. P A. Band,
2 The Blue Bird, Gino Bordin. 3 Funiculi Furri-
Clda, Bruna Dragoni, 4 Steyer Landler, Tiroler-
kapel, 5 Tin Pan Alley Medley nr 14, I. Morton
en D. Kaye. 6 Populaire Potpourri deel 1. Cor
Steyn, 7 Oud-Indisch Lied nr. 2. Twee Indische
meisjes, 8 Estuaiantina. Symph. orkest, 9 Sha
Sha, Andres Sisters, 10 Marschenpotpourri van
Sousa, Jack Hyiton, 11 In Vienna one night.
Gino Bordin, 12 II Bacio, Bruna Dragoni 13 Te-
gernseër Landler. Tiroler Kapel, 14 Espana,
Symph. Orkest. 15 When a prince of a fella
meets a cinderilla, Andrew Sisters, 16 Heimwee,
Twee Indische meisjes, 17 Es fiel ein Stern vom
Himmel, Adalbert Lutter, 18 Au revoir, L. P. A.
Band.
Ja, wie een pijpje Roode Ster op
steekt, is „wèg" van dit heerlijk
aroma, dezen fijnen smaak! Want
Niemeijer's Roode Ster, zoo mild
en geurig, blinkt uit in kwaliteit*
NIEMEIJER'S
4
ZELDZAAM ZACHT EN LICHT IN DE PIJP'
(Adv. Ingez. Med.)
6. 10 en
13 ct.
per
hall ons
Eigenlijk overbodig om over de schoon
heid van Lelies uit te weiden, waar iedereen
ze kent en bewondert. Maar lang niet iedereen
is bekend met de toepassing er van in den
tuin, men beschouwt ze veelal als exotische
bloemen, die alleen bij bijzondere gelegenhe
den, en dan nog in afgesneden toestand in
iemands bezit komen.
Lilium auratum, Japansche Goudbandlelie.
Het komt maar zelden voor dat we in een
tuin een Leliegroep ontdekken en dat is jam
mer, want juist voor stadstuinen, waar weinig
zon komt, zijn zij prachtig materiaal.
De Lelie is een bolgewas, dat we thans kun
nen planten, en dit planten dient op een be
paalde manier te geschieden, anders komt er
van onze cultuur niets terecht. Lelies hou
den van koele, goed vocht opgevende grond,
die zelfs bij langdurige droogte en warmte
niet volkomen uitdroogt. Daarom verdient het
aanbeveling om de bollen tusschen licht
struikgewas of grofbladige vaste planten te
zetten, waar de wortels tegen de brandende
zon beschermd worden. Wanneer het eerste
jaar een teleurstelling blijkt wat de bloei be
treft, mag dat ons niet ontmoedigen, want wil
men er het meeste genot van hebben, dan
moeten ze een paar jaar vast staan, dan eerst
zullen ze overvloedig bloeien. Ze hebben
echter van het verplanten te lijden, vandaar
dat we er even geduld mee moeten hebben.
Op erge zware, vochtige grond is het goed
om de bol met wat wit zand te1 omringen, oude
mest en turfmolm toe te voegen om resultaten
te zien, bovendien kunnen we daar als ze aan
den groei zijn, enkele platte steenen rond de
stengels leggen om de bodem koel te houden.
Het merkwaardige van Lelies is verder dat
het meerendeel even veel wortels boven als
onder den bol maakt, zoodat daar met het
planten rekening mee gehouden moet worden.
Daartoe worden de bollen vrij diep geplant,
nadat eerst de grond goed omgewerkt is, de
plantdiepte wordt ongeveer 1012 c.M ge-
namen en de bol wordt met goeden grond om
ringd. waarop een laagje oude mest wordt ge
strooid, om de wortels boven de bol aan vol
doende voedsel te helpen.
Het meest bekend is de Lilium auratum of
Japansche Goudbandlelie. met ivoorwitte
bloemen, goudgeel gestreept en violet ge
stippeld, de Lilium tigrinum splendens of Tij
gerlelie. oranje scharlaken met zwarte stip
pels en de Lilium regale of Koningslelie, die
met haar enorme .witte bloemen, van buiten
bruinrood, inderdaad een vorstelijke verschij
ning genoemd mag worden.
BLOEMENTENTOONSTELLING
„DE IIOFSTADBLOEM".
De bekroningslijst der bloemententoonstelling
„De Hofstadbloem" vermeldt o.a. de volgende
prijzen:
Eereprijzen: medaille van H.M. de Koningin,
aan de inzending van de firma Wed. P. Eveleens
en Zn.. Aalsmeer.
Medaille van jhr. mr. dr. H. A. van Karne-
beek, aan de inzending van de Firma W. S.
Warmenhoven, Hillegom.
Gouden medailles: groep cyclamen, primula's
van de N.V. Handelskweekerij v.h. firma J. C.
Maarse, Aalsmeer.
Met lof van de jury groep bloeiende cyclamen
begonia's, enz., van de firma Wed. P. Eveleens
en Zn., Aalsmeer.
Groep amaryllis van de firma W. S. Warmen
hoven te Hillegom.
Bolgewassen (groep) van de N.V. C. G. van
Tubergen te Haarlem.
Groep triumph-tulpen van de N.V. Gebr. A.
cn P. Nijssen te Santpoort.
Groep bolgewassen van de firma L. Slikker
veer te Sassenheim.
