Haarlems Dagblad Ktmeds Britsch-Fransche garantie voor Polen's onafhankelijkheid. verpakte KOFFIE en THEE De Andere Koers. Alle mogelijke steun, ingeval Polen ziek met de wapens moet verzetten Overleg met de Sovjet Unie. Hitier hevig ontstemd. Zielig gekrabbel. PIANO 225. goldschheding Het Belangrijkste 56e Jaargang No. 17112 Uitgave Lonrens Coster, Maatschappij voor Courant-Uitgaven en Algem. Drukkerij N. V. Bureaux: Groote Houtstraat 93, bijkantoor Soendaplein 37. Postgirodienst 38810. Drukkerij: Zuider Buiten Spaarne 12. Telefoon: Directie 13082, Hoofdred. 15054 Redactie 10600, Drukkerij 10132, 12713 A dm in. 10724, 14825. Soendaplein 12230. Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen Directie: P. W. PEEREBOOM EN ROBERT PEEREBOOM Hoofdredacteur: ROBERT PEEREBOOM Zaterdag: 1 April 1939 Abonnementen per week f0.25. p. maand f 1.10. per 3 maanden f 3.25. franco per post f3.55. losse nummer* 6 cent per ex. Advrrtrnticn1-5 regels f 1.75, elke regel meer f 0.35. Reclames f 0.60 per regel. Regelahonuementstarieven op aanvraag. Vraag en aanbod 1-4 regels f 0.60. elke regel meer f 0.15. Groentjes zie rubriek. Uit de gisterenmiddag door Chamberlain afgelegde verklaring blijkt, dat Engeland, met volledige medewerking van Frankrijk, thans den anderen koers heeft aanvaard. Van een nieuwen koers kan Ik niet spreken. Weliswaar is hij nieuw als men hem vergelijkt met het beleid der laatste jaren, maar historisch be^ schouwd was juist dat beleid nieuw. Het liet toe dat Duitschland het Rijnland opnieuw bezette en Oostenrijk en het Sudetenland annexeerde. In dit laatste geval deed het zijn grootste poging tot voortgezette toenaderings politiek. Dat gebeurde te München. Hitier onderteekende daar verklaringen die de ge- heele wereld nieuwe hoop gaven. Zes maanden later trok hij Tsjecho-Slowakije binnen, han delde daarmee in strijd met de overeenkom sten van München en buitendien met zijn eigen program, dat de opneming van men- schen van ander ras in het Duitsche Rijk uit sloot en met zijn herhaalde verzekeringen, dat hij geen territoriale ambities meer had in Europaen ontketende daarmee de volko men koersverandering van de Britsch-Fran- sche politiek. Binnen vierentwintig uur werd die ingeluid door Chamberlain's rede te Bir mingham, waarin hij de verzoeningspolitiek als mislukt moest prijsgeven. Daarop versterk te Daladier zijn eigen gezag door volmachten- voor-acht-maanden, voor de nationale defen sie, van het Fransche parlement te verwer ven. Een Italiaansche poging om hem te inti- mideeren met vaag-aangegeven eischen vond een onverzettelijke weigering. Intusschen had Hitier zijn merkwaardig handelsverdrag- met Roemenië afgesloten, begon de Duitsche pers Polen te verontrusten, ging men in Enge land diplomatieke stappen ondernemen om een vredesfront van groote mogendheden tegen Duitsche agressie te vormen en ontstond hevige onrust in eenige zich-bedreigd-voelen- de kleine landen. Met name in Litauen, dat en passant het Memelgebied weer aan Duitschland had moeten afstaan"— op zich zelf geen ontstellende gebeurtenis, maar Li tauen achtte zich nu zelf bedreigd en in Zwitserland. Tijdens het bezoek van president Lebrun te Londen werd door de Engelsche en Fransche regeering onderling overeen geko men, de onaantastbaarheid der grenzen van Nederland, België en Zwitserland te garandee ren. Ik leg nog eens den nadruk op het woord onderling; evenals Nederland staan Zwitser land en België op het standpunt van hand having hunner absolute onzijdigheid en slui ten dus geen verdragen van dezen aard. Even min hebben zij om dergelijke waarborgen ge vraagd. De vraag restte of Engeland en Frankrijk de uitwerking van den Duitschen „drang naar het Oosten" verder werkeloos zouden aanzien. Die vraag werd gisteren ontkennend beant woord door Chamberlain's verklaring, mede namens Frankrijk, dat de beide mogendheden Polen den uitgebreidsten steun hebben toe gezegd voor het geval dat zijn onafhankelijk heid wordt bedreigd en Polen zich daartegen verdedigt. Inmiddels wordt het overleg over een breeder geformeerde .afweer" voortge zet. Hiermee is de andere koers een feit gewor den en Europa teruggekeerd tot den toestand van vóór 1914, toen twee zwaargewapende groepen van groote mogendheden tegenover elkaar vereenigd waren. Als Sovjet-Rusland zich definitief mocht verbinden met Enge land zou men zelfs van een vernieuwing van de Entente kunnen spreken. Italië was in 1914 nog verbonden met Duitschland en Oostenrijk maar deed deze verbintenis niet gestand en ging in 1915 aan de zijde van de Entente in den oorlog Is er nu onmiddellijk oorlogsgevaar? Neen, want Duitschland heeft geen ultimatum aan Polen gesteld. Is de kwestie-Dantzig oplosbaar zonder oorlog? Natuurlijk: bij goeden wil. Het is toch alleszins denkbaar dat men een modus zou vinden inzake dien Duitschen autoweg door den Corridor en het Poolsche belang bij de haven van Dantzig. Brengt de andere koers nieuwe spanningen die op den duur zeer gevaarlijk zouden kun nen zijn? Ongetwijfeld. Zal Duitschland licht tot een grooten oorlog geneigd zijn? Dat is moeilijk denkbaar, want het zou niet in zijn eigen voeding kunnen voorzien en tegen Engeland alleen met het luchtwapen kunnen optreden omdat zijn vloot tegenover de Engel sche verre in de minderheid is. Met het lucht wapen alléén kan men geen tegenstander on derwerpen en zelfs geen vierkanten meter van zijn grondgebied bezetten. Voorzoover men vergelijken wil met 1914 geldt trouwens nog de opmerking, dat Duitschland toen bondge noten in den Balkan had in de Bulgaren en ïurken. Die heeft het nu niet. Ernstig is de loop der gebeurtenissen zeer zeker. Maar ik wijs er met nadruk op dat noch aan de eene, noch aan de andere zijde de wensch kan bestaan in de huidige omstandig heden een Europeeschen oorlog te ontketenen en dat de stemming in de volken zelf er ten zeerste tegen is. Dat blijft een enorm onder scheid met 1914. R. P. „RASMUS DE WONDERDOKTER". Opvoering voor „Geloof en Wetenschap". Op de 17de en laatste bijeenkomst van „Ge loof en Wetenschap", Vrijdag 14 April in den Stadsschouwburg, wordt het tooneelstuk „Ras mus de wonderdokter" opgevoerd door het ge zelschap SaalbomParser. Gisterenavond werd in Restaurant Brinkmann het zilveren artsjubileum van dr. E. Düsterbeck gevierd namens een comité van patiënten bood de heer J. M. Broekmeijer (r.), voorzitter van het huldigingscomité, den jubileerenden geneesheer een huldeblijk aan. „Zooals ik hedenmorgen gezegd heb", aldus begon Chamberlain Vrijdagmid dag zijn verklaring in het Lagerhuis, „heeft de regeering geen officieele be vestiging van de geruchten omtrent eenigen beoogden aanval op Polen, en derhalve moet zij niet geacht worden, deze als waar te aanvaarden. Het verheugt mij, deze gelegenheid te baat te kunnen nemen, om opnieuw de algemeene politiek der regeering uiteen te zetten. Zij heeft voortdurend gepleit voor een regeling door middel van vrije onderhandelingen tusschen de betrok ken partijen van alle geschillen, die tusschen hen kunnen ontstaan. Zij be schouwt dit als de natuurlijke en de juiste procedure, waar geschillen be staan. Naar haar meening mag er geen kwestie zijn, die niet met vreedzame middelen kan worden opgelost, en zij wil geen rechtvaardiging zien voor de vervanging van onderhandelingsmetho den door geweld of bedreiging met ge weld. Zooals dit Huis weet, wordt thans met andere regeeringen overleg ge pleegd. Teneinde in den tusschentjjd, alvorens dit overleg is geëindigd, het standpunt der Britsche regeering volko men duidelijk te maken, moet ik het Huis thans mededeelen, dat gedurende die periode de regecring, in geval van eenige actie die duidelijk de Poolsche onafhankelijkheid bedreigt en waarte gen de Poolsche regeering het derhalve van vitaal belang acht zich met zijn nationale strijdkrachten te verzetten, zich verplicht zou voelen, de Poolsche regeering onverwijld allen in haar macht liggenden steun te verleenen. Ik heb de Poolsche regeering de desbetreffende verzekering gegeven. Ik kan hieraan toevoegen dat de Fransche regeering mij gemachtigd heeft, het duidelijk te maken, dat zij zich op hetzelfde stand punt stelt als de Britsche regeering". (Voor verdere bij zonderheden omtrent deze verklaring zie men pag. Buitenland) Heden scherp antwoord aan Chamberlain verwacht. Te Berlijn gelooft men, dat Hitier hevig ontstemd is over de wijze, waar op Engeland de Poolsche situatie behandelt en over de aankondiging van Chamberlain. Alle welingelichte kringen zijn het er over eens. dat Hitier zeer hard terug zal slaan in de rede. die hij van daag te Wilhelmshaven zal houden. Officieele kringen waren gisteravond uiterst voorzichtig en er is langdurig beraadslaagd in het propaganda- ministerie over het uitgeven .van Chamberlain's verklaring aan de Duitsche pers. Het eerste blad, dat de verklaring behelsde, was onge veer om acht uur te krijgen. Reeds vroeg in den middag was een hevige anti-Britsche campagne in vollen gang. KWALITEIT KENMERKT VRAAGT UWEN LEVERANCIER (Adv. Ingez. Med.) ROEIEN. Cambridge slaat Oxford. Onverwachte overwinning met vier lengten. Vanmorgen omstreeks half twaalf Nederland- schen tijd werd de bekende „boatrace" tusschen Oxford en Cambridge op de Theems gehouden, welke met een onverwachte overwinning voor Cambridge eindigde. Over een groot deel van de baan leidde Cam bridge met drie lengten. Deze voorsprong werd tenslotte tot 3y2 lengte vergroot, terwijl Cam bridge vier lengten op Oxford voor lag toen ze door de finish ging. De afstand werd in 19 min. 3 sec. afgelegd. Hiermede heeft Cambridge Oxford dus ver hinderd de hattrick te verrichten en driemaal achter elkaar de overwinning te behalen. In totaal heeft Cambridge thans 48 maal ge wonnen tegen Oxford 42 keer. (Twee jonge dames hebben te Neio York een bureau geopend, waar zij met 25 assistenten werken aan de psychologische ontleding van poppetjes en figuurtjes die in verstrooide oogenblikken op telefoongidsen e.d. gekrabbeld worden). Je zit op een vergadering Je duchtig te vervelen, En je zoekt suffend naar een ding, Waarmee je wat kunt spelen. Of je zit bij de telefoon En zwijgt in alle talen. Omdat zij, dat is heel gewoon. Nog iemand moeten halen. Je neemt een potlood in de hand En krabbelt op een blaadje, In zeer onartistieken trant. Figuurtjes of een plaatje. Twee slimme jonge dames in New York zien, naar zij zeggen. Daar „teeknen" in van diepen zin. Wel waard om uit te leggen. Zij hebben heel een theorie Daarop weten te bouwen, Waaruit zij de psychologie Des krabbelaars beschouwen. Zij pogen om in dit verband Veel dollars te verdienen. Ik vind het machtig intressant, Maar tevens om te grienen. Want als het mij nu eens beviel Om poppetjes te teeknen Moet men de roerslen van mijn ziel Daar ook al uit bereeknen. Mag dan een mensch met goed fatsoen, Nu nooit meer in zijn leven, Iets doodeenvoudig stomweg doen, Of 't wordt precies omschreven? Laat af, dit „zielig" streven kan Mij absoluut niet schelen Ik eisch, als kind gegroeid tot man, Het recht van schuldloos spelen. P. GASUS Slowakije stemt toe in Hongaarsche eischen. Duitsche interventie. Naar Havas uit Bratislava meldt deelt de Slowaaksche regeering het volgende mede: „Om 11 uur Vrijdag is de Slowaaksche mi nisterraad te Bratislava bijeengekomen om te beraadslagen over de Slowaaksch-Hongaar- sche betrekkingen en de onderhandelingen der gemengde commissie te Boedapest over de li quidatie van het Slowaaksch-Hongaarsche grensincident. In den wensch de rust te be waren in Midden-Europa heeft de minister raad besloten toe te stemmen in de gerecht vaardigde eischen van de Hongaarsche regee ring ten opzichte van den spoorweg van Uzhorod naar Polen en den weg van Velke- berezne Starina over Urske tot Polen". Nader meldt Havas uit Bratislava: Het rijk heeft er tenslotte in toegestemd bij de Hongaarsche regeering te intervenieeren ten gunste van Slowakije. De Duitsche gezant te Boedapest heeft Vrijdagmiddag een démarche gedaan bij den minister van buitenlandsche zaken, opdat Slowakije in ruil voor de aan Hongarije afge stane gebieden, streken ten Z.O. van Bratis lava krijge. Te Bratislava wacht men met ongeduld op het resultaat van deze interventie. De toestand in Europa onzeker, doch onder alle omstandigheden kan men zeker zijn van een storingvrije CENTRALE RADIO-ONTVANGST. HAARLEM TELEFOON 10010. (Adv. Ingez. Med.) Bizondere aanbieding van Duitsche Piano in moderne eikenh. Salonkast, geheel gerevi seerd. Kruissnarig, onder garantie. Betaling desgew. in overleg. Gr. Markt. Haarlem. (Adv. Ingez. Med.) De Cambridgeploeg, die hedenmorgen met vier lengten over Oxford zegevierde. Het woord is aan Bismarck Vrijheid is een weelde, die niet ieder zich kan veroor loven. Washington ingenomen met de Britsch-Fransche houding. Als resultaat van Roosevelt's politiek beschouwd. De Britsch-Fransche toezegging aan Polen is niet warme goedkeuring ont vangen door hooge kringen te Washing ton, waar men haar beschouwt als het eerste, onverwacht krachtige resultaat van Roosevelt's politiek, die uitgaat naar een versterking der politiek der Europeesche democratieën. Men erkent hier, dat er een licht element van risico ligt in de toezegging van Vrijdag. Het nemen van risico ter wille van den vrede is echter reeds lang de politiek geweest van den president, ten minste tot den vóïledigsten om vang, welken de openbare meening in de Ver- eenigde Staten wil veroorloven. Wat er ook moge volgen, de belofte van Chamberlain wordt hier beschouwd als een opruiming van iederen schijn van dubbelzinnigheid m de Britsche poli tiek jegens Duitschland. Welingelichte kringen gelooven, dat daardoor veel bereikt zal worden ten aanzien van een tot zwijgen brengen der critiek op en van het wantrouwen in de Brit sche politiek, die door een belangrijk deel van de Amerikaansche pers en openbare meening steeds aan den dag is gelegd van het begin af der kalmeeringspolitïek. Kringen, die in nauw contact staan met Roo sevelt, zeggen dat overal werd gevoeld, dat, waar er in het najaar een grens was er thans geen grens meer bestaat. Daar de grenzen waren weg genomen zou deze nieuwe Duitsche politiek lo gisch op een steeds grooter schaal in ieder»deel van de wereld kunnen worden toegepast. Naar de meening der Vereenigde Staten zou een der gelijke politiek, tenzij zij verijdeld zou worden, een Duitsche overheersching beteekenen, niet alleen van de kleine naties in Europa, doch mo gelijk ook van de landen in andere werelddee- Ien. Dit geïnspireerde commentaar op de Euro peesche aangelegenheden wordt te Washington beschouwd als de duidelijkste aanwijzing voor alle er bij betrokken naties van de meening der regeering van Roosevelt. Vernomen werd dat Vrijdag, evenals bij vorige crises, Roosevelt in hoofdzaak zijn inlichtingen kreeg in een tele foongesprek met Bullitt, den ambassadeur te Parijs. De „Herald Tribune" spreekt van een histo rische verklaring van Chamberlain, het einde van een lange terugtocht en het herstel van de kracht van de democratie, gewichtig, wanneer werkelijk iets wordt geregeld, doch aangezien de verklaring niets regelt en alle wegen open laat, kan zij ook de crisis verhaasten, indien Hitier besluit den vrede onmogelijk te maken. De .New-York Times" schrijft, dat Duitsch land, wanneer het in het volle bezit van zijn verstand is, het belang van hetgeen gisteren te Londen is geschied, moet erkennen en zich niet vergissen. Het Engeland en Frankrijk van het voorjaar 1939 is niet hetzelfde als in 1938. De „Washington Post" schrijft, dat de verkla ring ten aanzien van Polen een omwenteling is in de politiek van Engeland. Engeland en Frank rijk schijnen thans vastbesloten niet verder te rug te trekken. Duitsche actie in Patagonië? Argentïjnsche president laat onderzoek instellen. BUENOS AIRES, 1 April (Haves) De Argentijnsche president, Ortiz, heeft een ano niem document ontvangen met onthullingen over de actie van de nationaal-socialisten in Patagonië. De politie heeft den opstelier van dit docu ment, Henry Jurges, oud-lid van de natio- naal-socialistlsche partij en oud-secretaris van Goebbels, gearresteerd. HEDEN20 PAGINA'S HAARLEM EN OMGEVING. pag. Geestelijke en moreele herbewapening. Een brief aan Haarlem's Burgemeester. Gunstige cijfers over de tuberculosebestrij ding te Haarlem. BINNENLAND. Veel vluchtelingen vertoeven in Oldenzaal. 3 Kinderbijslagvcrzekering kan de instem ming van vele Tweede Kamerleden ver werven. 3 BUITENLAND. Men verwacht heden een scherp antwoord van Hitier op de rede van Chamberlaan 1 Chamberlain heeft in het Lagerhuis ver klaard, dat Engeland en Frankrijk de on afhankelijkheid van Polen garandeeren. 7 De Duitsche pers uit zün verontwaardiging jegens Engeland. SPORT. Sport in 't Kort 8 ARTIKELEN, enz. P. v. d. Ifem: Hoog spel. 3 Mr. E. Elias: Ik ontdek Amerika. 3 Dr. P. H. Schroder over „Het dubbelleven an Jourdain". n K. de Jong: Haarlem's Strijkorkest 11 G. J. Kalt: Concert in de Ned. Herv. Kerk te Overveen. jj Tunnelbouw in Nederland. n Bij de Haarlemsche schilders. 13 De schoonheid van lelies. 13 financieel Economisch Weekoverzicht: Be drijfsleven en handel door politieke zor gen behcerscht. 15 Voor de Jeugd. 17 De Burgerlijke Stand van Haarlem is opge nomen OP

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Haarlem's Dagblad | 1939 | | pagina 1