Haarlems Dagblad
Ktmeds
Britsch-Fransche garantie
voor Polen's onafhankelijkheid.
verpakte KOFFIE en THEE
De Andere Koers.
Alle mogelijke steun, ingeval Polen ziek
met de wapens moet verzetten
Overleg met de
Sovjet Unie.
Hitier hevig ontstemd.
Zielig gekrabbel.
PIANO 225.
goldschheding
Het Belangrijkste
56e Jaargang No. 17112
Uitgave Lonrens Coster, Maatschappij voor
Courant-Uitgaven en Algem. Drukkerij N. V.
Bureaux: Groote Houtstraat 93, bijkantoor
Soendaplein 37. Postgirodienst 38810.
Drukkerij: Zuider Buiten Spaarne 12.
Telefoon: Directie 13082, Hoofdred. 15054
Redactie 10600, Drukkerij 10132, 12713
A dm in. 10724, 14825. Soendaplein 12230.
Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen
Directie: P. W. PEEREBOOM EN ROBERT PEEREBOOM
Hoofdredacteur: ROBERT PEEREBOOM
Zaterdag: 1 April 1939
Abonnementen per week f0.25. p. maand
f 1.10. per 3 maanden f 3.25. franco per
post f3.55. losse nummer* 6 cent per ex.
Advrrtrnticn1-5 regels f 1.75, elke regel
meer f 0.35. Reclames f 0.60 per regel.
Regelahonuementstarieven op aanvraag.
Vraag en aanbod 1-4 regels f 0.60. elke
regel meer f 0.15. Groentjes zie rubriek.
Uit de gisterenmiddag door Chamberlain
afgelegde verklaring blijkt, dat Engeland, met
volledige medewerking van Frankrijk, thans
den anderen koers heeft aanvaard. Van een
nieuwen koers kan Ik niet spreken. Weliswaar
is hij nieuw als men hem vergelijkt met het
beleid der laatste jaren, maar historisch be^
schouwd was juist dat beleid nieuw. Het liet
toe dat Duitschland het Rijnland opnieuw
bezette en Oostenrijk en het Sudetenland
annexeerde. In dit laatste geval deed het zijn
grootste poging tot voortgezette toenaderings
politiek. Dat gebeurde te München. Hitier
onderteekende daar verklaringen die de ge-
heele wereld nieuwe hoop gaven. Zes maanden
later trok hij Tsjecho-Slowakije binnen, han
delde daarmee in strijd met de overeenkom
sten van München en buitendien met zijn
eigen program, dat de opneming van men-
schen van ander ras in het Duitsche Rijk uit
sloot en met zijn herhaalde verzekeringen, dat
hij geen territoriale ambities meer had in
Europaen ontketende daarmee de volko
men koersverandering van de Britsch-Fran-
sche politiek. Binnen vierentwintig uur werd
die ingeluid door Chamberlain's rede te Bir
mingham, waarin hij de verzoeningspolitiek
als mislukt moest prijsgeven. Daarop versterk
te Daladier zijn eigen gezag door volmachten-
voor-acht-maanden, voor de nationale defen
sie, van het Fransche parlement te verwer
ven. Een Italiaansche poging om hem te inti-
mideeren met vaag-aangegeven eischen vond
een onverzettelijke weigering. Intusschen
had Hitier zijn merkwaardig handelsverdrag-
met Roemenië afgesloten, begon de Duitsche
pers Polen te verontrusten, ging men in Enge
land diplomatieke stappen ondernemen om
een vredesfront van groote mogendheden
tegen Duitsche agressie te vormen en ontstond
hevige onrust in eenige zich-bedreigd-voelen-
de kleine landen. Met name in Litauen, dat
en passant het Memelgebied weer aan
Duitschland had moeten afstaan"— op zich
zelf geen ontstellende gebeurtenis, maar Li
tauen achtte zich nu zelf bedreigd en in
Zwitserland. Tijdens het bezoek van president
Lebrun te Londen werd door de Engelsche en
Fransche regeering onderling overeen geko
men, de onaantastbaarheid der grenzen van
Nederland, België en Zwitserland te garandee
ren. Ik leg nog eens den nadruk op het woord
onderling; evenals Nederland staan Zwitser
land en België op het standpunt van hand
having hunner absolute onzijdigheid en slui
ten dus geen verdragen van dezen aard. Even
min hebben zij om dergelijke waarborgen ge
vraagd.
De vraag restte of Engeland en Frankrijk
de uitwerking van den Duitschen „drang naar
het Oosten" verder werkeloos zouden aanzien.
Die vraag werd gisteren ontkennend beant
woord door Chamberlain's verklaring, mede
namens Frankrijk, dat de beide mogendheden
Polen den uitgebreidsten steun hebben toe
gezegd voor het geval dat zijn onafhankelijk
heid wordt bedreigd en Polen zich daartegen
verdedigt. Inmiddels wordt het overleg over
een breeder geformeerde .afweer" voortge
zet.
Hiermee is de andere koers een feit gewor
den en Europa teruggekeerd tot den toestand
van vóór 1914, toen twee zwaargewapende
groepen van groote mogendheden tegenover
elkaar vereenigd waren. Als Sovjet-Rusland
zich definitief mocht verbinden met Enge
land zou men zelfs van een vernieuwing van
de Entente kunnen spreken. Italië was in 1914
nog verbonden met Duitschland en Oostenrijk
maar deed deze verbintenis niet gestand en
ging in 1915 aan de zijde van de Entente in
den oorlog
Is er nu onmiddellijk oorlogsgevaar? Neen,
want Duitschland heeft geen ultimatum aan
Polen gesteld. Is de kwestie-Dantzig oplosbaar
zonder oorlog? Natuurlijk: bij goeden wil. Het
is toch alleszins denkbaar dat men een modus
zou vinden inzake dien Duitschen autoweg
door den Corridor en het Poolsche belang bij
de haven van Dantzig.
Brengt de andere koers nieuwe spanningen
die op den duur zeer gevaarlijk zouden kun
nen zijn? Ongetwijfeld. Zal Duitschland licht
tot een grooten oorlog geneigd zijn? Dat is
moeilijk denkbaar, want het zou niet in zijn
eigen voeding kunnen voorzien en tegen
Engeland alleen met het luchtwapen kunnen
optreden omdat zijn vloot tegenover de Engel
sche verre in de minderheid is. Met het lucht
wapen alléén kan men geen tegenstander on
derwerpen en zelfs geen vierkanten meter van
zijn grondgebied bezetten. Voorzoover men
vergelijken wil met 1914 geldt trouwens nog
de opmerking, dat Duitschland toen bondge
noten in den Balkan had in de Bulgaren en
ïurken. Die heeft het nu niet.
Ernstig is de loop der gebeurtenissen zeer
zeker. Maar ik wijs er met nadruk op dat noch
aan de eene, noch aan de andere zijde de
wensch kan bestaan in de huidige omstandig
heden een Europeeschen oorlog te ontketenen
en dat de stemming in de volken zelf er ten
zeerste tegen is. Dat blijft een enorm onder
scheid met 1914.
R. P.
„RASMUS DE WONDERDOKTER".
Opvoering voor „Geloof en Wetenschap".
Op de 17de en laatste bijeenkomst van „Ge
loof en Wetenschap", Vrijdag 14 April in den
Stadsschouwburg, wordt het tooneelstuk „Ras
mus de wonderdokter" opgevoerd door het ge
zelschap SaalbomParser.
Gisterenavond werd in Restaurant Brinkmann het zilveren artsjubileum van
dr. E. Düsterbeck gevierd namens een comité van patiënten bood de heer
J. M. Broekmeijer (r.), voorzitter van het huldigingscomité, den jubileerenden
geneesheer een huldeblijk aan.
„Zooals ik hedenmorgen gezegd heb",
aldus begon Chamberlain Vrijdagmid
dag zijn verklaring in het Lagerhuis,
„heeft de regeering geen officieele be
vestiging van de geruchten omtrent
eenigen beoogden aanval op Polen, en
derhalve moet zij niet geacht worden,
deze als waar te aanvaarden.
Het verheugt mij, deze gelegenheid te
baat te kunnen nemen, om opnieuw de
algemeene politiek der regeering uiteen
te zetten. Zij heeft voortdurend gepleit
voor een regeling door middel van vrije
onderhandelingen tusschen de betrok
ken partijen van alle geschillen, die
tusschen hen kunnen ontstaan. Zij be
schouwt dit als de natuurlijke en de
juiste procedure, waar geschillen be
staan. Naar haar meening mag er geen
kwestie zijn, die niet met vreedzame
middelen kan worden opgelost, en zij
wil geen rechtvaardiging zien voor de
vervanging van onderhandelingsmetho
den door geweld of bedreiging met ge
weld.
Zooals dit Huis weet, wordt thans
met andere regeeringen overleg ge
pleegd. Teneinde in den tusschentjjd,
alvorens dit overleg is geëindigd, het
standpunt der Britsche regeering volko
men duidelijk te maken, moet ik het
Huis thans mededeelen, dat gedurende
die periode de regecring, in geval van
eenige actie die duidelijk de Poolsche
onafhankelijkheid bedreigt en waarte
gen de Poolsche regeering het derhalve
van vitaal belang acht zich met zijn
nationale strijdkrachten te verzetten,
zich verplicht zou voelen, de Poolsche
regeering onverwijld allen in haar macht
liggenden steun te verleenen. Ik heb de
Poolsche regeering de desbetreffende
verzekering gegeven. Ik kan hieraan
toevoegen dat de Fransche regeering
mij gemachtigd heeft, het duidelijk te
maken, dat zij zich op hetzelfde stand
punt stelt als de Britsche regeering".
(Voor verdere bij zonderheden omtrent deze
verklaring zie men pag. Buitenland)
Heden scherp antwoord
aan Chamberlain verwacht.
Te Berlijn gelooft men, dat Hitier
hevig ontstemd is over de wijze, waar
op Engeland de Poolsche situatie
behandelt en over de aankondiging
van Chamberlain.
Alle welingelichte kringen zijn het
er over eens. dat Hitier zeer hard
terug zal slaan in de rede. die hij van
daag te Wilhelmshaven zal houden.
Officieele kringen waren gisteravond
uiterst voorzichtig en er is langdurig
beraadslaagd in het propaganda-
ministerie over het uitgeven .van
Chamberlain's verklaring aan de
Duitsche pers. Het eerste blad, dat
de verklaring behelsde, was onge
veer om acht uur te krijgen. Reeds
vroeg in den middag was een hevige
anti-Britsche campagne in vollen
gang.
KWALITEIT
KENMERKT
VRAAGT UWEN
LEVERANCIER
(Adv. Ingez. Med.)
ROEIEN.
Cambridge slaat Oxford.
Onverwachte overwinning met vier lengten.
Vanmorgen omstreeks half twaalf Nederland-
schen tijd werd de bekende „boatrace" tusschen
Oxford en Cambridge op de Theems gehouden,
welke met een onverwachte overwinning voor
Cambridge eindigde.
Over een groot deel van de baan leidde Cam
bridge met drie lengten. Deze voorsprong werd
tenslotte tot 3y2 lengte vergroot, terwijl Cam
bridge vier lengten op Oxford voor lag toen ze
door de finish ging.
De afstand werd in 19 min. 3 sec. afgelegd.
Hiermede heeft Cambridge Oxford dus ver
hinderd de hattrick te verrichten en driemaal
achter elkaar de overwinning te behalen.
In totaal heeft Cambridge thans 48 maal ge
wonnen tegen Oxford 42 keer.
(Twee jonge dames hebben te
Neio York een bureau geopend,
waar zij met 25 assistenten werken
aan de psychologische ontleding
van poppetjes en figuurtjes die
in verstrooide oogenblikken op
telefoongidsen e.d. gekrabbeld
worden).
Je zit op een vergadering
Je duchtig te vervelen,
En je zoekt suffend naar een ding,
Waarmee je wat kunt spelen.
Of je zit bij de telefoon
En zwijgt in alle talen.
Omdat zij, dat is heel gewoon.
Nog iemand moeten halen.
Je neemt een potlood in de hand
En krabbelt op een blaadje,
In zeer onartistieken trant.
Figuurtjes of een plaatje.
Twee slimme jonge dames in
New York zien, naar zij zeggen.
Daar „teeknen" in van diepen zin.
Wel waard om uit te leggen.
Zij hebben heel een theorie
Daarop weten te bouwen,
Waaruit zij de psychologie
Des krabbelaars beschouwen.
Zij pogen om in dit verband
Veel dollars te verdienen.
Ik vind het machtig intressant,
Maar tevens om te grienen.
Want als het mij nu eens beviel
Om poppetjes te teeknen
Moet men de roerslen van mijn ziel
Daar ook al uit bereeknen.
Mag dan een mensch met goed fatsoen,
Nu nooit meer in zijn leven,
Iets doodeenvoudig stomweg doen,
Of 't wordt precies omschreven?
Laat af, dit „zielig" streven kan
Mij absoluut niet schelen
Ik eisch, als kind gegroeid tot man,
Het recht van schuldloos spelen.
P. GASUS
Slowakije stemt toe in
Hongaarsche eischen.
Duitsche interventie.
Naar Havas uit Bratislava meldt deelt de
Slowaaksche regeering het volgende mede:
„Om 11 uur Vrijdag is de Slowaaksche mi
nisterraad te Bratislava bijeengekomen om te
beraadslagen over de Slowaaksch-Hongaar-
sche betrekkingen en de onderhandelingen der
gemengde commissie te Boedapest over de li
quidatie van het Slowaaksch-Hongaarsche
grensincident. In den wensch de rust te be
waren in Midden-Europa heeft de minister
raad besloten toe te stemmen in de gerecht
vaardigde eischen van de Hongaarsche regee
ring ten opzichte van den spoorweg van
Uzhorod naar Polen en den weg van Velke-
berezne Starina over Urske tot Polen".
Nader meldt Havas uit Bratislava:
Het rijk heeft er tenslotte in toegestemd bij
de Hongaarsche regeering te intervenieeren
ten gunste van Slowakije.
De Duitsche gezant te Boedapest heeft
Vrijdagmiddag een démarche gedaan bij den
minister van buitenlandsche zaken, opdat
Slowakije in ruil voor de aan Hongarije afge
stane gebieden, streken ten Z.O. van Bratis
lava krijge.
Te Bratislava wacht men met ongeduld op
het resultaat van deze interventie.
De toestand in Europa onzeker, doch onder
alle omstandigheden kan men zeker
zijn van een storingvrije
CENTRALE RADIO-ONTVANGST.
HAARLEM TELEFOON 10010.
(Adv. Ingez. Med.)
Bizondere aanbieding van Duitsche Piano in
moderne eikenh. Salonkast, geheel gerevi
seerd. Kruissnarig, onder garantie. Betaling
desgew. in overleg.
Gr. Markt. Haarlem.
(Adv. Ingez. Med.)
De Cambridgeploeg, die hedenmorgen met vier lengten over Oxford zegevierde.
Het woord is aan
Bismarck
Vrijheid is een weelde, die
niet ieder zich kan veroor
loven.
Washington ingenomen met de
Britsch-Fransche houding.
Als resultaat van Roosevelt's politiek
beschouwd.
De Britsch-Fransche toezegging aan
Polen is niet warme goedkeuring ont
vangen door hooge kringen te Washing
ton, waar men haar beschouwt als het
eerste, onverwacht krachtige resultaat
van Roosevelt's politiek, die uitgaat
naar een versterking der politiek der
Europeesche democratieën.
Men erkent hier, dat er een licht element van
risico ligt in de toezegging van Vrijdag. Het
nemen van risico ter wille van den vrede is
echter reeds lang de politiek geweest van den
president, ten minste tot den vóïledigsten om
vang, welken de openbare meening in de Ver-
eenigde Staten wil veroorloven. Wat er ook
moge volgen, de belofte van Chamberlain wordt
hier beschouwd als een opruiming van iederen
schijn van dubbelzinnigheid m de Britsche poli
tiek jegens Duitschland. Welingelichte kringen
gelooven, dat daardoor veel bereikt zal worden
ten aanzien van een tot zwijgen brengen der
critiek op en van het wantrouwen in de Brit
sche politiek, die door een belangrijk deel van
de Amerikaansche pers en openbare meening
steeds aan den dag is gelegd van het begin af der
kalmeeringspolitïek.
Kringen, die in nauw contact staan met Roo
sevelt, zeggen dat overal werd gevoeld, dat, waar
er in het najaar een grens was er thans geen
grens meer bestaat. Daar de grenzen waren weg
genomen zou deze nieuwe Duitsche politiek lo
gisch op een steeds grooter schaal in ieder»deel
van de wereld kunnen worden toegepast. Naar
de meening der Vereenigde Staten zou een der
gelijke politiek, tenzij zij verijdeld zou worden,
een Duitsche overheersching beteekenen, niet
alleen van de kleine naties in Europa, doch mo
gelijk ook van de landen in andere werelddee-
Ien.
Dit geïnspireerde commentaar op de Euro
peesche aangelegenheden wordt te Washington
beschouwd als de duidelijkste aanwijzing voor
alle er bij betrokken naties van de meening der
regeering van Roosevelt. Vernomen werd dat
Vrijdag, evenals bij vorige crises, Roosevelt in
hoofdzaak zijn inlichtingen kreeg in een tele
foongesprek met Bullitt, den ambassadeur te
Parijs.
De „Herald Tribune" spreekt van een histo
rische verklaring van Chamberlain, het einde
van een lange terugtocht en het herstel van de
kracht van de democratie, gewichtig, wanneer
werkelijk iets wordt geregeld, doch aangezien
de verklaring niets regelt en alle wegen open
laat, kan zij ook de crisis verhaasten, indien
Hitier besluit den vrede onmogelijk te maken.
De .New-York Times" schrijft, dat Duitsch
land, wanneer het in het volle bezit van zijn
verstand is, het belang van hetgeen gisteren te
Londen is geschied, moet erkennen en zich niet
vergissen. Het Engeland en Frankrijk van het
voorjaar 1939 is niet hetzelfde als in 1938.
De „Washington Post" schrijft, dat de verkla
ring ten aanzien van Polen een omwenteling is
in de politiek van Engeland. Engeland en Frank
rijk schijnen thans vastbesloten niet verder te
rug te trekken.
Duitsche actie in Patagonië?
Argentïjnsche president laat onderzoek
instellen.
BUENOS AIRES, 1 April (Haves) De
Argentijnsche president, Ortiz, heeft een ano
niem document ontvangen met onthullingen
over de actie van de nationaal-socialisten in
Patagonië.
De politie heeft den opstelier van dit docu
ment, Henry Jurges, oud-lid van de natio-
naal-socialistlsche partij en oud-secretaris
van Goebbels, gearresteerd.
HEDEN20 PAGINA'S
HAARLEM EN OMGEVING.
pag.
Geestelijke en moreele herbewapening. Een
brief aan Haarlem's Burgemeester.
Gunstige cijfers over de tuberculosebestrij
ding te Haarlem.
BINNENLAND.
Veel vluchtelingen vertoeven in Oldenzaal. 3
Kinderbijslagvcrzekering kan de instem
ming van vele Tweede Kamerleden ver
werven. 3
BUITENLAND.
Men verwacht heden een scherp antwoord
van Hitier op de rede van Chamberlaan 1
Chamberlain heeft in het Lagerhuis ver
klaard, dat Engeland en Frankrijk de on
afhankelijkheid van Polen garandeeren. 7
De Duitsche pers uit zün verontwaardiging
jegens Engeland.
SPORT.
Sport in 't Kort 8
ARTIKELEN, enz.
P. v. d. Ifem: Hoog spel. 3
Mr. E. Elias: Ik ontdek Amerika. 3
Dr. P. H. Schroder over „Het dubbelleven
an Jourdain". n
K. de Jong: Haarlem's Strijkorkest 11
G. J. Kalt: Concert in de Ned. Herv. Kerk te
Overveen. jj
Tunnelbouw in Nederland. n
Bij de Haarlemsche schilders. 13
De schoonheid van lelies. 13
financieel Economisch Weekoverzicht: Be
drijfsleven en handel door politieke zor
gen behcerscht. 15
Voor de Jeugd. 17
De Burgerlijke Stand van Haarlem is opge
nomen OP