Roosevelt
„Amerikaanschen vrede"
U ZULT TEVREDEN ZIJN
komt op voorden
Steun aan de naties van
STEMT: No. 1 VAN LIJST
ZAKENVERLOF
DIENSTPLICHTIGEN
ZATERDAG IS APEIE 1939
HAARLEM'S DAGBLAD
5
Invloed in de
„Oude Wereld"
niet verloren.
President Roosevelt heeft Vrijdag
voor den raad van bestuur der Pan-
Amerikaansche Unie een rede gehou
den, waarin hij o.a. zeide dat er niets is
dat de oude wereld noodzakelijk tot
een nieuwe ramp moet leiden. Roose
velt stelde de vraag, wat de beide
Amerika's behoedde voor de „tragische
verwikkelingen, die de oude wereld
thans maken tot een nieuwe kamp
plaats voor oude worstelingen". Het
antwoord, zeide hij, is spoedig gevon
den. Het is de Pan-Amerikaansche
groep, die in open conferentie met
open overleg werkt.
De menschen, zoo vervolgde Roosevelt, zijn
niet gevangenen van het lot, doch slechts ge
vangenen van hun eigen geest. Nog slechts
enkele dagen geleden noemde het hoofd van
een groote natie zijn land de gevangene van
de Middellandsche Zee. Even later karakteri
seerde een ander staatshoofd, toen hij vernam
dat een buurland op zich genomen had de on
afhankelijkheid van een anderen buur te ver
dedigen, deze overeenkomst als een bedreiging
en omsingeling. Toch bestaan er geen dingen
als omsingeling, bedreiging of gevangenzetting
van een vreedzame natie door andere vreed
zame naties.
De Amerikaansche vrede, dien wij
heden vieren, draagt niet het kenmerk,
van zioakheid. Wij zijn bereid hem met
al onze kracht te handhaven en te ver
dedigen en kracht tegenover kracht te
stellen, als een poging mocht ivorden
gedaan onze instellingen omver te
werpen of de onafhankelijkheid, van
eenig lid van de groep te beknotten.
Mocht economische druk de aanvals-
methode zijn dan verklaar ik plechtig
dat mijn eigen land ook economischen
steun zal verleenen, zoodat geen Ame
rikaansche natie eenig deel van haar
souvereine vrijheid behoeft prijs te
geven om haar economische ivelvaart
te handhaven.
De Amerikaansche familie van naties heeft
het recht zich tot de rest der wereld te rich
ten. Wij hebben verder strekkende belangen
dan alleen de verdediging van ons door de
zee omspoelde werelddeel. Wij weten dat de
ontwikkeling der volgende generatie ook de
Oceanen, die ons van de oude wereld schei
den, zal vernauwen. De volgende generatie
zal moeten streven naar methoden, waarbij
de nieuwe wereld met de oude kan samen
leven.
De zuiverste verdediging van den
vrede in ons werelddeel, zoo besloot
Roosevelt, moet altijd gelegen zijn in
de hoop. dat onze zusternaties aan de
overzijde der zeeën de boeien, die haar
tot eeuwigdurende oorlogvoering dwin
gen. zullen verbreken. Ook wij hebben
belang bij de wereldgebeurtenissen.
Onze vredeswil zal meetellen bij het
bepalen van de opvolging der wereld
gebeurtenissen. Dit is de levende bood
schap, die de Nieuwe Wereld aan de
oude kan zenden.
Huil neemt stelling tegen de
geweldpolitiek.
Staatssecretaris Huil sprak des
avonds voor de Pan-Amerikaansche
Unie een redevoering uit, waarin hij
krachtig de geweldpolitiek veroor
deelde.
Huil zeide, dat tusschen de nabuurstaten
van het Westelijk halfrond de broederschap
krachtiger is geworden dan het gewicht der
wapens. In de wereld, zooals die thans is,
vormt de Pan-Amerikaansche dag een getui
genis van de halve wereld dat zij geen inter
nationale orde zal aanvaarden, die gebaseerd
is op geweldpolitiek of op de opheffing van
de fundamenteele beginselen van rechtvaar
digheid, verdraagzaamheid en recht. De Pan-
Amerikaansche structuur vormt een voort
durende belofte, dat de internationale betrek
kingen in de nieuwe wereld niet berusten op
overwicht of evenwicht van macht.
Voortgaande zeide Huil: Heden ten dage
wordt een beroep op ons gedaan om vast te
stellen of de Pan-Amerikaansche opvatting
van vreedzame regeling gehandhaafd kan
worden tegenover een buitenwereld, waarvan
sommige deelen stoutmoedig volhouden, dat
er geen geldige betrekkingen kunnen bestaan,
behalve die, welke op geweld zijn gebaseerd.
De Pan-Amerikaansche republieken, zoo zeide
Hull, die niet meer brutale wapens tot hun
beschikking hebben dan gezond verstand en
vreedzame samenwerking, kunnen met ver
trouwen de verwarde wereld van heden onder
oogen zien.
Felle Duitsche critiek.
De door Roosevelt uitgesproken rede geeft
de Duitsche pers aanleiding den president
der Vereenigde Staten er van te beschuldigen
de hand te reiken voor de „politiek van om
singeling, welke door het Britsche kabinet
wordt gevoerd", aldus meldt Havas uit Berlijn.
De „Lokal Anzeiger" spreekt van den „om-
singelaar Roosevelt, die aan het werk is" en
van de „aanmatigende redevoering van den
„Amerikaansche president". Het blad verkon
digt weer de stelling, dat Roosevelt onder het
mom van bescherming der Z.-Amerikaansche
staten tegen 'n „beweerde agressie" 't Ameri
kaansche imperialisme in Zuid-Amerika wil
invoeren.
De officieuse Deutsche Dienst levert onder
het opschrift „Roosevelt, de oorlogophitser"
heftige critiek op de redevoering van Roose
velt, welke een „samenraapsel van in huiche
larij en farizeïsme gedrenkte frases" wordt
genoemd.
Uit Rome meldt Havas dat Italiaansche
waarnemers zich rekenschap geven van het
Japanners schieten een passagiers
vliegtuig neer.
Toestel behoorde aan Chineesch-Duitsche
luchtvaartonderneming.
TSJOENGKING, 14 April. Drie
Japansche bommenwerpers hebben
een passagiersvliegtuig van de Eura-
sia-maatschappij een Chineesoh-
Duitsche luchtvaartonderneming
nabij de grens van Yoennan neerge-
geschoten. De Duitsche piloot werd
gewond. Omtrent het lot van de pas
sagiers is niets bekend.
Ook weet men niet wie in het toestel zaten,
doch men gelooft dat er vreemdelingen aan
boord waren. Het toestel vloog van Hanoi naar
Koenming met passagiers en post, toen zwaar
machinegeweervuur van de Japansche machi
nes het naar den grond dwong. (Reuter)
Spaansch blad verwacht guiistigen
invloed van de rede van
Chamberlain.
Cordell Huil.
belang van de rede van Roosevelt en in deze
rede een voorspelling zien van de houding der
Vereenigde Staten indien een algemeene
Europeesche oorlog zou uitbreken. Ook acht
men deze rede een nieuwe étappe in de wijzi
ging van de neutraliteitswet in een voor de
democratieën gunstigen zin.
Groote voldoening te Londen.
Gezaghebbende politieke kringen
te Londen, aldus Havas, geven uiting
aan zeer groote voldoening over de
redevoering van Roosevelt, die zijn
stem gevoegd heeft en zijn gezag bij
de door Chamberlain en Daladier
afgelegde verklaringen tot hand
having van den vrede en tegenstand
tegen ieder ontketenen van een con
flict.
Men acht het uiterst belangrijk dat Roose
velt er prijs op gesteld heeft zijn onmiddel
lijke instemming te betuigen met het stre
ven in Europa door te verklaren dat de vre
deswil van Amerika even groot is als zijn wil
tot onderlinge verdediging. De aankondiging
dat het Amerikaansche volk zijn stem zal
doen hooren om orde te brengen in de wereld
zaken wordt uitgelegd als een onbetwistbare
bevestiging dat de Vereenigde Staten beslo
ten zijn alle verantwoordelijkheden te aan
vaarden, die op iedere groote natie rusten ten
aanzien van het beveiligen der vreedzame
ontwikkeling der menschheid en dat de Ame
rikaansche regeering zich door geen enkele
overweging zal laten afbrengen van dien
plicht.
Men merkt trouwens op. dat het niet zoo
maar een toevallige gebeurtenis is dat de
Amerikaansche ambassadeur op den dag van
Roosevelt's verklaring een bezoek heeft ge
bracht aan Chamberlain.
Het contact tusschen Londen en Washington,
zoo zegt men, is ononderbroken.
Frankrijk en Engeland moeten er zich echter
voor hoeden de „gendarmen van Europa"
te worden.
Het Spaansche dagblad Ya schrijft dat de
door Chamberlain in het Lagerhuis afgelegde
verklaringen „een onmiddellijke kalmeering
van den Europeeschen toestand met zich mede
brengen". Het blad schrijft dat, al wordt ook
eventueele hulp aangeboden aan Roemenië,
Polen en Griekenland, niet, zooals men kon
vreezen, het Britsch-Italiaansche accoord
wordt opgezegd en geen enkele verklaring is
afgelegd, die den toestand kan verergeren.
Het blad spreekt echter de meening uit, dat
Engeland en Frankrijk er naar streven de
„gendarmes van Europa" te worden, en het
voegt daaraan toe, dat die houding niet ge
schikt lijkt om behulpzaam te zijn bij de na
tuurlijke ontwikkeling van de Europeesche
betrekkingen.
Voortgaande beklaagt het blad zich er over,
„dat Chamberlain Spanje heeft vergeten".
Toen de premier sprak over den status quo
in de Middelandsche Zee, betrok hij dit op de
machtsverdeeling in de Middellandsche zee
van voor de wederopstanding van Spanje.
Frankrijk heeft echter verklaard, dat men
thans met ons rekening moet houden.
André Revez schrijft in de A.B.C.: „Zooals
verwacht werd hebben Daladier en Chamber
lain het voldongen feit erkend. Zij bieden
waarborgen voor de toekomst aan Grieken
land en Roemenië voor het geval, dat de tota
litaire mogendheden tot recidive zouden ver
vallen".
WANNEER U UW WASCH
STUURT OVERWEEKSCH,
voor 15 cent per kilo
GEMANGELD, NAAR DE
IJMUIDER WASSCHERIJ
Snelliusstraat 39 IJmuiden
Telef. 4371 Telef. 4371
(Adv. Ingez. Med.)
Radiorede van den Paus.
Boodschap voor Spanje.
De Paus zal Zondagochtend om 11
uur (Italiaansche tijd) een radio
boodschap tot Spanje richten.
Vrijdag heeft de paus de deelnemers aan
het Internationaal Congres van Katholieke
vrouwenbonden ontvangen. In een toespraak
zeide hij, dat de moeilijkheden, waaronder
de menschheid op he oogenblik gebukt gaat,
een gevolg zijn van het over het hoofd zien
van de geestelijke waarden en dat alle po
gingen die gedaan worden om deze moeilijk
heden te overwinnen, vruchteloos zullen zijn,
zoolang niet teruggekeerd wordt tot de chris
telijke grondslagen, waaraan het de gemeen
schap ontbreekt.
Datum van liet overwinnings
défilé" nog niet definitief
vastgesteld.
Wellicht op 15 Mei.
Het bericht dat het „overwinningsdéfilé" te
Madrid, d.w.z. de triomfale intrede van Franco
in de hoofdstad op 2 Mei plaats zal vinden,
wordt volgens Havas te Burgos niet bevestigd,
De datum van het défilé dat onmiddellijk ge
volgd zal worden door het terugtrekken van
de biubeïilandsche vrijwilligers, alsmede de
demobilisatie van de nationale troepen, is nog
niet definitief vastgesteld. Het is mogelijk,
dat het zal worden uitgesteld tot 15 Mei, den
naamdag van St. Isidorus, den bescherm-
Pierlot begint vandaag met de
verdeeling der portefeuilles.
De Belgische kabinetsformateur Pierlot
heeft een verklaring afgelegd, waarin hij
zeide, dat de persoonlijkheden, waarmede hij
overleg gepleegd heeft, het met hem eens
waren over het programma. Vrijdagmiddag
heeft hij zich naar het paleis begeven om
den koning op de hoogte te brengen van den
staat van zijn onderhandelingen. Pierlot hoopt
vandaag een aanvang te kunnen maken met
de verdeeling der portefeuilles.
Zal Bulgarije zich hij de Balkan
landen aansluiten?
Vrijzinnig Nederland!
Stemt Vrijzinnig Democraat!
Vooruit naar betere tijden!
(Adv. ingez. Med.)
OOK TURKSCHE WAARBORGEN
VOOR ROEMENIË EN GRIEKEN
LAND VERWACHT.
LONDEN EN MOSKOU ZETTEN HUN
BESPREKINGEN VOORT.
Reuter meldt uit Londen 14 April:
Men verwacht dat Chamberlain bin
nen de eerstvolgende dagen een verkla
ring afleggen zal betreffende de positie
van Turkije. Men acht het waarschijnlijk,
dat Turkije zich zal aansluiten bij de
Britsche en Fransche waarborgen, die
verstrekt zijn aan Roemenië en Grie
kenland.
De onderhandelingen tusschen Londen
en Ankara hebben thans grootendeels op
deze laatste kwestie betrekking.
Aan de kwestie van het oplossen der
moeilijkheden, die tot dusverre een hin
derpaal vormden voor Bulgarije om zich
aan te sluiten bij de andere Balkanlan-
den, wordt thans ook zeer groote aan
dacht gewijd.
Tevens hecht men belang aan het
langdurige onderhoud, dat de Russische
ambassadeur, Maisky, heden gehad heeft
met Halifax.
Naar verluidt was het onderhoud op verzoek
an Maisky tot stand gekomen. Men gelooft, dat
aanzienlijk belang gehecht wordt aan de bespre
king. Er konden geen inlichtingen worden ver
kregen omtrent de gedachtenwisseling, maar het
Litwinof.
is bekend, dat voortdurend te Londen aandacht
wordt geschonken aan de wijze, waarop het
rtiogelijk zou kunnen zijn, om Sovjet Rusland
deel te doen nemen aan den bouw van een anti-
agressiesysteem. Naar verluidt worden te dien
einde ook besprekingen gevoerd tusschen Litwi
nof en den Britschen ambassadeur te Moskou.
EEN DUITSCHE VERMANING
AAN HET ADRES VAN POLEN.
Deelneming aan de omsingelings-
politiek heeft gevaren
DEZER DAGEN EEN ONDERHOUD VAN
BECK MET DEN DUITSCHEN
AMBASSADEUR.
De Duitsche ambassadeur te Warschau, Von
Moltke, wordt dezer dagen te Warschau ver
wacht. Het gerucht doet de ronde, dat hij op het
oogenblik te Berlijn is om instructies van zijn
regeering in ontvangst te nemen betreffende
de PoolschDuitsche betrekkingen. Waar
schijnlijk zal hij door Beek ontvangen worden
zoodra hij in Warschau terug is.
Gistei-morgen heeft Beek de ambassadeurs van
Engeland, Amerika en Roemenië ontvangen.
In Duitsche kringen in Warschau handhaaft
men het standpunt dat het PoolschBritsche
accoord in tegenspraak is met het Poolsch
Duitsche pact van 1934.
Dit wordt duidelijk te verstaan ge
geven door het laatste hoofdartikel van
den Danziger Vorposten, die schrijft „Na
de weigering van Polen om de hangend
gebleven PoolschDuitsche kwesties te
liquideeren en nu men geconstateerd
heeft, dat deze weigering gepaard ging
met mobilisatie-maatregelen en troe
penconcentraties bij de Duitsche grenzen,
evenals van de afsluiting van het
Poolsch-Engelsche accoord, waardoor
Polen deelneemt aan de omsingelings
actie, heeft de Duitsche openbare mee
ning duidelijk de houding van Polen
gedefinieerd en de gevaren aangegeven,
die zouden moeten voortvloeien uit het
feit, dat Polen zich een kans heeft laten
ontgaan.
„Deze opmerking is juist", aldus voegt het
blad hieraan toe, „want het ligt niet in de bui-
tenlandsche politieke gewoonte van Duitschland
om ten minste in de huidige atmosfeer
voorstellen tè herhalen, die werden afgewezen
en die zoo miniem waren, dat zij in ieder geval
een grondslag konden bieden voor besprekingen
Het artikel wordt algemeen uitgelegd
als een waarschuwing aan het adres van
Polen en als een uitdrukking van den
wensch van Poolsche kringen om de
bruggen met Polen niet af te breken.
Deze kringen schijnen thans te verwachten,
dat Polen voorstellen zal doen. strekkende tot
een regeling van de hangende kwesties, d.w.z.
het statuut van Dantzig en een autoweg. Tot
dusverre schijnen geen nieuwe onderhande
lingen te zullen worden aangeknoopt en men
zal de resultaten moeten afwachten van de be
sprekingen, die de Duitsche ambassadeur met
Beek zal voeren om een antwoord te krijgen op
de vraag of Polen werkelijk bereid is nieuwe
onderhandelingen te openen over deze ver
schillende punten.
In Poolsche regeeringskringen her
haalt men in verband hiermede, dat
geen enkele nieuwe eisch is gesteld van
Duitsche zijde en dat de Poolsch-Duit-
sche betrekkingen ongewijzigd blijven.
In kringen, die met de Wilhelmstrasse in
nauw contact staan, herhaalt men volgens
Havas steeds weer, dat Polen maar al te blij
zal zijn, als het de hand kan aannemen, die
Berlijn aanbiedt. Niettemin geeft de Duitsche
pers blijk van een zekere ongerustheid en zij
vraagt zich af of Polen niet reeds gekozen heeft.
Het bericht over een eventueele reis van Beek
naar Parijs wordt door de bladen gepubliceerd
met opschriften als „Welken weg zal Polen
kiezen?", „Wordt Polen aan de Entente over
geleverd?", „De vazal van Engeland?".
De correspondenten der Duitsche bladen te
Warschau verzekeren intusschen dat de uitbrei
ding der garanties tot Griekenland en Roemenië
te Warschau een gereserveerdheid ten aanzien
van het stelsel van collectieve veiligheid, waar
naar Engeland zou streven, zou hebben opge
wekt.
Italië schrijft Engeland en Frankrijk
aanvalsplannen op Spaansch
Marokko toe.
Gewezen wordt op de militaire activiteit te
Tanger.
Uit Rome: De aandacht wordt geves
tigd op den toestand in de internatio
nale zone van Tanger, waar. indien
men volgens Havas de Italiaansche
waarnemers zou gelooven, Frankrijk en
Engeland thans een intensieve activi
teit zouden ontplooien, welke wan
trouwen wekt, met name van Spanje,
met andere woorden: Men schrijft
Frankrijk en Groot Brittannië het
voornemen toe Tanger te bezetten en
Spaansch Marokko te overweldigen.
Duidelijker gezegd schijnt het. dat men zou
willen doen gelooven, dat de beide groote Wes
telijke democratieën het oog op deze gebieden
zouden hebben laten vallen. Waarom zal men
zich afvragen, deze plotselinge belangstelling
van fascistische kringen voor de internationale
zone van Tanger? En vooral, wat beoogen deze
insinuaties die betrekking hebben op aan
Engeland en Frankrijk toegeschreven voorne
mens? Is er sprake van het inzetten van een
perscampagne, welke beoogt een eventueele
actie in dit gedeelte van de Middellandsche Zee
voor te bereiden, althans van te voren te recht
vaardigen? Moet er verband worden gezien tus
schen dit feit en het zenden van een gedeelte
der Duitsche vloot naar de wateren van Spanje,
Portugal of Spaansch Marokko?
Giornale d' Italia schrijft: „Bereiden de Fran-
schen en Engelschen een aanslag voor op de
internationale zone van Tanger" Het aantal
Arabieren dat te Tanger aankomt, neemt
dagelijks toe en men kan zich afvragen of deze
lieden die komen uit Fez, Meknes en Marakesj
en die tot alles bereid zijn niet expres naar
Tanger werden gezonden.
Tezelfder tijd wordt Tanger bevolkt met
Fransche officieren in civiel, die duidelijker
herkenbaar zijn dan wanneer zij in uniform
zouden zijn.
Wat zijn de bedoelingen van den Franschen
generalen staf en de Britsche admiraliteit te
genover Tanger?
Ceuta, Melilla en de geheele Middellandsche
zeekust van Spaansch Marokko vormen een
maar al te verleidelijk lokmiddel voor Frankrijk
en zijn onverzadigbaren Britschen bondgenoot.
Zal generaal Nogues aan de verleiding weer
stand bieden?"
De Giornale d' Italia maakt voorts melding
an een conferentie, welke onlangs gehouden is
door vertegenwoordigers der Fransche en Brit
sche burgerlijke en militaire autoriteiten, welke
de vorming van een soort burgerlijk-militaire
junta zou hebben onder oogen gezien in geval
van gevaar.
Acht Belgische militairen hij
ontploffing gewond.
Onvoorzichtige handeling van soldaat
de oorzaak.
Het Belgische persbureau Belga meldt:
Vrijdag waren te Sutendael geniesoldaten
bezig met het contraleeren van de werking
van een electrischen ontlader, die twee gram
springstof bevatte. Zij maakten daarbij ge
bruik van een reglementaire batterij. Aange
zien bij een der instrumenten der naald van
den galvanoscoop niet uitsloeg meende een
soldaat dit te moeten wijten aan de batterij,
zoodat hij op het ongelukkige idee kwam een
batterij van een zaklantaarn te gebruiken, die
een te sterken stroom oplevert. Dientenge
volge kwam de ontlader tot explosie. Acht on
derofficieren en soldaten werden licht gewond
door kleine scherven. Sommigen hebben het
hospitaal van Beverloo, waarheen zij ver
voerd werden, reeds weer verlaten.
Arsenaal der Palestijnsche
opstandelingen ontdekt.
Groote voorraad munitie en wapens in
beslag genomen.
Het grootste arsenaal der terroristen, dat
ontdekt is sedert den aanvang der Palestijnsche
wanordelijkheden, is naar Reuter uit Jeruzalem
meldt, nabij Nabloes in beslag genomen door
troepen, die samenwerkten met de politie. Ver
borgen op planken vonden de troepen in putten
69 geweren, 1 machinegeweer, 4 andere vuur
wapenen, bijna 5.000 houders munitie, 5 land
mijnen, een groote hoeveelheid springstoffen en
slaghoedjes, 2 veldtelefoons, en talrijke docu
menten en uniformen, o.m. de persoonlijke uni
form van den bekenden bendeleider Yoessef
Aboedoera. Deze ontdekking doet de veronder
stelling aan de hand, dat Aboedoera zijn hoofd
kwartier daar had opgeslagen. Men gelooft, dat
hij reeds naar Syrië is gevlucht.
voor militairen kan nog
niet verleend worden.
Aan het departement van defensie is een
groot aantal, deels telegrafische, verzoeken
ontvangen tot het bekomen van zakenverlof
e.d. ten behoeve van militairen, die, als ge
volg van de onlangs genomen militaire maat
regelen. in werkelijken dienst zijn gekomen.
Aangezien de defensiebelangen vooralsnog
niet toelaten dergelijk verlof te verleenen,
kan aan deze verzoeken thans niet worden
voldaan.
Echter ligt het in het voornemen om, wan
neer de thans ingetreden toestand eenigszins
zal zijn geconsolideerd, in zeer bijzondere ge
vallen welke elk op zichzelf zullen worden
beoordeeld verlof te verleenen.
worden in dienst gehouden.
Bij K. B. van 14 April is, op grond van de
overweging, „dat de politieke spanning tus
schen sommige staten in Europa het noodza
kelijk maakt om maatregelen te treffen ter
beveiliging van de landsgrenzen en om bo
vendien te beschikken over een grooter aan
tal geoefende troepen", bepaald, dat de voor
eerste oefening in werkelijken dienst zijnde
dienstplichtigen, die na dien dag in aanmer
king zouden komen voor groot verlof, tot na
der order in werkelijken dienst blijven.
Dit geldt niet voor de groepen van dienst
plichtigen ten aanzien waarvan de minister
van defensie bepaalt, dat de genoemde maat-
regel niet op haar zal worden toegepast.
